1-2. (a) Amu jé bi nji bo fe’e ne vema éyoñe bia tôbane minjuk? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

 BEBO bisaé be Yéhôva be nji bo fe’e ne vema éyoñe ba tôbane minjuk. Bia kôme yeme na Kalate Zambe a jô na: “Bia yiane dañ abui minjuk ôsusua na bia nyiin Éjôé Zambe été.” (Mame mi. 14:22) Bia yeme na minju’u miziñe bia tôbane mie mii vo’o mane nté bi ngenane teke nyiine mfefé émo, vôm “awu da ye ke fe bo, nge ñyôn, nge ntat, nge mintaé.”​—Nlitan 21:4.

² Yéhôva a kamane ki na minjuk mi nambe bia. Ve a volô bia na bi jibi mie. Tame yene jame nlômane Paul ô nga jô bekristene ya Rome. A nga taté lañ abui meve’ele ba be bobenyañe be mbe be tôba’ane me. A nga jô na: “Bia dañe me nya ndañane a zene ya nyu a nga nye’e bia.” (Rom. 8:35-37) Nalé a tinane na Yéhôva a ne bo na ô dañe nju’u éziñ to’o ô ngenane teke man. Bi tame zu yen avale Yéhôva a nga volô Joseph na a dañ, a aval a ne volô wo.

3. Aval avé ényiñe Joseph é nga tyendé atemetem?

³ Jacob a nga kôme liti na a nye’e mone wé Joseph angôndô ya abui. (Mett. 37:3, 4) A nalé a nga bo na bobenyañe bé be taté na ba bo nye éviele. Éyoñe be nga yene fane ya bo de, be nga kuane Joseph be bebo makite  ya Madian. Bebo makite bete be nga nyoñe Joseph a kee nye mintete mi kilimita ôyab Égypte, vôme be nga beta kuane nye be Potiphar, njôô bezimba pharaon. Mame me nga tyendé ényiñe Joseph avôl avôl, a mbe a ndôme be a édiñ ésa jé ve e temeteme na a ntoo zezé ôlo Égypte!​—Mett. 39:1.

4. Minju’u mivé bi ne tôbane mie mi funane mi Joseph a nga tôbane mie?

⁴ Kalate Zambe a jô na “éyoñ a ndôba’ane bia kui be be bese.” (Eccl. 9:11) Biyoñe biziñe bia tôbane minju’u mia kui “bôte bese”​—nalé a tinane na, bôte bese ba tôban avale minjuk éte. (1 Cor. 10:13) Bi ne fe tôbane minjuk amu bi ne beyé’é be Yésus. Éve’an é ne na be ne kpwe’ele bia, be ne wosane bia, nge ke tibili bia amu mbunane wongan. (2 Tim. 3:12) Ja’a wo tôban aval njuk avé, Yéhôva a ne bo na ô dañe wô. Aval avé éve’ela Joseph ja liti de?

5. Jé Potiphar a nga jô éyoñ a nga yene ane mame me Joseph ma ke ve ôsu? (Metata’a 39:2-6)

⁵ Lañe’e Metata’a 39:2-6. Potiphar a nga yene na Joseph a mbe mone ndôman a too atyeñ a nye’e fe ésaé. A mbe fe a yeme’e amu jé Joseph a mbe nalé. Potiphar a nga jô na “Yéhôva a nga volô Joseph, a mame mé mese me nga ke ôsu.” b Mvuse ya valé, Potiphar a nga telé Joseph ntebele ya nda jé. A nga ve fe nye mbe’e ya wulu mame mese ya nda jé. Asu’ulane ya été é mbe aya? Potiphar a nga tu’a bik.

6. Jé Joseph a mbe a yi?

⁶ Tame ve’ele simesan avale Joseph a nga wô’ôtan. Jam avé a mbe a dañe yi? Ye a mbe a yi na a yené mva’é mise me Potiphar a bi ma’ane mé? Joseph a mbe a yi fo’o ve na a kôlô mimbôk a bulane be ésa wé. Akusa bo mimbe’e mise Joseph a mbe a be’e nda Potiphar, nalé a nji vaa na a mbe ôlo môt a nji be a kañe’e Yéhôva. Yéhôva a nji bo na Potiphar a suu Joseph, a été jé é nga tu’a bo abé.

7. Aval avé mam me nga tu’a ndaman ényiñe Joseph? (Metata’a 39:14, 15)

⁷ Avale Kalate Metata’a kabetôlô 39 a jô, minga Potiphar a nga taté na a nye’e Joseph, a mbe a jeñe’e na a bo nye ayas. Éyoñ ése, Joseph a mbe a bene’e. Mvuse ya valé, a nga wô’ô ôlun a bôte nye ajô na a nga jeñe na a jô’ôbô nye a ngul. (Lañe’e Metata’a 39:14, 15.) Éyoñe Potiphar a nga wô’ô jam éte, a nga futi Joseph mimbôk, a nga tabe wôé abime mimbu éziñ. (Mett. 39:19, 20) Nda mimbôk éte é mbe aya? Éfia Joseph a nga belane je na “nda mimbôk” é ne tinane na “édo’o ébé,” vôm a ne dibi ne viuk, a nga wô’ôtane fo’o na ényiñe jé é maneya. (Mett. 40:15) Kalate Zambe a jô fe na mebo mé me mbe bengôkop été, a na tyiñe jé é mbe nka’atan a bityé. (Bsa. 105:17, 18) Mam me nga tu’a ndaman ényiñe Joseph. Atata’a a mbe mbamba mbo ésaé, e temeteme na a ntoo éngôngole mone mimbôk.

8. To’o éyoñe minju’u mi ne ve nen, jé bi ne tabe je ndi?

⁸ Ye ô tameya tebe avale minju’u é ne na ô kusa ye’elan, minju’u mi ne ve nenenen? Nalé a ne kui. Yéhôva a kamane ki na minju’u mi nambe bia émo Satan ji. (1 Jean 5:19) Ve ô ne tabe ndi a jame di: Yéhôva a kôme yeme minju’u mise wo tôbane mie a nyoñe fe ngap a wo. (Matt. 10:29-31; 1 P. 5:6, 7) Nde fe a nga ka’ale na: “Ma ye bo te kôlô be wo môs éziñ, a ma ye bo te li’i wo môs éziñ.” (Héb. 13:5) Yéhôva a ne volô wo na ô jibi to’o éyoñ été jôé ja yené ve ane é vo’o tyendé. Bi tame zu yen aval avé jam éte é nga tôéban ényiñe Joseph.

9. Jé ja liti na Yéhôva a mbe a Joseph éyoñ a mbe mimbôk? (Metata’a 39:21-23)

⁹ Lañe’e Metata’a 39:21-23. To’o éyoñ a mbe a tele mbia été nda mimbôk, Yéhôva a nga volô Joseph na a dañ minju’u mié. Aval avé? Ane éyoñ é nga lôt, mba’ale nda mimbôk a nga taté na a nye’e Joseph a semé nye, fo’o ve avale Potiphar fe a nga bo. Mba’ale nda mimbôk a nga ve Joseph mbe’e ya jôé mimbô’ô mivok. Kalate Zambe a jô na: “Mba’ale nda mimbôk a nji fe fombô jame Joseph a nga ba’ale.” Ane Joseph a nga bi ésaé é nga volô nye na a bo teke beta dañe futi nleme minju’u mié. Beta ntyendane fo’o! Aval avé Joseph, mone mimbô’ô be nga bôté ajô na a nga kômbô jô’ôbô éza minga mfañe môt a nga bo môte ba tabe nye ndi aval éte? Jam éte da yemete mejô ya kalate Metata’a 39:23 ma: “Yéhôva a nga to be [Joseph]; a mam a nga bo, me nga ke ôsu amu Yéhôva.”

10. Kate’e amu jé Joseph a mbe ve simesane na mame mé mese ma wulu ve abé abé.

¹⁰ Tame ve’ele tebe été Joseph. Éyoñe be bôteya nye ajô a futi nye mimbôk, ye wo simesane na mame mé mese me mbe me wulu’u mvo’é? Jam avé Joseph a mbe a dañe yi? Ye a mbe a dañe yi na a yené mvaé mise me mba’ale mimbôk? Jame Joseph a mbe a dañe yi é mbe na be vaa nye mimbôk a na a beta bi éto fili jé. A nga ke yene mone mimbô’ô mbok a mbe a nga zu kui na a ke ye’elane Pharaon na be vaa nye mimbôk. (Mett. 40:14) Ve nné ane môt ate a nga kui mimbôk a vuane Joseph. Ane Joseph  a nga beta tabe mimbô’ô mimbu mife mibaé. (Mett. 40:23; 41:1, 14) Ve Yéhôva a nga ke ôsu a su’u nye. Aval avé?

11. Mame mevé Joseph a nga bo a ngule Yéhôva a nga ve nye, a nalé a nga volô mfa’a ôvé?

¹¹ Nté Joseph a mbe mimbôk, Yéhôva a nga bo na njô bôte ya Égypte a yeme biyeyeme bibaé bi nga tyelé nye nleme yôp. Pharaon a nga jeñ a mezene mese na a yem atinane ya biyeyeme bite. Éyoñe njô bôt a nga wô’ô na Joseph a ne ngule ya timine biyeyem, ane a nga lôme na be ke loone nye. Yéhôva a nga volô Joseph na a yeme timine biyeyeme bite a Pharaon a nga kame mbamba melep a nga ve nye. Pharaon a nga yeme na Yéhôva nnye a volô Joseph, ane a nga telé nye ntebele bidi ya Égypte ase. (Mett. 41:38, 41-44) Mvuse ya valé mfumbale ya zaé a nga kui Égypte to’o Canaan, vôme nda bôte Joseph é mbe é nyiñi’i. Joseph a mbe a ntoo ngule ya nyii nda bôte jé, nalé a nga ve fe nye fane ya nyii mvoñe bôte é mbe na ja biaé Messie.

12. Jé Yéhôva a nga bo asu Joseph?

¹² Joseph a nga tôbane mam a nji bunan ényiñe jé. Za a nga bo na Potiphar a nyoñe ngap a mone ôlo ane Joseph? Za a nga bo na ntebele ya nda mimbôk a mvamane Joseph, zezé ôlo? Za a nga bo na Pharaon a yeme biyeyeme bi nga tyelé nye nleme yôp, a za a nga ve Joseph ngule ya timine bie? Za a nga bo na Pharaon a nyoñe ntyi’ane ya telé Joseph môt a tebele bidi ya Égypte? (Mett. 45:5) Teke bisô na Yéhôva nnye a nga bo mame mete mese. Akusa bo bobenyañe be Joseph be nga kômbô wôé nye, Yéhôva a nga tyendé mam asu na a tôé nsôñane wé.

13. Ye Yéhôva a kamane bia été ése bia tebe? Timi’in.

¹³ Jé nkañete Joseph wo te ye’ele bia? Ye Yéhôva a kamane bia été ése bi ne tebe? Ye bi ne simesane na Yéhôva a belane mbia be mame ba kui bia ényiñ asu mbamba amu éziñ? Momo! Bible a su’u ki avale ñye’elan éte. (Eccl. 8:9; 9: 11) Ve bia yeme na éyoñe bia tôbane minjuk, Yéhôva a yeme de, a na a wô’ô fe minyône miangan éyoñe bia sili nye mvolan. (Bsa. 34:15; 55:22; Ésa. 59:1) Jame da dañ é ne na, Yéhôva a ne volô bia na bi dañe minju’u bia tôbane mie. Aval avé?

14. Aval avé Yéhôva a volô bia éyoñe bi tele minju’u été?

¹⁴ Zene jia Yéhôva a belane je asu na a volô bia minju’u bia tôbane mie é ne na a volô bia minlem, a ve fe bia ngule nyule mbamba éyoñ. (2 Cor. 1:3, 4) Mojañ Eziz ya Turkménistan a nga tebe été éte, be nga futi nye mimbô’ô mimbu mibaé amu mbunane wé. A jô na: “Tyé be mbe na ba tyi’i ma ajô, mojañ éziñ a nga liti ma éfus Ésaïe 30:15 ja jô na: ‘Ngule jenane ja ye bo nge mia tabe ne mieññ a buni.’ Éfus éte é mbe é volô’ô ma na me tabe ne mieññ a na me tabe ndi a Yéhôva mame mese. Mbôle me mbe me bindi’i éfus éte, nalé a nga volô ma nté ôse me mbe nda mimbôk.” Tame ve’ele simesan avale Yéhôva a nga ve wo mvolane nlem a ngule nyule fo’o ve éyoñ ô mbe ô yii mvolan.

15-16. Éve’ela Tori ja ye’ele bia jé?

¹⁵ É wô’ô kui biyoñe biziñe na bi yeme na Yéhôva a ke volô bia fo’o ve éyoñ nju’u ô maneya. Sita Tori a nga yene na mejô mete me ne fo’o été. Mone wé, Mason, a nga batane cancer mimbu misaman akekui a nga wu. Nleme Tori ô mbe fo’o ô yiane bo ntya’an. A jô na: “Ma simesane ki na jam éziñ é taéya ma nlem aval ane jili.” A ke ôsu a jô’ô na: “Ma simesane na bebiaé bevok be ne tyiñe jia a ma na e ne angôndô ya ayaé ya yen ane  nyo mon a batan nju’u éziñ, mbiaé a ne jibi kañese na émiene nnye a tôbane nju’u ôte.”

¹⁶ Akusa bo Tori a nga wô’ô nleme mintaé éyoñ a nga yen ane mone wé a ju’u ôkon, ve a nga su’ulane bem ôsimesane wé mvolane Yéhôva a nga ve nye asu na a jibi. A jô na: “Éyoñe ma beta simesane biyoñe bite, ma kôme yen aval Yéhôva a nga volô ma nté ôse mone wom a mbe a konô’ô. Éve’an é ne na, to’o éyoñ bôte be nji be ve beta yene Mason amu a mbe a nga kon abui, bobejañe be mbe be bo’o mewolo me nkolo mebaé asu na be zu nda biañ. Éyoñ ése, mojañ nge sita éziñ a mbe nda biañ valé a too nkômesane ya nyoñe ngab a bia. Bobejañ a besita be mbe fe be va’a bia biôm bi mbe bi jembane bia. Éyoñe bia lôte mbia biyoñ, bia yiane ke ve’ele simesane na bi ne étam.” Yéhôva a nga ve Tori ba Mason jam é mbe é sili’i be asu na be jibi.​—Fombô’ô nka’ale ô ne na “ Yéhôva a nga ve fo’o bia jam é mbe é sili’ bia.”

17-18. Éyoñe ya minjuk aval avé bi ne yene mvolane Yéhôva? (Besam 40:5)

¹⁷ Lañe’e Besam 40:5. Éyoñe môt a lôñe nda, nsôñane wé ô ne na a mane lôñe nda éte. Ve nté a ke melôñ ôsu, a ne bo a tebe mone jôm a yen ane nda ja ke ja bet. Avale te da da, bo’o ô nyoñ éyoñe ya yen ane Yéhôva a volô wo to’o ô ngenan ô tele minju’u été. Memane ya môs, sili’i womiene na: ‘Aval avé Yéhôva a te botane ma môse wu? To’o minju’u mia ke ôsu, aval avé Yéhôva a te volô ma na me jibi mie?’ Tame fas fo’o ve jôme jia Yéhôva a te bo asu na a volô wo.

¹⁸ É ne été na ô ne fe ye’elan asu na minju’u miôé mi man. (Philip. 4:6) Te bia vuane bibotane bi bili éyoñe ji. Yéhôva a ka’ale bia na é tômôlô bia a ye fe volô bia na bi jibi. Ajô te, te vuane ve Yéhôva akiba asu nsu’an a su’u wo. Éyoñ éte ñhe wé yen ane Yéhôva a volô wo aval a nga volô Joseph, to’o éyoñ ô tele minju’u été.​—Mett. 41:51, 52.