1-2. (a) Aˬ dui shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh maˬ zahˬ leˇ˗eu nga? (b) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

 Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ shaˬ zahˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ-ahˇ ya puˬ ngeh maˬ zahˬ leˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ‘Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ-ahˇ uˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ-ahˇ ya tahˬ puˬ mehʼ lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 14:22) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ “shiˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ˗ehˇ, noeˬ shaˬ noeˬ zahˬ˗eu jeˬ, ngoeˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ”˗eu miˇ shuiꞈ keuˆ le˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ byoˆ˗iˇ jiˇ meh lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 21:4.

² Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ shaˬ zahˬ maˬ bi tahˬ puˬ ni maˬ caw ba nehˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui shaˬ zahˬ-ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Loˇmaˆ meuˬ-ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ-ahˇ aˬ jeˬ boꞈ nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ yawˬ ha hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ-ahˇ jeˬ hu ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Jiˇ naˇ “aˬ dui-ahˇ gaˬ˗eu gʼaˬ baˬ da neh kʼoeˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ-ahˇ aˬ dui yaw muiˬ paˬ˗ehˇ gʼaˬ leˇ˗euˬ ma” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 8:35-37) Heu naˇ aˬ dui-ahˇ aˬ dui shaˬ zahˬ ya puˬ luꞈ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗awˇ, guiˬ lahˬ baw nya ni caw ba nehˬ nya˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗awˇ, guiˬ lahˬ baw ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw˗awˇ, aˬ dui-ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ pyeuꞈ nya˗awˇ guiˬ lahˬ baw nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ haw ma.

3. Yoˇsehˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ ja pyuˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ paˇ laˇ˗euˬ nga?

³ Yaˬkoˆ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li Yoˇsehˆ-ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 37:3, 4) Teu miˇ neh aˇ doˆ deuˬ Yoˇsehˆ-ahˇ bye dui dui˗eu meh. Yehꞈ laˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ Yoˇsehˆ-ahˇ, jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu cah˗eu Miˇdiˬyaˬ tsawˇ haˬ deuˬ-ahˇ ahˬ nehˬ˗euˬ meh. Jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu teu deuˬ, Yoˇsehˆ-ahˇ  kaˬ dui dui˗eu Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ-ahˇ sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ-ahˇ iˇ keuˆ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ Yoˇsehˆ-ahˇ sahˬ paˬ Paˬlawˇ˗euˬ nymˇ-ahˇ loꞈ˗eu guiˇ maꞈ-ahˇ uˆ lahˇ˗eu Pawˇtiˇpaˬ-ahˇ paˇ ahˬ nehˬ˗euˬ meh. Tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ Yoˇsehˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ paˇ˗iˇ shaw˗euˬ meh. Aˬ da gaˬ dui dui˗eu zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ gaˇ neh, Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ-ahˇ zaˬ kʼaˆ tiˬ gʼaˬ ya geuꞈ˗iˇ˗euˬ meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 39:1.

4. Yoˇsehˆ loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗euˬ kʼoeˇ taˆ jiˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ keuˆ le nya˗eu nga?

⁴ Jaˇliꞈ-ahˇ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ-ahˇ maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ maˬ noeˬ˗eu jeˬ keuˆ le nya meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 9:11, Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ) Tiˬ poˆ na˗aˬ, aˬ dui˗euˬ kʼoeˇ taˆ jiˇ “aˬ cawˬ” deuˬ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ deuˬ keuˆ le nya˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 10:13) Kʼoeˇ naˇ aˬ dui tiˬ poˆ na˗aˬ, Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nui jah baˬ da neh cehꞈ lehꞈ ka laˇ gaˇ, laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ, kʼehˬ laˇ kʼaˆ laˇ gaˇ, ya daˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:12) Nawˇ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya ni, guiˬ lahˬ baw ni caw ba nehˬ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ.

5. Yoˇsehˆ mˇ pyeuꞈ nya˗awˇ guiˬ lahˬ baw gaˇ Pawˇtiˇpaˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 39:2-6)

⁵ Aˇdahˬbeh˗eu 39:2-6-ahˇ gui. Pawˇtiˇpaˬ Yoˇsehˆ naˇ, gaˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ leh jeh˗awˇ bym˗eu byehˆ˗eu zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga lehˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yoˇsehˆ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ bym˗eu byehˆ˗eu nga lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Pawˇtiˇpaˬ ‘Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ guiˬ lahˬ baw ni caw ba nehˬʼ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. b Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ Yoˇsehˆ-ahˇ jah coeˇ˗eu miˇ neh, Yoˇsehˆ-ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ-ahˇ haw˗eu pyaˆ˗eu gʼaˬ bi geuꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ deuˬ myaˬ laˇ luꞈ˗eu meh.

6. Yoˇsehˆ-ahˇ aˬ yawꞈ ya puˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ leˇ nya˗eu nga?

⁶ Yoˇsehˆ˗euˬ jawˇ duˬ-ahˇ jawˇ˗awˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ-ahˇ geuꞈ mawꞈ dzehˬ nga? Pawˇtiˇpaˬ neh ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ-eu laꞈ sawˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ-ahˇ geuꞈ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, toˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yoˇsehˆ kʼaˇ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ˗eu gaˇ neh ya buˬ˗iˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da jawˇ gaˇ gʼoꞈ leˇ mawꞈ˗eu heu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yoˇsehˆ Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ nymˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ naˆ ni muiˬ˗eu gaˇ za taˬ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu baw leˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ ya geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ tehꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ  Yoˇsehˆ-ahˇ Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ maˬ paˇ ya geuꞈ ni maˬ caw ba nehˬ˗aˬ. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ doeˇ taꞈ˗ehˇ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗euˬ meh.

7. Yoˇsehˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗euˬ nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 39:14, 15)

⁷ Aˇdahˬbeh˗eu yaw huiˬ 39-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ ya leˇ˗eu miˇ neh tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ muˇ juˇ juˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yoˇsehˆ yawˬ poˆ na luꞈ laꞈ maˬ daˬ˗a. Aˇ nah naˇ, Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ nui ma pehˇ laˇ˗awˇ, Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ-ahˇ dawꞈ laˇ nga lehˇ ja bu nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 39:14, 15-ahˇ gui.) Pawˇtiˇpaˬ gaˇ kawˆ heu-ahˇ ya gaˬ ngeh, Yoˇsehˆ-ahˇ taˆ lehˇ tawˬ-ahˇ dawˆ˗euˬ meh. Yoˇsehˆ tawˬ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya kʼoꞈ ya jawˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 39:19, 20) Yoˇsehˆ neh jawˇ˗euˬ tawˬ teu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? “Tawˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ-ahˇ Yoˇsehˆ neh zmˬ˗euˬ Heˬbyehˇ dawˬ heu naˇ, “lah duˬ” maˬ ngeuˇ naˇ “duˬ kʼahˬ” lehˇ dawˬ tsuiꞈ doˆ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Yoˇsehˆ zahˇ tsui ni gʼeh˗eu duˬ kʼahˬ-ahˇ ya jawˇ˗awˇ, noeˬ tmˬ kʼaˇ maˬ za ni ya shaˬ˗euˬ yaw duˬ baw meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 40:15) Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ-ahˇ Yoˇsehˆ gʼawˬ myahˇ tiˬ saꞈ shmˇ caˆ neh aˬ kuiˇ-ahˇ bi paꞈ˗awˇ, kawˬ lahˇ-ahˇ smˇ lawˇ dah ya dah˗euˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 105:17, 18) Yoˇsehˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ doeˇ taꞈ˗ehˇ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ gaˇ neh tawˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ paˇ ya pyeuꞈ˗iˇ shaw˗euˬ meh.

8. Gaˇ kawˆ deuˬ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ nya˗eu nga?

⁸ Guiˬ lahˬ shaˇ dui dui˗euˬ kʼawꞈ, gaˇ kawˆ deuˬ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ gaˇ ya puˬ haw maˬ loˇ? Teu loꞈ˗ehˇ kʼawꞈ pyeuꞈ laˇ nya meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ Saˬdaˬ˗euˬ haiˬ˗eu miˇ tsaˬ-ahˇ neh laˇ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ maˬ ya puˬ ni maˬ laˆ piˇ nehˬ˗a. (1 Yoˇhaˬ 5:19) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nawˇ ya puˬ˗eu jeˬ-ahˇ siˬ nya luꞈ˗awˇ, nawˬ-ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ meh lehˇ nui kʼaˬ tsmˬ nya meh. (Maꞈtehˬ 10:29-31; 1 Beˬtuˆluˆ 5:6, 7) Miˬyehˇ “Ngaˇ naw maꞈ-ahˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ taˬ yaꞈ. Tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ dzeh” lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 13:5) Aˬ dui noeˬ tmˬ kʼaˇ maˬ jaˆ gaˇ duˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ.

9. Yoˇsehˆ tawˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ jawˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 39:21-23)

⁹ Aˇdahˬbeh˗eu 39:21-23-ahˇ gui. Yoˇsehˆ tawˬ-ahˇ ya uˇ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya ni, guiˬ lahˬ baw ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Pawˇtiˇpaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ nui ma taˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, tawˬ-ahˇ haw˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ jiˇ Yoˇsehˆ-ahˇ nui ma taˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu meh. Tiˬ kʼehˬ naˇ tawˬ-ahˇ haw˗eu aˬ yuiꞈ gʼaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ tawˬ zaˬ nui deuˬ-ahˇ bi haw˗euˬ meh. Jaˇliꞈ-ahˇ “paꞈ kuˆ aˬ yuiꞈ geuꞈ˗eu kʼoeˇ gʼaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ gaˇ dawˬ tawˆ luꞈ a nehˬ jiˇ˗awˇ, kʼahˬ lahˇ kʼaˇ maˬ za ni jawˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ Yoˇsehˆ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ ahˇ luꞈ˗eu jeˬ naˇ, za taˬ˗euˬ gaˇ heu pyeuꞈ meh. Maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ poˆ laˇ paˇ laˇ˗euˬ meh. Hawˇ nymˇ˗euˬ yaw huiˬ yaw mahˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ miˬ zaˬ-ahˇ dawꞈ ngaˬ lehˇ bi ja bu˗euˬ tawˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ, aˬ cawˬ nui ma taˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Teu naˇ Aˇdahˬbeh˗eu 39:23-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ “Yoˇsehˆ nehˬ˗ehˇ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh kʼaˇ mˇ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ bi huiˬ bi mahˇ laˇ luꞈ˗eu” miˇ neh meh.

10. Yoˇsehˆ yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ mˇ pyeuꞈ˗euˬ lehˇ aˬ jeˬ baˬ da neh maˬ noeˬ˗eu nga?

¹⁰ Yoˇsehˆ˗euˬ jawˇ duˬ-ahˇ jawˇ˗awˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yoˇsehˆ bi ja bu˗awˇ tawˬ-ahˇ ya uˇ luꞈ ngeh, Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ neh kʼaˇ mˇ˗euˬ jeˬ guiˬ lahˬ baw meh lehˇ haw˗eu lehˇ noeˬ miˇ˗a laˬ? Teu ngeh Yoˇsehˆ kʼaˇ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ tawˬ-ahˇ haw˗eu gʼaˬ˗euˬ mehˬ shi myaˆ pyawˬ naˇ mehˇ geuꞈ mawꞈ nga laˬ? Maˬ, aˬ yawꞈ geuꞈ mawꞈ˗eu naˇ tawˬ-ahˇ neh doˆ˗iˇ mawꞈ˗eu heu pyeuꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Yoˇsehˆ tawˬ-ahˇ neh ya doˆ˗iˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu tawˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ-ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ sahˬ paˬ Paˬlawˇ-ahˇ dzawˇ nehˬ laꞈ lehˇ tahˬ shaˇ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 40:14) Ehˇ kʼawꞈ tawˬ zaˬ teu gʼaˬ doˆ˗iˇ ngeh Paˬlawˇ-ahˇ taˆ lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗aˬ. Teu miˇ neh Yoˇsehˆ tawˬ-ahˇ 2 kʼoꞈ dzehˬ ni paˇ ya uˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 40:23; 41:1, 14) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ  Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya˗awˇ, guiˬ lahˬ baw ni paˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

11. Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ nya˗euˬ nga? Teu naˇ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ byah laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

¹¹ Yoˇsehˆ tawˬ laꞈ kʼoeˇ uˇ luꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ Iˇjiˇtuˆ˗euˬ sahˬ paˬ Paˬlawˇ-ahˇ uˬ duˬ kawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu yuꞈ maˆ 2 hmˬ bi maˆ le˗euˬ meh. Paˬlawˇ yuꞈ maˆ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ teu-ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh. Yoˇsehˆ yuꞈ maˆ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ nehˬ nya˗eu gaˇ kawˆ-ahˇ ya siˬ ngeh, tawˬ-ahˇ neh bi kuˇ doˆ laˬ˗iˇ˗euˬ meh. Yoˇsehˆ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh yuꞈ maˆ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ-ahˇ dzawˇ nehˬ nya˗euˬ meh. Yoˇsehˆ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ-ahˇ Paˬlawˇ ya dui dui leˇ˗euˬ meh. Sahˬ paˬ Paˬlawˇ zaˬ guˬ heu gʼaˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ-ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ kʼahˬ lah ni˗euˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ paw haw˗eu pyaˆ˗eu gʼaˬ biꞈ geuꞈ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 41:38, 41-44) Aˇ nah naˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ-ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu Yoˇsehˆ pehˬ nymˇ jiˇ jawˇ˗eu Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ-ahˇ kʼawꞈ huiˬ dui dui˗eu mehꞈ˗eu suꞈ˗eu jeˬ keuˆ le˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ naˇ Yoˇsehˆ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ-ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ nya laˇ taˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Meˬsiˇya˗euˬ aˇ jeuˬ maˬ bi tsehˆ˗iˇ ni bo saˆ nya˗euˬ meh.

12. Yeˬhawˇbaˬ Yoˇsehˆ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya ni hawˇ˗eu guiˬ lahˬ za ni aˬ joˇ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹² Pyeuꞈ leˇ nya paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu Yoˇsehˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Zaˬ kʼaˆ pyeuꞈ˗eu Yoˇsehˆ-ahˇ nui ma ahˇ ni Pawˇtiˇpaˬ-ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ neh laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ nga? Tawˬ zaˬ pyeuꞈ˗eu Yoˇsehˆ-ahˇ ya leˇ ni tawˬ-ahˇ haw˗eu aˬ yuiꞈ gʼaˬ-ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ neh laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ nga? Paˬlawˇ-ahˇ nui ma maˬ saˇ maˇ saˇ˗ehˇ bi gʼeh leˇ ni yuꞈ maˆ bi maˆ˗euˬ gʼaˬ aˬ suˇ gʼaˬ nga? Yoˇsehˆ-ahˇ yuꞈ maˆ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ dzawˇ nehˬ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ gʼaˬ aˬ suˇ gʼaˬ nga? Yoˇsehˆ-ahˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ-ahˇ˗euˬ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ paw haw˗eu pyaˆ˗eu aˬ yuiꞈ gʼaˬ bi geuꞈ ni Paˬlawˇ-ahˇ laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ gʼaˬ naˇ aˬ suˇ gʼaˬ nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 45:5) Yoˇsehˆ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya ni hawˇ˗eu guiˬ lahˬ za ni caw ba nehˬ˗euˬ gʼaˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˇ jawˇ ni siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˇ doˆ deuˬ neh Yoˇsehˆ-ahˇ yaw doeˇ jahˇ˗eu lehˇ bawˬ toˆ toˆ taˬ˗euˬ kʼoeˇ, muiˬ˗eu gaˇ kawˆ bi pyeuꞈ laˇ˗awˇ aˬ yawꞈ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ mˇ pyeuꞈ ni jahˇ˗euˬ meh.

13. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ laˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ caw ba le ngaˇ laˬ?

¹³ Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ haw ngeh aˬ dui-ahˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui ya puˬ˗eu gaˇ  kawˆ yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ caw ba le ngaˇ laˬ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗eu maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ laˇ ni jahˇ nehˬ ngaˇ laˬ? Maˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ toꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ taˬ˗aˬ. (Dawˬtsoˆ 8:9; 9:11) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ-ahˇ mawˇ jiˇ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ-ahˇ naˇ haˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ siˬ nya˗eu ma. (Ja ceuˬ 34:15; 55:22; Iˇsaˬyaˇ 59:1) Teu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ shaˬ zahˬ-ahˇ kamˬ daˬ oˇ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

14. Aˬ dui shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui gʼaˬ za˗eu loˬ˗eu aˇ yamˬ-ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗awˇ, ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ˗eu heu meh. (2 Gawˇliˬtu 1:3, 4) Teuˬmehˇniˇsaꞈ-tehꞈ miˇ kʼahˬ-ahˇ nui jah baˬ da neh tawˬ-ahˇ 2 kʼoꞈ ya uˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Eˬziˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ ya puˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ saˇ naˇ-ahˇ ya daˆ leˇ lehˇ gʼeh˗eu uˬ shawˬ tiˬ shawˬ-ahˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ ngaˬ-ahˇ Iˇsaˬyaˇ 30:15-ahˇ bi haw nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Teu gaˇ ‘Ciˬ cuˇ ni jawˇ˗awˇ ngaˬ-ahˇ gʼoe ngeh, naw maꞈ gʼaˬ ahˇ laˇ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ heu deuˆ naˇ ngaˬ-ahˇ nui ma bi saˇ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ aˬ myah luꞈ nui ma taˬ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ heu deuˆ-ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu naˇ, ngaˬ-ahˇ tawˬ-ahˇ kʼaˇ uˇ˗eu kʼoeˇ keuˆ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.” Nawˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ neh kʼaˇ loˬ ngeh yamˬ-ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh gʼaˬ biꞈ˗awˇ, ngehˬ gʼeh dahˬ teˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ-ahˇ za haw maˬ loˇ?

15-16. Toˬliˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ de?

¹⁵ Yaw myaˬ poˆ aˬ dui shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ gʼaˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ Toˬliˬ gaˇ kawˆ teu-ahˇ ya puˬ yaꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li Meˇsahˬ kiꞈsaˬ (ma le) naˇ gawˇ 6 kʼoꞈ byah ni naˇ˗awˇ, shiˇ˗euˬ meh. Toˬliˬ˗euˬ nui ma tsawˬ paˆ tsawˬ shaˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Aˬ ma deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ heu taꞈ˗ehˇ doeˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ miˇ˗a. Aˬ da aˬ ma deuˬ yawˬ ha˗euˬ  zaˬ deuˬ naˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, yawˬ ha naˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ doeˇ dzehˬ nya lehˇ noeˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ ngaˇ jah ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

¹⁶ Teu ngeh Toˬliˬ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗eu jeˬ-ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ-ahˇ teu-ahˇ dzeuˇ˗iˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ paˇ shaˇ noeˬ kʼoꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Teu ngeh ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ-ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, Meˇsahˬ naˇ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ gʼa laˇ nya ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼa laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, naˇ gawˇ laˆ saˆ duˬ-ahˇ lawˬ liˬ naˬ li 2 laꞈ byah ni yeuꞈ˗awˇ laˇ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ deuˬ nga pehˬ-ahˇ aˬ jeˬ jeˇ caw ba nya˗eu nga lehˇ haw˗eu gʼaˇ duˬ kuˆ lawˆ˗euˬ mehˬ shi aˬ myah luꞈ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ jawˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ nga pehˬ-ahˇ shiˬ shaˬ jiˇ paw loˬ˗eu jeˬ jiˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ nga pehˬ loˬ˗eu jeˬ yawˬ jeˬ na luꞈ jaˆ˗euˬ ma.” Yeˬhawˇbaˬ Toˬliˬ-ahˇ oˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Meˇsahˬ-ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh.—“ Yeˬhawˇbaˬ nga pehˬ loˬ ngeh yamˬ-ahˇ biꞈ nehˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ-ahˇ haw.

17-18. Aˬ dui shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ-ahˇ mawˇ nya ni, guiˬ lahˬ kʼoꞈ nya ni, aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗eu nga? (Ja ceuˬ 40:5)

¹⁷ Ja ceuˬ 40:5-ahˇ gui. Gawˬ jawˬ-ahˇ daˆ˗eu deuˬ˗euˬ aˇ pyaˇ naˇ, gawˬ jawˬ˗euˬ uˬ du le keuˆ˗eu heu meh. Ehˇ kʼawꞈ gaˇ ma kahˇ li tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ naˬ leˇ˗awˇ muiˬ dui dui˗eu gawˬ jawˬ gawˬ duˇ deuˬ-ahˇ haw˗eu gʼaˇ duˬ naˬ duˬ jaˆ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ duˇ ni nawˇ shaˬ zahˬ deuˬ-ahˇ ya oˇ kamˬ daˬ luꞈ ngeh kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ mˇ pyeuꞈ nya ni hawˇ˗eu guiˬ lahˬ za ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ naˬ leˇ˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ haw. Tiˬ nah aˇ yamˬ jiˇ ngeh aˬ dui ‘Iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ-ahˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ guiˬ lahˬ biꞈ˗euˬ nga? Ngaˇ shaˬ zahˬ-ahˇ ya puˬ luꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ-ahˇ oˇ kamˬ daˬ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?ʼ lehˇ naˇ haˬ. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu guiˬ lahˬ tiˬ hmˬ-ahˇ poˆ mawˇ nya ni leh jeh.

¹⁸ Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ-ahˇ yawˬ ha˗euˬ shaˬ zahˬ-ahˇ aˇ saˬ bi saˬ nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ tehꞈ˗a. Toˆ˗ehˇ shaˇ˗eu teu jiˇ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. (Piˇliˇpiˆ 4:6) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nymˬ˗mˇ za taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ-ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui-ahˇ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗awˇ, oˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ nawˬ-ahˇ caw ba nehˬ luꞈ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ-ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu taˬ ngehˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ Miˬyehˇ neh Yoˇsehˆ-ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, nawˬ-ahˇ jiˇ nymˬ˗mˇ mˇ pyeuꞈ nya ni hawˇ˗eu guiˬ lahˬ za ni caw ba nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ tehꞈ˗a.—Aˇdahˬbeh˗eu 41:51, 52.