1-2. Ne a mea e ‵tau o fai faeloa ne tatou mai tua o te papatisoga? Fakamatala mai.

 E PEFEA te uke o taimi e ‵teu i ei tou fale? Koi tuai koe o fano o nofo i ei, kāti ne ‵teu faka‵lei eiloa ne koe ke ‵ma. Kae e a māfai ko se ‵teu faeloa? E mautinoa eiloa me ka fakaputu fakavave i ei a ‵pefu mo lailaiga. Ke tumau te ‵ma otou fale, e ‵tau o ‵teu faeloa.

² E tai ‵pau foki a taumafaiga e manakogina ke faka‵tonu aka a ‵tou mafaufauga mo uiga. E tonu, koi tuai o papatiso, ne ga‵lue malosi tatou o fai a ‵fuliga e uke i ‵tou olaga ‘ke faka‵ma tatou mai i so se mea e fakalailai ei te foitino mo te agaga.’ (2 Koli. 7:1) Kae nei la, e ‵tau o tau‵tali tatou ki te polopolokiga a te apositolo ko Paulo ke ‘tumau tatou i te faka‵fouga o ‵tou mafaufau.’ (Efe. 4:23) Kaia e manakogina faeloa ke fai penā? Me e mafai ne ‵pefu mo lailaiga o te lalolagi tenei o fakaputu fakavave aka i loto i a tatou. Ke ‵kalo kea‵tea mai te mea tenā kae ke tumau i te fakafiafia atu ki a Ieova, e ‵tau o iloilo aka faeloa ne tatou a ‵tou mafaufauga, ‵tou uiga mo ‵tou manakoga.

3. Se a te uiga ke “‵fuli otou mafaufau”? (Loma 12:2)

³ Ne a mea e ‵tau o fai ke ‵fuli ‵tou mafaufau, telā ko te auala e mafau‵fau ei tatou? (Faitau te Loma 12:2.) A te tugapati Eleni telā ne ‵fuli ki te “‵fuli otou mafaufau” e mafai fakasino atu ki te “momea aka te ‵lei o ou mafaufauga.” Tela la, e se ‵tau fua o fai ne tatou a nai mea ‵lei. I lō te fai penā, e ‵tau o iloilo  aka a ‵tou ‵kano loto kae fai so se ‵fuliga e manakogina, ko te mea ke fakafetaui aka a ‵tou olaga ki tulaga o Ieova. E se ‵tau fua o fai ne tatou a te mea tenei i se taimi fua e tasi, kae ke fai faeloa.

4. E ‵kalo kea‵tea pefea tatou mai te talia ke fulifuli ‵tou mafaufauga ne te olaga masani tenei?

⁴ Kafai ko ‵lei katoatoa tatou, ka fakafiafia faeloa ne tatou a Ieova i ‵tou mea katoa e fai. Kae i te taimi nei, e ‵tau o ga‵lue malosi faeloa tatou ke fakafiafia atu ki a Ieova. I te Loma 12:2, ne fai mai a Paulo me e ‵tau o ‵fuli ‵tou mafaufau ke iloa ne tatou a te loto o te Atua. I lō te talia ke fulifuli ‵tou mafaufauga ne te olaga masani tenei, e ‵tau o iloilo ifo ne tatou a tatou eiloa, ke iloa aka me pefea te lasi o te talia ne tatou a mafaufauga o te Atua—kae e se ko te lalolagi—ke fakamalosi aka ne ia a ‵tou fakaikuga mo mea e fakamoe‵moe tatou ki ei.

5. E mafai pefea o iloilo aka ne tatou a ‵tou mafaufauga e uiga ki te pili mai o te aso o Ieova? (Onoono ki te ata.)

⁵ Mafaufau ki se fakaakoakoga. A Ieova e manako ke “olioli faeloa [tatou] ki te oko mai o te aso o Ieova.” (2 Pe. 3:12) Fesili ifo ki a koe: ‘E mata, e fakaasi atu i te auala e ola ei au, me e malamalama au me ko pili o fakaseai atu te olaga masei tenei? E mata, e fakaasi atu i aku fakaikuga ki akoakoga ma‵luga mo galuega ‵togi, me i te taviniga ki a Ieova ko te ‵toe mea tāua i toku olaga? E mata, e fakatuanaki au me ka tausi mai a Ieova ki a au mo toku kāiga, io me ka manavase faeloa au ki kope faka-te-foitino?’ Mafaufau ki te fiafia o Ieova māfai e lavea ne ia tatou e taumafai o fai tena loto i ‵tou olaga kātoa.—Mata. 6:25-27, 33; Fili. 4:12, 13.

6. Ne a mea e ‵tau o fai faeloa ne tatou?

⁶ E ‵tau o iloilo aka faeloa a ‵tou mafaufauga kae fai so se fakamafuliga telā e manakogina.  Ne fai atu a Paulo ki te kau Kolinito: “Ke tumau i te tofotofo aka o koutou me e mata, e ‵piki ‵mau koutou ki te fakatuanaki; ke tumau faeloa i te fakamaoni aka ne koutou a koutou eiloa.” (2 Koli. 13:5) A te “‵piki ‵mau . . . ki te fakatuanaki” e se aofia fua i ei a te ‵kau ki fakatasiga Kelisiano mo te faiga o te galuega talai. E aofia foki i ei a ‵tou mafaufauga, ‵tou manakoga, mo mea i ‵tou ‵kano loto. Tela la, e ‵tau o tumau tatou i te ‵fuli ‵tou mafaufau mai te fai‵tau ki te Muna a te Atua, tauloto ke mafau‵fau pelā mo ia, kae fai so se mea telā e manakogina ke fakafiafia ne tatou a te loto o Ieova.—1 Koli. 2:14-16.

7. E ‵tusa mo te Efeso 4:31, 32, ne a nisi mea e ‵tau o fai ne tatou, kae kaia e mafai ei o faigata?

⁷ Faitau te Efeso 4:31, 32. I tafa o te faiga o ‵fuliga ki ‵tou mafaufauga, e ‵tau mo tatou o “‵pei ki uiga ‵fou.” (Efe. 4:24) E ‵tau mo tatou o ga‵lue malosi ki ei. I tafa o mea konā, e ‵tau o ga‵lue malosi tatou o ave kea‵tea a vaegā uiga e pelā mo te loto masei, te loto ita, mo te kaitaua. Kaia e mafai ei o faigata ke fai penā? Me ko ‵mau a nisi uiga sē ‵lei penā i ‵tou loto. E pelā me se fakaakoakoga, e fai mai te Tusi Tapu me i nisi tino e “ita vave” kae “vave o kaitaua.” (Faata. 29:22) A te pule faka‵lei atu ki uiga kolā e faigata o ‵fuli, e manakogina i ei a taumafaiga e uke mai tua foki loa o te papatisoga, e pelā mo te tala tenei.

8-9. E fakaasi mai pefea i te tala o Stephen a te manakogina ke tumau i te ave kea‵tea a uiga mua?

⁸ Ne faigata ki te taina e igoa ki a Stephen ke taofiofi tena kaitaua. “Mai tua foki loa o taku papatisoga,” ne fai mai a ia, “ne ‵tau o galue faeloa au ki toku kaitaua. E pelā mo se taimi e tasi i te galuega talai mai fale ki fale, ne afuli ne au se tino telā ne kaisoa ne ia taku letio mai te motoka. I te taimi ko pili atu au ki a ia, ne ‵pei ne ia te letio kae tele kea‵tea. I te faiatuga ne au ki nisi tino kolā ne olo fakatasi matou a te auala ne toe maua ne au taku letio, ne fai mai se toeaina i te motou potukau, ‘Stephen, moi ne fai ne ‵poa ne koe a ia, ne a au mea ka fai ki ei?’ Ne fai ne te fesili tenā ke mafaufau ‵loto au kae fakamalosi mai ke tumau i te galue faeloa ke maua se va filemu mo nisi tino.” b

⁹ E pelā mo te tala o Stephen, e mafai foki loa o sae fakapoi aka se uiga sē ‵lei, telā ne mafaufau koe me ko oti ne manumalo koe i ei. Kafai ko tupu te mea tenā, sa loto vāivāi kae fakaiku aka me ko se ‵tau o fai koe pelā me se Kelisiano. Ne fai ‵tonu mai foki te apositolo ko Paulo: “Kafai e manako au o fai a te mea ‵lei, kae nofo i a au a te mea masei.” (Loma 7:21-23) E ‵tau mo Kelisiano sē ‵lei katoatoa o taua atu ki nisi uiga sē ‵lei kolā e ‵sae mai sāle e pelā mo ‵pefu mo lailaiga kolā e fakaputu i ‵tou fale. E ‵tau o ga‵lue faeloa tatou ke tumau i te ‵ma. E mafai pefea o fai ne tatou te mea tenā?

10. E mafai pefea o ‵teke atu tatou ki uiga sē ‵lei? (1 Ioa. 5:14, 15)

¹⁰ ‵Talo ki a Ieova ki te uiga telā e galue malosi koe o ‵fuli, mo te talitonu me ka lagona ne ia koe kae fesoasoani atu. (Faitau te 1 Ioane 5:14, 15.) E tiga eiloa ka se ave fakavavega kea‵tea ne Ieova te uiga tenā, kae mafai o fakamalosi atu a ia ke mo a ma tosina koe ki ei. (1 Pe. 5:10) I te taimi nei, ke na galue e ‵tusa mo au ‵talo mai te taumafai ke mo a ma fakamalosi aka ne koe a uiga mua. E pelā me se fakaakoakoga, ke fakaeteete i te onoono ki ata vitio, polokalame i televise, io me faitau ki tala kolā e fakamalosi aka ei a uiga kolā e taumafai koe o tapale kea‵tea. Kae ke mo a ma talia  ke ‵toki i tou mafaufau a manakoga sē ‵lei.—Fili. 4:8; Ko 3:2.

11. Ne a mea e mafai o fai ne tatou ke tumau i te ‵pei ki uiga ‵fou?

¹¹ E tiga eiloa ko oti ne tapale kea‵tea ne koe a uiga mua, se mea tāua ke ati aka a uiga ‵fou. E fai ne koe pefea te mea tenā? Taumafai ke fakaakoako ki a Ieova māfai ko tauloto koe ki ana uiga. (Efe. 5:1, 2) E pelā me se fakaakoakoga, kafai e faitau koe ki se tala i te Tusi Tapu telā e faka‵mafa mai ei te alofa fakamagalo o Ieova, ke fesili ifo, ‘E mata, e fakamagalo ne au a nisi tino?’ Kafai e faitau koe ki te alofa atafai o Ieova ki tino ma‵tiva, fesili ifo, ‘E mata, e fakaasi atu foki ne au a te atafai ki taina tali‵tonu kolā e ma‵nako ki se fesoasoani i te feitu faka-te-foitino, kae mata, e fakaasi atu ne au i aku faifaiga?’ Ke tumau i te ‵fuli tou mafaufau mai te pei ki uiga ‵fou, kae kufaki i te taimi e fai ei koe penā.

12. Ne fakamaoni mai pefea ne te tala o Stephen a te ‵mana o te Tusi Tapu ke ‵fuli ei a tino?

¹² Ne iloa aka ne Stephen, telā ne taku mai muamua, me ne mafai eiloa o pei a ia ki uiga ‵fou. Ne fai mai a ia: “Talu mai taku papatisoga, ne fakafesagai atu au ki tulaga kolā ne ‵tau ei o pule faka‵lei atu au ki toku kaitaua. Ne tauloto au ke fano kea‵tea mai tino kolā ne taumafai o fakakaitaua au io me faka‵lei aka a te fakalavelave i nisi auala. E tokouke a tino e aofia i ei taku avaga, ne fakamālō mai ona ko te auala ne mafai ne au o kufaki i tulaga konā. Ne poi foki au i te mea tenā! E se ‵tau o maua ne au a tavaega ona ko ‵fuliga ki oku uiga. Kae talitonu au me ko fakamaoniga o te ‵mana o te Tusi Tapu ke ‵fuli ei a tino.”

13. Ne a mea ka fesoasoani mai ke ati aka ne tatou a manakoga ‵lei? (Kalatia 5:16)

¹³ Faitau te Kalatia 5:16. Ke fesoasoani mai ki a tatou ke manumalo i te taua ke fai te mea tonu, ne tuku mai ne Ieova mo te kaimalie a tena agaga tapu. Kafai ko suke‵suke tatou ki te Muna a te Atua, ko talia ne tatou a te fakamalosiga o tena agaga. E maua foki ne tatou a te agaga tapu māfai ko ‵kau ki fakatasiga. I maopoopoga Kelisiano konā, e ‵kau fakatasi tatou mo taina mo tuagane kolā e taumafai malosi o fai te mea tonu, penei mo tatou. Kae fakamalosi mai eiloa te mea tenā. (Epe. 10:24, 25; 13:7) Kae kafai e fakapili‵pili atu tatou ki a Ieova mai te ‵talo mo te loto kātoa kae akai atu ke fesoasoani mai ki ‵tou nisi vāivāiga, ka tuku mai loa ne ia tena agaga tapu ke fakamalosi tatou ke tumau i te taua atu. E tiga eiloa ka se ave kea‵tea ne faifaiga konei a manakoga sē ‵lei, ka fesoasoani mai ke ‵teke ne tatou a te manakoga ke fai a mea konā. E fai mai te Kalatia 5:16, me i a latou kolā e sa‵sale i te agaga “ka se fai lele eiloa ne latou a manakoga faka-te-foitino.”

14. Kaia e tāua ei ke ati aka faeloa a manakoga ‵lei?

¹⁴ Kafai ko isi se polokalame aoga o mea faka-te-agaga ne fakatoka ne tatou, se mea tāua ke fakatumau te polokalame tenā kae ati aka faeloa a manakoga ‵lei. Kaia? Me isi se fili o tatou telā e se mafai o moe. Te fili tenā ko te tofotofoga ke fai se mea ‵se. Kafai foki loa ko oti tatou ne papatiso, e mafai eiloa o tosina atu tatou ki mea kolā e ‵tau o ‵kalo kea‵tea mai i ei, e aofia i ei te kemupolo, fakaaogaga ‵se o te kava io me ko ata ma‵sei. (Efe. 5:3, 4) Ne fai mai se taina talavou Kelisiano: “A te ‵toe mea faigata telā ne ‵tau o ‵teke ne au ko te fiafai ki nisi tāgata. Ne mafaufau au me fakamuli ifo ka ‵galo atu a lagonaga konā, kae koi fakalavelave mai eiloa ki a au.” Se a te mea e mafai o fesoasoani atu māfai ko malosi ‵ki se manakoga sē ‵lei i a koe?

15. Kaia e fakamalosi loto ke iloa atu me i manakoga sē ‵lei ‘se mea masani ki tino’? (Onoono ki te ata.)

 ¹⁵ Kafai e taua atu koe ki se manakoga sē ‵lei telā e malosi ‵ki, masaua me e se ko koe fua e fai penā. E fai mai te Tusi Tapu: “E seai eiloa se tofotofoga kai oko atu ki a koutou, kae na ko mea kolā e masani o oko atu ki tino.” (1 Koli. 10:13a) Ne ‵fuli a te fuaiupu tenei i te suā ‵fuliga penei: “E seai se tofotofoga ne fepaki mo koe e se masani ki ei a tino.” Ne fakasino atu a pati konā ki tāgata mo fāfine Kelisiano i Kolinito. Nisi o latou ne fai muamua e pelā me ne tino mulilua, amio fakasotoma kae ko‵nā. (1 Koli. 6:9-11) E mata, e mafaufau koe me mai tua o te lotou papatisoga ne seki ai eiloa ne manakoga sē ‵lei ne toe ‵sae aka i a latou? Ailoga. E tonu a latou katoa ne Kelisiano fakaekegina, kae koi sē ‵lei katoatoa eiloa. E mautinoa eiloa me ne ‵tau o taua atu latou ki manakoga sē ‵lei i te ukega o taimi. E ‵tau eiloa o fakamalosi mai te mea tenā ki a tatou. Kaia? Me fakaasi mai me faitalia so se manakoga sē ‵lei ne fepaki mo koe, e isi se tino ne manumalo i ei. E tonu, e mafai eiloa tatou o “‵mautakitaki i te fakatuanaki, me e iloa ne [tatou] me i vaegā logo‵maega konei e pokotia foki ei [‵tou] taina i te lalolagi kātoa.”—1 Pe. 5:9.

16. Se a te mea fakamataku e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei, kae kaia?

¹⁶ Se mea fakamataku ke mafaufau koe me seai se tino e mafai o malamalama i tou fakalavelave. A te mafaufau penā, e fai ei ke fakaiku aka me i a koe ko se aoga kae ko seai sou malosi ke ‵teke atu a manakoga sē ‵lei. Kae e ‵kese a pati i te Tusi Tapu. E fai mai: “Te Atua e fakamaoni kae ka se talia ne ia ke tofotofogina koutou ke silia atu i te mea telā e mafai o fa‵ki ne koutou.” (1 Koli. 10:13e) Tela la, kafai foki loa e malosi se manakoga sē ‵lei, e mafai eiloa o kufaki tatou i ei mo te manuia. Mai te fesoasoani o Ieova, e mafai eiloa o  ‵kalo kea‵tea tatou mai te faiga o te mea ‵se tenā.

17. E tiga eiloa e se mafai o taofi aka a manakoga sē ‵lei māfai ko ‵sae aka, kae se a te mea e mafai ne tatou o fai?

¹⁷ Ke masaua faeloa te mea tenei: E pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa, e se mafai o taofi aka ne tatou māfai ko ‵sae aka a manakoga sē lei. Kae kafai ko ‵sae, e mafai eiloa o ‵teke fakavave atu ne tatou mo te ‵poto, e pelā mo Iosefa telā ne tele fakavave kea‵tea mai te avaga a Potifala. (Kene. 39:12) E ‵tau eiloa o ‵kalo kea‵tea tatou mai manakoga sē ‵lei!

18-19. Ne a fesili e mafai o ‵sili ifo ne tatou i te taimi e taumafai ei o ‵fuli ‵tou mafaufau?

¹⁸ A te ‵fuli o ‵tou mafaufau e aofia i ei a te ga‵lue malosi ke fakafetaui aka a ‵tou mafaufauga mo faifaiga, mo te loto o Ieova. Tela la, ke iloilo aka ne tatou a tatou eiloa i taimi katoa, kae fesili ifo: ‘E mata, e fakaasi atu i aku faifaiga me e iloa ne au a te tāua o te taimi ko ola tatou i ei? E mata, e lavea toku gasolo ki mua ona ko te pei ki uiga ‵fou? E mata, e talia ne au te agaga o Ieova ke takitaki ei toku olaga, ko te mea ke mafai o ‵teke ne au te fakamalosiga ke fai a manakoga o te foitino?’

¹⁹ Kafai e iloilo ne koe a koe eiloa, sa fakamoemoe ke ‵lei katoatoa, kae ke fiafia i taumafaiga ne fai ne koe. Kafai e manakogina ke fai a fakama‵fuliga, sa loto vāivāi. I lō te fai penā, tautali i pati fakatonutonu i te Filipi 3:16: “Ke na sa‵sale faka‵lei tatou e ‵tusa mo te ‵tou ga‵solo ki mua i te auala eiloa tenei.” Kafai e fai koe penā, ke talitonu me ka fakamanuia eiloa ne Ieova au taumafaiga ke tumau i te ‵fuli a tou mafaufau.