1-2. (a) Fikieme u gbe ro gbe omai unu hu nọ ebẹbẹ i te te omai? (b) Eme ma te jọ uzoẹme nana wuhrẹ?

 U RE gbe omai idibo Jihova unu hu nọ ẹbẹbẹ o te te omai. Ma riẹ nọ Ebaibol ọ ta nọ “evaọ udevie ikpokpoma buobu nọ i re te omai hrọ ma te rọ ruọ Uvie Ọghẹnẹ.” (Iruẹru 14:22) U te no ere no, ma riẹ nọ ma tẹ ruọ akpọ ọkpokpọ na no ọvo, ebẹbẹ mai kpobi i ti ro kuhọ. Evaọ oke yena, “uwhu o gbẹ te jọ ofa ha, yọ uweri hayo oviẹ hayo edada e gbẹ te jọ ofa ha. Eware anwae na e vrẹ no.”—Evia. 21:4.

² Orọnọ ebẹbẹ kpobi Jihova ọ rẹ thọ omai no ho. Ẹsejọ ọ rẹ kuvẹ re ebẹbẹ jọ i te omai, rekọ o re fiobọhọ kẹ omai re ma thihakọ rai. Pọl ukọ na o kere ẹme jọ se inievo nọ e jọ obọ Rom. Nọ ọ fodẹ ebẹbẹ sa-sa nọ i bi te ai no, ọ tẹ ta nọ: “Ma be kparobọ evaọ udevie eware nana kpobi ẹkwoma ọnọ o you omai na.” (Rom 8:35-37) Onana u dhesẹ nọ Jihova ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai re eware e riẹ nya kẹ omai dede nọ ẹbẹbẹ jọ ọ rrọ otọ kẹ omai. Joma wuhrẹ epanọ Jihova o ro ru re eware e riẹ nya kẹ Josẹf dede nọ ebẹbẹ i je tei, gbe epanọ ọ sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ nẹnẹ re.

3. Ẹvẹ akpọ Josẹf o ro nwene idudhe?

³ Jekọp o je ru eware buobu kẹ Josẹf nọ o lẹliẹ esevo riẹ ruẹ nọ o you Josẹf gaga. (Emu. 37:3, 4) O tẹ whae ze nọ esevo riẹ a jẹ rọ riẹe ihri. Ẹdẹ jọ nọ a rri nọ uvẹ u te rai obọ no, a tẹ zẹ Josẹf kẹ ehreki ahwo Midian jọ. Ere a rọ wha Josẹf kpobọ Ijipti nọ o thabọ gaga no obonọ Josẹf avọ ahwo uviuwou riẹ a jẹ rria. Nọ a whae te obọ Ijipti, a tẹ jẹ zẹe kẹ oletu iroiro Fẹro nọ a re se Pọtifa. Whọ ruẹ oghẹrẹ nọ akpọ Josẹf o ro nwene idudhe? Ọye nọ ọ jọ ọmọ nọ ọsẹ riẹ o you gaga na o zihe ruọ ọrigbo gheghe kẹ ohwo Ijipti no.—Emu. 39:1.

4. Oghẹrẹ ebẹbẹ vẹ e sai te omai wọhọ epanọ i te Josẹf na?

 ⁴ Ebaibol ọ ta nọ “eware iyoma e rẹ via kẹ ohwo kpobi.” (Ọtausi. 9:11, Holy Bible—Easy-to-Read Version) Evaọ ẹsejọ ebẹbẹ nọ i re te “ahwo” kpobi e sai te omai. (1 Kọr. 10:13) Yọ ẹsejọ uye o sae bẹ omai fikinọ mai yọ ilele Jesu. Wọhọ oriruo, a sai se omai ẹkoko hayo kpokpo omai fiki egagọ mai. (2 Tim. 3:12) Oghẹrẹ uye nọ u te owhẹ oma kpobi kẹhẹ, Jihova ọ sai ru nọ eware e rẹ gbẹ rọ riẹ nya kẹ owhẹ ghele. Ẹvẹ o ro fiobọhọ kẹ Josẹf re eware e riẹ nya kẹe ghele?

5. Eme Pọtifa o muẹrohọ kpahe Josẹf? (Emuhọ 39:2-6)

⁵ Se Emuhọ 39:2-6. Pọtifa ọ ruẹ nọ Josẹf o wo areghẹ gaga, yọ ọ goma iruo re. Pọtifa ọ riẹ oware nọ o wha riẹ ze nọ o rọ jọ ere. O muẹrohọ nọ “Jihova o bi ru nọ eware kpobi nọ [Josẹf] o bi ru e be rọ riẹ nya kẹe.” b O tẹ whae ze nọ Pọtifa ọ rọ rehọ Josẹf mu odibo riẹ nọ ọ rẹ gbodibo kẹ ọyomariẹ. Ere ọvo ho, ọ rehọ e riẹ mu ohwo nọ o wuzou iruẹru uwou riẹ kpobi. Kọ eme o no rie ze? Eware i te je woma kẹ Pọtifa.

6. Eme who roro nọ o mae jọ Josẹf oja oke nọ ọ jọ ọrigbo na?

⁶ Dai roro epanọ o sae jọ nọ Josẹf o je rri eware nọ e jẹ via kẹe na. Eme who roro nọ o te mae jariẹ oja evaọ oke yena? Kọ who roro nọ epanọ o re ru re Pọtifa o rri rie nọ emamọ ohwo ọ rrọ oye o mae jariẹ oja? Ẹsejọhọ oware nọ o mae jariẹ oja họ, epanọ a re ro siobọnoi re o zihe bru ọsẹ riẹ. Keme dede nọ Pọtifa ọ rehọ e riẹ mu ọnọ o wuzou eware riẹ kpobi, Josẹf ọ riẹ nọ ọrigbo ọ gbẹ rrọ rọkẹ ọgẹdhọ. Jihova ọ nwani ru nọ Pọtifa o ro siobọno Josẹf ho. Nọ oke o be nya na, eware i tube yoma vi epanọ e jọ.

7. Ebẹbẹ vẹ e wariẹ te Josẹf (Emuhọ 39:14, 15)

⁷ Obe Emuhọ izou 39 o vuẹ omai nọ Josẹf o wo erru gaga. O tẹ so ẹe ze nọ aye Pọtifa ọ jẹ rọ lẹliẹe, rekọ Josẹf ọ jẹ rọwo kẹe he. Nọ aye na ọ te lẹliẹe bẹ no, yọ  Josẹf ọ be rọwo kẹe he, ọ tẹ wọ eku họ Josẹf uzou inọ ọ be gwọlọ gbae du. (Se Emuhọ 39:14, 15.) Nọ Pọtifa o yo, o te fi Josẹf họ uwou-odi, yọ ọ jọ uwou-odi na ikpe buobu. (Emu. 39:19, 20) Ẹvẹ uwou-odi na o jọ? Ẹme Hibru nọ a fa “uwou-odi” evaọ oria Ebaibol yena o sai dhesẹ “ọgọdọ-ame,” hayo “ọgọdọ.” Koyehọ o sae jọ nọ oria na o jọ ebiebi gbe nọ Josẹf o je roro nọ ọ te sai no etẹe ze he. (Emu. 40:15, ẹme-obotọ) Ebaibol ọ tẹ jẹ ta nọ a fi egbregba họ awọ Josẹf je fi uriohọ riẹ họ eyọno oke jọ. (Ol. 105:17, 18) Eyeyoma ọvo eware i je yoma. Ọ kake jọ ọrigbo nọ a fievahọ, uwhremu na kọ uwou-odi nọ a bi jo gboja kẹe ọ jọ.

8. Nọ eware i te bi dhe eyeyoma, eme u fo nọ whọ rẹ kareghẹhọ?

⁸ Ẹsejọ ẹbẹbẹ jọ ọ rẹ jọ otọ nọ whọ be lẹ kpahe, who je ti rri hi na, ọfa o ve kie fihọ ehru riẹ. Kọ oghẹrẹ oware utioye o via kẹ owhẹ no ẹdẹ jọ? O rẹ sae via. Orọnikọ ebẹbẹ kpobi nọ e rrọ akpọ Setan, Jihova ọ rẹ thọ omai no ho. (1 Jọn 5:19) O tẹ make via ere, kareghẹhọ nọ Jihova ọ be ruẹ oware kpobi nọ o be via kẹ owhẹ, yọ o you owhẹ. (Mat. 10:29-31; 1 Pita 5:6, 7) Jihova ọ ya eyaa nọ: “Mẹ te nyasiọ owhẹ ba vievie he, yọ me ti gbabọkẹ owhẹ vievie he.” (Hib. 13:5) Jihova ọ sai fiobọhọ kẹ owhẹ thihakọ ẹbẹbẹ na o tẹ make wọhọ nọ whọ te sai noi hi. Joma ta kpahe epanọ o ro ru ere kẹ Josẹf.

9. Eme u dhesẹ nọ Jihova ọ jọ kugbe Josẹf oke nọ ọ jọ uwou-odi? (Emuhọ 39:21-23)

⁹ Se Emuhọ 39:21-23. Epanọ akpọ ọ make jẹ bẹ Josẹf evaọ uwou-odi na, Jihova o ru nọ eware e jẹ rọ riẹ nya kẹe. Eme o ru? Nọ u te oke jọ, ọnọ o wuzou ahwo uwou-odi na, ọ tẹ ruẹ nọ Josẹf yọ ohwo nọ a rẹ sai fievahọ. Ọ tẹ jẹ riẹ Josẹf ru wọhọ epanọ Pọtifa o muẹrohọ Josẹf nọ ọ jẹ rọ riẹe ru evaọ oke ẹdẹ na. Ebaibol ọ tubẹ ta nọ “ọnọ o wuzou uwou-odi na ọ jẹ kiẹ otọ oware ovuovo nọ a mu họ obọ Josẹf ho.” A kẹ Josẹf iruo, yọ ọ te hai roro kpahe epanọ o re ro ru iruo na. O gbe ti roro kpahe ebẹbẹ riẹ tere he. Nọ oware nọ o rẹro riẹ vievie he o via na. Fikieme ma rọ ta ere? Keme o lọhọ họ re ohwo nọ a wọ eku họ uzou inọ ọ jẹ te gwọlọ gba aye ohwo nọ o bi ru iruo kẹ ovie du, a je fi ei họ uwou-odi, a ve fievahọ iẹe te epanọ a rẹ rọ kẹe ọkwa otiọye na. Kọ ono whọ sae ta nọ o ru nọ ọnọ ọ jẹ rẹrote ahwo uwou-odi na ọ rọ rehọ emamọ ubiẹro rri Josẹf na? Obe Emuhọ 39:23 o ta nọ: “Jihova ọ jọ kugbe Josẹf yọ Jihova o ru nọ oware kpobi nọ o bi ru o jẹ rọ riẹ nya kẹe.”

10. Fodẹ oware nọ o lẹliẹ omai riẹ nọ o wọhọ nọ Josẹf o je roro nọ eware e be riẹ nya kẹe he.

¹⁰ Dae wariẹ roro epanọ o sae jọ nọ Josẹf o je rri eware nọ e jẹ via kẹe na. Nọ a wọ eku họ iẹe uzou je fi ei họ uwou-odi no, kọ who roro nọ o ti rri nọ oware kpobi nọ o bi ru o be riẹ nya kẹe? Eme who roro nọ o mae jọ Josẹf oja evaọ oke yena? Kọ epanọ ọnọ o wuzou ahwo uwou-odi na ọ rẹ rọ rehọ emamọ ubiẹro rri rie? Ẹsejọhọ oware nọ o mae jariẹ oja họ, epanọ a rẹ rọ riẹ nọ erue a gu fihọ iẹe uzou, a ve si ei no uwou-odi na. Ọzae jọ nọ avọ Josẹf a gbẹ jọ uwou-odi nọ a bi ti siobọno, Josẹf ọ ta kẹe nọ jọ ọ ta kẹ Fẹro inọ a si ei no uwou-odi na. (Emu. 40:14) Rekọ o thọrọ ọzae na ẹro. Ọ kake vuẹ Fẹro kpahe ẹme na ha. Josẹf ọ rria uwou-odi na ikpe ivẹ efa soso. (Emu. 40:23; 41:1, 14) O make jọ ere na, Jihova o je ru nọ eware e jẹ rọ riẹ nya kẹ Josẹf. Ẹvẹ o ro ru ei?

11. Eme Jihova o fiobọhọ kẹ Josẹf ru, kọ ẹvẹ o ro ru ẹjiroro Jihova gba kpahe Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na?

 ¹¹ Nọ Josẹf ọ jọ uwou-odi na, Jihova o te ru nọ Fẹro ovie Ijipti ọ rọ wezẹ ewezẹ ivẹ nọ e lẹliẹ e riẹ rova gaga. Ovie na ọ jẹ gwọlọ ohwo nọ ọ rẹ fa otọ ewezẹ ivẹ na kẹe ababọ oke oraha. Nọ o yo nọ Josẹf ọ rẹ sae fa otọ ewezẹ, ọ tẹ ta nọ jọ a rehọ iẹe sei. Jihova o te fiobọhọ kẹ Josẹf sae fa otọ ewezẹ na. Yọ ohrẹ nọ ọ kẹ Fẹro o were riẹ gaga. Nọ Fẹro ọ ruẹ nọ Jihova ọ rrọ kugbe Josẹf, ọ tẹ rehọ iẹe mu ọnọ o wuzou emuore kpobi nọ a bi kokohọ evaọ ẹkwotọ Ijipti. (Emu. 41:38, 41-44) Uwhremu na, ohọo ogaga u te je mu evaọ Ijipti gbe obọ Kenan. Oke yena yọ ọsẹ Josẹf avọ inievo riẹ a jọ obọ Kenan. Ọkwa nọ a fi Josẹf họ na u ru nọ ọ sai ro fiobọhọ kẹ ahwo uviuwou riẹ ruẹ emu re. Ọ tẹ rọ ere siwi uzuazọ ahwo uyẹ nọ Mesaya na o ti no ze.

12. Ẹvẹ Jihova o ro fiobọhọ kẹ Josẹf?

¹² Roro kpahe eware nọ e via kẹ Josẹf na. Ono whọ sae ta nọ o ru nọ Fẹro ọ rọ riẹ kpahe Josẹf dede nọ ọrigbo gheghe ọ jọ? Ono o ru nọ ọnọ o wuzou ahwo uwou-odi na ọ rọ rehọ emamọ ubiẹro rri Josẹf oke nọ ọ jọ uwou-odi? Ono o ru nọ Fẹro ọ rọ wezẹ ewezẹ nọ e kẹ riẹ uye gaga je fiobọhọ kẹ Josẹf fa otọ ewezẹ riẹ? Ono o ru nọ a rọ rehọ Josẹf mu ọnọ o wuzou emu nọ a bi kokohọ evaọ ẹkwotọ Ijipti? (Emu. 45:5) O rrọ vevẹ nọ Jihova ọye o ru nọ eware kpobi e jẹ rọ riẹ nya kẹ Josẹf. Jihova ọ rehọ omaa umuomu nọ esevo Josẹf a ma kpahe iẹe ro ru ẹjiroro riẹ gba.

13. Kọ Jihova ọ rẹ nwani ku ebẹbẹ kpobi nọ ma wo họ? Ru ei vẹ.

¹³ Eme ma wuhrẹ no iku Josẹf na ze? Kọ Jihova ọ rẹ nwani ku ebẹbẹ kpobi nọ ma wo họ? Kọ o re ru re oware uyoma kpobi nọ o be via kẹ omai o wha erere ze? Ijo. Ebaibol ọ ta nọ ere Jihova o re ru ẹsikpobi hi. (Ọtausi. 8:9; 9:11) Rekọ ma riẹ nọ ebẹbẹ e tẹ maki te omai, Jihova ọ rẹ ruẹ oware nọ o be via kẹ omai yọ o re yo olẹ mai. (Ol. 34:15; 55:22; Aiz. 59:1) Ere ọvo ho, Jihova o re fiobọhọ kẹ omai re ma sai thihakọ ẹbẹbẹ nọ o te omai bẹsenọ o re kuhọ. Ẹvẹ ọ be hai ro ru ei?

14. Ẹvẹ Jihova o re ro fiobọhọ kẹ omai nọ ẹbẹbẹ o te te omai?

 ¹⁴ Edhere jọ nọ Jihova o re ro fiobọhọ kẹ omai họ, ọ rẹ rọ oniọvo jọ tuduhọ omai awọ. Yọ ẹsibuobu, o re ru ere evaọ oke nọ ma mae rọ gwọlọ uduotahawọ na. (2 Kọr. 1:3, 4) Nwanọ ere o via kẹ oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Eziz evaọ obọ Turkmenistan oke nọ a bruoziẹ kpei inọ a ti fi ei họ uwou-odi ikpe ivẹ fikinọ ọ be gọ Jihova. Ọ ta nọ: “Evaọ ohiohiẹ ẹdẹ nọ a be te rọ rehọ omẹ gu ẹdhọ na, oniọvo jọ o se obe Aizaya 30:15 kẹ omẹ nọ o ta nọ, ‘Nọ wha tẹ rọ udu kpotọ je fievahọ omẹ, wha ti wo ẹgba.’ Ẹme nana o lẹliẹ omẹ kru udu ga jẹ rẹroso Jihova. Oke nọ mẹ jọ uwou-odi na, mẹ jẹ hae kareghẹhọ oria Ebaibol nana, yọ o jẹ kẹ omẹ ẹgba.” Kọ whọ sae kareghẹhọ oke nọ Jihova ọ rọ rehọ oniọvo jọ tuduhọ owhẹ awọ hayo rọ edhere ọfa jọ fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ oke nọ whọ nwane rọ gwọlọ iẹe?

15-16. Eme who wuhrẹ no iku Sista Tori ze?

¹⁵ Ẹsibuobu nọ ẹbẹbẹ mai o te kuhọ no, ma rẹ rọ ruẹ oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ omai. Ẹme nọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Tori ọ ta u dhesẹ nọ ere o ginẹ rrọ. Ẹyao ekansa ọ lahiẹ ọmọzae riẹ nọ a re se Mason ikpe ezeza soso bẹsenọ o ro whu. Oware na o kẹ Sista Tori uye gaga. Ọ ta nọ: “Me roro nọ oware u re gbe yoma vi enẹ hẹ. Mẹ riẹ nọ iniemọ buobu a te rọwo nọ ginọ uzẹme. Nọ ọmọ ra ọ tẹ be mọ gaga, o rẹ tubẹ kẹ owhẹ uye vi ẹsenọ whẹ omara whọ be mọ.”

¹⁶ Dede nọ oware na o kẹ Sista Tori uye gaga oke yena, ọ ruẹ nọ Jihova o fiobọhọ kẹe. Ọ ta nọ: “Mẹ ruẹ nọ Jihova o fiobọhọ kẹ omẹ gaga oke nọ ọmọzae mẹ ọ jẹ mọ na. Wọhọ oriruo, oke nọ Mason ọ mọ te uwhu no dede, inievo na a jẹ hae dhẹ ze  obọ ọspito te ruẹ e riẹ. Yọ re a tẹ te dhẹ te ọspito na, o rẹ rehọ ae euwa ivẹ soso. Ẹsikpobi inievo na a jẹ hae nyaze te tuduhọ omai awọ, yọ a jẹ rehọ emuore gbe ugho ro fiobọhọ kẹ omai. Makọ oke nọ eware e jọ gaga kẹ omai na, oware ovo o kare omai hi.” Jihova o fiobọhọ kẹ Sista Tori avọ ọmọzae riẹ Mason thihakọ ẹbẹbẹ na te urere.—Rri ẹkpẹti na “ Jihova O Ru Oware nọ Ma Ginẹ Gwọlọ ro Fiobọhọ kẹ Omai.”

17-18. Eme o ti fiobọhọ kẹ omai ruẹ epanọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omai nọ ẹbẹbẹ o te te omai? (Olezi 40:5)

¹⁷ Se Olezi 40:5. Nọ ohwo ọ tẹ be gbẹ ẹbe, oware nọ o rẹ mae jariẹ oja họ, epanọ ọ rẹ rọ gbẹ udhu na re. Ghele na, nọ ọ tẹ gbẹ te oria jọ, ọ rẹ kpare eku, o ve rri epanọ ọ gbẹ te no gbe epanọ ekakọ nọ ọ be gbẹ ẹbe fihọ na e rrọ bọbọbọ. Ere ọvona re, nọ ẹbẹbẹ o te te owhẹ, hai dhizu ẹsejọ re who roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ owhẹ dede nọ ẹbẹbẹ na o ri kuhọ họ. Evaọ okpẹdẹ kpobi, hae nọ omara nọ, ‘Oghẹrẹ vẹ Jihova o ro fiobọhọ kẹ omẹ no nẹnẹ na? Dede nọ ẹbẹbẹ na o ri kuhọ họ, oghẹrẹ vẹ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omẹ thihakọ?’ Dai roro kpahe edhere ọvo jọ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ owhẹ no nọ ẹbẹbẹ na ọ rrọ otọ na.

¹⁸ Uzẹme riẹ họ, ẹsejọ ma rẹ lẹ re ẹbẹbẹ mai o kuhọ. Yọ who te ru ere, orọnikọ o thọ họ. (Fil. 4:6) Rekọ u fo nọ ma re roro kpahe oghẹrẹ nọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omai nọ ẹbẹbẹ na ọ rrọ otọ na. Jihova ọ vuẹ omai vẹre no inọ o ti fiobọhọ kẹ omai jẹ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro thihakọ. Fikiere jọ eware nọ Jihova o bi ru kẹ owhẹ e thọrọ owhẹ ẹro ho. Who te bi muẹrohọ oghẹrẹ nọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ owhẹ, whọ te ruẹ nọ o bi ru re eware e riẹ nya kẹ owhẹ dede nọ ẹbẹbẹ na o ri kuhọ họ, wọhọ epanọ o ru kẹ Josẹf.—Emu. 41:51, 52.