Mogani

Mogani muyende pa ndandanda ya nkhani

NKHANI YOPFUNZIRA 2

‘Sandulikani na kuchinja kaganizidwe kanu’

‘Sandulikani na kuchinja kaganizidwe kanu’

‘Sandulikani na kuchinja kaganizidwe kanu kuti muzindikire chomwe ni chifuniro cha Mulungu chabwino, chobvumizika na changwiro.’—ARO. 12:2.

NYIMBO NA. 88 Ndidziwitseni Njira Zanu

VOMWE TIPFUNZIRE a

1-2. Ko tichadekana kupitiriza kuchita chani podiya kuti tidabatizika kale? Fotokozani.

 KO IMWEPO mukonda kupsaira kawirikawiri mnyumba mwanu? Tinashuwa kuti nthawe yoyamba yamudangenamo, mudakonzamokonzamo. Koma nchani chomwe chingachitike peno pangapite nthawe itali ne kupsairamo? Ni vodziwikiratu kuti mungakhale vinyalala vizinji na pfumbi. Peno munkufuna kuti nyumba yanu imbaoneke yokhuza, muchadekana kumbaichenesa nthawe zose.

2 Tichadekanambo kuchita khama kuti tichinje kaganizidwe kathu na makhalidwe yoipa. Panango tikanati kubatizika tidachita khama kuchinja makhalidwe yoipa kuti ‘tidzichenese ku vinthu vose vopsipiza thupi na mzimu.’ (2 Akor. 7:1) Koma podiya kuti viri teno, tichadekana kupitiriza kutewedza malangizo ya mtumi Paulo yakuti ‘tipitirize kukhala anyowani.’ (Aef. 4:23) Ndawa chani tichadekana kuchita khama tene? Ni ndawa yakuti makhalidwe yoipa ya kudziko uku yomwe yali ninge shuju yangatipsipize. Kuti tipewe kupsipiziwa na makhalidwe mwaya koma nkukhala wobvumizika kwa Yahova, tichadekana nthawe zose kuchinja kaganizidwe kathu, makhalidwe yathu na kuyesesa kulamulira vilakolako vathu.

PITIRIZANI KUCHINJA ‘MAGANIZO YANU’

3. Ko Baibolo itanthauza chani ikambati ‘chinjani maganizo yanu’? (Aroma 12:2)

3 Ko tichadekana kuchita chani kuti tikwanise kuchinja kaganizidwe kathu? (Lewengani Aroma 12:2.) Mawu ya Chigiriki yomwe yadatsumbudzuliriwa kuti ‘chinjani kaganizidwe kanu’ yangatanthauze pomwe kuti ‘chitisani maganizo yanu kukhala yanyowani.’ Vimwevi vikutanthauza kuti sikuti kundochita vinthu vabwino ving’onong’ono ni kokwana. Koma tichadekana kudziunguza bwinobwino kuti tidziwe momwe tiliri mkati kuti tikwanise kumbachita vinthu mobverana na mpfundo za Yahova. Ndipo tifunikalini kundochita kabodzi vimwevi, koma nthawe zose.

Ko vomwe muchasaina pa nkhani ya mapfunziro na basa viwonesa kuti muikha Ufumu pa malo yoyamba? (Onani ndime 4-5) c

4. Peno tinkufuna kusaina vochita, ko tingachite tani kuti osati timbandotengera momwe wanthu azinji achachitira kudziko uku?

4 Tikadzakhala wangwiro, tidzakwanise kukondweresa Yahova nthawe zose pa chilichose chomwe tinkuchita. Koma pakali pano, tichadekana kuchita khama kuti tikwanise kuchita vimwevi. Onani kuti pa Aroma 12:2, Paulo adalewa kuti tichadekana kuchinja kaganizidwe kathu kuti tizindikire chifuniro cha Mulungu. Pakakhala nkhani yomwe tinkufuna kusaina vochita, timbayambe tapatula nthawe nkuona momwe Yahova achaganizira pa nkhani mweyo, m’malo mwakundochita vinthu pakundotengera momwe wanthu azinji achachitira kudziko uku.

5. Ko tingadziunguze tani kuti tidziwe peno tinkuzindikira kuti ntsiku ya Yahova yafendera? (Onani foto.)

5 Ganizirani chitsanzo ichi. Yahova afuna kuti nthawe zose ‘timbakumbukire kukhalapo kwa ntsiku yake.’ (2 Pet. 3:12) Dzibvunzeni kuti: ‘Ko vochita pa moyo wangu vionesa kuti ninkutsimikizira kuti tiridi kumapeto? Ko maganizo yangu pa nkhani ya mapfunziro ya ku universidade na basa yankutsimikizira kuti niona kuti kutumikira Yahova ndiko kodekana pamoyo? Ko nitsimikizira kuti Yahova adzatipase vosowa pamoyo, panango nindokhala na nkhawa ya momwe nigumanire vosowa vangu?’ Ndoganizani momwe Yahova achakhalira wokondwa akationa kuti pamoyo wathu tinkuchita vinthu mobverana na chifuniro chake.—Mat. 6:25-27, 33; Afil. 4:12, 13.

6. Ko tifunika kupitiriza kuchita chani?

6 Tichadekana nthawe zose kumbadziunguza kuti tione peno tiganiza bwino na kuchinja peno ni vofunikana kuteno. Paulo adauza Akorinto kuti: ‘Pitirizani kudziyesa kuti muone peno mudakali mu chikhulupiriro, pitirizani kudziyesa kuti mudziwe peno ndimwe munthu wotani.’ (2 Akor. 13:5) Kukhala ‘mu chikhulupiriro’ sikuti kundotanthauza kugumanika nthawe zose pa misonkhano na kulalikira mokhazikika neye. Viphatanidzapo kaganizidwe kathu, volinga vathu na vomwe tichakonda. Ndipomwapa, kuti tikwanise kuchinja kaganizidwe kathu tichadekana nthawe zose kumbawerenga Mawu ya Mulungu, kupfunzira momwe iye achaganizira na kuyesesa kuchinja momwe tingakwanisire kuti timukondwerese.—1 Akor. 2:14-16.

‘VALANI UMUNTHU UNYOWANI’

7. Mobverana na Aefeso 4:31, 32, ko tichadekana kuchita pomwe chani, ndipo ndawa chani vingakhale voshupa?

7 Lewengani Aefeso 4:31, 32. Kuchosapo pa kuchinja kaganizidwe kathu, tichadekana pomwe ‘kuvala umunthu unyowani.’ (Aef. 4:24) Tichadekana kuchita khama kuti tikwanise kuchita vimwevi. Kuti tikwanise kuvala umunthu unyowani, tichadekana kusiya makhalidwe yoipa ninge kuwawiwa mtima kwanjiru na ukali. Ndawa chani vingakhale voshupa kusiya makhalidwe mwaya? Viri tene ndawa yakuti makhalidwe yanango yoipa yashupa kusiya. Mwakulinganiza, Baibolo ilewa kuti wanthu anango ‘adizalini kukalipa’ ndipo ‘ayambisa chipiringu.’ (Miy. 29:22) Wanthu anango womwe enze na makhalidwe yoipa mwaya angafunikire kuchita khama maninge kuti achinje vinthu pamoyo wawo, podiya kuti adabatizika kale. Ndipo vitsanzo vati tikambirane mu ndime zapatsogolo izi, vinkutsimikizira vimwevi.

8-9. Ko vomwe vidachitikira Stephen vinkuonesa tani kuti tichadekana kupitiriza kuvula umunthu wakale?

8 M’bale munango dzina yake Stephen wenze na bvuto yokangira kumbalamulira ukali wake. Iye adalewa kuti: “Podiya kuti nenze nidabatizika kale, nimbafunika kuyesesa mwakhama kuti osati nimbakulumize kukalipa. Mwakulinganiza, nthawe inango panimbalalikira muyi na muyi, nidathamingisa mbava yomwe idaba radio m’karo mwangu. Panidakhala pang’ono kuiphata mbava mweyi, idataya radio ile basi nkuthawa. Panidafotokozera anzangu wa m’kagulu mwanidakwanisira kuitenga radio yangu, nkulu munango adanibvunza kuti: ‘Manje Stephen, iwepo udakamuchita tani munthu muyo udakati udakwanisa kumuphata?’ Mbvunzo moyu udanichitisa kuganiza maninge ndipo nidawona kuti nichadekana kuyesesa maninge kumbachita vinthu mwantendere.” b

9 Vomwe vidachitikira Stephen, vinkuoneseratu kuti nthawe zinango tingaonese khalidwe yoipa podiya kuti takhala tinkudzilesa kwa nthawe itali. Vimwevi vikakuchitikirani, ayi kufokeratu ndipo ayi kuthamingira kuganiza kuti munkukangira kukhala Mkhrisitu. Olo mtumi Paulo chaiye adalewa kuti: ‘Pomwe ninkufuna kuchita chinthu chabwino, chinthu choipa chikhala na inepano.’ (Aro. 7:21-23) Akhrisitu wose ni wochimwa ndipo ankulimbana na makhalidwe yoipa yomwe yaunjikana ninge pfumbi na vinyalala mnyumba. Tichadekana kuchita khama maninge kuti tikhale wochena. Ko tingachite tani vimwevi?

10. Ko tingachite tani kuti tilimbane na vilakolako voipa? (1 Yohane 5:14, 15)

10 Pempherani kwa Yahova nkumuuza khalidwe yamunkufuna kuchinja uku muli wotsimikiza kuti ankukubveserani ndipo akuthandizeni. (Lewengani 1 Yohane 5:14, 15.) Podiya kuti Yahova angachitelini vodabwisa kuti andomalisiratu khalidwe yoipa mwiyo, angakupaseni mphanvu kuti mukwanise kumbalimbana nayo. (1 Pet. 5:10) Timbachite pomwe vinthu mobverana na mapemphero yathu mwa kupewa kuchita vinthu vomwe vingachitise kuti tiyambire pomwe khalidwe yoipa ile. Mwakulinganiza, timbasamale na mavidiyo yomwe tichanyang’anira, mapologalama ya pa televizau ndipo osati timbawerenge nkhani zomwe zingachitise kuti tiyambire pomwe khalidwe yomwe tikufuna kuimalisa. Ndipo ayi kubvuma kuti kuganizira vinthu voipa kumbakukomedzeni.—Afil. 4:8; Akol. 3:2.

11. Ko tingachite tani kuti tikwanise kuvala umunthu unyowani?

11 Mukandovula umunthu wakalekale, muchadekana kuvala unyowani. Ko mungachite tani vimwevi? Yesesani kumbapfunzira makhalidwe ya Yahova na kumbayatewedzera pamoyo wanu. (Aef. 5:1, 2) Mwakulinganiza, mukambawerenga nkhani ya m’Baibolo yomwe ikuonesa kuti Yahova ni Mulungu wokhululukira, dzibvunzeni kuti: ‘Ko inepano nikhululukira anango?’ Mukambawerenga nkhani yoonesa momwe Yahova adachitira chifundo wanthu wosauka, dzubvunzeni kuti: ‘Ko inembo nichitira chifundo abale na alongo wosauka, ndipo nichitapo kanthu kuti niwathandize?’ Yesesani kuvala umunthu unyowani kuti muchinje kaganizidwe kanu ndipo mbakhalani wodekha mukambachita vimwevi ndawa yakuti nthawe zinango mungaphonyese.

12. Ko vomwe vidachitikira Stephen vinkuonesa tani kuti Baibolo inamphanvu yokwanisa kuchinja moyo wa munthu?

12 Stephen watafotokoza kumayambiriro kule, adaona kuti kuvala umunthu unyowani kuchitika pang’onopang’ono. Iye adati: “Kundochokera pomwe nidabatizika, nagumana na viyeso vizinji ndipo nimbafunika kudziphata kuti osati nifulumize kukalipa. Nidapfunzira kuti peno wanthu ankuniyamba, nindofunika kuchokapo panango kuchita vinthu vothandiza kuti osati nkhani iipiretu. Wanthu azinji kuphatanidzapo nkazi wangu, akhala ankunitembeja maninge ndawa ya momwe nichachitira vinthu peno pachitika vinthu vokalipisa. Ndipo nikakhala nidabwa na momwe nidachinjira! Koma niona kuti Yahova ndiye adanithandiza kuti vimwevi vikwanisike. Ninkulewa teno ndawa yakuti panekha nidakakwanisalini kuchinja mosathandiziwa na Baibolo.”

PITIRIZANI KULIMBANA NA VILAKOLAKO VOIPA

13. Nchani chingatithandize kuti tikulise shungu yochita vinthu vabwino? (Agalatiya 5:16)

13 Lewengani Agalatiya 5:16. Yahova atipasa mzimu wake pofuna kutithandiza kuti tikwanise kuchita vinthu vabwino. Titambira mphanvu ya mzimu moyu tikagumanika pa misonkhano. Pa misonkhano ya Chikhrisitu mwaya, tikhala nthawe itali tina abale na alongo wathu womwe ankuchitambo khama kuti akwanise kusiya vizolowezi voipa ndipo vimwevi ni volimbikisa maninge. (Aheb. 10:24, 25; 13:7) Ndipo tikapemphera kwa Yahova nkumukumbira kuti atithandize kuchinja makhalidwe yoipa, iye adzatipase mzimu wake kuti tikwanise kuchinja. Sikuti tikapemphera kwa Yahova na kugumanika pa misonkhano ndiye kuti vilakolako vimwevi vileke kumbatibwerera neye. Koma tingagumane mphanvu yotithandiza kulimbana navo. Lemba ya Agalatiya 5:16 inkufotokoza mobveka bwino kuti wanthu wofamba mwa mzimu ‘adzakhalelini pomwe akapolo wa vilakolako va thupi.’

14. Ndawa chani tichadekana kupitiriza kukulisa shungu yochita vinthu vabwino?

14 Tikayamba kuchita vinthu votithandiza kukhala paushamwali wabwino na Yahova, tichadekana kupitiriza kuchita vimwevo kuti tikulise shungu yochita vinthu vabwino. Tinkulewa tene ndawa yakuti mdani wathu agonalini. Mdani wathu moyu ni chilakolako chofuna kuti timbachite vinthu voipa. Olo tibatizike tingapitirize kumbayesewa kuti tichite vinthu voipa ninge kudzitama, kumwa maninge mowa na kunyang’anira volaula. (Aef. 5:3, 4) M’bale munango wachilumbwana adalewa kuti: “Bvuto ikulu maninge yomwe nakhala ninkulimbana nayo ni kuganizira atsikana. Nthawe zinango papita kanthawe ne kuwaganizira, koma nthawe pang’ono niyambira pomwe.” Manje nchani chingakuthandizeni peno mundokhalira kuganizira vinthu voipa?

Chilakolako choipa chikakubwererani, ayi kumbaganiza kuti palibe thandizo. Viri teno ndawa yakuti anango adagumanambo na bvuto ibodzibodzi mweyo ndipo adakwanisa kuigonjesa (Onani ndime 15-16)

15. Ndawa chani nivolimbikisa kudziwa kuti ‘wanthu wose’ alimbanambo na vilakolako voipa? (Onani foto.)

15 Peno imwepo munkulimbana na chilakolako choipa chomwe ni champhanvu maninge, dziwani kuti ndimwelini mwekha. Baibolo ilewa kuti: ‘Palibe mayesero yomwe mwagumana nayo yosiyana na yomwe wanthu anango ankugumanambo nayo.’ (1 Akor. 10:13a) Baibolo inango ifotokoza vesi mweyi kuti: ‘Palibe mayesero yomwe munkugumana nayo yomwe ni yachilendo kwa anzanu.’ Mawu mwaya yadanemberewa Akhrisitu wachimuna na wachikazi womwe ambakhala ku Korinto. Anango enze wachigololo, ambagonana na amuna panango na akazi anzawo ndipo enze vidakwa. (1 Akor. 6:9-11) Ko munkuganiza kuti padati abatizika, alibe kudzakhalako pomwe na vilakolako voipa? Nivodziwikiratu kuti vilakolako voipa vimbawabwerera basi. Nishuwadi kuti iwo enze Akhrisitu chaiwo na odzozewa, koma olo kuti venze teno, enze adakali wanthu wochimwa basi. Ndipomwapa nivosachita kubvunza kuti nthawe na nthawe vilakolako voipa vimbawabwerera basi. Kudziwa vimwevi ni kolimbikisa kwa isepano. Ndawa chani tinkulewa tene? Ni ndawa yakuti vilibe basa kuti peno munkulimbana na vilakolako va khaindi yanyi, alipo yemwe adakwanisa kuvigonjesa. Khalani wotsimikiza kuti mungakwanise kukhala ‘wolimba mu chikhulupiriro, podziwa kuti gulu yose ya abale inkugumanambo na vimwevo.’—1 Pet. 5:9.

16. Ko tichadekana kupewa kumbaganizira chani, ndipo ndawa chani?

16 Pewani kumbaganiza kuti palibe munthu yemwe angakwanise kunibvesa pa mabvuto yomwe ninkugumana nayo. Kuganiza mwanjira mweyi kungakuchitiseni kumbadziona kuti ndimwe wosafunika ndipo mungakwaniselini kugumana mphanvu yolimbana na vilakolako voipa. Baibolo ifotokoza vinthu volimbikisa maninge pa nkhani mweyi. Iyo ilewa kuti: ‘Mulungu ni wokhulupirika ndipo adzabvumelini kuti muyesewe kufikana pomwe mungakwaniselini kupirira, koma pomwe munkugumana na mayesero iye adzapereke njira yopulumukira kuti mukwanise kuyapirira.’ (1 Akor. 10:13b) Ndipomwapa, podiya tigumane na bvuto ikulu tani, tingakwanise kupitiriza kukhala wokhulupirika kwa Yahova. Iye angatithandize kuti tipitirize kuchita vinthu vabwino.

17. Pakuti palibe chatingachite kuti vilakolako voipa osati vimbatibwerere, ko nchani chatingachite kuti osati vimbatilamulire?

17 Nthawe zose timbakumbukire kuti, pakuti ndise wanthu wochimwa, palibe vatingachite kuti vilakolako voipa vileke kumbatibwerera. Podiya kuti viri teno, mungakwanise kupewa kumbandochita vomwe thupi yanu inkufuna ninge momwe Yosefe adathawira mwakankulumize nkazi wa Potifara. (Gen. 39:12) Khalani na cholinga chopewa kumbandochita vomwe thupi yanu ikufuna.

PITIRIZANI KUCHITA KHAMA

18-19. Ko tichadekana kudzibvunza mibvunzo yaponi kuti tiwone peno tinkuchinjadi kaganizidwe kathu?

18 Kuchinja kaganizidwe kathu kutanthauza kuwonesesa kuti vochita na voganiza vathu vikukondweresa Yahova. Kuti mukwanise kuchinja kaganizidwe kanu, mungachite bwino nthawe zose kumbadziunguza na kudzibvunza kuti: ‘Ko vochita vangu viwonesa kuti ninkuzindikira kuti ntsiku zitili zino ni zomalizira? Ko ninkuyesesa mwakhama kuvala umunthu unyowani? Ko ninkubvuma kuti mzimu wa Yahova unitsogolere pamoyo wangu kuti nikwanise kupewa kumbandochita vomwe thupi yangu ikufuna?’

19 Mukambadziunguza onani momwe mungapitire patsogolo, osati kufuna kuti mumbachite vinthu mosaphonyesa neye. Mukawona mbali yomwe muchadekana kuchinja, ayi kufokeratu. Koma ndotewedzani malangizo ya pa Afilipi 3:16 yomwe yalewa kuti: ‘Podiya kuti tapita kale patsogolo, naboni tipite patsogolo basi ndipo timbafambe bwino panjira mweyi.’ Mukambachita vimwevi, khalani wotsimikiza kuti Yahova adzakudaliseni ndawa ya khama yanu poyesesa kuchinja maganizo yanu.

NYIMBO NA. 36 Timateteza Mtima Wathu

a Mtumi Paulo adalimbikisa abale na alongo wake kuti osati abvume kutengera vochita va mudziko iyi nkumbachitambo vinthu voipa. Malangizo mwaya ni yothandizambo ntsiku zino. Tichadekanalini kubvuma kuti dziko iyi itichinje mpakana kumbachitambo vinthu voipa. Kuti tikwanise kuchita vimwevi, tichadekana kuchinja kaganizidwe kathu tikandozindikira kuti kakubveranalini na chifuniro cha Mulungu. Nkhani ino, itiwonese momwe tingachitire vimwevi.

b Onani nkhani yakuti Moyo Wanga Unkangoipiraipirabe mu Nsanja ya Olonda ya 1 Julho, 2015.

c MAWU YOFOTOKOZERA FOTO : M’bale wachilumbwana ankuganizira kuti peno ayende ku universidade panango kuyamba upainiya.