1, 2. ¿Kʼusi to skʼan jpastik akʼo mi kichʼojtik xa voʼ, xchiʼuk kʼu yuʼun?

 ¿KʼU SJALIKIL xanaʼ xames, xapok o xakus li anae? Kʼalal skʼan toʼox xakʼot ta nakleje, lek van tajek la apok. Pe ¿kʼusi chkʼot ta pasel mi mu jechuk la apasilane? Ta anil noʼox tstsob sba li polvoe xchiʼuk li skʼaʼepale. Sventa lekuk noʼox xvinaje, skʼan ti jechuk˗o nopajtik jchʼubatike.

² Taje jaʼtik jech skʼan jpastik li ta jkuxlejaltike, yuʼun nopajtik noʼox skʼan jkʼeltik li kʼusi ta jnoptik xchiʼuk li jtalelaltike. Kʼalal skʼan toʼox xkichʼtik voʼe, oy van kʼusitik la jpastik sventa jel li jkuxlejaltike xchiʼuk la jsakubtas jbatik ta sventa li kʼusi tsokes jbekʼtaltike xchiʼuk li kʼusi oy ta jnopbentike (2 Kor. 7:1). Pe maʼuk te paj˗o, skʼan jchʼuntik li kʼusi laj yal jtakbol Pabloe: «Skʼan jechuk˗o achʼubuk batel ti kʼu yelan chanopike» (Efes. 4:23). ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jechuk˗o xkakʼtik persa taje? Yuʼun li balumile xkoʼolaj ti noj ta kʼaʼep xchiʼuk ta polvo ti xuʼ sokesutike. Sventa mu jechuk xkʼot ta jtojolaltike xchiʼuk ti lekuk xilutik li Jeovae, skʼan ti nopajtikuk noʼox jkʼeltik kʼu yelan li jnopbentike, li jtalelaltike xchiʼuk li kʼusi tskʼan koʼontontike.

3. ¿Kʼusi smakoj ti ta jel jnopbentike? (Romanos 12:2).

³ ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jechuk˗o jel li jnopbentike? (Kʼelo Romanos 12:2). Mu baluk noʼox ti oy kʼusi jpastik jtoschaʼtosuk sventa lekuk xa yilel li jtalelaltike. Skʼan nopoltikuk noʼox jkʼeltik kʼu kelantik ta melel xchiʼuk mi oy kʼusi skʼan jelel chkiltike, jeltik sventa lekuk xilutik li Jeovae. Maʼuk ti jun noʼox velta jech ta jpastike.

4. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu sjel jnopbentik li kʼusitik oy ta balumile?

 ⁴ Kʼalal tukʼil krixchanoutik xa oxe, skotol li kʼusi ta jpastike lek ta xil li Jeovae. Yoʼ to mu xkʼot ta pasele, skʼan xkakʼtik persa sventa lekuk xil Jeova skotol li kʼusi ta jpastike. Jkʼeltik kʼuxi laj yalbe skʼoplal jtakbol Pablo li ta Romanos 12:2 ti te tsakal skʼoplal ti jel˗o batel jnopbentik xchiʼuk ti jpastik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose. Mu me jnoptik ti mu xjel yuʼun jnopbentik li kʼusitik oy ta balumile. Jaʼ lek jkʼeltik mi lek chil Dios li kʼusitik oy ta koʼontontik stael xchiʼuk li kʼusi ta jpastike.

5. ¿Kʼuxi chkakʼtik venta mi jchʼunojtik ti nopol xa li skʼakʼalil Jeovae? (Kʼelo li lokʼoletike).

⁵ Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jeovae tskʼan ti teuk ta joltik ti nopol xa oy li skʼakʼalile (2 Ped. 3:12). Vaʼun, xi jakʼbe jbatike: «¿Mi chkakʼ ta ilel ta jkuxlejal ti jchʼunoj ti poʼot xa xtal li lajebale? ¿Mi jaʼ mas tsots skʼoplal chkaʼi ti chitun ta stojolal Jeovae o mi jaʼ mas batem ta koʼonton li chanun xchiʼuk li abtelale? ¿Mi jchʼunoj ti chchabiunkutik xchiʼuk kutsʼ kalal li Jeovae o mi toj echʼem ta jvul koʼonton ta sventa li kʼusitik chtun kuʼunkutike?». Li Jeovae xmuyubaj tajek mi chil ti chkakʼtik persa sventa jpastik li kʼusi tskʼan yoʼontone (Mat. 6:25-27, 33; Filip. 4:12, 13).

6. ¿Kʼusi skʼan jechuk˗o jpastik?

⁶ Nopoltik noʼox skʼan jkʼeltik li kʼusi ta jnoptike, vaʼun mi kakʼtik venta ti oy kʼusi skʼan jelele, jeltik. Li Pabloe xi la stojobtas li yajtsʼaklomtak Kristo ta Korintoe: «Kʼelo˗o me abaik mi lek oy li xchʼunel avoʼontonike, kʼelo˗o me abaik ti buchʼuoxuk ta melele» (2 Kor. 13:5). Ti chijbat ta tsobajeletike o ti ta jcholtik mantal bateltike, maʼuk me skʼan xal ti oy lek xchʼunel koʼontontike. Yuʼun te tsakal skʼoplal li kʼusi ta  jnoptike, li kʼusi nopem xkaʼitik spasele xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontike. Sventa jel li jnopbentike, skʼan jchantik li Skʼop Diose, ti jechuk jnoptik kʼuchaʼal tsnop stuke xchiʼuk jeltik mi oy to kʼusi skʼan chkiltik sventa jmuyubtabetik yoʼonton li Jeovae (1 Kor. 2:14-16).

7. Jech kʼuchaʼal chal Efesios 4:31 xchiʼuk 32, ¿kʼusi to yan skʼan jpastik, xchiʼuk kʼu yuʼun vokol chkaʼitik spasel?

⁷ (Kʼelo Efesios 4:31, 32). Maʼuk noʼox skʼan jel li jnopbentike, yuʼun skʼan jlaptik li achʼ talelale (Efes. 4:24). Sventa spas kuʼuntike, mu teuk noʼox jmeyoj jkʼob chijkomutik, yuʼun skʼan xkakʼ kipaltik sventa jel li jtalelaltike. Yuʼun xuʼ van ta jnakʼ to skʼakʼal koʼontontik, chij˗ilin o chijkaputik. ¿Kʼu yuʼun ti vokol ta iktael taje? Yuʼun junantikutike nopem xa xkaʼitik spasel. Li Vivliae chalbe skʼoplal li buchʼu «ta anil chlik skʼakʼal yoʼontone» xchiʼuk li buchʼu «ta anil noʼox ch˗iline» (Prov. 29:22). Yikʼaluk van oy jech jtalelaltik taje, jaʼ yuʼun skʼan xkakʼtik persa sventa jeltik akʼo mi kichʼojtik xa ox voʼ. Kalbetik junuk skʼelobil.

8, 9. Li kʼusi kʼot ta xkuxlejal Stephene, ¿kʼuxi chakʼ ta ilel ti skʼan jechuk˗o jel li jmol talelaltike?

⁸ Jun ermano ti Stephen sbie vokol chaʼi ti spajes sba sventa mu x˗iline. Xi chale: «Kʼalal laj xaʼox kichʼ voʼe, laj to kakʼ kipal ta sjelel li jtalelal ti solel ta anil chkap jole. Yuʼun jun kʼakʼale, kʼalal yakal ta jcholkutik mantal ta jun kolonyae, kʼot ta jsat ti laj yelkʼanbun lokʼel jradio ta yut jkaro jun j˗elekʼe. Bat jnuts ta anil. Kʼalal poʼot xaʼox jta ta tsakele, la sjip komel li jradioe xchiʼuk jatav echʼel. Kʼalal laj kalbeik li yan ermanoetik ti laj to jta ta pojel li jradioe, xi laj yalbun jun ermano ti lek yij ta mantale: ‹¿Kʼusi la apasbe jechuk ti lajuk ata ta tsakele?›. Li kʼusi la sjakʼbune te laj kakʼ˗o venta ti oy to kʼusi skʼan jel li ta jtalelale». b

⁹ Oy kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal Stephene. Xuʼ van ta jnoptik ti tsalem xa kuʼuntik li kʼusi nopem toʼox xkaʼitik spasele, pe ti ta jchaʼpastik ta tsʼakale. Mi oy jech kʼot ta jtojolaltike, mu me xijchibajutik xchiʼuk mu jnoptik ti mu xa xjel˗o jtalelaltike. Li jtakbol Pabloe laj yakʼ venta ti jech kʼot ta xkuxlejal eke, xi laj yale: «Kʼalal ta jkʼan ta jpas li kʼusi tukʼe, jaʼ oy ta jtojolal li kʼusi chopole» (Rom. 7:21-23). Ta skoj ti jpasmulilutike, jkotoltik oy onoʼox jchopol talelaltik ti xuʼ xvinaj yan veltae, jech kʼuchaʼal li kʼaʼep o li polvo ti tstsob sba ta jpʼej nae. Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼtik persa sventa lek xilutik li Jeovae. ¿Kʼusi tskoltautik?

10. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xkom kuʼuntik li jmol talelaltike? (1 Juan 5:14, 15).

¹⁰ Kalbetik Jeova ti kʼusi vokol chkaʼitik yiktaele xchiʼuk jpʼeluk ta koʼontontik ti chchikintabutik xchiʼuk tskoltautike (kʼelo 1 Juan 5:14, 15). Akʼo mi muʼyuk tslokʼesbutik li Jeovae, chakʼ jtsatsaltik sventa jpajtsan jbatik (1 Ped. 5:10). ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jech ta jpastik kʼuchaʼal la jkʼan ta j˗orasiontike? Skʼan me jechuk˗o jkʼel jbatik sventa mu sut tal li jmol talelaltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mu jkʼeltik pelikulaetik, programa ta television o livroetik ti lek xa noʼox chalbe skʼoplal yilel li kʼusi vokol chkaʼitik yiktaele. Mu me jchʼay˗o koʼontontik li kʼusi xuʼ stij koʼontontik ta spasel kʼusi chopole (Filip. 4:8; Kol. 3:2).

11. ¿Kʼuxi xuʼ jlaptik li achʼ talelale?

 ¹¹ Maʼuk noʼox ti ta jlokʼ li jmol talelaltike, yuʼun skʼan jlaptik li achʼ talelale. ¿Kʼuxi xuʼ spas kuʼuntik taje? Jaʼ ti xkakʼ ta koʼontontik yojtikinel lek li Jeovae, li stalelaltake xchiʼuk ti jechuk jchanbetike (Efes. 5:1, 2). Kʼalal ta jtatik jun loʼil ta Vivlia ti chakʼ ta ilel ti kʼu yelan chakʼ perton li Jeovae, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi ta jchʼaybe smul li yantik eke?». O kʼalal ta jchanbetik skʼoplal kʼu yelan chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton Jeova ta stojolal yantik kʼalal chil svokolike, xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi oy ta koʼonton li ermanoetik ti chil svokolike xchiʼuk mi oy kʼusi ta jpas ta stojolalik?». Jlaptik me li achʼ talelal sventa xjel li jnopbentike xchiʼuk mu me xijchibaj mi mu spas kuʼuntik ta anil chkaʼitike.

12. Li kʼusi kʼot ta stojolal Stephene, ¿kʼuxi chakʼ ta ilel ti xuʼ sjel jkuxlejaltik li Vivliae?

¹² Li Stephen ti laj kalbetik skʼoplal ta parafo 8 ta kʼunkʼun lik slap li achʼ talelale. Xi chale: «Ti kʼu xa sjalil kichʼoj tal voʼe, bakʼintike vokol chkaʼi spajesel ti chi˗ilin ta anile. Li kʼusi ta jpase jaʼ ti ta jchʼak jba lokʼel sventa mu jtikʼ jba ta kʼope o chkakʼ persa ta spajtsanel li kʼope. Li kajnil xchiʼuk yantike tskʼupil kʼoptaikun ti jelem xa li jtalelale xchiʼuk labal to sba chkil ek ti jelemun xae. Pe jnaʼoj ti maʼuk ta kipal jtuk ti jelem li jtalelale. Yuʼun jaʼ chakʼ jchʼun ta melel ti xuʼ sjelbe xkuxlejal krixchanoetik li Vivliae».

13. ¿Kʼusi tskoltautik sventa x˗ayan ta koʼontontik spasel li kʼusi leke? (Galatas 5:16).

¹³ (Kʼelo Galatas 5:16). Li Jeovae toj lek yoʼonton xchiʼuk chakʼbutik xchʼul espiritu sventa jaʼuk jpastik li kʼusi leke. Kʼalal ta jchantik li Vivliae, chkakʼtik ti akʼo skoltautik li chʼul espiritue. Te me ta jtatik talel chʼul espiritu xtok kʼalal chijbat li ta tsobajeletike. Te ta jchiʼin li kermanotaktik ti yakal chakʼik persa spasel li kʼusi leke, taje tspat koʼontontik (Ebr. 10:24, 25; 13:7). Kʼalal ta sjunul koʼonton ta jkʼopontik li Jeovae xchiʼuk ti xijvokolet ta stojolal sventa mu xa jpastik li kʼusi chopol nopem xkaʼitik spasele, ta me xakʼbutik li xchʼul espiritu sventa tsotsukutik xchiʼuk ti mu xijlubtsaje. Kʼalal jech ta jpastike, xuʼ van mu xchʼay batel li kʼusi chopol tskʼan koʼontontike, pe chakʼ kipaltik sventa mu stsalutik. Jech kʼuchaʼal chal Galatas 5:16, li buchʼutik te ta xanavik˗o ta stojolal li chʼul espiritue muʼyuk bu tspasik jtosuk li kʼusi tskʼan sbekʼtalike.

14. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jechuk˗o xkakʼ ta koʼontontik spasel li kʼusi leke?

¹⁴ Mi nop xkaʼitik spasel li kʼusitik ta mantale, tsots skʼoplal ti mu xkiktatik spasele xchiʼuk ti jechuk˗o xkak’ ta koʼontontik spasel li kʼusi leke. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun oy jun kajkontratik xkaltik ti mu snaʼ xvaye, jaʼ li prevaetike. Akʼo mi kichʼojtik xa ox voʼ, xuʼ van xlik ayanuk ta koʼontontik spasel li kʼusi muʼyuk leke, jech kʼuchaʼal li tajimol ta takʼine, ti ep chbat li yuchʼel poxe o li skʼelel pornografiae (videoetik, lokʼoletik, musikaetik xchiʼuk kʼusitik tsʼibabil ti tstij oʼontonal sventa mulivajele) (Efes. 5:3, 4). Jun kerem ti jaʼ stestigo Jeovae xi chale: «Jtos ti kʼusi vokol tajek chkaʼi yiktaele jaʼ ti lek chkil li viniketike. La jnop mi chchʼay noʼox ti jech chkaʼi jbae, pe te xinopnun˗o xchiʼuk». ¿Kʼusi xuʼ skoltautik mi yakʼoj xa yibel ta koʼontontik spasel li kʼusi chopole?

15. ¿Kʼu yuʼun tspat koʼontontik ti mu jtuktikuk ti oy kʼusi chopol tskʼan koʼontontike? (Kʼelo li lokʼole).

 ¹⁵ Mi chakʼ jvokoltik chkaʼitik li kʼusi chopol ta jkʼan ta jpastike, jvules ta joltik ti mu jtuktik oyutike. Xi chal li Vivliae: «Muʼyuk yan akʼel ta preva chavilik, jaʼ noʼox jech chavilik jech kʼuchaʼal chil li yantike» (1 Kor. 10:13 sbavokʼal). Oy yan Vivlia ti xi jelubtasbil li versikulo taje: «Ti jech ta xavichʼ avocolic yuʼun ti lajeltsaele, mu yanuc. Coʼol sʼelan jech chac cʼu chaʼal ta xaʼiic scotol ti yan cristianoetique». Taje jaʼ albatik li yajtsʼaklomtak Kristo ta Korintoe. Junantike la sloʼla snup xchiʼilik, lek chilik li xchiʼilik ta vinikal o ta antsile xchiʼuk jyakubeletik toʼox (1 Kor. 6:9-11). ¿Mi ta van jnoptik ti muʼyuk kʼusi vokol laj yaʼiik yiktael kʼalal yichʼojik xa ox voʼe? Yikʼaluk van oy onoʼox. Akʼo mi tʼujbilik sventa chbatik ta vinajel, jsaʼmuliletik ek. Chtal onoʼox van ta sjolik spasel li kʼusi chopole. Taje tspat koʼontontik, yuʼun chakʼ ta ilel ti vokol laj yaʼiik jech kʼuchaʼal vokol chkaʼitik li avi eke, pe tsal onoʼox yuʼunik. Jaʼ yuʼun, xuʼ me lek tsots li xchʼunel koʼontontike, yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ jech yakal chil vokoliletik ek li kermanotaktik ta spʼejel balumile (1 Ped. 5:9).

16. ¿Kʼusi mu stakʼ jnoptik ti xkoʼolaj ta jun petsʼe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁶ Muʼyuk me lek mi ta jnoptik ti muʼyuk buchʼu chaʼibe smelolal li kʼusi vokol chkaʼitik yiktaele. Taje jaʼ jun petsʼ. Yuʼun xuʼ van xakʼ jnoptik ti mu xa stsal kuʼuntik o ti mu xa x˗iktaj kuʼuntik li kʼusi vokol chkaʼitike. Pe li Vivliae jelel kʼusi chal, yuʼun xi chale: «Tukʼ li Diose, muʼyuk chakʼ ti akʼo xavichʼik akʼel ta preva mi mu stsʼik avuʼunike, akʼo mi yakal chavichʼik akʼel ta preva, li Diose chakʼ avilik xtok kʼuxi xuʼ xakolik sventa xkuch avuʼunik» (1 Kor. 10:13 xchaʼvokʼal). Akʼo mi oy kʼusi chopol tajek tskʼan li koʼontontike,  xuʼ tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova. Ta skoj ti tskoltautik li Jeovae, muʼyuk ta jpastik li kʼusi chopol tskʼan koʼontontike.

17. Akʼo mi oy onoʼox kʼusi chopol tskʼan li koʼontontike, ¿kʼusi ti stakʼ jpastike?

¹⁷ Ta skoj ti jpasmulilutike, oy onoʼox kʼusi chopol ta jnoptik xchiʼuk oy onoʼox kʼusi chopol tskʼan li koʼontontike. Kʼalal jech chkʼot ta jtojolaltike, jpʼeluk ta koʼonton jpʼajtik jech kʼuchaʼal la spas Jose kʼalal jatav lokʼel ta stojolal li yajnil Potifare (Jen. 39:12). Mu xkakʼtik spasutik ta mantal li kʼusi chopol tskʼan koʼontontike.

18, 19. ¿Kʼusitik xuʼ jakʼbe jbatik sventa jechuk˗o xjel li jnopbentike?

¹⁸ Mi ta jkʼan ta jel jnopbentik sventa lek xil li Jeovae, skʼan xkakʼtik persa ti lekuk li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk li kʼusi ta jpastike. Jaʼ yuʼun, skʼan ti nopajtik noʼox jkʼel jbatik ti kʼu kelantike xchiʼuk ti xiuk jakʼbe jbatike: «Li kʼusitik ta jpase, ¿mi chakʼ ta ilel ti xkaʼibe smelolal ti kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼale? ¿Mi jech˗o chkakʼ persa ti x˗achʼub li jtalelale? ¿Mi chkakʼ sbeiltasun li s˗espiritu Jeova sventa mu jpas li kʼusi chopol tskʼan koʼontone?».

¹⁹ Kʼalal ta jakʼbe jbatik taje, jaʼ kakʼ ta koʼontontik li kʼusi lek jpasojtik tale xchiʼuk mu jnoptik ti tukʼ xa chbat ta pasel kuʼuntik skotole. Mu me xijchibaj˗o mi laj kakʼtik venta ti oy to bu skʼan xijlekube. Jaʼ lek jchʼuntik li beiltasel ta Filipenses 3:16 ti xi chale: «Ti bu xa kʼalal chʼiemutike jaʼuk me jech lek xchapet jpastik batel li kʼusi jtamojtik xa batele». Mi jech la jpastik taje, li Jeovae chakʼbutik sbendision ti chkakʼ kipaltik sventa jechuk˗o jeltik batel li jnopbentike.