Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 3

Jehová chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ vií kana ña̱ kéʼéyó

Jehová chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ vií kana ña̱ kéʼéyó

“Soo Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José ta […] ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra va̱ʼaní xi̱kanaña” (GÉN. 39:3).

YAA 30 Ndióxi̱ miíi̱, yivái̱, migoi̱

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ a

1, 2. a) ¿Nda̱chun va̱ása ndákanda̱-iniyó tá yáʼayó nu̱ú iin tu̱ndóʼo? b) ¿Ndáaña kotoyó nu̱ú artículo yóʼo?

 MIÍYÓ na̱ ndásakáʼnu Jehová va̱ása ndákanda̱-iniyó tá yáʼayó nu̱ú iin tu̱ndóʼo. Chi kúnda̱a̱-iniyó ña̱ káʼa̱n Biblia: “Xíniñúʼu ya̱ʼayó nu̱ú ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo ña̱ va̱ʼa ki̱ʼviyó ti̱xin Reino Ndióxi̱” (Hech. 14:22). Ta saátu kúnda̱a̱-iniyó ña̱ nu̱ú ñuyǐví xa̱áví kúú ña̱ ndiʼi va̱ʼa tu̱ndóʼo nu̱úyó, nu̱ú “va̱ása kuvikana, ni va̱ása kusuchíka-inina, ni va̱ása kuakukana, ni va̱ása xo̱ʼvi̱kana” (Apoc. 21:4).

2 Jehová va̱ása sáku̱taʼavíra tu̱ndóʼo nu̱úyó, soo táxivara ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱úña. Ná kotoyó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ apóstol Pablo xíʼin na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo ñuu Roma. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ tu̱ndóʼo ña̱ ku̱a̱yaʼa na̱ hermano nu̱ú ta saátu miíra, ña̱yóʼo ka̱ʼyíra nu̱úna: “Tíxa̱ʼvi ta̱ ni̱kuʼvi̱-ini xi̱ni miíyó chi ta̱yóʼo kúú ta̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kuchiñuyó ya̱ʼayó nu̱ú ndiʼi ña̱yóʼo” (Rom. 8:35-37). Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kivi chindeétáʼan Jehová xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kana ña̱ kúni̱yó keʼéyó ni ku̱a̱yaʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo. Ná kotoyó ña̱ ke̱ʼé Jehová xa̱ʼa̱ ta̱ José ña̱ vií kana ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra ta ndáa ki̱ʼva kivi chindeétáʼanra xíʼin miíyó tiempo vitin.

TÁ IIN KAMA NÁSA̱MA ÑA̱ NDÓʼOYÓ

3. ¿Ndáa ki̱ʼva na̱sama ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José?

3 Ku̱a̱ʼána xi̱kunda̱a̱-ini ña̱ xi̱kuʼvi̱ní-ini ta̱ Jacob xi̱xinira se̱ʼera ta̱ José (Gén. 37:3, 4). Ña̱kán na̱ ñani ta̱ José ki̱xáʼana ku̱kúini̱-inina xi̱ninara, ta ni̱xi̱kónara nu̱ú na̱ íxi̱kó ña̱ʼa na̱ ke̱e chí Madián. Na̱kán nda̱kiʼinna ta̱ José ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna chí ñuu Egipto, ta ña̱ ñuu yóʼo xíkaní xi̱kindo̱oña nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ José. Ta tá ni̱xa̱a̱na chí ñuu Egipto, na̱yóʼo ni̱xi̱kónara nu̱ú ta̱ Potifar, ta̱ xi̱ndisochíñu xíʼin na̱ xi̱ndaa ta̱ faraón. Iin kama na̱sama ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José; yivára xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinirara, soo tá ni̱xa̱a̱ra Egipto iin esclavova ndu̱ura (Gén. 39:1).

4. ¿Á kivi kundoʼoyó táʼan ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José?

4 Biblia káchiña ña̱ ndiʼiyó iin kama kuití kíxaa̱ tu̱ndóʼo nu̱úyó (Ecl. 9:11). Sava yichi̱ kivi ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ ndóʼo ndiʼi na̱ yiví (1 Cor. 10:13). Sana kivi kusi̱kindaana miíyó, kasina nu̱úyó á nda̱a̱ kivi ixandi̱va̱ʼana xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndíku̱nyó ta̱ Jesús (2 Tim. 3:12). Soo ni tá ná ya̱ʼayó nu̱ú ña̱yóʼo, Jehová chindeétáʼanvara xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó. Ná kotoyó ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José.

Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José ña̱ vií kana ndiʼi ña̱ keʼéra tá ni̱xi̱kónara nu̱ú ta̱ Potifar ña̱ koora esclavo. (Koto párrafo 5).

5. ¿Ndáaña ki̱ʼin ta Potifar kuenta xíʼin? (Génesis 39:2-6).

5 (Kaʼvi Génesis 39:2-6). b Ta̱ Potifar ki̱ʼinra kuenta ña̱ ndíchiní ta̱ José ta va̱ʼaní káchíñura. Ta ki̱ʼinra kuenta nda̱chun kúú ña̱ ni̱xi̱yo ta̱ José saá. Chi “xi̱nira ña̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ José ta ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra va̱ʼaní xi̱kanaña chi miíi̱ Jehová chi̱ndeétáʼan xíʼinra”. c Tá ni̱ya̱ʼa tiempo, ta̱ Potifar ta̱xira chiñu ndaʼa̱ ta̱ José ña̱ chindeétáʼanra xíʼinra ta saátu ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin veʼera. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼin ta̱ Potifar.

6. ¿Ndáa ki̱ʼva xi̱kuni ta̱ José xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼora?

6 Ná ndakanixi̱níyó ndáaña ndo̱ʼo ta̱ José. ¿Ndáaña xi̱kuni̱ka ta̱ José? ¿Á ña̱ xi̱kunikara kúú ña̱ sandákanda̱ra-ini ta̱ Potifar ta taxira ku̱a̱ʼá ña̱ʼa ndaʼa̱ra? Sana ña̱ xi̱kuni̱ka ta̱ José kúú ña̱ sañánara ta ndikóra veʼe yivára. Chi ni ku̱a̱ʼáníva chiñu xi̱kuumiíra soo esclavo iin ta̱a ta̱ xi̱ndasakáʼnu inka ndióxi̱va xi̱kuura. Jehová va̱ása nísaxi̱nura-ini ta̱ Potifar ña̱ sañára ta̱ José. Ta xi̱kuma̱ní kixi ku̱a̱ʼákava tu̱ndóʼo nu̱ú ta̱ José.

TÁ KÍXÁ’A ÍYOKA TUNDÓ’O NU̱ÚYÓ

7. ¿Nda̱chun kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ ndeéka ki̱xi tu̱ndóʼo nu̱ú ta̱ José? (Génesis 39:14, 15).

7 Nda̱a̱ táki̱ʼva káʼa̱n Génesis capítulo 39, ñá síʼi ta̱ Potifar ku̱tóoñá ta̱ José ta ku̱a̱ʼá yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinra ña̱ ná ku̱su̱nra xíʼinñá. Soo va̱ása níxiinra. Ta xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱sa̱a̱níñá ta chi̱kaa̱ñá ku̱a̱chira ña̱ kúni̱ra ixandúxara xíʼinñá ña̱ ku̱su̱nñá xíʼinra (kaʼvi Génesis 39:14, 15). d Tá na̱kunda̱a̱-ini ta̱ Potifar xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, chi̱kaa̱ra ta̱ José ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ veʼeka̱a (Gén. 39:19, 20). ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo nu̱ú xi̱ndika̱a̱ra kán? Tu̱ʼun hebreo ña̱ xi̱niñúʼu ta̱ José ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ veʼeka̱a kán kúú ña̱ tu̱ʼun “ya̱vi̱”. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ña̱ iin lugar ña̱ naaní xi̱ndikaa̱ra ta xi̱kusuchíní-inira (Gén. 40:15, nota). Saátu káʼa̱n Biblia ña̱ ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ ka̱túnna xa̱ʼa̱ ta̱ José xíʼin yitu̱n ta chi̱ka̱a̱na cadena su̱kúnra (Sal. 105:17, 18). Ña̱kán ndeéka ni̱xi̱yo tu̱ndóʼo nu̱úra; saáchi iin ta̱ va̱ʼaní xi̱ndaa-inina xi̱kuura soo vitin chi̱ka̱a̱nara veʼeka̱a.

8. ¿Ndáaña kivi kandíxayó ni ndeéka íyo tu̱ndóʼo nu̱úyó?

8 ¿Á xa̱a̱ yáʼayó nu̱ú iin ña̱ ndeéní sa̱ndíʼi-iniyó ta ni káʼa̱nníyó xíʼin Ndióxi̱ túvi̱yó ña̱ kǒo ndákuiinra yuʼúyó? Kivi koova tu̱ndóʼo nu̱úyó. Va̱ása sáku̱taʼaví Jehová tu̱ndóʼo nu̱úyó nu̱ú ñuyǐví ña̱ xáʼndachíñu ta̱ Ndi̱va̱ʼa yóʼo (1 Juan 5:19). Soo kiviva kandíxayó ña̱ kúnda̱a̱-ini yiváyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼoyó ta ndíʼi-inira xa̱ʼa̱yó (Mat. 10:29-31; 1 Ped. 5:6, 7). Saátu káʼa̱nra ña̱yóʼo xíʼinyó: “Nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása sandákoi̱ yóʼó ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása sañándaʼíi̱ yóʼó” (Heb. 13:5). Jehová kivi chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó nu̱ú ña̱ sándi̱ʼi̱ní-iniyó, ña̱ túviyó ña̱ va̱ása kuchiñuyó xíʼin. Saá kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José.

Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José tá xi̱ndikaa̱ra veʼeka̱a ta xi̱kiʼinra kuenta xíʼin na̱ xi̱ñuʼu veʼeka̱a. (Koto párrafo 9).

9. ¿Ndáaña náʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ José ku̱i̱ya̱ ña̱ xi̱ndikaa̱ra veʼeka̱a? (Génesis 39:21-23).

9 (Kaʼvi Génesis 39:21-23). e Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta José ña̱ vií kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra ni xi̱ndika̱a̱ra veʼeka̱a. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼinra? Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé Jehová xíʼin ta̱ Potifar, saátu ke̱ʼéra xíʼin ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin na̱ xi̱ñuʼu veʼeka̱a chi chi̱kaa̱ra-inira ña̱ ixato̱ʼóra ta̱ José ta kundaa-inirara. Ña̱kán va̱ʼa ta̱xira chiñu ndaʼa̱ ta̱ José ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin na̱ xi̱ñuʼu veʼeka̱a. Ña̱ Biblia káchiña: “Ta va̱ása níxi̱kiʼin ta̱ ndáa veʼeka̱a kán kuenta xíʼin ña̱ xi̱keʼé ta̱ José”. Nu̱úka ña̱ kundi̱ʼi̱ní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ndíkaa̱ra veʼeka̱a, ni̱xi̱yo chiñu ña̱ xi̱keʼéra. Ndákanda̱ní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xina chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ ta̱ José ní chi̱kaa̱na ku̱a̱chira ña̱ xi̱kuni̱ra kusunra xíʼin ñá síʼi iin ta̱ chíñu káʼnu. Soo, ¿nda̱chun va̱ʼa ta̱xina chiñu yóʼo ndaʼa̱ra? Génesis 39:23 káchiña: “Jehová xi̱chindeétáʼan xíʼinra ña̱ va̱ʼa kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra”.

10. ¿Nda̱chun nda̱kanixi̱ní ta̱ José ña̱ va̱ása vií níxikana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra?

10 Ná ndakanixi̱níyó ndáaña ndo̱ʼo ta̱ José. Xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱kaa̱na ku̱a̱chira ta chi̱ka̱a̱nara veʼeka̱a, ¿á xi̱ndakanixi̱níra ña̱ vií xi̱kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra? Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: ¿ndáaña xi̱kuni̱ka ta̱ José?, ¿á ña̱ xi̱kuni̱ra kúú ña̱ kindo̱o va̱ʼara nu̱ú ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin na̱ xi̱ñuʼu veʼeka̱a? Sana ña̱ xi̱kuni̱kara kúú ña̱ ná va̱ása chika̱a̱kana ku̱a̱chi sa̱tára ta ná va̱ása kundika̱a̱kara veʼeka̱a. Chi nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin iin ta̱ xi̱ku̱nu̱mí kita veʼeka̱a kán ña̱ ná ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ faraón ña̱ ná tavárara veʼeka̱a kán (Gén. 40:14). Soo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níka̱ʼa̱n ya̱chi̱ ta̱ ta̱a kán xíʼin ta̱ faraón, u̱vi̱ka ku̱i̱ya̱ xi̱ndikaa̱ ta̱ José veʼeka̱a (Gén. 40:23; 41:1, 14). Soo xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ José, vií xi̱kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra. ¿Nda̱chun?

11. ¿Ndáaña ta̱xi Jehová ndaʼa̱ ta̱ José, ta ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinra ña̱ va̱ʼa sáxi̱nura ña̱ xi̱kuni̱ Jehová?

11 Tá ndíkaa̱ka ta̱ José veʼeka̱a, Jehová ta̱xira ña̱ ná xa̱ní ta̱ rey ña̱ ñuu Egipto u̱vi̱ xa̱ni ña̱ sa̱ndíʼiní-inira. Ta ta̱ faraón yóʼo xi̱kuni̱níra kunda̱a̱-inira ndáaña kúni̱ kachi ña̱ ni̱xa̱níra. Ña̱kán tá na̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ʼa xi̱kunda̱a̱-ini ta̱ José xíʼin xa̱ni, ka̱narara ña̱ ná natúʼunra xíʼinra xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱níra. Ta Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José ña̱ ndakanira xa̱ʼa̱ xa̱ni kán, ta̱yóʼo va̱ása níndakani kuitíra xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ kachi xa̱ni kán, chi saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ faraón xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niñúʼu keʼéra. Ta nda̱kanda̱ní-ini ta̱ faraón xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ José. Tasaá na̱kunda̱a̱-ini ta̱ faraón ña̱ mií Jehová xi̱chindeétáʼan xíʼin ta̱ José, ta xa̱ʼa̱ ña̱kán ta̱xira chiñu ndaʼa̱ ta̱ José ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin ña̱ xi̱xixi na̱ ñuu Egipto (Gén. 41:38, 41-44). Ta ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo, ki̱xáʼa xi̱ndikaa̱ní so̱ko ñuu Egipto ta saátu ñuu Canaán nu̱ú xi̱ndoo na̱ veʼe ta̱ José. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuu ta̱ José ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ña̱ʼa ña̱ xi̱xixina, kiviva sakǎkura na̱ veʼera nu̱ú so̱ko, chi ti̱xin veʼe na̱yóʼo kúú nu̱ú kixi ta̱ koo Mesías.

12. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ José tasaá vií ka̱na ndiʼi ña̱ ke̱ʼéra?

12 Ná ndakanixi̱níyó ndáa ki̱ʼva na̱sama ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José. ¿Ndáana chi̱kaa̱-ini ta̱ Potifar ña̱ kotora ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱keʼé ta̱ José? ¿Ndáana chi̱kaa̱-ini ta̱ ndísochíñu xíʼin na̱ ñúʼu veʼeka̱a ña̱ taxira chiñu ndaʼa̱ ta̱ José ña kiʼinra kuenta xíʼin na̱ xi̱ñuʼu veʼeka̱a kán? ¿Ndáana sa̱xáni ta̱ faraón ta chi̱ndeétáʼanna xíʼin ta̱ José ña̱ ndakanira xa̱ʼa̱ xa̱ni kán? ¿Ndáana chi̱kaa̱-ini ta̱ faraón ña̱ taxira chiñu ndaʼa̱ ta̱ José ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin ña̱ xi̱xixi na̱ ñuu Egipto? (Gén. 45:5). Jehová kúú ta̱ chi̱ndeétáʼan xíʼin ta̱ José ña̱ vií kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra. Ta ni xi̱kuni na̱ ñani ta̱ José kaʼnínara, soo Jehová kǒo nítaxira ña̱ keʼéna ña̱yóʼo, ta Jehová xi̱niñúʼura ta̱ José ña̱ va̱ʼa saxínura ña̱ xi̱kuni̱ra.

NDÁAÑA KÉ’É JEHOVÁ ÑA VA’A VIÍ KANA NDI’I ÑA KÉ’ÉYÓ

13. ¿Á chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú iin tá iin tu̱ndóʼo?

13 Relato ña̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ ta̱ José, íyo iin ña̱ ndáyáʼviní sánáʼa̱ña miíyó. ¿Á chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú iin tá iin tu̱ndóʼo? ¿Á chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ vií kana ndiʼi ña̱ kéʼéyó? Biblia va̱ása sánáʼa̱ña ña̱yóʼo (Ecl. 8:9; 9:11). Soo, íyo iin ña̱ kúnda̱a̱-iniyó: tá ku̱a̱yaʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, Jehová kúnda̱a̱-inira xíʼin ndiʼi ña̱ ndóʼoyó ta xíniso̱ʼora tá káʼa̱nyó xíʼinra (Sal. 34:15; 55:22; Is. 59:1). Ta su̱ví nda̱saa xíniso̱ʼo kuitíra, saáchi chíndeétáʼanra xíʼinyó ña̱ vií kana ndiʼi ña̱ kéʼéyó tá ku̱a̱yaʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo. ¿Ndáa ki̱ʼva kéʼéraña?

14. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní?

14 Jehová sándi̱kora-iniyó ta ndáchi̱kaa̱ra ndee̱ xíʼinyó mií tiempo ña̱ xíniñúʼuyóña (2 Cor. 1:3, 4). Saá ndo̱ʼo iin ta̱ hermano ta̱ naní Eziz ta̱ íyo chí Turkmenistán tá chi̱kaa̱nara u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ veʼeka̱a xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxara Jehová. Ta̱yóʼo káchira: “Tá xi̱ta̱a̱n ña̱ ndatiinna ku̱a̱chi xíʼi̱n, iin ta̱ hermano ni̱na̱ʼa̱ra Isaías 30:15 nu̱úi̱, ta ña̱yóʼo káchiña: ‘Xa̱a̱ndó ndakú koo inindó tá kándíxandó yi̱ʼi̱ ta táxi̱n íyo inindó’. Tu̱ʼun yóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ va̱ása ndi̱ʼiní-inii̱ ta kandíxakai̱ Jehová. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndakanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ versículo yóʼo taxiña ndee̱ ndaʼíi̱ ña̱ xi̱ndika̱i̱ veʼeka̱a”. ¿Á ndákaʼányó ndáa ki̱ʼva sa̱ndíko Jehová iniyó ta ta̱xira ndee̱ ndaʼa̱yó tá xi̱niñúʼuyóña?

15, 16. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ñá Tori?

15 Va̱ása kíʼinviyó kuenta ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó tá ndíkaa̱yó nu̱ú tu̱ndóʼo, chi tá xa̱a̱ yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo saáví kíʼinyó kuenta. Iin ñá hermana ñá naní Tori ku̱ndaa̱-iniñá ña̱ saá íyo ña̱yóʼo. Se̱ʼeñá ta̱ naní Mason, ni̱xi̱ʼi̱ra i̱xaa kue̱ʼe̱ cáncer, ta ki̱ʼva i̱ñu̱ ku̱i̱ya̱ xi̱kuumiíra ña̱yóʼo. Ndeéní ku̱suchí-ini ñá Tori. Ñáyóʼo káchiñá: “Va̱ása kundeéví-ini iin ñaʼá ñá íyo se̱ʼe ya̱ʼañá nu̱ú táʼan tu̱ndóʼo yóʼo”. Ta káchikañá: “Ndiʼivayó na̱ íyo se̱ʼe kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ yo̱ʼvi̱níkava ña̱ xítoyó xóʼvi̱ iin se̱ʼeyó nu̱úka ña̱ xóʼvi̱ miíyó”.

16 Ni yo̱ʼvi̱ní ña̱ ni̱ya̱ʼa ñá Tori nu̱ú, soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo saá ki̱xáʼañá nda̱kanixi̱níñá ndiʼi ña̱ ke̱ʼé Jehová ña̱ va̱ʼa chi̱ndeétáʼanra xíʼinñá. Ñáyóʼo káchiñá: “Tá ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼi̱, kíʼi̱n kuenta ña̱ ta̱xiní Jehová ndee̱ ndaʼíi̱ tá xi̱kuumií se̱ʼi̱ kue̱ʼe̱. Ndákaʼíi̱n ña̱ ni vitání xi̱kuni ta̱ Mason ña̱ ku̱ʼu̱nna kotonara, soo na̱ hermano xi̱xa̱ʼa̱nvana nu̱úra, ta ki̱ʼva u̱vi̱ hora xi̱kavana carro ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na hospital ña̱ kotonara. Ndiʼi tiempo xi̱xiyo iin na̱ hermano ini hospital ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼinndi̱. Saátu xi̱taxina xu̱ʼún ña̱ xi̱xiniñúʼundi̱. Ta ni yo̱ʼvi̱ní ña̱ xi̱ya̱ʼandi̱ nu̱ú, ndiʼi tiempo xi̱kuumiíndi̱ ña̱ xi̱xiniñúʼundi̱”. Jehová ta̱xira ña̱ xi̱xiniñúʼu ñá Tori ta saátu ta̱ Mason ña̱ va̱ʼa kundeé-inina ya̱ʼana nu̱ú tu̱ndóʼo (koto recuadro “ Jehová ta̱xira mií ña̱ xi̱xiniñúʼukandi̱”).

NÁ KǑO NANDÓSÓ-INIYÓ XA̱ʼA̱ ÑA̱ VA̱ʼA ÑA̱ TÁXI JEHOVÁ NDAʼA̱YÓ

17, 18. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó kunda̱a̱-iniyó ña̱ chíndeétáʼanva Jehová xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo? (Salmo 40:5).

17 (Kaʼvi Salmo 40:5). f Tá iin na̱ yiví íxava̱ʼana veʼe ña̱ kúni̱na kúú ña̱ sáxi̱nunaña, soo nani ndákundeéna kéʼénaña távána tiempo ña̱ kotona ndáaña xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n kéʼéna. Ta ki̱ʼva saá xíniñúʼu keʼéyó, saáchi xíniñúʼu taváyó tiempo ña̱ kotoyó ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó nu̱ú ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼinyó. Ta tándi̱ʼi, ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Ndáa ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼíi̱ ki̱vi̱ vitin? Ni íyokava tu̱ndóʼo nu̱úi̱, ¿ndáaña kéʼéra ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ kundeé-inii̱?”. Ndiʼi ki̱vi̱ ná kotoyó ndáaña va̱ʼa kúú ña̱ táxi Jehová ndaʼa̱yó.

18 Iin ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ ndukúyó nu̱ú Jehová ña̱ ná sakútaʼara iin tu̱ndóʼo ña̱ ku̱a̱yaʼayó nu̱ú (Filip. 4:6). Soo ná va̱ása nandósóyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ táxira ndaʼa̱yó. Chi Jehová káʼa̱nvara taxira ndee̱ ndaʼa̱yó ta chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kundeé-iniyó nu̱ú tu̱ndóʼo. Ña̱kán ná taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéra xa̱ʼa̱yó. Tásaá ná keʼéyó, kiʼinyó kuenta ña̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼinyó ña̱ vií kana ña̱ kéʼéyó ni ku̱a̱yaʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, nda̱a̱ táki̱ʼva chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José (Gén. 41:51, 52).

YAA 32 Ndióxi̱ ndaka̱xiún kandíxaún

a Tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní, sana ndákanixi̱níyó ña̱ va̱ása chíndeétáʼanví Jehová xíʼinyó. Ta tá xa̱a̱ yáʼa tu̱ndóʼo nu̱úyó saáví kúú ña̱ káʼa̱nyó ña̱ chi̱ndeétáʼanra xíʼinyó. Soo ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José íyo iin ña̱ ndáyáʼviní sánáʼa̱ña miíyó: Jehová kivi chindeétáʼanra xíʼinyó ni ndíkaa̱yó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní. Nu̱ú artículo yóʼo kotoyó ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ chíndeétáʼanra xíʼinyó.

b Génesis 39:2-6: “Soo Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José, ta va̱ʼaní xi̱kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra, ta nda̱kiʼinra ku̱a̱ʼáníka chiñu ti̱xin veʼe ta̱ Potifar ta̱ ñuu Egipto. 3 Ta̱yóʼo xi̱nira ña̱ chíndeétáʼan Jehová xíʼin ta̱ José ta ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra va̱ʼaní xi̱kanaña chi mií Jehová chi̱ndeétáʼan xíʼinra. 4 Ta xi̱kusi̱íní-inira xíʼin chiñu ña̱ xi̱keʼé ta̱ José ta ku̱a̱ʼá chiñu xi̱keʼéra nu̱úra, ta ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ íyo ini veʼera. 5 Ta nda̱a̱ tá tiempo ña̱ ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin veʼera, Jehová xi̱chindeétáʼanra xíʼinra ta va̱ʼaní ña̱ xi̱ndakiʼin ta̱ Potifar xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xi̱yo Ndióxi̱ xíʼin ta̱ José, ta bendición Jehová ki̱xiña sa̱tá ndiʼi ña̱ xi̱kuumií ta̱yóʼo ti̱xin veʼera xíʼin campo ña̱ xi̱kumiíra. 6 Tándi̱ʼi sa̱ndákoora ndiʼi ña̱ xi̱kuumiíra ndaʼa̱ ta̱ José; ta ni va̱ása níxi̱xini̱ra nda̱saa ña̱ʼa ni̱xi̱yo ini veʼera, nda̱saa ña̱ xi̱xixira xi̱kiʼinra kuenta xíʼin. Soo ta̱ José liviní xi̱naʼa̱ra”.

c Ni loʼova kúú versículo va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ José tá xi̱kuura esclavo, soo sana ku̱a̱ʼáva ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼara nu̱ú ndiʼi ña̱yóʼo.

d Génesis 39:14, 15: “Ki̱xáʼañá ndáʼyi̱ñá nu̱ú na̱ ta̱a na̱ íyo ini veʼeñá ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinna: ‘Kotondó, yiíi̱ níʼira iin ta̱ hebreo ki̱xaa̱ra yóʼo ña̱ va̱ʼa ku̱a̱kundaara miíyó. Ta̱yóʼo ki̱xira nu̱úi̱ ta kúni̱ra ku̱su̱nra xíʼi̱n, soo yi̱ʼi̱ ni̱nda̱ʼyi̱ kóʼíi̱. 15 Soo tá xi̱niso̱ʼora ña̱ ndáʼyii̱, nda̱koora ti̱ko̱to̱ra ndaʼíi̱, ta xi̱nura ta ki̱tara ku̱a̱ʼa̱nra chí ke̱ʼe’”.

e Génesis 39:21-23: “Soo Jehová chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ José ta chi̱ndeérara ña̱ va̱ʼa ná kusi̱í-ini ta̱ kíʼin kuenta xíʼin veʼeka̱a xíʼin ña̱ kéʼéra. 22 Tasaá ta̱ kíʼin kuenta xíʼin veʼeka̱a ta̱xira chiñu ndaʼa̱ra ña̱ kiʼinra kuenta xíʼin na̱ ñúʼu veʼeka̱a; ta ta̱ José kúú ta̱ xi̱kiʼin kuenta xíʼin ndiʼi ña̱ xi̱keʼé na̱ xi̱ñuʼu veʼeka̱a kán. 23 Ta va̱ása níxi̱kiʼin ta̱ ndáa veʼeka̱a kán kuenta xíʼin ña̱ xi̱keʼé ta̱ José chi Jehová xi̱chindeétáʼan xíʼinra ña̱ va̱ʼa kana ndiʼi ña̱ xi̱keʼéra”.

f Salmo 40:5: “Nda̱saaví kúú ña̱ʼa ña̱ ke̱ʼún Jehová Ndióxi̱ miíi̱. Ku̱a̱ʼání kúú ña̱ʼa ña̱ ke̱ʼún ta saátu ña̱ ndákanixi̱níún xa̱ʼa̱ ndi̱ʼi̱, nda̱a̱ ni iinna va̱ása kivi kitáʼan xíʼin yóʼó. Ku̱a̱ʼání kúúña tá ná natúʼi̱n xa̱ʼa̱ña á tá ná ka̱ʼi̱n xa̱ʼa̱ña, va̱ása kivi kaʼvii̱ ndiʼiña”.