Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

DJAMBA DJƐ WEKELO 2

‘Nyopilɔ má ndɔngɔsɔla timba tɔnyo’

‘Nyopilɔ má ndɔngɔsɔla timba tɔnyo’

‘Nyopilɔ má ndɔngɔsɔla timba tɔnyo, djɛ nyɔmɛlɛ ndjewa ɛkɔpa kɛ Ndjambe kɛ wɔlɔ, kawolamá la kɛ djɔ.’​—ƆRƆ. 12:2.

YEEMBO 88 Ondakanyɛ mboka yɛko (lá Otetela)

LÁ YOPASƐ a

1-2. Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nkindjɛ nanghaka m’ɔkɔngɔ wɔ batisimo? Pakisola.

 MBALA imangha y’ɔmbakɛ mvulu kɛko? Mbala imɔtshi lá ntondo kɛ wɛ nsɛkɔ t’eteyi wɛ ɔmbaka atshuku ankfumɔ. Iya kɛkɔnge kengoposa ntsha masɔ ɔpɔmbaka lonkina? Etengo ewɛ, mbala kɛkɔ kɛmɔ etoko la mbindo ingolola la nkeke. Djɛ nama mvulu kɛko piyɔ, wɛ ladjɛ ndjɔmbaka mbala la mbala.

2 Wopo wɔk’ɔmɔ ndeke iso ladjɛ nkindjɛ ndɔngɔsɔla ekanedji kɛso la lonto lɔso. Lá nsɔsɔlɔ, lá ntondo k’iso ndongola batisimo tonanghaka la wolo djɛ nangha etshikitano wɛ djonyi lá lowiko lɔso djɛ ‘ndawɛ́djɛ́ piyɔ má mbindo inkfumɔ yɛ demba la yelá yimba.’ (2 Kɔ. 7:1) Koko, winá wɔsɔ, iso ladjɛ nkilika dako dj’ɔpɔstɔlɔ Poolo djɛ ‘nkindjɛ ndjala bango.’ (Ɛfɛ. 4:23) Lamo oyɛso ladjɛ nkindjɛ ndjila welo wɛsɔ? Ladjikɛnde etoko la mbindo yelá andja wanɛ nkoka ndola la nkeke leso. Djɛ ndjewɔ nkambo djɛsɔ la ntshikala piyɔ lá wiso wa Yehova, iso ladjɛ nshishimaka ekanedji kɛso, lonto lɔso, la mposɛ yɛso mbala la mbala.

NYOKINDJƐ ‘NDƆNGƆSƆLA TIMBA TƆNYO’

3. Kɛkɔnge k’esakisola ndɔngɔsɔla timba tɔnyo? (Ɔrɔma 12:2)

3 Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nangha djɛ ndɔngɔsɔla yimba yɛso, ntepela ente, ntshikitanyɛ yopo yɛso yɛ nkanela? (Wala Ɔrɔma 12:2.) Itepela yɛ Grɛkɛ yekadjimwama ‘nyɔlɔngɔsɔlɛ timba tɔnyo’ nkoka nkadjimɔma ‘nyopiloyɛ timba tɔnyo bango.’ Djɛkondeke, kɛsɔ kepasakisola nangha akambo wa wɔlɔ ngo amangha toko. Koko, iso ladjɛ nshishima lonto lɔso lɔ l’eteyi la nangha etshikitano enkfumɔ welekɔ djonyi djɛ nɛmɛyɛ ɛlɛmbɛ wɛ Yehova lá lɛdji lokoká. Iso ladjɛ nangha nkambo djɛsɔ ape ngo mbala kɛmɔ toko, koko mbala la mbala.

Akano w’ɔsɛ lá kɛnɛ kelendana l’ankalasa yelá djiko edjinge elemo nyɛnyɛka ente wɛ mpetshɛka Onkfumi l’edjena kɛ ntondo? (Lenda itenyi 4-5) c

4. Wopo wɔkɔnge w’okokaso ndjewɔ dj’ipa yimba yɛso ndjimbwamá má andja wapɔlɔ wanɛ?

4 Winá wɔ songokoma djɔ, tongoyala l’akoka wa nsasangɛ Yehova lá kenkfumɔ k’onanghaso. Koko lá ntondo kɛ nkambo djɛsɔ ndonanghemá, iso ladjɛ nkindjɛ ndjila welo djɛ nsasangɛ Yehova. Ɔmbɛna ente lá Ɔrɔma 12:2, Poolo atepelaka ante iso ladjɛ ndɔngɔsɔla timba tɔso djɛ ndjewa kɛnɛ kɛ Ndjambe ɔkɔpande iso nangha. L’edjena k’iso ndjawola ndjimbwamá má andja wapɔlɔ wanɛ, iso ladjɛ ndashishima ntondo ntondo djɛ ndjewa tii lá lɛdji lɔkɔnge lawolaso djɛ tokanyi tɔ Ndjambe ntotshinda l’ekoma woyawilelaso la lá akano wɔsaso, koko ape andja wanɛ.

5. Wopo wɔkɔnge w’okokaso nshishima timba tɔso lá kɛnɛ kelendana la wopo wɔ lofu lɔ Yehova yomboyala entshupa? (Lenda ntshango.)

5 Tokolenda ndjɔmbɔmba kɛmɔtshi. Yehova nkɔpaka dj’iso ‘mvungɔka ɛnamelo kɛ lofu lɔnde.’ (2 Pɛ. 3:12) Yawopla ente: ‘Yopo yɛmi yɛ lowiko nyɛnyɛka djɛ lemi nsipisoyɛka ente ekomo kɛ nkfumbo dj’akambo djɛnɛ mboleka ndjala entshupa? Akano w’ɔsami lá kɛnɛ kelendana la ankalasa yelá djiko edjinge olemo nyɛnyɛka ente nkambela Yehova ndeke nkambo djeleka djonyi lá lowiko lɔmi? Langoyalake la djawo ente Yehova angonseeyɛ ehomba wɛmi la wɛ nkfumbo kɛmi, ndo koko langokindjɛke ndakiyanyɛ lá nkambo djɛ nkete djelá demba?’ Kokanela wopo wɔ Yehova osasangande winá w’ɔtɛnande towika lá yopo y’okana l’ɛkɔpa kɛ nde.—Mat. 6:25-27, 33; Flp. 4:12, 13.

6. Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nkindjɛ nanghaka?

6 Iso ladjɛ nshishimaka timba tɔso mbala la mbala edjinge masɔ nanghaka etshikitano wɛlɔmbama. Poolo ashimelaka ase Kɔrɛtɔ ante: ‘Nyokindjɛ ndashishima djɛ ndjewa ntsha nyolekɔ lá djawo, nyokindjɛ nyɛnyɛ wopo w’anto w’oyɛnyo.’ (2 Kɔ. 13:5) Ndjala ‘lá djawo’ apasakisola ngo nsanghanaka lá nsanghanyɛ y’Akristo la mpoposanyɛka mbala la mbala toko. Nkambo djɛsɔ ndendanaka lonkina la timba tɔso, mposɛ yɛso, la ekoma wɛso. Djɛkondeke iso ladjɛ nkindjɛ ndɔngɔsɔlaka timba tɔso má mbalaka Otepela wɔ Ndjambe, má ndjeka djɛ nkanelaka wopo w’okanelakande la má nangha kɛnɛ kelekɔ djonyi dj’iso mbika lá yopo y’okana l’ɛkɔpa kɛ Yehova.​—1 Kɔ. 2:14-16.

‘LƆTA LONTO LƆ BANGO’

7. Lá nkilika Ɛfɛsɛ 4:31, 32, kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nangha lonkina, ko lamo nkambo djɛsɔ okokawɔ ndjala okakasano?

7 Wala Ɛfɛsɛ 4:31, 32. M’ɔkɔngɔ wɔ ntshikitanyɛ ekanedji kɛso, iso ladjɛ ndɔta ‘lonto lɔ bango.’ (Ɛfɛ. 4:24) Kɛsɔ ndɔmbaka ndjila welo. L’anteyi k’akambo w’oyɛso ladjɛ nangha, iso ladjɛ ndjila welo djɛ ntshika nanghedji djɛ mbindo dj’etengo lotono lɔ wolo, nkɛlɛ, la nkɛlɛ k’indeko. Lamo nkambo djɛsɔ okokawɔ ndjala okakasano? Ladjikɛnde wekeka amɔtshi wa nyɛtshi mpikaka edjo wolo efula. Ndjɔmbɔmba, Bible ntepelaka ante anto amɔtshi ‘wapatshimbatshimba nyomala’ edjinge ‘nyomalaka la nkeke.’ (Woo. 29:22) Anto walekɔ la wepo wɛ nanghedji djɛpɔlɔ djɛ nghɔsɔ, ladjɛ nangha la wolo djɛ nangha etshikitano kaanga m’ɔkɔngɔ wɔ batisimo djɛwɔ, etengo ndjɔmbɔmba kɛwɔlamá kɛnɛ ɛnyɛwɔ.

8-9. Wopo wɔkɔnge ndjɔmbɔmba kɛ Stephen ɔtɛnyɛwɔ djonyi djɛ nkindjɛ ndjoola lonto lɔ ntondo?

8 Wɔnanyɔ ɔmɔtshi w’etawɔ Stephen ayalaka l’okakasano wɔ ndjapamela nkɛlɛ kɛnde. Nde ntepelaka ante: “Kaanga m’ɔkɔngɔ wɔ lemi ndongola batisimo, ndjalaka ladjɛ ndjila welo djɛ ndjapamela nkɛlɛ kɛmi. Ndjɔmbɔmba, lofu lɔmɔtshi winá wɔ sayale l’olemo w’ipoposanyɛ wɔ mvulu la mvulu, nkilikaka ose wibi ɔmɔtshi wɔndjɔngɔlisa aradio m’otuka. Winá wɔ makome entshupa lande, nde awokelaka aradio ko alotaka. Winá wɔ makɔndɔlaka wananyɔ ankina wopo wɔ mapapola ose wibi wɔsɔ aradio wami, ikokolo imɔtshi yeyalisa l’eteyi andjopolaka ante: ‘Stephen, ótovundɛ otananghɛ mo?’ Woopó wɔsɔ w’ontshindaka djɛ lemi ntɔnɔla efula la djɛ lemi nkindjɛ ndjila welo djɛ ndjala onto wilaká vu.” b

9 Etengo ndjɔmbɔmba kɛ Stephen ɛnyɛwɔ, tokoka ndjala l’enanghedji kɛ nyɛtshi ipa la ndjewa kaanga m’ɔkɔngɔ w’iso ndjila welo djɛ nyimɛ enanghedji kɛkɔ. Ntsha nkambo djɛsɔ djengokokomelake, mbɔ tɔlɛmbake edjinge tokanelake ente opalekɔ Okristo wɔ wɔlɔ. Kaanga ɔpɔstɔlɔ Poolo awolaka ante: ‘Winá w’okombolami nangha kɛnɛ kelekɔ wɔlɔ, kɛnɛ kelekɔ nyɛtshi kelekɔ le lemi.’ (Ɔrɔ. 7:21-23) Akristo ankfumɔ wapalekɔ djɔ ladjɛ nkindjɛ nana la nanghedji djɛ nyɛtshi djelolaka etengo etoko la mbindo lá mvulu yɛso. Iso ladjɛ nkindjɛ ndjila welo djɛ ntshikala piyɔ. Okokaso nangha nkambo djɛsɔ ngetemo?

10. Wopo wɔkɔnge w’okokaso nana la nanghedji djɛ nyɛtshi? (1 Djɔanɛ 5:14, 15)

10 Lɔmba Yehova lá nkambo djɛ nanghedji dj’oyɛ l’okakasano wɔ ntshikitanyɛ l’eshikikelo ente nde angokooka la angokokotshɛ. (Wala 1 Djɔanɛ 5:14, 15.) Kaanga Yehova ndopangokimɛ nanghedji djɛsɔ lá yopo yɛ nsese, nde nkoka nkɔpɛyɛ wolo wɔ nkindjɛ nana la nanghedji djɛkɔ. (1 Pɛ. 5:10) Lá winá wɔk’ɔmɔ, nangha akambo lá wopo w’okana l’alɔmbɛlɔ wako má ntshika akambo wakoka nkokawoyɛ tá lonto lɔ ntondo. Ndjɔmbɔma, yala l’okoso dj’ipa ndenda kana ndjekameyɛ wa filimɛ la emmisiɔ wɛ televiziɔ kana ɛkɔndɔ welumɛ nanghedji djɛ nyɛtshi dj’onanghɛ la wolo djɛ ntshika. Edjinge tawolake ndodjɛ yimba yɛko la mposɛ yɛ nyɛtshi.​—Flp. 4:8; Kɔl. 3:2.

11. Kɛkɔnge k’okokaso nangha djɛ ndɔta lonto lɔ bango?

11 Kaanga ngadjoola lonto lɔ ntondo, alekɔ djonyi wɛ ndɔta lɔ bango. Okokɛ nangha nkambo djɛsɔ ngetemo? Yawilela okoma wɔ ndjokola Yehova winá wekɛ wekeka wande. (Ɛfɛ. 5:1, 2) Ndjɔmbɔmba, winá w’owalɛ ɔkɔndɔ welá Bible wɛnyɛ wopo wɔ Yehova imeyɛkande, yawopola ente: ‘Lemi langimɛyɛke anto ankina?’ Winá w’owalɛ nkambo djɛnyɛ wopo wɔ Yehova ɛnyɛkande nkɛtshi te ase ɔmvɔ, yawopola ente: ‘Langoyalake la wopo wɔ nkɛtshi kɛkɔ te winami Akristo walekɔ la djonyi dj’okotshɔ welá demba, edjinge langhɛnyɛke nkɛtshi kɛkɔ má nanghedji djɛmi?’ Kindjɛ ndɔngɔsɔla yimba yɛko má ndɔta l’onto lɔ bango la yala la bale ntshitshi winá w’onanghɛ nghɔsɔ.

12. Wopo wɔkɔngɛ Stephen ndɛnyi nkfulu kelekɔ la Bible kɛ ntshikitanyɛ anto?

12 Stephen, kanga sotepelaki ndambo má djiko, ɛnaka ante nde ataawaki akoka wa ndɔta lonto lɔ bango ndambo ndambo. Nde ntepelaka ante: “Ntateyɛ má batisimo djɛmi, mpomanaka l’akambo efula wakokisa ntshinda lemi djɛ nyomala koko ndjapamelaka nkɛlɛ kɛmi. Ndjekaka lonkina djɛ mbangɔ anto wahonaka nsola lemi kana wantshindaka djɛ nyomala. Anto efula ndjila edjinge wadjɛmi, wambandola efula lá wopo wɔ otshikalami vu lá ntondo k’akambo wasɔ. Kaanga lemi mɔmɛlɛ langokamɔke efula! Mpatepela ente má wolo wɔmi ndeke momonangha etshikitano wɛsɔ. Koko ndjawola ente, etshikitano wɛsɔ welekɔ tolembetelo tɛnyɛ nkfulu kelekɔ la Bible kɛ ntshikitanyɛ anto.”

KINDJƐ NANA LA MPOSƐ YƐ NYƐTSHI

13. Kɛkɔnge kengotokotshɛ́ dj’ipa ndjala la mposɛ yɛ nyɛtshi? (Ngalatiya 5:16)

13 Wala Ngalatiya 5:16. Djɛ ntokotshɛ́ dj’iso ndonga djɛ nangha kɛnɛ kelekɔ́ wɔlɔ, Yehova ntɔpɛyɛka nyuma kɛnde k’ekina la lokapo lonkfumɔ. Winá w’ekaso Otepela wɔ Ndjambe, iso ndjawolaka djɛ nyuma kɛ Ndjambe nkamba leso. Iso mbaka nyuma k’ekina lonkina winá w’ingelaso lá nsanghanyɛ. Lá nsanghanyɛ y’Akristo yɛsɔ, iso mpetshɛ́ká winá la wananyɔ l’ankaana yɛso, yenangha la wolo djɛ nangha kɛnɛ kelekɔ wɔlɔ etengo iso edjinge kɛsɔ ntokembɛka efula. (Heb. 10:24, 25; 13:7) Edjinge winá w’oyasukanyɛso la Yehova má alɔmbɛlɔ w’im’anse oloko la w’ɔlɔmbaso djɛ nde ntokotshɛ́ lá wɛdju ɛmɔtshi w’oyɛso la wɛkɔ, nde angɔtɔpɛyɛ nyuma kɛnde k’ekina djɛ ntokembɛ dj’iso nkindjɛ nana la wɛdju wɛkɔ. Kaanga akambo wasɔ iyopangonangha dj’ipa iso ndjala la mposɛ yɛ nyɛtshi, koko, wangotokotshɛ dj’iso mpikama lá ntondo kɛ mposɛ yɛkɔ. Etengo Ngalatiya 5:16 otepelande, waakɛnda lá nyuma ‘wapangoyapɛyɛ kaanga ndambo lá mposɛ yɛ demba.’

14. Lamo oyɛwɔ djonyi nkindjɛ ndjala la mposɛ yɛ wɔlɔ?

14 Winá w’otateyɛso nangha akambo watokotshɛ́ djɛ ndjala la djokanelo djɛ wɔlɔ la Yehova, alekɔ djonyi iso nkindjɛ nama nonghanyi kɛkɔ la nkindjɛ ndjala la mposɛ yɛ wɔlɔ. Ladjikɛnge? Ladjikɛnde ontonyi wɔso ɔmɔtshi apetamaka ilɔ. Ontonyi wɔkɔ nde ekfumbo kelekɔ laso kɛ nangha nyɛtshi. Kaanga m’ɔkɔngɔ wɔ batisimo djɛso, tokoka nsepama tá akambo wa nyɛtshi w’oyɛso ladjɛ ndjewɔ, ndjɔmbɔmba etombo wɛ mfalanga, nnɔyi djɛ waná, kana olendelo w’esato wɛnyɛwɔ anto enghanghunya. (Ɛfɛ. 5:3, 4) Olangala ɔmɔtshi w’Okristo awolaka ante: “Okakasano ɔmɔtshi wolekisa wolo wɔ ma nanaka la wɔkɔ nde nsepama te anto walekɔ la lemi demba mmɔ. Lakanelaki ente tokanyi tɔsɔ tongoshila, koko totakindjɛ́ ngo ngo nkindjɛ.” Kɛkɔnge kekoka nkokotshɛ́ ntsha mposɛ kɛmɔtshi kɛ nyɛtshi kemboyala wolo efula lewɛ?

Ntsha onana la mposɛ kɛmɔtshi kɛ nyɛtshi, totshutshɛke nkongi, anto ankina wapomanaka l’okakasano wɔkɔ edjinge walongaka (Lenda itenyi 15-16)

15. Lamo owaso lokembo má ndjewa ente mposɛ yɛ nyɛtshi ‘nkomelaka onto onkfumɔ’? (Lenda ntshango.)

15 Winá w’onanghɛ la wolo djɛ nana la mposɛ yɛ nyɛtshi yembopiká edjo, vungɔka ente opalekɔ nghɔmɛlɛ. Bible ntepelaka ante: ‘Lako ohemba wombonyokomela wotakomelaka anto ankina.’ (1 Kɔ. 10:13a) Etepela wɛsɔ wefunamaka lá nkambo djɛ Akristo w’ampame la w’amato wawikaki lá Kɔrɛtɔ. Amɔtshi l’anteyi kɛwɔ wayalaki ase nseka, wananghaki wayi wa ntshɛngi l’antenyɛ ampame l’ampame kana amato l’amato la wavɔki waná. (1 Kɔ. 6:9-11) Okanela ente m’ɔkɔngɔ wɔ batisimo djɛwɔ iwɔ watanáná kaanga la mposɛ kɛmɔ kɛ nyɛtshi? Atayala nghɔsɔ. Iyankfumɔ yayalakande Akristo w’ankfutami, koko lá nsɔsɔlɔ, iyayalakande anto wa ntshamba djɛ djɔ. Ape l’ehamo wananaki la mposɛ yɛ nyɛtshi winá la winá. Nkambo djɛsɔ ladjɛ ntɔpɛyɛ lokembo. Lamo? Ladjikɛnde kɛsɔ nyɛnyɛka ente ayale mposɛ kɛ nyɛtshi kɛkɔnge konanɛ la kɛkɔ, onto ɔmɔtshi ambolongáká mposɛ kɛkɔ. Djɛkondeke, wɛ nkoka ntshikala ‘ndi lá djawo, ewa ente wopo wɔk’ɔmɔ wɔ ndjolo yɛnɛ ndeke edjinge nkfumbo k’otondo kɛ wananyɔ wako welá andja w’otondo ɛnawɔ.’—1 Pɛ. 5:9.

16. Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ ndjewɔ, ko lamo?

16 Wadjɛ djɛ nkanela ente lako onto wokoka nsipisoyɛ wɔlɔwɔlɔ okakasano w’opomana la wɛ. Nkanela nghɔsɔ nkoka nkotshinda djɛ wɛ ndɔfɛnyɛ ente opangolonga okakasano wɔko edjinge opalekɔ la nkfulu kɛ mpikama lá ntondo kɛ mposɛ yɛ nyɛtshi. Koko Bible ntepelaka lá yopo yetshikitanyi. Ntepela ante: ‘Ndjambe alekɔ la nkɔmano, edjinge apangawola nyo mpembama lá lɛdji loleka kɛnɛ k’okokanyo nkfulumeyɛ, koko winá wɔ ohemba iyonghonyokomela, nde anghonyatela mboka djɛ nyo ndjala l’akoka wa nkfulumeyɛ ohemba wɔkɔ.’ (1 Kɔ. 10:13b) Djɛkondeke, kaanga mposɛ yɛ nyɛtshi imboyala wolo, iso nkoka ntshikala la nkɔmano te Yehova. Má okotshɔ wɔ Yehova, iso nkoka mpikama lá ntondo kɛ mposɛ yɛ nyɛtshi.

17. Kaanga sopakoke mpengɔ mposɛ yɛ nyɛtshi, kɛkɔnge k’okokaso nangha?

17 Ongovungɔke mbala la mbala ente: Etengo oyɛ onto wɔ ntshamba djɛ djɔ, opakoke mpengɔ mposɛ yɛ nyɛtshi. Koko winá wokoyelawɔ, wɛ nkoka ntona mposɛ yɛsɔ mbala kɛkɔ kɛmɔ, ngo ngete Yosɛfu ndananghe winá wɔ ndalote wadjɛ Pɔtifara mbala kɛkɔ kɛmɔ. (Ewa. 39:12) Toyalake mfumbe kɛ mposɛ yɛ nyɛtshi!

KINDJƐ NDJILA WELO

18-19. Weepó wɛkɔnge w’okokaso ndawopola winá w’onanghaso la wolo djɛ ndɔngɔsɔla timba tɔso?

18 Ndɔngɔsɔla yimba yɛso nsakisolaka ndjila welo djɛ nkanelaka la nanghaka akambo lá nkilika ɛkɔpa kɛ Yehova. Djɛ nangha nkambo djɛsɔ, yashishimaka mbala la mbala edjinge yawopola ente: ‘Langhonanghake akambo lá yopo yɛnyɛ ente towika l’etsho w’ekomo? Ndekɔ nangha efulelo lá kɛnɛ kelendana la ndɔta lonto lɔ bango? Ndekɔ ndjawola djɛ nyuma kɛ Yehova ndɔndjɛ lowiko lɔmi djɛ lemi ndjala l’akoka wa mpikama lá ntondo kɛ mposɛ yɛ demba?’

19 Winá w’oyashishimɛ nghɔmɛlɛ tohonake djɛ ndjala onto wɔ djɔ, koko sasanga l’etshikitano wonanghɛ. Ntsha ɔmbɛna ente alɔmbama wɛ nangha etshikitano ɛmɔtshi, tɔlɛmbake. L’edjena kɛ nangha nghɔsɔ, kilika dako djelá Filipɛ 3:16: ‘Ayale lá lɛdji lɔkɔnge lɔ sombonangha efulelo, tokindjɛ ntshɔ tá ntondo lá yopo yɛ wɔlɔ lá nkilika lokolo lɔkɔ lɔmɔ.’ Winá w’onanghɛ nghɔsɔ, yala l’eshikikelo ente Yehova angɔtshɔkɔla welo w’ilɛ djɛ nkindjɛ ndɔngɔsɔla yimba yɛko.

YEEMBO 36 Tolamake eloko wɛso (lá Otetela)

a Ɔpɔstɔlɔ Poolo akembɛka winande andjawodji dj’ipa iwɔ ndjawola nkfumbwamá má nkfumbo dj’akambo djɛnɛ. Ɔsɔ alekɔ nsɔsɔlɔ dako djɛ wɔlɔ efula edjinge leso lɔɔko kɛnɛ. Iso ladjɛ ndashikikɛ ente andja wa nyɛtshi wanɛ wapatokfumbola lá topo tonkfumɔ. Djɛ nangha nkambo djɛsɔ, iso ladjɛ nkindjɛ nsembola yopo yɛso yɛ nkanela winá enkfumɔ w’osipisoyɛso ente ipokana l’ɛkɔpa kɛ Ndjambe. Lá djamba djɛnɛ, tongoshishima wopo w’okokaso nangha nkambo djɛsɔ.

b Lenda djamba djelekɔ l’ɔtɛ wɔ djoyi ante: “Lowiko lɔmi lotshikitanaka má nyɛtshi tá wɔlɔ” djelekɔ lá Etange k’Olami Ngɔndɔ k’esambele 1, 2015.

c NSAKISO KƐ NTSHANGO: Wɔnanyɔ ɔmɔtshi w’olangala atɔnɔla lá kɛnɛ kelendana la ndjingela nkalasa yelá djiko kana nkamba l’olemo wɔ winá enkfumɔ.