1, 2. ¿Tuku chuntiya kilitlawatkan akxni tamununitawa, chu tuku xlakata?

 ¿LA XLIMAKGASNI kaxakaya wix kminchik? Max akxni nina xpina tawilaya anta, pulana liwana kaxaka. ¿Pero tuku xkitaxtulh komo nialh xkaxaka? Pokgxni lakapala xtaʼakgstokgtawilalh. Xlakata minchik xaskulunku natawila, xlakaskinka ni xmakgasni nakaxakaya.

² Nachuna kilitlawatkan xlakata kintalakapastaknikan chu chuna la likatsiyaw. Akxni nina xtamunuyaw lu liskujwi xlakata nalakgpaliyaw kilatamatkan chu nalakgmakganaw «putum tuku maxkajwani makni chu espíritu» (2 Cor. 7:1). Pero la uku xlakaskinka nakgalhakgaxmataw xtastakyaw apóstol Pablo: «Xlilat chuntiya nakgalhiyatit akgtum xasasti talakapastakni» (Efes. 4:23). ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka chuntiya naliskujaw natlawayaw uma? Xlakata tuku «lixkajni» anan kkakilhtamaku nema xtachuna la «pokgxni» ni nataʼakgstokgtawila kkinakujkan. Xlakata nichuna nakinkaʼakgspulayan chu chuntiya skulunku natawilayaw kxlakatin Jehová, ni xmakgasni kililakputsananitkan kintalakapastaknikan, la likatsiyaw chu tuku tlawaputunaw.

3. ¿Tuku kilhchanima namasastiyaw la lakpuwanaw? (Romanos 12:2).

³ ¿Tuku kilitlawatkan xlakata namasastiyaw la lakpuwanaw o nalakgpaliyaw tuku lakpuwanaw? (Kalikgalhtawakga Romanos 12:2). Ni kaj kilhchanima natlawayaw makgapitsi tuku tlan xlakata stlan nalitasiya kilatamatkan. Wata talakaskin nalakputsananiyaw tuku wi kkinakujkan chu nalakgpaliyaw tuku talakaskin xlakata nalilatamayaw xlimapakgsin Jehová. Uma ankgalhin chuna kilitlawatkan.

4. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata uma kakilhtamaku ni nalakgpali kintalakapastaknikan?

 ⁴ Akxni nialh nakgalhiyaw talakgalhin, putum tuku natlawayaw ankgalhin namakgapaxuwa Jehová. Pero la uku, chuntiya talakaskin lu naliskujaw xlakata namakgapaxuwayaw. Anta kRomanos 12:2, apóstol Pablo lichuwinalh pi komo chuntiya nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan nakatsiyaw tuku xtalakaskin Dios. Ni kamastaw talakaskin pi uma kakilhtamaku nalakgpali tuku lakpuwanaw. Wata lu xlakaskinka kiʼakstukan nakinkalakputsananikanan xlakata nakatsiyaw komo mastamaw talakaskin pi wa Dios napulalin tuku tlawayaw chu tuku laksakaw.

5. ¿La nakatsiyaw tuku lakpuwanaw xlakata la xlilakatsu wi xkilhtamaku Jehová? (Kaʼakxilhti dibujos).

⁵ Kalichuwinaw uma: Jehová lakaskin pi lu skgalalh katawilaw chu lu kuenta katlawaw akxni nachin «xkilhtamaku» (2 Ped. 3:12). Wa xlakata kakinkakgalhskinkan: «¿Litasiya kkilatamat pi kʼakgatekgsa pi xlisputni uma kakilhtamaku lakatsu wi? ¿Litasiya tuku klaksaka xlakata takgalhtawakga chu taskujut pi tuku tlakg xlakaskinka kliʼakxilha wa nakskujnani Jehová? ¿Kkanajla pi nakinkuentajtlawa chu na nakuentajtlawa kifamilia, o ankgalhin klilakgaputsa tuku lhuwa xtapalh?». Jehová lu paxuwa akxni akxilha pi lu liskujaw nalilatamayaw xtalakaskin (Mat. 6:25-27, 33; Filip. 4:12, 13).

6. ¿Tuku chuntiya kilitlawatkan?

⁶ Chuntiya kililakputsananitkan kintalakapastaknikan chu kililakgpalitkan tuku natalakaskin. Pablo kamaxkilh uma tastakyaw kstalaninanin Cristo xalak Corinto: «Chuntiya kakalakputsananikantit xlakata nakatsiyatit komo tliwakga wi mintakanajlakan. Chuntiya kakalakputsananikantit xlakata nalimasiyayatit tiku wixin» (2 Cor. 13:5).  Kgalhikan “tliwakga takanajla” ni kajwatiya kilhchanima naʼanaw ktamakxtumit o nalichuwinanaw Dios kaj makgapitsi kilhtamaku. Na anta makgtanuma tuku lakapastakaw, tuku lismaninitaw tlawayaw chu tuku xlakata chuna tlawayaw. Wa xlakata talakaskin nalikgalhtawakgayaw xTachuwin Dios xlakata chuntiya nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan, nakatsiniyaw nalakpuwanaw chuna la Jehová lakpuwan chu nalakgpaliyaw tuku natalakaskin xlakata namakgapaxuwayaw (1 Cor. 2:14-16).

7. Chuna la wan Efesios 4:31, 32, ¿tuku atanu kilitlawatkan chu tuku xlakata max tuwa namakgkatsiyaw?

⁷ (Kalikgalhtawakga Efesios 4:31, 32). Ni kajwatiya talakaskin nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan, wata na talakaskin nalilhakgananaw «xasasti tayat» (Efes. 4:24). Lu kiliskujatkan xlakata chuna natlawayaw. Akgtum liʼakxilhtit, lu kiliskujatkan xlakata nalakgmakganaw takiklhkatsa chu tasitsi. ¿Tuku xlakata max tuwa namakgkatsiyaw? Xlakata makgapitsi umakgolh nixatlan tayat lu kinkasmanipasanitan. Asta Biblia lichuwinan pi wi «tiku lakapala sitsi» chu «tiku lakgati sitsi» (Prov. 29:22). Xlakata ni nakinkamakgatlajayan nixatlan tayat nema xkgalhiyaw xapulana, max chuntiya lu xlakaskinka naliskujaw asta maski tamununitawa nawan. Kalichuwinaw akgtum liʼakxilhtit nema chuna masiya.

8, 9. ¿La limasiya tuku titaxtulh Stephen pi lu xlakaskinka chuntiya nalakgmakganaw nixatlan tayat?

⁸ Chatum tala tiku wanikan Stephen lu tuwa xmakgkatsi namakgatlaja xtasitsi. Xla wan: «Asta akxni xaktamununita chuntiya xtalakaskin xakliskujli xlakata xakmachokgolh kintasitsi. Akgtum liʼakxilhtit, akgtum kilhtamaku akxni xakkalakgapaxialhnamaw makgapitsi familia xlakata nakkalitachuwinanaw Dios chu kakxilhli pi chatum kgalhana xlima xʼestereo kimputlaw, lakapala kstalanilh. Akxni atsinu xtsankga xlakata xakmataxtukli makgalh estereo chu chuntiya kgosnalh. Akxni kkalitachuwinalh amakgapitsi la kmakglhtinampa kiʼestereo, chatum tala kiwanilh: “¿Tuku xtitlawa komo xtimataxtukti?”. Uma takgalhskinin kimalakpuwanilh pi xwijku tayat nema kililakgpalit xwanit». b

⁹ Tuku titaxtulh Stephen limasiya pi max kaj lakapala nalimasiyaparayaw tayat nema xlakpuwanaw pi nialh xkgalhiyaw. Komo chuna nakinkaʼakgspulayan, ni kataxlajwaniw chu ni kalakpuwaw pi nitlan kstalanina Cristo litaxtuyaw. Asta apóstol Pablo chuna wa: «Akxni ktlawaputun tuku tlan, kmakgkatsi pi wata wa ktlawaputun tuku nitlan» (Rom. 7:21-23). Xlakata makglakgalhinanin akinin, putum kstalaninanin Cristo min kilhtamaku limasiyaparayaw nixatlan tayat, xtachuna la pokgxni nema taʼakgstokgtawila kʼakgtum chiki. Wa xlakata, talakaskin chuntiya naliskujaw xlakata nitu nalixkajwananaw. ¿Tuku nakinkamakgtayayan?

10. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata nalakgmakganaw xamakgan kintayatkan? (1 Juan 5:14, 15).

¹⁰ Kalitachuwinaw Jehová kʼoración tuku nixatlan tayat makgkatsiyaw pi kinkamakgatlajaman chu kalipawaw pi xla nakinkakgaxmatniyan chu nakinkamakgtayayan (kalikgalhtawakga 1 Juan 5:14, 15). Xlikana pi Jehová ni katitlawalh akgtum milagro xlakata namapanu uma nixatlan tayat, pero nakinkamaxkiyan litliwakga xlakata ni nakinkamakgatlajayan (1 Ped. 5:10). ¿La naliskujaw tuku skiw kkioracioneskan? Kililakgmakganatkan putum tuku natlawa pi nalimasiyaparayaw xamakgan kintayatkan. Akgtum liʼakxilhtit,  nitlan xkitaxtulh komo xlilakgastanaw películas, xʼakxilhwi programas nema taxtu ktelevisión o xlikgalhtawakgaw niku tlan lichuwinankan nixatlan tayat nema lakgmakgamputunaw. Chu ni kamastaw talakaskin pi kintalakapastaknikan nalilakpuwantawila tuku nitlan tlawaputunaw (Filip. 4:8; Col. 3:2).

11. ¿La chuntiya nalilhakgananaw xasasti tayat?

¹¹ Ni kajwatiya talakaskin nalakgmakganaw nixatlan tayat, na talakaskin nalilhakgananaw xasasti tayat. ¿La tlan chuna natlawayaw? Kaliskujwi xlakata tlakg nalakgapasaw Jehová chu la likatsi, chu kastalaniw xliʼakxilhtit (Efes. 5:1, 2). Akxni tekgsaw kBiblia niku lichuwinan la tapatinan Jehová, kalilakpuwaw: «¿Chu akit, kkatapati amakgapitsin?». O akxni likgalhtawakgayaw la Jehová kalimasiyani talakgalhaman tiku titaxtumakgo tuku tuwa, kalilakpuwaw: «¿Na kkalilakgaputsa natalan tiku titaxtumakgo tuku tuwa chu wi tuku ktlawa xpalakatakan?». Chuntiya kalilhakganaw xasasti tayat xlakata chuna tlan nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan chu ni kalitlakgwaw komo ni tunkun tlan kinkakitaxtuniyan.

12. ¿La limasiya xliʼakxilhtit Stephen pi Biblia tlan lakgpali xlatamatkan latamanin?

¹² Stephen, tiku lichuwinaw kpárrafo 8, tsinu tsinu lilhakganalh xasasti tayat. Xla wan: «Lata akxni ktamunulh, min kilhtamaku tuwa kmakgkatsinit nakmachokgo kintasitsi. Tuku ktlawa, wa pi ktamakgatli xlakata ni naktalatlawanan chu ktlawa tuku namakgtayanan ni naʼanan taʼakglhuwit. Lhuwa latamanin chu nachuna kimpuskat, kiwanikgo pi lu tlan la klikatsi chu asta akit kaks klilakawan. Ni klakpuwan pi kiʼakstu klakgpalilh kintayat. Liwana kkanajla pi wa xlitliwakga Biblia tuku tlawa pi katalakgpalikgolh latamanin».

13. ¿Tuku nakinkamakgtayayan natlawaputunaw tuku tlan? (Gálatas 5:16).

¹³ (Kalikgalhtawakga Gálatas 5:16). Jehová kinkamaxkiyan xʼespíritu santo xlakata nakinkamakgtayayan namakgatlajayaw tuku nitlan tlawaputunaw. Akxni likgalhtawakgayaw xTachuwin Dios, mastayaw talakaskin pi xʼespíritu nalakgpali kintayatkan. Na makglhtinanaw xʼespíritu santo akxni anaw ktamakxtumit. Anta akxtum katatawilayaw kinatalankan, tiku chuna la akinin, liskujmakgo xlakata natlawakgo tuku xatlan chu uma kinkamakgpuwantiniyan (Heb. 10:24, 25; 13:7). Chu akxni xliputum kinakujkan tlawaniyaw oración Jehová chu tasaskiniyaw pi kakinkamakgtayan nalakgmakganaw tuku nitlan tlawaputunaw, xla kinkamaxkiyan xʼespíritu santo xlakata nakinkamatliwakglhan chu ni nataxlajwaniyaw. Xlikana, max uma ni katimapanulh tuku nitlan tlawaputunaw, pero nakinkamaxkiyan litliwakga xlakata ni nakinkamakgatlajayan. Chuna la wan Gálatas 5:16, tiku lilatamakgo espíritu “ni katitlawakgolh tuku tlawaputun xamakglakgalhina xmaknikan”.

14. ¿Tuku xlakata xlakaskinka chuntiya natlawaputunaw tuku tlan?

¹⁴ Akxni lismaninitawa tlawayaw tuku matliwakglha kintakanajlakan, lu xlakaskinka ni namakgxtakgaw chu chuntiya naliskujaw natlawaputunaw tuku tlan. ¿Tuku xlakata? Xlakata ankgalhin kinkamatlawiputunkanan tuku nitlan. Asta akxni tamununitawa max natlawayaw tuku katsiyaw pi ni kilitlawatkan, chuna la kgamanankan xlakata natlajakan tumin, malakatsalikan la wakan kuchu o akxilhkan pornografía (Efes. 5:3, 4). Chatum kgawasa tiku xtatayana  Jehová, wan: «Pulaktum tuku lu tuwa kmakgkatsinit naklakgmakgan wa pi kkalakgati kintalakgkgawasan. Xaklakpuwan pi uma tuku kmakgkatsi kaj lakapala xʼama titaxtu, pero nila putuminika klakgmakganit, chuntiya kmakgkatsi». ¿Tuku tlan nakinkamakgtayayan komo tlawaputunaw tuku katsiyaw pi nitlan?

15. ¿Tuku xlakata tlan kinkamamakgkatsiniyan akxni katsiyaw pi tatsakgsan nema kinkalakgchinan na kalakgchin putum latamanin? (Kaʼakxilhti dibujo).

¹⁵ Komo tuku nitlan tlawaputunaw lu kinkamalakgaputsiman, kalakapastakwi pi ni kiʼakstukan wilaw. Biblia wan: «Tatsakgsan nema kalakgchinan na kalakgchin putum latamanin» (1 Cor. 10:13a). Atanu traducción chuna matitaxti uma versículo: «Wixin kajwatiya kgalhinitantit tatsakgsan nema na kgalhikgo putum latamanin». Umakgolh tachuwin wa xkawanimaka kstalaninanin Cristo xalak Corinto. Makgapitsi umakgolh, xapulana xkaʼakgskgawikgo tiku xtamakgaxtokgkgo, xkalakgatikgo xtalakchixkuwinkan o xtalakpuskatinkan chu xakgotnin xwankgonit (1 Cor. 6:9-11). Akxni xtamunukgonita, ¿nialh xtalakaskin xliskujkgolh xlakata xlakgmakgankgolh tuku nitlan xtlawaputunkgo? Ni chuna, xtalakaskin pi chuntiya lu xliskujkgolh. Xlikana pi putum xkalaksakkanit xlakata xʼankgolh kʼakgapun, pero chuntiya makglakgalhinanin xwankgonit. Wa xlakata max milh kilhtamaku chuntiya xtlawaputunkgo tuku nitlan chu xtalakaskin xliskujkgolh xlakata nalakgmakgankgo. Uma kinkamakgpuwantiniyan, xlakata kinkamasiyaniyan pi amakgapitsin na titaxtukgonit tuku titaxtumaw, chu makgatlajakgonit tuku nitlan xtlawaputunkgo. Wa xlakata, tlan “tliwakga nakgalhiyaw kintakanajlakan, xlakata katsiyaw pi putum kinatalankan kxlikalanka katiyatni nachuna patinamakgolh” (1 Ped. 5:9).

16. ¿Tuku ni kililakpuwanatkan, chu tuku xlakata?

¹⁶ Ni kililakpuwanatkan pi nitila akgatekgsa  tuku titaxtumaw. Uma akgtum liʼakgsiyat. Komo chuna nalakpuwanaw, nakinkamakanajliyan pi nila katimakgatlajaw tuku nitlan tlawaputunaw. Pero Biblia kinkawaniyan: «Dios ni makgxtakgnan, chu ni katimastalh talakaskin pi nala tuku nialhla natayaniyatit. Wata akxni natitaxtuyatit tuku tuwa, xla natlawa pi wixin nalakgtaxtuniyatit chu nakamakgtayayan natayaniyatit» (1 Cor. 10:13b). Wa xlakata, maski lu tlawaputunaw tuku nitlan, tlan ni namakgxtakgaw Jehová. Xla nakinkamakgtayayan xlakata ni natlawayaw tuku nitlan tlawaputunaw.

17. Maski nila lakgmakgankgoyaw tuku nitlan tlawaputunaw, ¿tuku tlan natlawayaw?

¹⁷ Kalakapastakwi pi xlakata makglakgalhinanin akinin, nila lakgmakgankgoyaw putum tuku nitlan tlawaputunaw. Akxni chuna nakinkaʼakgspulayan, tunkun kalakgmakgaw, chuna la tlawalh José akxni tsalanilh xpuskat Potifar (Gén. 39:12). Ni kamastaw talakaskin pi tuku nitlan tlawaputunaw nakinkamakgatlajayan.

18, 19. ¿Tuku takgalhskinin nakinkamakgtayayan chuntiya nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan?

¹⁸ Komo masastiputunaw kintalakapastaknikan, chuntiya talakaskin naliskujaw xlakata tuku lakpuwanaw chu tuku tlawayaw, namakgapaxuwa Jehová. Wa xlakata akstu kakinkalakputsananikan chu kakinkakgalhskinkan: «¿Limasiya tuku ktlawa pi kkanajla pi lisputni lakatsu wi? ¿Chuntiya kliskujma nakkgalhi xasasti tayat? ¿Kmasta talakaskin pi xʼespíritu Jehová nakimpulalin xlakata naklakgmakgan tuku nitlan ktlawaputun?».

¹⁹ Akxni akstu nakinkalakputsananikanan, kaʼakxilhwi tuku tlan tlawamaw chu ni kalakpuwaw pi putum tlan natlawayaw. Komo akxilhaw pi wi tuku talakaskin nalakgpaliyaw, ni kataxlajwaniw. Wata kastalaniw xtastakyaw Filipenses 3:16: «Chuna la tatliwakglhnita kintakanajlakan, chuntiya kaʼaw ktiji niku amaw». Komo chuna natlawayaw, Jehová nakinkasikulunatlawayan xlakata lu liskujmaw nalakgpaliyaw kintalakapastaknikan.