Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 3

Yehova ndo za mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ya pɛnɔ na ge ge ge zu

Yehova ndo za mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ya pɛnɔ na ge ge ge zu

“Yehova ndó ndoni kɔi na Yozɛfɛ, ni lindó ya, lo longa . . . , [na] ya aye zu mɛndó lo ndo li.”​—EB. 39:2, 3.

BIA 30 Tata na ngai, Nzambe na ngai, mpe moninga na ngai

NA NDUNU NI a

1-2. (a) Nda mɛ ta e ndo kamwa na lo mɛ aba apɛnɔ mɛ elengbi ti tengbingɔ na ni ma nɛ? (b) Aye mɛ ndɛ e na mandangɔ nɛ?

 NA LO mɛ ya, e du awa kwa tɛ Yehova ko, ta e ndo kamwa na ngoi mɛ e tengbi na kpengba kpale ma. E hĩnga ya, nga ma se mɛ Ngbangɔ tɛnɛ na ni, “ayɔ ya e tengbi na akpale ti pɛnɔ gba uzu ti e lingɔ kaya Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa.” (Aw. 14:22) E hĩnga nga ya, apɛnɔ tɛ e mɛndɛ̃ na wɛngɔ bo na ngoi mɛ gbanda e li kaya gigi ti fãnani tɛ Nzapa, ndo mɛ ta “azi ti kpili gbanda ma, ta azi ti lɛ gbanda mũa ma, ta azi ti hũ nga gbanda pɛnɔ ma.”​—Suma 21:4.

2 Ta Yehova ndo bata e na ndenge ti kpɛ̃nɛ ya, siɔ kpale asi na e ma, kanda lo lengbi ti zangɔ e ya, e gbe bɛ e na ya pɛnɔ. Ba tɛnɛ mɛndó toma Polo tɛnɛ hɛ̃ awakristo ti Roma. Na ebandeli lo dikɔndó apɛnɔ ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ mɛndó lo ná ayata lo awakristo atengbi na ni. Na gesi lo sundó ya: “E [ndo] nwɔ apɛnɔ niko zu na lo tɛ [zo] mɛ ndo ye e.” (Roma 8:35-37) Afa ya, Yehova lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ nwɔ apɛnɔ abɛse ni du ti ngasia. Zia e ba na olo se mɛndó Yehova za na Yozɛfɛ nga na se mɛ lo lengbi ti zangɔ mɔ.

NA NGOI MƐ KPALE TI YA DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ E AGBINYANGBI MBALA KƆI

3. Ngasia la kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ agbinyangbindó mbala kɔi nɛ?

3 Yakobo ndo yendó nyi lo Yozɛfɛ mawoma. (Eb. 37:3, 4) Ni lindó ya, ayata Yozɛfɛ mɛndɛ̃ ati na siɔ bɛ na ndo lo. Na ngoi mɛndó ala lua lége ti lingɔ lo siɔni ko, ala kandó lo mabere mbɛ hɛ̃ azi ti Mediane. Azi niko agwendó na Yozɛfɛ ka kɔdɔrɔ mɛ yɔngɔrɔ ni ka Ezipito wa ala dirindó aka lo fãni mɛndɛ̃ hɛ̃ gbia tɛ awa batangɔ Farao. Kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ agbinyangbindó mbala kɔi, lo londó ka gbɛ ti to lo mɛndó ndo ye lo mawoma, lo ti mbɛ kɔi mɛ azanga tina ka Ezipito!​—Eb. 39:1.

4. Akpale mɛ e lengbi ti tengbingɔ na ni mɛ alengbi ti dungɔ nga ma tɛ Yozɛfɛ nɛ?

4 Ngbangɔ tɛnɛ ya, “kpale ti siɔni ndo si na azi zu” (Mos. 9:11) Ngoi mɛndɛ̃, e ndo tengbi nga na akpale ti pɛnɔ mɛ ando si na “azi zu”​—nga mabere tara mɛ azi zu ndo tengbi na ni. (1 Kɔr. 10:13) Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti hũngɔ pɛnɔ bo na lo mɛ ya, e du ava Yezo. Na ndakisa, alengbi ti gulungɔ e, kɛ̃ngɔ tɛrɛ e, bere elengbi nga ti tengbingɔ na botemeli na lo ti loyengɔ tɛ e. (2 Tim. 3:12) Hĩnga ya, abɛse pɛnɔ mɛ mɔ ndo tengbi na ni adu ti ngasia ko, Yehova lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ longa. Ngasia la lo lindó ni na lo tɛ Yozɛfɛ nɛ?

Akandó Yozɛfɛ mabere mbɛ hɛ̃ Potifare ka Ezipito, kanda ta ni gbanzindó Yehova ya, lo li ya, Yozɛfɛ longa na ya kpale tɛ lo zu ma (Ba paragrafɛ ti 5)

5. Potifare hũndó ya, Yozɛfɛ ndo longa na ya aye zu mɛndó lo ndo li na lo nɛ? (Ebandeli 39:2-6)

5 Di Ebandeli 39:2-6. Potifare hũndó ya, Yozɛfɛ na kɔdɛ gba wa lo ndo le kwa kpengbani nvɛ̃ni. Potifare hĩnga ngandó nda mɛ Yozɛfɛ na kɔdɛ ti ngaso. Lo hũndó ya, “Yehova . . . lindó ya, [Yozɛfɛ] longa . . . [na] ya aye zu mɛndó lo ndo li.” b Na lo ni la, lo kpãndó Yozɛfɛ gbɛ nyɔ lo nga gbia ti aye ti yada tɛ lo zu. Ye mɛndó ni si na ni nɛ? Potifare tindó kota zo, aye tɛ lo atindó gba nvɛ̃ni.

6. Yozɛfɛ lengbindó ti mangɔ tɛrɛ lo ngasia na lo ti kpale ti ya dingɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo nɛ?

6 Kpã tɛrɛ mɔ na ndo tɛ Yozɛfɛ wa hũ mabere mɔ la kpale niko asi na mɔ. Ye mɛndó Yozɛfɛ na gwɛ̃ ni ɔngɔ aye mɛndɛ̃ zu nɛ? Lingɔ kwa kpengbani ti nɛngɔ ya, Potifare hũ lo? Ta bɛ fãni kɔi ma, lo ndó na gwɛ̃ ti singɔ ka gbɛ ngba wa lo diri ka tɛ to lo mɛndó ndo ye lo gba. Abɛse du ya, lo ndó na kumba gba ti ndima kaya da tɛ Potifare ko, lo bondó mbɛ tɛ azi mɛ ta ala ndo vɔrɔ Yehova ma. Ta Yehova lindó ye kɔi ti kpɛ̃nɛ ya, Potifare zi Yozɛfɛ wa lo diri ka tɛ la ma. Wa kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ ndo ti bondó siɔni nvɛ̃ni.

SE DU YA KPALE TI YA DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ MƆ ATI SIƆNI NVƐ̃NI

7. Ngasia la kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ ndo ti bondó siɔni nɛ? (Ebandeli 39:14, 15)

7 Nga ma se mɛ Ebandeli shapitrɛ ti 39 akambisa na ni, ya Potifare tindó na gwɛ̃ tɛ Yozɛfɛ wa lo ndo gindó lége ya, lo bombi tɛrɛ lo na ni. Ngoi zu Yozɛfɛ ndo kɛ̃ndó hɛ̃ lo. Ni lindó ya, lo ti na ngɔnzɔ, wa lo kalandó lo tɛrɛ Yozɛfɛ ya, Yozɛfɛ yendó bombingɔ tɛrɛ lo na ni na ndo ngunu. (Di Ebandeli 39:14, 15.) Na ngoi mɛndó Potifare ma tɛnɛ niko ko, lo bindó Yozɛfɛ ka bɔlɔkɔ, wa lo lindó kai abulu gba. (Eb. 39:19, 20) Bɔlɔkɔ ti ngasia ndó la Yozɛfɛ ka da nɛ? Tɛnɛ ti Ebré mɛ agbinyangbi ni na “bɔlɔkɔ” alengbi na “du mɛ ka gbɛ sese,” bere “do mɛ ka gbɛ sese,” afa ya, lo ndó ka ndo ti mbingo wa ta lége ti singɔndó da ma. (Eb. 40:15, ftn.) Ngbangɔ tɛnɛ nga ya, na ya ngoi kɔindó ko, agbendó gɛrɛ Yozɛfɛ na nzingili wa akpã ngandó nwa ka gɔ̃ lo. (Nz. 105:17, 18) Bi zu, kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ ndo ti bondó siɔni nvɛ̃ni. Lo ti mbɛ, angbã bɛ so ndoko ma ko, lo di ti wa bɔlɔkɔ.

8. Abɛse du ya, pɛnɔ tɛ e ati kpengbani ngasia ko, ye mɛ elengbi ti dungɔ na loyengɔ na lo ni nɛ?

8 Ta adɛndó si na mɔ ya, abɛse asambela mɛ mɔ ndo li hɛ̃ Yehova ko, kpengba kpale mɛ mɔ ndo tengbi na ni ndo ti bo siɔni bi zu ma? Ni lengbi ti lingɔ tɛrɛ lo. Ta Yehova ndo bata e na ndenge ti kamwangɔ na ya atara mɛ asĩ na ya gigi mɛ tɛ Satana ma. (1 Yn. 5:19) Abɛse ngaso ko, mɔ lengbi ti dungɔ na loyengɔ ya: Yehova hĩnga nzɔ̃ni nvɛ̃ni akpale mɛ mɔ ndo tengbi na ni, wa lo ndo kpã lɛ lo na ndo mɔ. (Mat. 10:29-31; 1 Pet. 5:6, 7) Hãngɔ ni zingɔ lo ko kapa ya: “Ta mbi na ziangɔ mɔ bɛ gbɔ ma, ta bɛ mbi nga na lingɔ na mɔ bɛ gbɔ ma.” (Aeb. 13:5) Yehova lengbi ti zangɔ mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ya pɛnɔ tɛ mɔ abɛse mɔ nvɛ̃ni mɔ ndo hũ ya, ta kɔdɛ ti pɛnɔ niko wɛngɔ da ma. Zia e ba na olo se mɛndó Yehova li na ni na lo tɛ Yozɛfɛ.

Yehova ndó ndoni kɔi na Yozɛfɛ ngoi zu, abɛse na ngoi mɛndó lo ka bɔlɔkɔ, wa akpã nga lo gbia tɛ awa bɔlɔkɔ (Ba paragrafɛ ti 9)

9. Ye mɛ fa ya, Yehova ndó ndoni kɔi na Yozɛfɛ na ngoi mɛndó lo ka bɔlɔkɔ nɛ? (Ebandeli 39:21-23)

9 Di Ebandeli 39:21-23. Abɛse na ya ngoi zu ti siɔni nvɛ̃ni mɛndó lo ka bɔlɔkɔ ko, Yehova lindó ya, Yozɛfɛ longa na ya kpale tɛ lo zu. Lo zandó lo ngasia? Na ya ngoi niko ko, gbia ti bɔlɔkɔ bandandó kpãngɔ bɛ lo nga na tɔndɔngɔ Yozɛfɛ nga ma se mɛndó Potifare ndo li na ni. Ni lindó ya, lo kpã Yozɛfɛ gbia tɛ awa bɔlɔkɔ mɛndɛ̃ zu. Ngbangɔ tɛnɛ ya, “Ta gbia ti bɔlɔkɔ ndo bandó ye kɔi mɛndó lo zia ni na bɛ ti Yozɛfɛ ma.” Na olo mɛ Yozɛfɛ na ye kɔi mɛ lo lengbi ti kpãngɔ lɛ lo na ndo ni​—kwa kɔi ti nzɔ̃ni ti lingɔ. Ni dundó ye kɔi mɛndó ta lo na dangɔ bɛ na ndo ni ma! Ngasia la alengbindó ti hɛ̃ngɔ kumba ti ndima ti ngaso hɛ̃ zo mɛndó afunda lo ya, lo gi lége ti bombingɔ tɛrɛ lo na ya gbia kɔi tɛ awa batangɔ Farao nɛ? Ebandeli 39:23 kambisa ndani, ni pa ya, “Yehova ndó ndoni kɔi na Yozɛfɛ ni lindó ya, lo longa . . . [na] ya aye zu mɛndó lo ndo li.”

10. Ngoi mɛndɛ̃ nda mɛndó Yozɛfɛ lengbi ti hũngɔ ya, ta akpale zu mɛndó lo ndo li ando longa ma nɛ?

10 Diri mɔ kpã tɛrɛ mɔ na ndo tɛ Yozɛfɛ, wa hũ se mɛndó lo ndo ma na tɛrɛ lo. Na pɛ kalangɔ lo tɛrɛ lo nga na bingɔ lo ka bɔlɔkɔ, mɔ da bɛ mɔ ya, Yozɛfɛ ndo hũndó ya, ni longa na ya akpale tɛ ni zu? Ye mɛndó Yozɛfɛ na gwɛ̃ ni aɔ aye mɛndɛ̃ zu nɛ? Lo ndó na gwɛ̃ ti nɛngɔ ya, gbia ti bɔlɔkɔ aye tɛrɛ lo gba? Ngoi mɛndɛ̃ Yozɛfɛ ndó na gwɛ̃ ya, asi na lo ka bɔlɔkɔ. Kutu lo yɔndó ka ti kɔli kɔi mɛ ga si ka bɔlɔkɔ ya, lo tɛnɛ tɛnɛ tɛ lo hɛ̃ Farao ti nɛngɔ ya, asi na lo kaya bɔlɔkɔ niko ti siɔni nvɛ̃ni. (Eb. 40:14) Abɛse ngaso ko, ta kɔli niko tɛnɛndó tɛnɛ tɛ Yozɛfɛ hɛ̃ Farao ma, ni lindó ya, Yozɛfɛ ngbãndó ka bɔlɔkɔ abulu ɔngɔ bere sɛ na pɛni. (Eb. 40:23; 41:1, 14) Abɛse ngaso ko, Yehova ngbãndó lá kwɛ lingɔ ya, Yozɛfɛ longa na ya akpale tɛ lo zu. Ngasia?

11. Makoki ti ngbondoni mɛndó Yehova hɛ̃ Yozɛfɛ nɛ, wa ngasia la ni zandó so kokisangɔ kapa tɛ Yehova nɛ?

11 Na ngoi mɛndó Yozɛfɛ ka bɔkɔlɔ ko, Yehova lindó ya, Gbia ti Ezipito ahũ asuma sɛ ti siɔni nvɛ̃ni. Farao yendó hĩngangɔ nda suma niko, kanda ta zo ti kambisangɔ ni hɛ̃ lo ndó da ma. Na ngoi mɛndó Gbia ma ya, Yozɛfɛ lengbi ti kambisangɔ ni ko, lo tondó azi ya, agi lo. Na lége ti lisalisi tɛ Yehova, Yozɛfɛ kambisandó nda suma ni, wa dangɔ bɛ mɛndó lo hɛ̃ Farao na lo ti suma ni akamwisandó lo mawoma. Na lo mɛ ya, lo hũndó ya, Yehova ndó ndoni kɔi na palanga niko ko, Farao kpãndó lo zo ti sɛ na gbɛnda lo na ndo azi Ezipito zu. (Eb. 41:38, 41-44) Na gesi gwɛ̃ ti kpengbani ayandó, ta bo ka Ezipito ma, ni ya ngandó ka Kanana kɔdɔrɔ mɛ ndasewa tɛ Yozɛfɛ ka da. Yozɛfɛ na olo na makoki ti songɔ azi ti ndasewa tɛ lo, ndasewa mɛ na lingɔ ya adũ Masiya ka da.

12. Nda mɛ elengbi ti tɛnɛngɔ ya, Yehova lindó ya Yozɛfɛ longa na ya kpale tɛ lo zu nɛ?

12 Binga li mɔ na ndo akpale ti kamwangɔ mɛ ali tɛrɛ lo na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ. Zo mɛndó to Potifare ya, lo kpã lɛ lo na ndo mbɛ mabere Yozɛfɛ wa lo hɛ̃ lo kumba ti ndima ka yada tɛ lo na? Zo mɛndó to gbia ti bɔlɔkɔ ya, lo kpã wa bɔlɔkɔ mɛ azanga tina mabere Yozɛfɛ gbia tɛ azi ti bɔlɔkɔ zu na? Zo mɛndó li ya, Farao hũ suma ti kpɛ̃nɛ na? Wa zo mɛndó hɛ̃ Yozɛfɛ kɔdɛ ti kambisangɔ ndani na? Zo mɛndó to Farao ya, lo kpã Yozɛfɛ gbia ti tɛ ti tɛngɔ ti Ezipito zu na? (Eb. 45:5) Ta kitɛ da ma, adu Yehova la ndo lindó ya, Yozɛfɛ longa na ya akpale tɛ lo zu. Yehova gbinyangbindó siɔ bɛ tɛ ayata Yozɛfɛ ya, ati lége kɔi ti nɛngɔ ya, lo kokisa na kapa tɛ lo.

SE MƐ YEHOVA NA ZANGƆ MƆ YA, MƆ GBE BƐ MƆ NA YA PƐNƆ NA GE GE GE ZU

13. Yehova ndo za e na ya kpale zu mɛ ndo si na e? Kambisa.

13 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo pandɛ tɛ Yozɛfɛ nɛ? Yehova ndo za e na ya akpale zu mɛ e ndo tengbi na ni? Lo ndo li ya akpale ti siɔni asi na e na lo ti ye kɔi ngaso mɛ, mɛ bɛ lo ye? Ipɔ, ta Ngbangɔ tɛnɛ ngaso bɛ fãni kɔi ma. (Mos. 8:9; 9:11) Abɛse ngaso ko, lo hĩnga akpale zu: Na ngoi mɛ e ndo tengbi na pɛnɔ ko, Yehova ndo hĩnga ni nzɔ̃ni wa, lo ndo ma nga toto tɛ e. (Nz. 34:15; 55:22; Yis. 59:1) O mɛ adu ngbondoni adu ya, lo lengbi ti hɛ̃ngɔ e ngunu ya, e gbe bɛ e na ya pɛnɔ tɛ e, wa e nwɔ ni. Ngasia?

14. Ngasia la Yehova ndo za e na ngoi mɛ e tengbi na pɛnɔ nɛ?

14 Lége kɔi mɛ Yehova ndo za e adu na wambangɔ nga na sangɔ ngunu bɛ e, ngoi gba lo ndo li ni na ngoi mɛ alengbi. (2 Kɔr. 1:3, 4) Ni la adu ye mɛndó Yehova li na lo tɛ nyita kɔli Eziz mɛ zo ti Turkmenistan mɛndó ayɔ ya, lo li bulu sɛ ka bɔlɔkɔ na lo ti loyengɔ tɛ lo. Lo tɛnɛ ya, “Na ndatu uzu ti mbi gwengɔ ka da ngbanga ko, nyita kɔli kɔi dindó hɛ̃ mbi mbeti ti Yisaya 30:15, mɛ ni pa ya: ‘ĩ na dungɔ na ngunu se du ya, ĩ du so kpɔ wa ĩ kpa bɛ ĩ ka tɛ mbi.’ Vɛrse niko azandó mbi ya, mbi bata siriri tɛ mbi, wa mbi kpã bɛ mbi na ndo Yehova na ya akpale zu. Gbɔ̃ngɔ li mbi na ndo vɛrse niko azandó mbi na ya ngoi zu mɛndó mbi li ka bɔlɔkɔ.” Mɔ lengbi ti dangɔ bɛ mɔ na ngoi kɔi mɛndó Yehova wamba bɛ mɔ wa lo sa nga ngunu bɛ mɔ na ngoi mɛndó mɔ na gwɛ̃ ni?

15-16. Wangɔ mɛ mɔ lua na ndo se lɛlo tɛ Tori nɛ?

15 Ngoi gba, e ndo hĩnga se mɛ Yehova za e na ya pɛnɔ bo na ngoi mɛ pɛnɔ ni awɛ. Nyita wali kɔi mɛ ili lo la Tori hũ ya, ni du biani. Nyi lo Mason hũndó pɛnɔ na lo ti ngã ti kansɛrɛ na pɛ bulu mana tee ka lo kpi na ni. Ti biani, kɔndɛ ná ngunu awɛndó tɛrɛ nyita Tori wa lo tindó na sɔngɔ bɛ kpengbani. Lo pa ya, “Ta mbi hĩnga pɛnɔ mɛndɛ̃ mɛ aɔ pɛnɔ mɛ ta nyingambi lengbi ti mangɔ ɔngɔ hũngɔ nyi lo so hũ pɛnɔ ti ngaso tee ka kwa ma, mbi da bɛ mbi ya, awa dũngɔ ayangambi mɛndɛ̃ na yengɔ dangɔ bɛ tɛ mbi ya, aɔ nzɔ̃ni ya, ala nvɛ̃ni hũ pɛnɔ ti ngaso na selɛ ayati ala.”

16 Kpale niko ahɛ̃ndó Nyita Tori pɛnɔ kpengbani, kanda na gesi lo dandó bɛ lo na se mɛndó Yehova za lo na ya ni. Lo tɛnɛ ya, “na ngoi mɛ mbi ndo da bɛ mbi na angoi niko zu ko, mbi lengbi ti hũngɔ ti Yehova nga na songo tɛ lo ngoi zu mɛndó tɛrɛ nyi mbi ndo sɔ. Na ndakisa, abɛse du ya ta Mason ndó na ngunu ti yambangɔ azi ma ko, ayata ndo lindó angoi sɛ so gangɔ bangɔ lo ka dayɔrɔ. Ngoi zu ayata ndo dundó so nyɔ da ti dayɔrɔ so zangɔ lo. Hãngɔ ni zingɔ ayata ndo za ngandó e na aye ti mi. Abɛse na ya ngoi niko ti siɔni nvɛ̃ni ko, ta e zangandó ye kɔi ma.” Yehova hɛ̃ndó Tori aye zu mɛndó lo na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya lo gbe bɛ lo, wa lo li ngandó ngaso na lo tɛ Mason.​—Ba ãkadre “ Yehova hɛ̃ndó e aye mɛ e na gwɛ̃ ni.”

TA BƐ MƆ LI NA AYE ZU MƐ YEHOVA LI NA LO TƐ MƆ MA

17-18. Na bangɔ Nzembo 40:5 ye mɛ na zangɔ e ya, e hũ se mɛ Yehova ndo za e na ya pɛnɔ wa e hɛ̃ nga lo sia kɔli na lo ni nɛ?

17 Di Nzembo 40:5. Gwɛ̃ tɛ zo mɛ ndo ma ngomba ndo du ya, lo si ka bɛli ngomba. Abɛse ngaso ko, so talége lo na aye gba ti nzɔ̃ni mɛ lo lengbi ti dɔngɔ longɔ nga bangɔ ni. Kwɛ kɔi, ndo mu ngoi ti mɔ dɔngɔ lo ngɔ so gbɔ̃ngɔ li mɔ na ndo aye mɛ Yehova li ya, lo za mɔ na ya ngoi ti pɛnɔ. Na pɛ bi kɔi kɔi ko, hũnda tɛrɛ mɔ na ndo mɛ: ‘Ngasia la Yehova sulu mbi ndɛ nɛ? Abɛse du ya ta pɛnɔ tɛ mbi awɛ ma, ngasia la Yehova ndo za mbi ya, mbi gbe bɛ mbi na ya ni nɛ?’ Li kpengbani mɔ da bɛ mɔ na se mɛ Yehova za na mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ge ge ge zu na ya pɛnɔ tɛ mɔ.

18 Ti bɛta tɛnɛ ko, ngoi mɛndɛ̃ mɔ lengbi ti lingɔ sambela hɛ̃ Yehova ya, lo onzi pɛnɔ tɛ mɔ. Ta lingɔ ngaso adu siɔni ma, wa ni du nga ye ti nzɔ̃ni. (Fil. 4:6) Kanda, ale ta bɛ mɔ li nga na nzɔ̃ sulu tɛ Yehova mɛ mɔ na ni na ya ngoi niko ma. Ɔngɔ aye zu ko, Yehova ko kapa ya, ni na hɛ̃ngɔ mɔ ngunu, ni nga na zangɔ mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ya pɛnɔ. Na lo ni la, ndo hɛ̃ lo sia kɔli ngoi zu na ndenge mɛ lo ndo za mɔ. Se mɔ li ngaso ko, mɔ na hũngɔ se mɛ Yehova ndo za na mɔ ya, mɔ gbe bɛ mɔ na ya pɛnɔ na ge ge ge zu nga ma se mɛndó lo li na ni na lo tɛ Yozɛfɛ.​—Eb. 41:51, 52.

BIA 32 Poná nde Yehova!

a Na ngoi mɛ e ndo tengbi na kpengba kpale ko, elengbi ti hũngɔ ya, ta Yehova ndo za e ma. Elengbi ti dangɔ bɛ e ya, akpale tɛ e na tingɔ nzɔ̃ni bo na pɛ ngoi mɛ kpengba kpale tɛ e awɛ. Kanda, aye mɛndó asi na Yozɛfɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ e awangɔ gba nvɛ̃ni​—Yehova lengbi ti zangɔ e ya, e gbe bɛ na ge ge ge zu na ya kpengba kpale mɛ e ndo tengbi na ni. Tɛnɛ mɛ na kambisangɔ se mɛ ni lengbi ti lingɔ na tɛrɛ lo.

b Ta Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ ti gbinyangbingɔ ti akpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Yozɛfɛ na ya avɛrse gba ma, kanda alengbi ti dungɔ ya, kpale niko alindó abulu gba.