Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

MUISAMBO WA KULONGA 2

“Ikalayi balulukye pa kukimba binangu bipya”

“Ikalayi balulukye pa kukimba binangu bipya”

“Ikalayi balulukye pa kukimba binangu bipya, bwanudya kupatuula’shi nkinyi akikyebe Efile Mukulu nkyaakyaa ki buuwa, nkyaakyaa kimulongamine, nkyaakyaa kipwidikye.”—LOM. 12:2.

LOONO 88 Ngukishe mashinda oobe

KI’ABAKUILA MUANKA a

1-2. Abitungu tutungunukie na kukita kinyi kunyima kua kubatshishibua? Patuula.

 MMUSHINDO kinyi obangaa kukomba mu nshibo yobe? Pangi kumpala obangaa kukaasha bintu bi muanka, bua’shi omone bia kukomba kalolo. Biabia, bi kukitshika naminyi su tue muimukombe dimo? Nka bu biowuku kalolo, lufuufi na nsenga bi kualuka dingi lubilolubilo. Bua’shi nshibo yobe ikale ayimueka kalolo kumpala kua bantu, abitungu kuimukomba nsaa yooso.

2 Mu mushindo umune, abitungu tutungunukie na kutaluula bi binangu bietu na bumuntu buetu. Biabia, kumpala ku’atue kubatshishibua tubaadi bekitshishe ngofu bua kushintula muikeelo wetu mu muwa wetu bua’shi ‘twikale betooshe atwe banabeene ku mako ooso a mbidi na a kikudi.’ (2 Kod. 7:1Kilombeeno Kipya 2014) Biabia, abitungu tukookiele elango dia Mpoolo adiamba’shi: ‘Tungunukaayi na kwikala bapya.’ (Ef. 4:23) Buakinyi abitungu tutungunukie na kuitaluula atue banabene? Muanda lufuufi na nsenga bia uno ndumbuluilo mbilombene kutuela muatudi bukidibukidi. Buatudia kusankisha Yehowa, abitungu nsaa yooso tuikale atutaluula binangu bietu, bumuntu buetu, na nkalo yetu.  

TUNGUNUKAAYI NA “KUKIMBA BINANGU BIPYA”

3. Kukimba binangu bipia akupushisha kinyi? (Bena-Looma 12:2)

3 Abitungu tukite kinyi buatudia kukimba binangu bipia, bua’shi tumone bia kushintuula mushindo wetu wa kunangushena? (Badika Bena-Looma 12:2.) Kishima kia mu kina Greke kiabadi baluule bu “kukimba binangu bipya” nkilombene kupatuulua bu “kulumbuula binangu biobe.” T’abitungu’shi tulengieshe nshalelo eetu na tubikitshiino tupeela tui buwa nya. Abitungu tunangushene pabitale biatudi munda muetu’tue banabene, na kushintuula mianda ayitungu, buatudia kukookiela mayi a kulonda a Yehowa bu biabidi bitekibue. Abitungu tukite bino kushi bua kapindi kapeela, kadi tutungunukie na kuibikita.

Bitshibilo biobe pabitale kulonga na kusangula mudimo abilesha’shi we mutuule Bufumu pa mbalo ya kumpala? (Tala kikoso 4-5) c

4. Mmushindo kinyi watushi balombene kutadiila binangu bietu bi’akunkushibua na uno ndumbuluilo?

4 Nsaa y’atukekala bapuidikie, atukekala misuusa yooso na mushindo wa kusankisha Yehowa ku kintu kioso ki’atukakitshi. Abitungu nsaa yooso tutungunukie na kuikitshisha buatudia kusankisha Yehowa. Tutale kuipushena kui mayi abakuile Mpoolo atupete pankatshi pa kukimba binangu bipia na kutundula kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu, bu abilesha mukanda wa Bena-Looma 12:2. Pa mutue pa kutadiila uno ndumbuluilo e bubi etuludikie, abitungu kia kumpala tuitaluule atue banabene bua kuikala na kitshibilo kia mushindo watudi balombene kutadiila binangu bi’Efile Mukulu bietuludika, kushi kutadiila uno ndumbuluilo e bubi ekala na bukitshishi ku bipatshila bietu na ku bitshibilo bietu.

5. Mmushindo kinyi watudi balombene kutaluula binangu bietu pabitale efuku dia Yehowa dikuete kuifubuila peepi? (Tala kifuatulo.)

5 Tubandeyi kutala kino kileshesho. Yehowa akumiina’shi “tutungunukie na kutuula kufika ku’efuku dia Yehowa mu binangu bietu.” (2 Mp. 3:12NWT) Eyipushe obe nabene’shi: ‘Nshalelo ande alesha’shi napusha kalolo’shi tukuete kuifubuila peepi na mfudiilo a uno ndumbuluilo e bubi su? Bitshibilo biande pabitale tulaasa na mudimo, abilesha’shi kufubila Yehowa ngi kintu ki na muulo ukata mu nshalelo ande su? Ne na lukumiino’shi Yehowa akampuila nkalo yande ya ku mbidi mpaa na ya kifuko kiande, su nkuete kuikalakasha nka penda bua bintu bia ku mbidi?’ Biabia, nangushena muloo awupushaa Yehowa nsaa y’etumono atuikitshisha bua kukita kioso akitungu bua’shi tuikale na nshalelo muipushene na kikiebe ki’eshimba diaye.—Mat. 6:25-27, 33; Fid. 4:12, 13.

6. Abitungu tutungunukie na kukita kinyi?

6 Abitungu tuikale atutaluula mushindo w’atunangushena nsaa yooso na tukimbe mushindo wa kushintuula ingi mianda ayitungu. Mpoolo balunguile bena Kodinda’shi: ‘Tungunukaayi na kwitaluula anwe banabeene; nutale su nwi mu lukumiino.’ (2 Kod. 13:5Kilombeeno Kipya 2014) Kuikala “mu lukumiino” ta mpenda kutuela mu bisangilo bia bena Kidishitu na kuenda mu mudimo wa kulungula mukandu wi buwa nsaa yooso nya. Bino abitekie mpaa na mushindo w’atunangushena, bi mu binangu bietu, na akitutakula bua kukita kintu kampanda. Abitungu tutungunukie na kunangushena pa kubadika Eyi di’Efile Mukulu, na pa kumbanga kunangushena ngofu bu abinangushenaa Yehowa, na kukita kioso akitungu bua’shi nshalelo eetu ekale muipushene na kikiebe ki’eshimba dia Yehowa.—1 Kod. 2:14-16.

‘FWALAAYI MUNTU MUPYA’

7. Muyile mukanda wa Bena-Efeso 4:31, 32, nkinyi dingi akitungu’shi tukite, na buakinyi bino bi kuikala lukalakashi?

7 Badika Bena-Efeso 4:31, 32. Kukaasha kushintula mushindo wetu wa kunangushena, abitungu ‘tufwale muntu mupya.’ (Ef. 4:24Kilombeeno Kipya 2014) Abitungu tuikitshishe ngofu bua kukita bino. Ku mianda yatudi balombene kuikitshisha ngofu bua kuiyikambila, mui butomboshi, nsungu, na bukitekite. Buakinyi bino bi kuikala lukalakashi? Muanda ingi ngikashi i bubi ngipue kumena mishi munda muetu. Bu kileshesho, Bible akula’shi bangi bantu be na “bukidi bwa kukwata nsungu” na “kutomboka-tomboka.” (Nki. 29:22) Muntu e na ino ngikashi i bubi, abitungu atungunukie na kuikitshisha buadia kushintuluka sunga kunyima kuaye baapu kubatshishibua, nka bu abilesha kino kileshesho akilondo.

8-9. Kileshesho kia Stephen akilesha’shi abitungu tutungunukie na kufuula muntu a kala naminyi?

8 Ungi mukuetu mulume abetanyinaa bu Stephen, baadi na lukalakashi lua kukutua kutaluula nsungu yaye kalolo. Akula’shi: “Sunga kunyima ku’ami baapu kubatshishibua, naadi natungunuka na kuikitshisha ngofu buandia kutaluula nsungu yande. Bu kileshesho, ungi musuusa pa naadi nende mu mudimo wa kulungula mukandu wi buwa ku nshibo na nshibo, naadi mubingie ungi ngifi baadi mungibe kisaashi kiande mu mootoka wande. Bu binaadi nende na kuifubuila naye peepi, basumbuile kisaashi aye nkusuuka. Panaadi mulondele bangi mushindo unaadi muate kiakia kisaashi, ungi mukulu a mu kasaka ketu ka bulungudi bangipuishe’shi, ‘Stephen a bodia kukita naminyi su bodia kumukuata?’ Luno lukonko lubaadi lungieleshe binangu ngofu, na lubaadi luntakule buandia kutungunuka na kuikitshisha buandia kuikala muntu afuisha butaale.” b

9 Kileshesho kia Stephen akitulesha’shi, tui balombene kuikala na bumuntu bui bubi mu mushindo watush’abatengielanga, sunga kunyima ku’atue kupua kunangushena’shi tui bapue kutaluula nsungu yetu. Su bino biakukitshikila, totshobolokanga na tuatanga kitshibilo’shi we muina Kidishitu mubofule. Sunga Mpoolo mutumibua baadi mukumiine uno muanda’shi: “Misûsa yoso yandji na lukalo lwa kukita bi buwa, bubi nyi abwibo munda mwande.” (Lom. 7:21-23EEM) Bena Kidishitu booso mbantu bashi bapuidikie be na lukalo lua kukambila buikashi booso bui bubi bui bu lufuufi na nsenga abibungila mu nshibo yetu. Abitungu tutungunukie na kuikitshisha bua kushaala batookane. Tui balombene kukita bino mushindo kinyi?

10. Tui kulua bua kukambila ino ngikashi i bubi naminyi? (1 Yowano 5:14, 15)

10 Teka Yehowa pabitale buikashi bui bubi boodi na lukalakashi lua kushintuluka, oshinkamishe’shi akuteemesha na akukuasha. (Badika 1 Yowano 5:14, 15.) Sunga Yehowa t’akukatuisha ino ngikashi i bubi mu kilengieleshi, e nkupa bukome bua’shi ino ngikashi tayikukambilanga dingi. (1 Mp. 5:10) Nsaa y’okiotengiela, kita mianda ipushene na nteko yobe kushi kunangushenanyi ku mianda ilombene nkualusha ku bumuntu bua kala. Ikala mudimukie nsaa y’obandila ma filme, sunga y’otala jurnale ku televizio, sunga y’obadika mianda ya kala i na buikashi bua bumuntu bua kala bokuete kuikitshisha bua’shi webukatushe. Na tolekielanga binangu biobe biayimeena nka pa mianda ishii buwa.—Fid. 4:8; Kol. 3:2.

11. Mmatabula kinyi aatungu kuela bua kutungunuka na kufuala bumuntu bupia?

11 Bu biodi mupue kufuula ngikashi ya bumuntu bua kala, abitungu odime ngikashi ya bumuntu bupia. Bino we kuibikita naminyi? Eatshile kepatshila ka kuambula Yehowa bu biokuete kulonga ngikashi yaye. (Ef. 5:1, 2) Bu kileshesho, nsaa y’obadika mianda ya mu Bible ayishimika kasele ku mushindo aufuidishenaa Yehowa lusa, eyipushe obe nabene’shi: ‘Ami namu nafuilaa bangi lusa su?’ Nsaa y’obadika pabitale lusa lua Yehowa kui bano booso be na bulanda, eyipushe obe nabene’shi: ‘Naleshaa namu luno lusa lui mumune kui bena Kidishitu nami be mu lukalo, na nebileshaa ku bikitshiino biande su?’ Tungunuka na kuata kitshibilo kia kukumiina kufuala bumuntu bupia, na wekale na luishinko koodi obe nabene nsaa yuekitshisha bua kuibufuala.

12. Muanda wabadi bamone kui Stephen aulesha’shi Bible e na bukome bua kushintula bantu mushindo kinyi?

12 Stephen atudi bapue kuteemuna kunundu, basangene’shi baadi mupete mushindo wa kufuala bumuntu bupia ku kapeelakapeela. Amba’shi: “Nsaa inaadi mubatshishibue, naadi mupete nkalakashi i bungi i bukopo ibaadi ilombene kumfitshisha munda. Naadi mulongie bia kupela kutemba pe bantu abatompo bua ku ngoolomona na su namona’shi pe muanda ulombene kuluila nakimbi bia kuiwupudisha mu ungi mushindo. Bangi bantu be bungi mpaa na mukashi ande, mbafikie mu kuntumbula bua mushindo wankuete kushaala muumiine mu mianda i bino. Mbinkaanyishe mpaa na ami nabene! Ta mu kuikitshisha kuande ami nabene kunashintuula bumuntu buande nya. Biabia nakumiina bino bi’abakula kui bantu’shi, Bible e na bukome bua kushintula bantu.”

EKITSHISHE BUA KUKAMBILA NKALO I BUBI

13. Nkinyi akiketukuasha bua kukimba nkalo i buwa? (Bena-Ngalatea 5:16)

13 Badika Bena-Ngalatea 5:16. Bua kuitukuasha bua’shi tutshokole ngoshi bua kukita bi buwa, Yehowa etupeyaa kikudi kiaye kiselele na kalolo kooso. Nsaa y’atulongo Eyi di’Efile Mukulu, atukumiina’shi kikudi ki’Efile Mukulu kikale na bukitshishi kuatudi. Atupete dingi kikudi kiselele nsaa y’atutuele ku bisangilo bia kakongie. Nsaa y’atuibungu pamune na bano bakuetu bena Kidishitu, atukisha nsaa na bakuetu balume na bakashi be bu atue, na abekitshisha bua kukita mianda i buwa, na bino abitunyingisha. (Eb. 10:24, 25; 13:7) Na dingi, nsaa y’atuifubuila kui Yehowa mu luteko alutukila muishimba dietu, na kumuisendeela bua’shi etukuashe bua kulua na kuno kubofula, aketupa kikudi kiaye kiselele akitunyingisha buatudia kutungunuka na kulua ngoshi na kuno kubofula. Sunga mbiabidi’shi kukita ino mianda yooso t’akukatusha ino nkalo i bubi, anka ayiketukuasha buatudia kukambila lukalo lua kuiyikita. Anka bu abiakula Bena-Ngalatea 5:16’shi: Baaba booso abatambukila mu bukunkushi bwa kikudi kiselele ‘t’abakalombasha lwabi lwa mbidi nya.’

14. Buakinyi bi na muulo bua kutungunuka na kuikala na nkalo i buwa?

14 Nsaa y’atubanga kukita mianda i buwa, ayitukuasha bua kuikala mu kipuano ki buwa na Yehowa, na dingi bi na muulo buatudia kulama biubishi bietu bi buwa na kutungunuka na kuikala na nkalo i buwa. Buakinyi? Muanda umune a ku beshikuanyi betu t’akooko kulua netu. Yawa muishikuanyi netu nyi nkikokoshi akitutumu mu kukita mianda i bubi. Sunga kunyima kua atue babaapu kubatshishibua, tui balombene kukakibua na mianda i bungi i bubi ayitungu’shi tulekie, mu yaya mianda mui maasha a makuta, kukolua kua maalua kui bubi, sunga kubandila pornografi. (Ef. 5:3, 4) Ungi mukuetu mulume nsongua muina Kidishitu amba’shi: “Lumune lua ku lukalakashi lukata luandi muikitshishe bua kuilukambila, nyi nkukakibua na lusandi lua mulume na mulume. Naadi nanangushena’shi ino nkalo yooso ayikidi, anka ikiayinkalakasha mpaa na binobino.” Biabia, nkinyi kilombene nkukuasha bikishekishe su we na lukalo lui bubi?

Su otompibua na nkalo i bubi, t’onangushenanga’shi muanda oobe t’aupu; na bangi namu bakuete kutompibuanga na kuikitshisha na dingi bakuete kuiyikambila (Tala kikoso 15-16)

15. Buakinyi abinyingisha pa kuuka’shi nkalo i bubi ikuete “kufikila bantu booso”? (Tala difuatulo.)

15 Bu bi’okuete kulua bua kukambila lukalo lui bubi na lui bukopo moodi, tentekiesha’shi tue bupenka nya. Bible amba’shi: “Takwi kitompwanga su nkimune kitakibenufikiile kishii kiikale kitompwanga kia bantu booso.” (1 Kod. 10:13a, Kilombeeno Kipya 2014) Muibuku di’Efile namu mbapatuule uno verse bino: “Kutompibwa kôso kwinufikile nyi nka kwakwa akufikilâ bantu boso.” Uno muanda babaadi beufundile bakuetu balume na bakashi babaadi bashaale mu kibundi dia Kodinda. Bangi babaadi bantambushi a masandi babadi bauukie kalolo, bana balume abakitaa masandi na bana balume nabo, sunga bakashi abakitshi lusandi na bakashi nabo, mpaa na bankodi a maalua. (1 Kod. 6:9-11) Onangushena’shi kunyima kua lubatshisho luabo, ta mbapete dingi lukalo lui bubi munda muabo su? Ta mbiabia nya. Booso buabo babaadi bena Kidishitu bedibue muimu ba binyibinyi, anka babatungunukile na kuikala nka bakutue kupuidika. Kushi mpaka, babatungunukile nka na kulua na ino nkalo i bubi ku nsaa na nsaa. Bino mbilombene kuitunyingisha. Buakinyi? Muanda abilesha’shi bi’okuete kulua na lukalo lui bubi, na ungi muntu namu kuete kulua nalo. Na dingi abitungu’shi ‘nwikale bakankamane mu lukumiino lwenu mwi Kidishitu. Eûkyei’shi, pano pa nsenga poso bakwenu mu Kidishitu, bakwete kufwambuka’nka bu bya nukwete kufwambuka.’—1 Mp. 5:9EEM.

16. Mmasaku kinyi aatungu kuleka, na mbuakinyi?

16 Kunangushena’shi ungi muntu ta mmulombene kupusha bukopo bua nkalakashi yankuete kufumankana nayo kui masaku. Kunangushena mu uno mushindo nkulombene nkutakula mu kunangushena’shi muanda oobe t’aupu, sunga’shi tue na bukome bua kukambila nkalo i bubi. Anka Bible t’amba biabia nya. Kadi amba’shi: “Efile Mukulu nga kishima, shakakumiina’shi nutompiibwe kukila bukome bwenu, anka ku kutompiibwa akalumbuula nfudiilo [aako] bianudia kumona bia kwikukambila.” (1 Kod. 10:13b, Kilombeeno Kipya 2014) Biabia, sunga lukalo lui bubi luamueneka bu lui bukopo ta tui balombene koobesha kuilukambila. Ku bukuashi bua Yehowa tui balombene kutungunuka na kunyingiila ino nkalo i bubi.

17. Sunga mbiatushi balombene kuikadika na ngobesha ya kukambila nkalo yetu i bubi, nkinyi kiatudi balombene kutaluula?

17 Ikala otentekiesha efuku dioso’shi: Bu biodi muntu shi mupuidikie, tue mulombene kusuuka nkalo i bubi nya. Anka nsaa yatudi na nkalo i bubi, abintungu tuiyilekie kushi kunyengakana nka bibaadi bisuukie Yosefe kumpala kua mukashi a Potifare. (Kib. 39:12) T’abitungu’shi okookiele nkalo yobe i bubi bua kukita muanda wi bubi nya!

TUNGUNUKA NA KUIKITSHISHA NGOFU

18-19. Nkonko kinyi yatudi balombene kuiyipusha atue banabene bu bi’atuikitshisha bua kukimba binangu bipia?

18 Kukimba binangu bipia nkutale mpaa na kuikitshisha bua kulumbuula mushindo w’atunangushena, na bikitshiino bietu bikale bipushene na kikiebe ki’eshimba dia Yehowa. Bua kufudiisha uno muanda, etaluule obe nabene nsaa yooso na kuiyipusha’shi: ‘Bikitshiino biande bikuete kulesha’shi ne mutundule’shi tui bashaale mu kipungo akitungu kukita mianda kushi kunyengakana su? Nkuete kuenda kumpala na kufuala muntu mupia su? Nkuete kulekiela kikudi kia Yehowa bua’shi kindudikie mu nshalelo ande biandi mulombene kupeta mushindo wa kukambila bikitshiino na nkalo i bubi ya ku mbidi su?’

19 Nsaa yuetaluula obe nabene, tala biokuete kuenda kumpala kushi kukimba kuikala mupuidikie. Su bomono’shi kui muanda autungu nkutaluula, totshobolokanga. Pa mutue pa biabia, londa elango di mu Bena-Fidipe 3:16 adiamba’shi: “Sunga mbyabya, atwe boso tuîdidîlei ku mpala mu dino eshinda dimune dya tubapu kulonda mpâ na binobino.” Su bokitshi biabia, oyikala mushinkamishe’shi Yehowa akuelela miabi bua kuikitshisha koobe bua’shi otungunukie na kukimba binangu bipia.

LOONO 36 Tubaambeyi mashimba etu

a Mpoolo mutumibua baadi mudimushe bakuabo bena Kidishitu buabasha kuilekiela bua’shi uno ndumbuluilo e bubi ekala na bukitshishi kuabadi. Mu binyibinyi, dino nyi elango di buwa kuatudi lelo uno. Abitungu tuikale bashinkamishe’shi, uno ndumbuluilo e bubi te na bukitshishi kuatudi mu kantu su nkamune. Bua kukita bino, abitungu tutungunukie na kutaluula mushindo wetu w’atunangushena, na p’atukatundula’shi kunangushena kuetu ta nkuipushene na kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu. Mu uno muisambo, atukataluula mushindo watudi balombene kuibikita.

b Tala muisambo awamba’shi Ma vie allait de plus en plus mal wi mu Kitenta kia Mulami 1/7/2015, mu mfualase.

c BI MU BIFWATULO: Mukuetu mulume ki nsongua anangushena su e kuenda ku iniversite sunga kubanga mudimo wa bu mbala-mashinda.