1-2. (a) Nyi yí taɖo deɖo akpaca mì nɔ cukaɖawo va mì jiɔ? (b) Nyi nu mìaxo nuxu so le nyɔta cɛ mɛɔ?

 CI MÌNYI Yehowa sɛntɔwoɔ, dekpacanɔ mì nɔ cukaɖawo va mì ji o. Mìnya mɔ shigbe lé Bibla nui nɛɔ, “cukaɖa sugbɔwo mɛ mìɖo ato gbɔxwe aɖo Mawu Fyɔɖuxu lɔ mɛ.” (Edɔ. 14:22, NWT) Mìgbenya hɛnnɛ mɔ Mawu xexe yoyu lɔ mɛ mìaɖo gbɔxwe yí mìwo cukaɖa ɖekatɔwo avɔ keŋkeŋ yí hwenɔnuɔ, “eku, enulolo, avinfanfan, alo vevisese da gbe li o.”—Enyɔ. 21:4.

² Yehowa deglɔnnɔ eta nɔ mì nɔ cukaɖawo ŋgbejɔ do mì ji o, vɔ ékpenɔdo mì nu mìdonɔ ji le wo mɛ. Do jeshi enyɔ ci apotru Pɔlu nu nɔ Kristotɔ ciwo yí le Rɔma. Ŋkɔtɔɔ, éyɔ cukaɖa ciwo mɛ yí yi koɖo nɔvi lɔwo tokɔ. Eyi eŋwlɛ mɔ: “Le enu hunnɔwo pleŋ mɛ ɔ, mì ɖuji toto Mawu ci yí dasɛ Yi lɔnlɔn nɔ mì mɛ.” (Rɔm. 8:35-37) Ecɛ dasɛ mɔ Yehowa atɛnŋ ana yí enuwo ayi nɔ eo nywiɖe nɔ ètokɔ cukaɖa sɛnŋwo mɛ can. Ecɛyɛ mìakpɔ lé Yehowa kpedo Ʒozɛfu nu le yi cukaɖawo mɛ koɖo lé atɛnŋ akpedo eo can nu do.

3. Enumaɖoŋdonu ci yí jɔ do Ʒozɛfu jiɔ?

³ Blematɔgbi Ʒakɔbu lɔn eviɛ Ʒozɛfu sugbɔ. (Gɔnm. 37:3, 4) Ecɛ wɛ mɔ, Ʒakɔbu vi ŋsuvi xoxutɔwo tɔ eŋ hwanhwan  Ʒozɛfu. Ci emɔ hun nɔ woɔ, wosa Ʒozɛfu nɔ ajɔtɔ Madiantɔwo gbɛbɔbɔ ɖeka. Ajɔtɔ ŋtɔ́wo sɔ Ʒozɛfu yi Eʒipti, fini yí jinjin kpeci sanŋdi nɛniɖe so wowo ju mɛ yí wowo can wotrɔ yí gbesɛ nɔ Potifa ci yí kpa nɔ Faraɔn mɛjikpɔtɔwo. Enuwo ɖe blɛ trɔ le Ʒozɛfu gbe mɛ, yɛ ci yí nyi edalɔ vi vevi vatrɔ hwashi nɔ Eʒiptitɔ ɖeka!—Gɔnm. 39:1.

4. Cukaɖa ci hanciwo yí atɛnŋ ava mì jiɔ?

⁴ Bibla nu mɔ “enu vɔnwo jɔnɔ do amɛ ɖeka ɖeka ji.” (Ŋun. 9:11) Hweɖewonuɔ, mìdonɔ go cukaɖa ciwo yí ‘jɔnɔ do agbetɔ ji’ yí cukaɖa cɛwo jɔnɔ do mɛɖekpokpui ji. (1 Kor. 10:13) Alo taŋfuin ci mìnyi Kristo dokplɔtɔ yí dɔ mìkpekpeɛ fun. Le kpɔwɛ mɛ, wotɛnŋ ko mì, afɔn gu do mì ji, alo aci yumɛ nɔ mì ŋtɔkpu do mìwo xɔse ŋci. (2 Tim. 3:12) Nɔ mìtokɔ cukaɖa ɖekpokpui mɛ can ɔ, Yehowa awɛ yí enuwo ayi nɔ mì nywiɖe. Lé ewɛ do nɔ Ʒozɛfu ɔ?

5. Ci Potifa kpɔɛ mɔ enuwo yikɔ nɔ Ʒozɛfu nywiɖe ɖe, nyi gbɔ ekpɔ mɔ yɛasoɔ? (Gɔnmɛjeje 39:2-6)

⁵ Hlɛn Gɔnmɛjeje 39:2-6. Potifa do jeshi mɔ Ʒozɛfu nyi ɖajɛvi ɖeka ci yí nya ŋɖɛ yí gbewanɔ edɔ sɛnsin. Énya ŋci yí taɖo enyi ahan hɛnnɛ. Potifa kpɔɛ mɔ “[Yehowa] kpedo Ʒozɛfu nu yí enushanu ci e wa nyɔ ni.” b Eyi Potifa sɔ Ʒozɛfu ɖo yi xwe jikpɔtɔ. Égbemɔ yi le kpɔnɔ ye nuwo pleŋ ji. Nyi yí to so mɛɔ? Edɔ yí enuwo mlɛ nɔ Potifa nywiɖe.

6. Lé nɔnɔmɛ ci mɛ Ʒozɛfu le awa niɔ?

⁶ Kpɔ lé awawa do nɔ Ʒozɛfu ɖa. Nyi yí ajijiɛ sɔwu ŋɖekpokpuiɔ? Potifa le do jeshi lé yewakɔ edɔ do yí aɖo tɔxu nɔ ye yɔa? Taŋfuin ŋci yí axa Ʒozɛfu sɔwu yí nyi, áji mɔ yeakpɔ vovo yí atrɔ yi ye daye gbɔ. Nɔ Ʒozɛfu gbeɖo mɔnukpɔkpɔ ɖekpokpui le Potifa xwe mɛ can ɔ, ékpɔtɔ nyi hwashi nɔ yi ga ci yí desɛnnɔ Yehowa o. Yehowa dewɛ yí Potifa tashi Ʒozɛfu yí ekpɔ vovo o. Yí Ʒozɛfu nɔnɔmɛ lɔ gbejikɔ avasɛnŋ kpi.

7. Lé Ʒozɛfu nɔnɔmɛ lɔ vasɛnkɔŋ doji doɔ? (Gɔnmɛjeje 39:14, 15)

⁷ Shigbe lé eze le Gɔnmɛjeje 39 tɔ mɛ nɛɔ, Ʒozɛfu nu vajɔkɔ ji nɔ Potifa ashiɛ yí eɖokɔ ŋkuvi ni zenɛniɖe nɔ Ʒozɛfu ajii. Vɔ Ʒozɛfu gbenɔ mɔ yedaɖo lɔnlɔn ni o. Ecɛ wɛ mɔ nyɔnu lɔ vado dɔmɛzi do Ʒozɛfu keke yí kan ŋsu do nu ni mɔ, yɛtekpɔ mɔ yeadɔn ye gbɔ akpasɛnsintɔ. (Hlɛn Gɔnmɛjeje 39:14, 15.) Ci Potifa se enyɔ lɔ ahan ɔ, éle Ʒozɛfu do gakpa mɛ yí enɔ gakpa mɛ na nɔ exwe ɖewo. (Gɔnm. 39:19, 20) Lé gakpa mɛ lɔ le doɔ? Ebre nyɔgbe ci yí Ʒozɛfu zan nɔ “gakpa” gɔnmɛ tɛnŋ gbenyi mɔ “dotɔ mɛ,” alo “edu mɛ,” ci yí dasɛ mɔ vinvin do le enɔ yí ewa shigbe eɖewaxu degbeli ni hannɛ. (Gɔnm. 40:15) Gbesɔ kpe niɔ, Bibla dasɛ mɔ na nɔ hwenu ɖeɔ, wosɔ awlɛwo do do afɔwo nɔ Ʒozɛfu yí sɔ gakpo sɔ kpla ekɔ ni. (Eha. 105:17, 18) Ʒozɛfu nɔnɔmɛ lɔ vanyinakɔ doji. Yɛ ci yí nyi hwashi ci ji wokannɔdo sa vanyi gakpamɛnɔtɔ.

8. Nɔ mìle nɔnɔmɛ ɖe mɛ yí egbesɛnkɔŋ doji can ɖe, nyi ji mìatɛnŋ akandoɔ?

⁸ Ejɔ do eo ji kpɔ mɔ èle nɔnɔmɛ gbɔnnugbɔnnu ɖeka mɛ yí ci èdokɔ gbe ɖaɖa veviɖe can ɔ, èkpɔ mɔ nɔnɔmɛ lɔ kpɔtɔ yí nyinakɔ doji a? Ecɛ tɛnŋ jɔ. Ðo Yehowa deglɔnnɔ eta nɔ mì so cukaɖa ciwo mìdonɔ go le xexe cɛ ci ji Satana kpakɔ acɛ do mɛ o. (1 Ʒan 5:19) Vɔ, kando enyɔ cɛ ji: Yehowa nya ŋciwo pleŋ yí jɔjɔ do eo ji, yí esɔ eɖe le ji nɔ eo. (Mt. 10:29-31; 1 Piɛ 5:6, 7) Ahanke, éɖo gbe mɔ: “Ŋ da tashi mí gbeɖe o. Ŋ da gbe mí ɖɛ gbeɖe o.” (Ebre. 13:5) Yehowa atɛnŋ akpedo eo nu nado ji nɔ ewa shigbe mɔ ɖewaxu degbeli nɔ eo le nɔnɔmɛ lɔ mɛ can. Ahan yí ewɛ nɔ Ʒozɛfu nɛ, mína nɔ mìakpɔɛ ɖa.

9. Nyi yí dasɛ mɔ Yehowa le koɖo Ʒozɛfu hwenu ele gakpa mɛɔ? (Gɔnmɛjeje 39:21-23)

⁹ Hlɛn Gɔnmɛjeje 39:21-23. Yehowa wɛ yí enuwo yi nɔ Ʒozɛfu nywiɖe hwenu ele nɔnɔmɛ gbɔnnuwo mɛ le gakpa mɛ. Lé ewɛ doɔ? Gakpajikpɔtɔwo ga vakando Ʒozɛfu ji yí gbebuini shigbe lé Potifa can kando ji yí gbebuini sa nɛ. Eyi gakpajikpɔtɔ lɔ sɔ Ʒozɛfu yí ekpa nɔ gakpamɛnɔtɔ kpɛtɛwo. Bibla nu mɔ: “Gakpajikpɔtɔwo ga kando Ʒozɛfu ji yí sɔ enushanu ci yí le gakpa lɔ mɛ do alɔ̀ mɛ ni.” Ecɛyɛɔ, Ʒozɛfu ɖo edɔ veviwo awa. Trɔtrɔ maɖoŋdonu yí nyi ecɛ! Ʒozɛfu yí wodo hwɛ sa mɔ yɛji mɔ yeadɔn Faraɔn mɛjikpɔtɔwo ga shi gbɔ akpasɛnsintɔ, eyi dɔ yí eyi gakpa mɛ. Vɔ lé ewɛ yí wovakando ji ahan ɔ? Enu kuɖeka ci yí dɔ enyi ahan ke: Gɔnmɛjeje 39:23 nu mɔ, “[Yehowa] kpedo Ʒozɛfu nu le enushanu ci e wanɔ mɛ.”

10. Dre enu ci yí taɖo Ʒozɛfu atɛnŋ akpɔɛ mɔ enushianu deyikɔ nɔ ye nywiɖe mɛ.

¹⁰ Gbetekpɔ yí akpɔ mɔ lé enuwo awakɔ do nɔ Ʒozɛfu yɛ ma. Ci wodo hwɛ yi do ŋɖemajɔ ji yí li do gakpa mɛ ɖe, eɔkpɔɛ mɔ Ʒozɛfu amɔ enushianu yikɔ nɔ ye nywiɖea? Nyi yí Ʒozɛfu ajijiɛ sɔwu ŋɖekpokpuiɔ? Áji mɔ ye nu le kpe nɔ gakpajikpɔtɔwo ga yɔa? Taŋfuin ŋci yí axa Ʒozɛfu sɔwu yí anyi mɔ áji mɔ yeakpɔ vovo, ɖo yedewa ŋɖe o. Ŋtɔkpu can ɔ, énu nɔ mɛbu ci woɖe ti le gakpa mɛ mɔ yi le xo nuxu do nu nɔ ye le Faraɔn gbɔ nɔ yɛaɖe ye ti le nɔnɔmɛ waŋshishi ci mɛ yele le gakpa cɛ mɛ. (Gɔnm. 40:14) Vɔ, ŋsu lɔ dexo nuxu so nu nɔ Faraɔn kaka o. Ecɛ wɛ mɔ Ʒozɛfu  kpɔtɔ nɔ gakpa mɛ na nɔ exwe amɛve buwo. (Gɔnm. 40:23; 41:1, 14) Ele ahan gan, Yehowa kpɔtɔ kpekɔdo Ʒozɛfu nu yí enuwo yikɔ ni nywiɖe. Lé ewɛ doɔ?

11. Enujikpekpe vevi ɖeka ci Yehowa na Ʒozɛfu ɔ, yí lé ecɛ adɔ yí Yehowa dro vamɛ doɔ?

¹¹ Ci Ʒozɛfu le gakpa mɛɔ, Yehowa na yí Eʒipti fyɔ ku edrɔ amɛve ɖekawo ciwo yí do ŋmavui ni. Faraɔn ji veviɖe mɔ yease edrɔ lɔwo gɔnmɛ. Ci efyɔ lɔ se mɔ Ʒozɛfu ɖo enujikpekpe yí ɖenɔ edrɔwo gɔnmɛɔ, édɔ amɛ ɖaɖa mɔ wo le vayi yɔɛ vɛ. Yehowa kpedo Ʒozɛfu nu yí eɖe edrɔ lɔwo gɔnmɛ nɔ Faraɔn, yí enukplamu nywi ciwo yí ena Faraɔn jiŋ ni sugbɔ. Ci Faraɔn kpɔɛ mɔ Yehowa le koɖo Ʒozɛfu ɔ, émɔ yi le kpɔnɔ ŋɖuɖu nyɔwo ji le Eʒipti ju lɔ pleŋ mɛ. (Gɔnm. 41:38, 41-44) Le yiyimɛɔ, eju sɛnŋsɛnŋ ɖeka vato le Eʒipti koɖo Kanna fini yí Ʒozɛfu xomu le. Texwe ci Ʒozɛfu vale yɛ adɔ yí ahwlɛn yi xomu gan yí kannu ci mɛ yí Mɛsia lɔ ato le dagu o.

12. Lé Yehowa wɛ yí enuwo yi nɔ Ʒozɛfu nywiɖeɔ?

¹² Bu tamɛ kpɔ so enumajɔkpɔ ciwo yí jɔ le Ʒozɛfu gbe mɛ nu. Mi yí dɔ Potifa sɔ texwe vevi ɖeka nɔ Ʒozɛfu ci yí nyi hwashi gbali kpoŋ ɔ? Mi yí dɔ gakpajikpɔtɔwo ga wa enu do Ʒozɛfu ci yí nyi gakpamɛnɔtɔ gbali ɖe kpoŋ nu nywiɖeɔ? Mi yí na Faraɔn ku edrɔ ciwo yí do ŋmavui niɔ? Mi yí na enujikpekpe Ʒozɛfu yí eɖe edrɔ lɔwo gɔnmɛ niɔ? Mi yí le godu nɔ Faraɔn le gbeta ci esɔ yí sɔ Ʒozɛfu ɖo ŋɖuɖuwo jikpɔtɔ le Eʒiptiɔ? (Gɔnm. 45:5) Eze gbawlɛ mɔ, Yehowa yí wɛ yí enuɖekpokpui ci Ʒozɛfu wa mlɛ ni. Yí ci Ʒozɛfu fofoɔwo ji mɔ yewoawui sa can ɔ, Yehowa trɔ nɔnɔmɛ lɔwo keŋ nɔ yi dro anyi wawa.

13. Yehowa donɔ nu ŋɖekpokpui ci yí jɔnɔ do mì ji mɛa? Ðe mɛ.

¹³ Nyi mìkpla so Ʒozɛfu xolɔlɔ lɔ mɛɔ? Yehowa donɔ nu ŋɖekpokpui ci yí jɔnɔ do mì ji mɛa? Étrɔnɔ ŋɖekpokpui ci yí jɔnɔ do mì ji le agbe mɛ yí anyi mɔ susu nywi ɖe taɖo yí enubaɖawo pleŋ jɔnɔ do mì jia? Oo, de enyɔ ŋtɔ́ yí Bibla kpla mì nɛ o. (Ŋun. 8:9; 9:11) Vɔ, mìnya enyɔ cɛ: nɔ mìdo go cukaɖa ɖeɔ, Yehowa  nyanɔ, yí nɔ mìdo axwa mɔ yi le kpedo mì nuɔ, ésini. (Eha. 34:15; 55:22; Ezai 59:1) Gbesɔwu ŋnɔɔ, Yehowa atɛnŋ akpedo mì nu mìaɖu cukaɖa sɛnŋwo ji nywiɖe. Lé ewɛni doɔ?

14. Lé Yehowa kpenɔdo mì nu do le hwenu sɛnŋsɛnŋwo mɛɔ?

¹⁴ Enu ɖeka ci Yehowa wa yí sɔ kpenɔdo mì nu yí nyi mɔ, éfanɔ akɔn nɔ mì yí donɔ ŋsɛn mì le hwenu nywitɔ ji. (2 Kor. 1:3, 4) Enu cɛ yí jɔ do nɔviŋsu Eziz ji nɛ. Éle Turkménistan yí wodo hwɛ yi mɔ yɛawa exwe ve le gakpa mɛ do yi xɔse ŋci. Énu mɔ: “Le nyidin mɛ gbecigbe woaɖo kojo nɔŋ ɔ, nɔvi ɖeka dasɛ Ezai 30:15 nɔŋ, fini yí wonu le mɔ: ‘Míwo ŋsɛn yí anyi mɔ míanɔ kpuu yí aɖoŋ do ŋnu.’ Kpukpui cɛ kpedo ŋnu yí ŋkpɔtɔ nɔ kpuu yí ɖoŋ do Yehowa nu le ŋɖekpokpui mɛ. Tamɛbubukpɔ so kpukpui cɛ nu kpedo ŋnu le hwenu ciwo pleŋ ŋwa le gakpa mɛ mɛ.” Èɖo ŋwi hwenu ɖe ci yí Yehowa kpedo eo nu yí fa akɔn nɔ eo yí do ŋsɛn eo le hwenu ci teŋ èʒin lea?

15-16. Nyi èkpla so enu ci yí jɔ do Tori ji mɛɔ?

¹⁵ Blaŋblaŋ ɔ, nɔ mìto cukaɖa ɖe mɛ ɖegbɔ gbɔxwe yí mìvakpɔnɔ lé Yehowa kpedo mì nu le mɛ do. Nɔvinyɔnu Tori kpɔ mɔ enyɔ cɛ nyi nyɔnɔnwi. Kanŋsɛdɔ̀ do aya nɔ eviɛ ŋsuvi Mason na nɔ exwe amadɛn keke yí eku. Esɔgbe mɔ Tori aci ŋshishi mɛ haan. Énu mɔ, “Ŋdebu mɔ ŋɖe agbedo vevisese nɔŋ shigbe vinɔ nɛ sɔwu ecɛ o.” Énu kpi mɔ, “Ŋkando ji mɔ ajitɔ koɖo ajinɔ kpɛtɛwo alɔn do ji mɔ, nɔ èkpɔ ao vi le vevi sekɔɔ, evenɔ sɔwu nɔ eoŋtɔ yí sekɔ vevi lɔ.”

¹⁶ Ci cukaɖa ci mɛ yí Tori to na yí eci ŋshishi mɛ sugbɔ can ɔ, évabu tamɛ kpɔ so lé Yehowa kpedo nu le nɔnɔmɛ  lɔ mɛ do. Énu mɔ, “Nɔ ŋɖo ŋwi hwenu ŋtɔ́wo kpɔɔ, ŋkpɔ Yehowa lɔ̀ le anyi vi dɔ̀lele hwenu lɔ pleŋ mɛ. Le kpɔwɛ mɛ, hwenu Mason ble veviɖe keke datɛnŋ akpɔ mɛdru ɖe can ɔ, nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnuwo zɔn emɔ gaxoxo amɛve yí va dotoxwe lɔ. Mɛɖeka nɔnɔ fini yí wonɔnɔ te kpɔ amɛ le dotoxwe lɔ kokoko yí nɔnɔ gbesɔsɔ keŋ akpedo mì nu. Gbesɔ kpe niɔ, nɔviŋsu koɖo nɔvinyɔnuwo kpɔ mìwo ŋcilanmɛ ʒanwo gbɔ nɔ mì. Le nɔnɔmɛ gbɔnnugbɔnuwo mɛ can ɔ, ŋɖekɛ dewudo mì gbeɖe o.” Yehowa na Tori enu ci eʒan keŋ ado ji le nɔnɔmɛ lɔ mɛ, ahanke egbewɛ nɔ Mason can nɛ.—Kpɔ dakavi ci yí nyi “ Yehowa Na Mì Enu Ci Teŋ Mìʒan.”

17-18. Nyi yí akpedo mì nu yí enu ci Yehowa wakɔ nɔ mì le hwenu sɛnŋsɛnŋwo mɛ ajeŋ nɔ mìɔ? (Ehajiji Wema 40:5)

¹⁷ Hlɛn Ehajiji Wema 40:5. Tajinu ci yí le mɛ ci yí lialia to shi yí nyi mɔ, yeaɖo eto lɔ tamɛ. Vɔ le emɔ lɔ jiɔ, texwe sugbɔwo li ciwo atɛnŋ aci ete do keŋ aglo enu nyakpɔkpɔ ciwo yí le nɔtɔxuwo kpɔ. Ahanke jinɔ gamɛ yí anɔ te yí abunɔ tamɛ kpɔ so lé Yehowa wɛ yí enuwo yikɔ nɔ eo nywiɖe do, ci ètokɔ cukaɖa sɛnŋsɛnŋwo mɛ can. Le vɔvɔnu nɔ ŋkeke ɖeka duuɔ, biɔ eoɖeki se mɔ: ‘Lé Yehowa cu shi nɔŋ gbɛ doɔ? Ci cukaɖa lɔ kpɔtɔ li can ɖe, lé Yehowa kpekɔdo ŋnu yí ŋdodoɔ ji le mɛ doɔ?’ Tekpɔ yí àkpɔ mɔ yeakpɔ enu ɖeka kpetii ci Yehowa wa yí sɔ kpedo ye nu yí enuwo yi nɔ ye nywiɖe ma.

¹⁸ Nyɔnɔnwi enyi mɔ, ètɛnŋ dokɔ gbe ɖaɖa mɔ ye cukaɖa lɔ le vɔ. Ecɛ sɔgbe yí gbenyɔ ahan. (Fili. 4:6) Vɔ mìɖo akpɔtɔ asɔsɔ susu ɖo shicu ciwo mìxɔxɔ yɛ ji. Ci yí wu ŋtɔ́ yí nyi mɔ, Yehowa ɖo gbe mɔ yeado ŋsɛn mì yí akpedo mì nu mìado ji. Taɖo lé Yehowa kpekpeɛdo eo nu do le kpɔtɔ ajekɔŋ nɔ eo. Eyi àkpɔ lé Yehowa kpekɔdo eo nu yí enuwo yikɔ nɔ eo nywiɖe le hwenu sɛnŋsɛnŋwo mɛ can shigbe lé ewɛ nɔ Ʒozɛfu nɛ.—Gɔnm. 41:51, 52.