1-2. Itshi tudi naye gulandula gutshita gungima dia gubatijiwa? Kotelesa.

 MBALA guvula gutshi wana komba inzo yaye? Yajiya gukhala egi wana guyikomba muabonga gula udi mutshigina guzoga. Uvi itshi yajiya gubua gula ushigo guyikomba luko? Fuphi yajiya guzala monzo. Hene, hagula inzo yaye ikhale yaphelegeta, udi naye gulandula guyikomba lusugu nu lusugu.

² Tudi naye nji gutshita luholo lumoshi gula tudi mutshigina gusombegesa makalegelo etu nu luholo luetu lua gutangiza. Idi yadiago egi, gutuama egi tubatijiwe, tuatshitshile ngolo ha gusombegesa makalegelo etu hagula ‘tudiweve gu ima yagasue yana gubuisa muila nga matangi’etu usala.’ (2 Kol. 7:1) Henyaha tudi naye gutumagela longo dia mupostolo Phaula didi muzuela egi, “landulenu gubua athu ahe-ahe.” (Ef. 4:23) Mukunda natshi tudi naye gutshita ngolo ha gusombegesa? Handaga, ndaga jia usala jia ha mavu awa, jiajiya gubolesa muphushi makalegelo etu nga luholo luetu lua gutangiza. Hene, ha gulandula gusuanguluisa Yehowa, tudi naye gulandula gutadila luholo luetu lua gutangiza, umuthu wetu nu nzala jietu.

3. Mbimbi ‘gusombegesa matangi’enu’ idi mukotelesa itshi? (Roma 12:2)

³ Itshi tudi naye gutshita ha gusombegesa matangi’etu? (Tanga Roma 12:2.) Mbimbi ya Greke yabalumuiwe egi, ‘gusombegesa matangi’enu,’ yajiya nji gubalumuiwa egi, “gubuisa matangi’enu ahe-ahe.” Uvi gusombegesa matangi gushigo  mukotelesa gukalagala phamba ndaga jiazonda jiabonga. Tudi naye gukamba gujiya ndaga jiana khala mu mutshima wetu, nu gutshita ngolo ha gusombegesa hagula tuajiya gutumagela mikhuala ya Yehowa. Tudi naye gulandula guyitshita mbala jiavula.

4. Itshi tudi naye gutshita hagula ndaga jia ha mavu awa jisombegesago matangi’etu?

⁴ Tangua mbatubua athu atagana, mbatukhala musuanguluisa Yehowa mu ndaga jiagasue mbatukalagala. Uvi mangino, tudi naye gulandula gutshita ngolo ha gumusuanguluisa. Mu Roma 12:2 mupostolo Phaula udi mumonesa egi, tudi naye gusombegesa matangi’etu ha gujiya ndaga Nzambi wana tshigina egi tutshite. Ha fundo dia gubemba egi ndaga jia ha mavu awa jisombegese matangi’etu, tudi naye gukamba gujiya gula tuana kamba thomo matangi a Nzambi gutuama dia guzula ba desizio nga dia gudishila mafelela.

5. Luholo lusugu lua Yehowa lua suena hehi, mihu itshitudi naye gudihula ha gujiya ndaga jiana khala mu matangi’etu? (Tala gifuanesa.)

⁵ Ha gufezegesa, Yehowa wana tshigina egi tulandule ‘gutangiza tangua diagasue lusugu luenji.’ (2 Phet. 3:12) Dihule egi: ‘Ngana monesa mu luholo luami lua gujinga egi tuaheta gu gisugishilo gia mavu awa ba? Ba desizio ngana zula mu ndaga yatadila makhalasa nga midimo, ana monesa egi gukalegela Yehowa gudi ndaga yabalega ndando mu monyo wami ba? Ngana khala nu gutshigina egi Yehowa mbawungukuatesa nu enya fami yami, nga ngana landula gudisagesa mukunda nu ima ngudi nayo funu ba?’ Yehowa wana suanguluga tangua diana gutumona muene mutumagela mikhuala yenji mu ndaga jiagasue tudi mutshita.​—Mat. 6:25-27, 33; Fili. 4:12, 13.

6. Itshi tudi naye gulandula gutshita?

⁶ Tudi naye gukhamba gujiya ndaga tuana tangiza nu gutshita yagasue ha gusombegesa.  Phaula wawambelele Aklisto a gu Kolinto egi: “Khalenu guditala muabonga ha gujiya gula mudi nu gutshigina. Khalenu nji guditala muabonga tangua diagasue ha gujiya gula mudi athu a luholo lutshi.” (2 Kol. 13:5) Ha gumonesa egi tudi nu “gutshigina,” tushigo naye phamba guya mu gudibungisa nu mu mudimo wa gulongesa. Uvi tudi naye nji gusombegesa matangi’etu, gutanga Mbimbi ya Nzambi, gutadila ndaga gifua luholo Yehowa wana gujitadila nu gutshita ngolo ha gumutumagela.​—1 Kol. 2:14-16.

7. Efeso 4:31, 32 idi muzuelela makalegelo atshi ako tudi naye gubemba? Mukunda natshi yajiya gukhala lamba ha gubemba makalegelo ene?

⁷ Tanga Efeso 4:31, 32. Ndaga iko ya ndando tudi naye gutshita idi, ‘gusudiga umuthu uhe-uhe.’ (Ef. 4:24) Tudi naye gutshita ngolo ha gusudiga umuthu uhe-uhe. Mukatshi dia makalegelo abola tudi naye gutshita ngolo ha gubemba, tuajiya gutanga, umbalagaji wakola, khabu nu gubundumuga. Mukunda natshi yajiya gukhala lamba ha gubemba makalegelo awa? Handaga makalegelo ako mukatshi dia makalegelo ene, azolele gale miji mu mitshima ya athu. Ha gufezegesa, Biblia yana zuela egi athu ako anavua ‘khabu muphushi’ nu ana ‘bundumuga muphushi.’ (Ish. 29:22) Muthu udi nu makalegelo awa abola udi naye gutshita ngolo ha gusombegesa ikhale wabatijiwe gale. Gifezegeselo gialandula gidi muzuelela ndaga yene.

8-9. Luholo lutshi gifezegeselo gia phangi Stephen gidi gutumonesa egi tudi naye gutshita ngolo ha gubemba umuthu ukulu?

⁸ Yakhalele lamba gudi phangi Stephen ha gudikanda gula wavua khabu. Udi muzuela egi: “Ikhale gungima dia gubatijiwa guami, yakhalele lamba ha gudikanda gula ngavua khabu. Ha gufezegesa, lusugu lumoshi tuakhalele mulongesa inzo nu inzo, ngahatele nzangi mumoshi wakuyile radio mu gamiyo gami. Tangua ngahetele hehi n’enji, wabishidile radio walengele. Tangua ngawambelele aphangi ako luholo ngatambudile radio yene, mukulu mumoshi wanguhudile egi, ‘Stephen, itshi wakhadi naye gutshita gula nga wakuatshi nzangi yene?’ Muhu wene wangutumine ha gutangigiza. Wangukuatesele nji ha gutshita ngolo ha gudivua muabonga nu athu ako.” b

⁹ Gifezegeselo gia Stephen gidi mumonesa egi, tuajiya gutangiza egi tuabembele gale khadilo dimoshi diabola, uvi gungima khadilo diene diajiya gutuvutugila luko mu gisagumuisa. Gula ndaga ya luholo elu ya gubuila, ulebigo muila, utangizago nji egi ushigo watagana ha gukhala Muklisto. Mupostolo Phaula wazuelele egi: “Tangua ngudi mutshigina gukalagala ndaga jiabonga, matangi a gukalagala ndaga jiabola adi gungujila.” (Roma 7:21-23) Aklisto agasue adi naye gutshita ngolo ha gubemba makalegelo abola, gifua luholo tuana landula gukatula fuphi monzo. Tudi naye gutshita ngolo ha gusala aphelegeta. Luholo lutshi?

10. Luholo lutshi tuajiya gutshita ngolo ha gubemba makalegelo abola? (1 Yone 5:14, 15)

¹⁰ Wambela Yehowa mu gisambu khadilo diabola udi naye gubemba. Khala musha mutshima egi mbawugutegelela nu mbawugukuatesa. (Tanga 1 Yone 5:14, 15.) Yehowa mbagashigo mukatula khadilo diaye diabola mu luholo lua gushimana, uvi wajiya gugukuatesa ha gubemba khadilo diene. (1 Phet. 5:10) Wajiya gumonesa egi udi mutshita ndaga jidi gudivua nu isambu yaye, gula ushigo mukalagala ndaga jiajiya gugutuma ha guvutugila  luko umuthu ukulu. Ha gufezegesa, monesa gutema tangua udi mutala filme, emisio ya televizio nga udi mutanga lumene lumoshi ludi muzuelela makalegelo abola anyi udi naye gubemba. Tushigo naye gubemba egi ndaga jia luholo elu jikhale mu matangi’etu.​—Fili. 4:8; Kol. 3:2.

11. Itshi udi naye gutshita ha gulandula gusudiga umuthu uhe-uhe?

¹¹ Udi naye gulandula gusudiga umuthu uhe-uhe ngatshima wabembele gale umuthu ukulu. Luholo lutshi? Tangua udi mulonguga makalegelo a Yehowa, zula desizio dia gualandula. (Ef. 5:1, 2) Ha gufezegesa, gula udi mutanga lumene lua Biblia ludi muzuelala luholo Yehowa wana totesela athu, dihule egi, ‘ame nji ngana totesela athu ako ba?’ Gula udi mutanga lumene lumoshi ludi mumonesa luholo Yehowa wavuidile athu adi mu uphutu khenda, dihule egi, ‘ame nji ngana vuila aphangi adi mu uphutu khenda? Ngana tshita yagasue ha guakuatesa ba?’ Landula gusudiga umuthu uhe-uhe ha gusombegesa matangi’aye. Udisagesago gula matangua ako wayitshitshilego muabonga.

12. Luholo lutshi gifezegeselo gia phangi Stephen gidi mumonesa egi Biblia idi nu ngolo jia gusombegesa makalegelo a athu?

¹² Phangi Stephen tuazuelela guthunda, wasendesele gusudiga umuthu uhe-uhe mage-mage. Udi muzuela egi: “Sendese tangua ngabatijiwe, ngataganele nu ndaga jiakhalele gunguhana khabu, uvi ngakhalele naye gudikanda. Ngakotelesele egi ngushigo naye gukhala fundo dimoshi nu athu ana gunguhana khabu. Ngudi naye nji gukamba luholo lua gumanesela mulonga gula wabua. Mukaji’ami nu athu ako avula akhalele gungushimana luholo ngazudile desizio diene. Ame hakhami nji ngadihudile! Ngakalegelego ndaga eji jiagasue mu ngolo jiami. Uvi ndaga ngatagenele najio jidi mumonesa egi Biblia idi diago nu ngolo jia gusombegesa makalegelo a athu.”

13. Itshi mbayitukuatesa ha gutuna gukudisa nzala jiabola? (Galatiya 5:16)

¹³ Tanga Galatiya 5:16. Yehowa wana gutuhana nyuma yenji ha gutukuatesa ha gukalagala ndaga jiabonga. Tuana bemba egi nyuma ya Nzambi yitutuameze, tangua tuana longuga Mbimbi yenji. Tuana heta nji nyuma ya Nzambi tangua tuanaya mu gudibungisa. Mu gudibungisa guene, tuana balegesa tangua nu aphangi’etu a mala nu a akhetu anyi ana tshita ngolo ha gukalagala ndaga jiabonga gifua esue. Ndaga yene yana gutuhana diago gikhesa. (Heb. 10:24, 25; 13:7) Gula tuawambela Yehowa ndaga jiagasue mu gisambu, tuamutoga ukuateshi wenji ha gubemba khadilo dimoshi diabola, mbawutuhana nyuma yenji mbayitukuatesa ha gusombegesa. Matangua ako, gutshita ndaga eji jiagasue guajiyilego gukanga nzala jiabola njila ha gutujila. Uvi gutshita ndaga jiene, mbagutukuatesa ha gukolesela gula nzala jiabola jiatujila. Galatiya 5:16 idi muzuela egi, athu adi muwenda mu utuameji wa nyuma ya Nzambi, “mbaashigo mutshita nga ndaga imoshi yabola.”

14. Mukunda natshi idi nu ndando egi tulandule gukudisa nzala jiabonga?

¹⁴ Gula tuasendesa gutshita ndaga jidi gutukuatesa ha gukhala nu ufuta wabonga nu Yehowa, tushigo naye gubemba gujitshita uvi tudi naye gulandula gukudisa nzala jiabonga. Mukunda natshi? Handaga tudi nu mbalagaji imoshi yana gutuluisa tangua diagasue. Mbalagaji yene, idi matangi abola ana gutujila. Ikhale gungima dia gubatijiwa, tuajiya gusendesa gusuanguluga nu ndaga jiabola tudi naye gutuna gifua, saga jia mbongo, gukuatewa matombe nga gutala pornografi.  (Ef. 5:3, 4) Phangi mumoshi wa yala udi muzuela egi: “Ngakhalele mulua nu nzala ya gubungisa muila nu mala n’a ako. Ngakhalele mumona gifua nzala yene mbayimuhua, uvi yalanduile gungusagesa.” Itshi yajiya gugukuatesa gula nzala jiabola jidi mulandula gugusagesa?

15. Mukunda natshi gujiya egi nzala jiabola jiana gujila nji “athu agasue” idi guguhana gikhesa? (Tala gifuanesa.)

¹⁵ Gula udi mulua nu nzala jiabola jidi gugusagesa, jiya egi athu ako ana tagana nji nu ndaga jia luholo lumoshi nu aye. Biblia idi muzuela egi: “Gulolewa guagasue mudi mutagana nago, guana gubuila nji athu agasue.” (1 Kol. 10:13a) Abalumuine verse eyi mu Biblia iko egi: “Gushigo nga ndaga imoshi ya lamba udi mutagana nayo idi athu ako khenji ataganele galego nayo.” Asonegele ndaga eji gudi aphangi a mala nu a akhetu a gu Kolinto. Ako mukatshi diawo akhalele thomo mutshita uthambi, ako akhalele mubungisa muila mala nu mala nga akhetu nu akhetu, ako akhalele nji mukuatewa matombe. (1 Kol. 6:9-11) Udi mutangiza egi gungima dia gubatijiwa guawo, alanduilego guvua nzala eji jiabola ba? Ndo! Yakhalelego ngenyi. Ikhale, akhalele Aklisto ambiwe maji mu nyuma, uvi akhalelego athu atagana. Idi yadiago egi nzala jiabola jiakhalele guajila tangua diagasue. Ndaga eyi idi naye gutuhana gikhesa. Mukunda natshi? Handaga, athu ako abingile gale nzala jiabola jidi mulandula gugusagesa. Hene, khala nu “gutshigina guakola. Jiya egi malamba udi mutagana nawo, ana buila nji aphangi a ha mavu agasue.”​—1 Phet. 5:9.

16. Matangi atshi tudi naye gutuna? Mukunda natshi?

¹⁶ Utangizago nga hazonda egi gushigo nga muthu udi mukotelesa lamba udi mutagana nadio. Gutangiza ngenyi guajiya gugutuma ha gumona gifua nzala jiaye jiabola mbajishigo muhua. Nga ha gumona egi ushigo nu ngolo jia gukolesela gula nzala jiene jia gujila. Uvi  Biblia yanago guzuela ngenyi. Yana zuela egi: “Nzambi udi ya gujinginyina, muene mbagashigo muhana njila egi ndaga inyi muajiyilego gukolesela imibuile. Uvi mbawumikuatesa hagula muajiya gukolesela ndaga yene.” (1 Kol. 10:13b) Tuajiya gusala ya gujinginyina gudi Yehowa, ikhale nzala jiabola jidi mulandula gutujila. Yehowa mbawutukuatesa ha gukolesela gula nzala jiabola jiatujila.

17. Ikhale tuajiyilego gukanga nzala jiabola njila ha gutujila uvi itshi tuajiya gutshita?

¹⁷ Tushigo naye gujimbila ndaga eyi: Luholo tushigo athu atagana, tuajiyilego gukanga matangi abola njila ha gutujila. Uvi gula atujila, tudi naye guatuna mbala imoshi gifua luholo Yozefe walengele mukaji’a Potifale. (Gis. 39:12) Ishigo mukotelesa egi gula nzala yabola ya gujila udi naye guyitagenesa!

18-19. Mihu itshi tuajiya gudihula gula tudi mutshigina gusombegesa matangi nu makalegelo etu?

¹⁸ Ha gusombegesa matangi nu makalegelo etu, tudi naye gulandula gutshita ngolo ha gutangiza nu gukalagala ndaga jidi musuanguluisa Yehowa. Hene, tudi naye gutala makalegelo etu nu gudihula egi: ‘Ndaga ngana tshita jiana monesa egi ngudi mujiya egi tuaheta gu gisugishilo gia mavu awa ba? Makalegelo ami ana monesa egi ngana landula gusudiga umuthu uhe-uhe ba? Ngana bemba egi nyuma ya Yehowa ingutuameze hagula ngajiya gukolesela gula nzala jia muila jia ngujila ba?’

¹⁹ Tangua udi mutala makalegelo aye, ukambigo gutshita ndaga gifua muthu watagana. Uvi suanguluga luholo udi musombegesa. Gula wamona egi gudi nu ndaga jiko udi naye gusombegesa, ulebigo muila. Uvi landula longo didi mu Filiphi 3:16 didi muzuela egi: “Ikhale tuakudile gale luholo lutshi, tubembigo guwenda mu luholo luatagana mu njila yene imoshi.” Gula watshita ngenyi, wajiya diago gusha mutshima egi Yehowa mbawugukuatesa ha gusombegesa matangi nu makalegelo aye.