1-2. (a) Thangwe ranyi timbadabwa lini tikakhala tikugumana na mabvuto? (b) Kodi tin’pfunza ciyani mu nkhani ino?

 ATUMIKI wa Yahovafe timbadabwa lini tikakhala tikugumana na mabvuto. Timbadziwa kuti bzomwe Bibliya limbalewa mpsacadidi. Iro limbati: “Tin’funika kupirira mabvuto mazinji, kuti tikapite mu Umambo bwa Mulungu.” (Mabasa 14:22) Ndipo timbadziwambo kuti mabvuto mazinji yomwe timbagumana nayo yangamale lini mu dziko lino. Ni mu dziko lipsa mokha momwe “infa in’dzawoneka lini pomwe. Pan’dzawoneka lini pomwe kusunama, kulira ne kuwawidwa.” — Apokalipse 21:4.

² Yahova angatikhotcerere lini ku mabvuto yentse yomwe tingagumane nayo. Tsono tikagumana na mabvuto, iye ambatithandiza kupirira. Onani bzomwe mpostolo Paulo adauza Akristau wa ku Roma. Cakuyamba iye adalewa mabvuto mazinji yomwe iye pabodzi na abale wacewo akhagumana nayo. Pomwe adamala, adalewa kuti: “Ifepano tikukunda thangwe ra mphanvu ya ule omwe adatifuna.” (Aroma 8:35-37) Bzimwebzi bzikuthandauza kuti Yahova ambatithandiza kupirira tikakhala tikugumana na mabvuto. Bwerani tiwone kuti Yahova adathandiza tani Zuze kupirira mabvuto yomwe akhagumana nayo na momwe iye angakuthandizirenimbo.

3. Kodi bzinthu bzidacinja tani pa moyo wa Zuze?

³ Djakobo akhamufuna kwene-kwene mwana wace Zuze. (Ciyambo 37:3, 4) Bzimwebzi bzidacitisa kuti wana winango wa Djakoboyo amuwenge m’bale wawoyo. Ndipopa pomwe iwo adagumana mpata, adamugulisa kwa anyakucita malonda wa ku Midiyani. Amidiyaniwo adatenga Zuze aciyenda naye ku Edjipito komwe kukhali kutali kwene-kwene na komwe iye akhakhala.  Ndipo kumweko, iwo adakamugulisa kuna mkulu wa acikunda wakulindira mambo, omwe akhacemeredwa Potifari. Tikuwona kuti bzinthu bzidacinja pa moyo wa Zuze kabodzi na kabodzi. Iye akhali mwana omwe akhafunidwa kwene-kwene na pai wace, koma adakakhala kapolo wa munthu wa ku Edjipito! — Ciyambo 39:1.

4. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe ifepano tingagumane nayo?

⁴ Bibliya limbalewa kuti “bzinthu bzakusaya kudikhiririka bzimbagwera wanthu wentse.” (Mpalizi 9:11) Nthawe zinango, ifepano tingagumane na mabvuto yomwe wanthu wentse ambagumana nayo. (1 Akolinto 10:13) Ayai tingabonere thangwe rakuti ndife anyakupfunza wa Jezu. Wanthu angatiseke, angatizunze thangwe ra bzomwe timbakhulupira ayai angatiletse kutumikira Yahova. (2 Timotio 3:12) Tikakhala tikugumana na mabvuto ninga yamweya, Yahova angatithandize kupirira. Kodi iye adacita tani bzimwebzi na Zuze?

5. Kodi n’ciyani comwe Potifari adadziwa pomwe adawona kuti bzinthu bzikhamufambira bwino Zuze? (Ciyambo 39:2-6)

⁵ Werengani Ciyambo 39:2-6. Potifari adawona kuti Zuze akhali mulumbwana wakucenjera ndipo akhaphata basa na nyongo. Iye adadziwa kuti thangwe ranyi Zuzeyo akhali tenepoyo. Potifari adadziwa kuti “Yahova akhamusimba thangwe ra Zuzeyo.” b Ndipopa Potifari adamusankhula kuti akhale mtumiki wace wakufunika kwene-kwene. Ndipo adaikhambo Zuzeyo kuti ambanyang’anire nyumba yace yentse. Bzimwebzi bzidacitisa kuti Yahova asimbe mui wentse wa Potifari.

6. Kodi n’ciyani comwe pinango Zuze akhafuna pomwe akhali kapolo?

⁶ Yezerani kukumbukira bzomwe Zuze akhakumbuka. Kodi n’ciyani comwe iye akhafuna kuti Potifari amucitire? Kodi iye akhacita bzinthu bzabwino kuti Potifari amubaire? Pinango bzomwe Zuze akhafuna kwene-kwene bzikhali bzakuti Potifari amutsudzule kuti abwerere ku mui kwa pai wace. Tsono bzimwebzi bziribe kucitika. Napo kuti Zuze adapasidwa mipando yakusiyana-siyana pomwe akhali ku mui kwa Potifariyo, iye adapitiriza kukhala kapolo wa munthu omwe akhanamata lini Yahova. Yahovayo alibe kucitisa kuti Potifari amutsudzule.  Ndipo bzinthu bzidadzaipiratu pa moyo wa Zuze.

7. N’ciyani cikulatiza kuti pa moyo wa Zuze bzinthu bzidayenda bziciipiratu? (Ciyambo 39:14, 15)

⁷ Kapitulo 39 ya bukhu la Ciyambo imbalewa kuti mkazi wa Potifari akhamusirira Zuze. Ndipo iye adayezera kazinji-kentse kumupumpsa. Tsono Zuze akhalamba kucita bzomwe mkaziyo akhafuna. Ndipopa mkaziyo adakalipa kwene-kwene ndipo adanamizira Zuze. (Werengani Ciyambo 39:14, 15.) Pomwe Potifari adabva bzimwebzi, iye adatenga Zuze acikamufungirisa m’kawoko. Zuze adamala magole ali m’kawokomo. (Ciyambo 39:19, 20) Kodi m’kawokomo mukhadakhala tani? Fala la Cihebereu lakuti “m’kawoko” lomwe Zuze adalewa pa Ciyambo 40:15, limbathandauza “mcera” ayai “dindi.” Bzimwebzi bzikulatiza kuti mbuto yomwe Zuze adaikhidwa ikhali ya mdima ndipo akhawona ninga kuti angacosedwe lini. Ndipo Bibliya limbalewambo kuti Zuze adamangidwa minyendo yace ndipo mkhosi mwace mukhana makorenti. (Salimo 105:17, 18) Pa moyo wa Zuze, bzinthu bzidayenda bziciipiratu. Iye akhali kapolo omwe akhafunidwa, koma adadzafungiridwa m’kawoko.

8. Kodi n’ciyani comwe ifepano tin’funika kukhulupira napo pa nthawe yomwe mabvuto yalemweratu?

⁸ Kodi imwepo mudapemba kale kwa Yahova kuti akuthandizeni kumalisa bvuto lomwe mukhagumana nalo, koma bzinthu bzidayenda bzicilemweratu? Bzimwebzi bzingacitike. Yahova ambatikhotcerera lini mwakudabwisa kuti tileke kugumana na mabvuto mu dziko la Sathaniri. (1 Juwau 5:19) Tsono dziwani ibzi: Yahova ambawona mabvuto yentse yomwe mukugumana nayo ndipo ambakuthandizani. (Mateu 10:29-31; 1 Pedru 5:6, 7) Iye adalewa kuti: “Inepano nin’dzakusiya lini ndipo cipo ndicidzakuthawa.” (Ahebereu 13:5) Yahova angakuthandizeni kupirira bvuto lomwe lingawoneke ninga kuti lingamale lini. Bwerani tiwone kuti iye adacita tani bzimwebzi kwa Zuze.

9. N’ciyani cikulatiza kuti Yahova akhathandiza Zuze pomwe akhali m’kawoko? (Ciyambo 39:21-23)

⁹ Werengani Ciyambo 39:21-23. Yahova adapitiriza kuthandiza Zuze pa nthawe yomwe akhali m’kawoko. Thangwe ranyi tikulewa tenepoyo? Pomwe padapita nthawe pang’ono, omwe akhanyang’anira m’kawokomo adayamba kukomedwa naye, ninga momwe bzidacitikira pomwe akhali ku mui kwa Potifari. Ndipopa iye adapasa Zuze mpando wakuti ambanyang’anire anyam’kawoko anzace. Ndipo Bibliya limbalewa kuti “mkulu wakunyang’anira m’kawoko akhasamalira lini cinthu na cibodzico comwe cikhali m’manja mwa Zuze.” Bzimwebzi bzidacitisa kuti Zuze akhale na basa lakucita. Kumweku kukhali kucinja kukulu kwene-kwene! Kodi bzidacitika tani kuti munthu omwe akhana mulandu wakufuna kupswitha mkazi wa Potifari apasidwe mpando m’kawoko? Pa Ciyambo 39:23 pambalewa bzomwe bzidacitisa. Pambati: “Yahova akhana Zuze, [ndipo] bzentse bzomwe Zuze akhacita bzikhambamufambira bwino.”

10. Thangwe ranyi pinango Zuze akhawona ninga kuti Yahova akhamuthandiza lini?

¹⁰ Yezerani kukumbukira bzomwe Zuze akhakumbuka pomwe akhali m’kawoko. Pomwe iye adanamiziridwa aciikhidwa m’kawoko, kodi mukukumbuka kuti iye akhawona kuti Yahova akhamuthandiza? Kodi n’ciyani comwe Zuze akhafuna pomwe akhali m’kawoko mule? Kodi iye akhafuna kuti mkulu wakunyang’anira m’kawokoyo akomedwe naye? Pinango bzomwe Zuze akhafuna mpsakuti acosedwe m’kawokomo, ndipopa iye adakumbira mwanzace omwe akhacosedwa m’kawokomo kuti akauze Farawo bza iye kuti acosedwembo. (Ciyambo 40:14) Tsono munthuyo alibe kukauza Farawo bzinthu bzabwino bzomwe Zuze akhacita. Ndipo Zuze adapitiriza kukhala m’kawoko magole mawiri.  (Ciyambo 40:23; 41:1, 14) Tsono, Yahova adapitiriza kuthandiza Zuze. Thangwe ranyi tikulewa tenepo?

11. Kodi ni luso liponi lomwe Yahova adapasa Zuze, ndipo n’ciyani cidakwanisika thangwe ra bzimwebzi?

¹¹ Pomwe Zuze akhali m’kawoko, Yahova adacitisa kuti mambo wa ku Edjipito alote maloto mawiri. Farawo akhafuna munthu kuti amuthumbudzulire malotoyo. Ndipopa pomwe adadziwa kuti Zuze ana luso lakuthumbudzula maloto, iye adamucemeresa. Ndipo Zuze adakwanisa kuthumbudzula maloto ya Farawo mwakuthandizidwa na Yahova. Pomwe Farawo adawona kuti Yahova akhamuthandiza mulumbwanayu, iye adamuikha kuti ambanyang’anire cakudya mu dziko lentse la Edjipito. (Ciyambo 41:38, 41-44) Pomwe padapita nthawe, mu Edjipito mudacitika njala, ndipo njalayo idafika ku dziko la Kanani, komwe kukhala famidya ya Zuze. Pa nthawe imweyi, Zuze angadakwanisa kuthandiza famidya yace kuti akhotcerere dzinza lomwe lingadabadwira Mesiya.

12. Kodi Yahova adathandiza tani Zuze?

¹² Kumbukirani bzinthu bzakudabwisa bzomwe bzidacitika pa moyo wa Zuze. Kodi mbani adacitisa kuti Potifari akwanise kuwona kuti Zuze akhali wakucenjera napo kuti akhali kapolo? Mbani adacitisa kuti mkulu wa anyam’kawoko apase mpando Zuze? Mbani adacitisa kuti Farawo alote maloto na kucitisambo kuti Zuze akhale na luso lakuthumbudzula malotoyo? Mbani adacitisa kuti Farawo asankhule Zuze kuti akhale nyakunyang’anira cakudya mu Edjipito? (Ciyambo 45:5) Yahova ndiye akhacitisa kuti bzinthu bzentse bzimufambire bwino Zuze. Napo kuti abale wace akhafuna kumupha, Yahova adaphatisa basa mpata umweyo kuti bzomwe akhafuna bzicitike.

13. Kodi Yahova ambatikhotcerera ku mabvuto yentse yomwe timbagumana nayo? Fotokozani.

¹³ Kodi tikupfunza ciyani na nkhani ya Zuze? Kodi Yahova angatikhotcerere pa bvuto liri-lentse lomwe tingagumane nalo? Kodi iye ambacitisa bzinthu bzakuipa bzomwe bzikuticitikira kuti bzisanduke bzabwino? Ne, Bibliya limbapfunzisa lini bzimwebzi. (Mpalizi 8:9; 9:11) Tsono comwe timbadziwa n’cakuti tikakhala tikugumana na mabvuto, Yahova ambakhala akuwona ndipo ambatitetekerambo tikamukumbira thandizo. (Salimo 34:15; 55:22; Zaiya 59:1) Ndipo cinthu cinango comwe Yahova ambacita  n’cakuti ambatithandiza kupirira mabvuto yomwe tikugumana nayoyo. Kodi iye ambacita tani bzimwebzi?

14. Kodi Yahova ambatithandiza tani tikakhala tikugumana na mabvuto?

¹⁴ Cinthu cibodzi comwe Yahova ambacita ni kutitsangalaza na kutilimbikisa pa nthawe yomwe tikugumana na mabvuto. (2 Akolinto 1:3, 4) Bzimwebzi ndibzo bzidacitikira m’bale unango wa ku Turcomenistão wakucemeredwa Eziz. M’baleyu adatongedwa kuti akhale m’kawoko magole mawiri. Iye adati: “Ku macibese kwa ntsiku yomwe inepano ndidatongedwa, m’bale m’bodzi adandilatiza cinembo ca Zaiya 30:15, comwe cimbalewa kuti: ‘Mun’dzakhala wamphanvu mukapitiriza kukhala wakuderekha na wakukhulupirika.’ Vesi limweri lidandithandiza kukhala wakuderekha na kukhulupira Yahova pa bzinthu bzentse. Vesi limweri lidandithandiza nthawe yentse yomwe ndikhali m’kawoko.” Kodi imwepo mukukumbukirambo nthawe yomwe mudawona Yahova akukutsangalazani na kukulimbikisani?

15-16. Kodi mwapfunza ciyani na bzomwe bzidacitikira mpfumakazi Tori?

¹⁵ Kazinji-kazinji tikakhala tikugumana na mabvuto, timbakwanisa lini kuwona kuti Yahova akutithandiza. Timbadzazindikira kuti iye akhatithandiza pomwe mabvutoyo yamala. Mpfumakazi yakucemeredwa Tori idawona kuti bzimwebzi mpsacadidi. Mwana wace, Mason, adasaika pambuyo pa kubonera na matenda ya kankro magole 6. Mpfumakaziyi idawawidwa kwene-kwene na bzimwebzi. Iyo idati: “Inepano ndikhawawidwa kwene-kwene thangwe umweyu akhali mwana wangu.” Ndipo idalewa pomwe kuti: “Ndikudziwa kuti abereki wentse angatawirize kuti timbawawidwa kwene-kwene tikawona mwana wathu akuduwala kuposa momwe tingabvere kuwawa tikakhala tikuduwala ndife.”

¹⁶ Mpfumakazi Tori ikhawawidwa kwene-kwene pomwe ikhawona mwana wace akubonera  na matenda yale. Tsono pomwe padapita nthawe, iyo idadzazindikira kuti Yahova adaithandiza kupirira. Iyo idati: “Ndikakumbukira nthawe yentse yomwe mwana wangu akhaduwala, nimbawona kuti Yahova adandithandiza. Pa nthawe yomwe Mason akhali baxa ku xipitali, abale na mpfumakazi akhambafamba mtantho utali kubwera ku xipitaliko kudzatiwona. Nthawe zentse abale akhabwera kudzatiwona ndipo akhali wakukonzeka kutithandiza. Iwo akhatipasa bzinthu bzomwe tikhafuna. Napo pa nthawe yomwe bzinthu bzidafika pa kuipiratu, tiribe kusaya cinthu.” Yahova adapasa mpfumakazi Tori bzomwe ikhafunikira kuti iyo ikwanise kupirira. Ndipo adacitambo bzibodzi-bodzibzi na Mason. — Onani kwadru yakuti “ Yahova Adatipasa Bzomwe Tikhafunikira.”

17-18. N’ciyani comwe mungacite kuti muwone kuti Yahova akukuthandizani, ndipo n’ciyani cin’dzakuthandizani kutenda bzomwe iye akukucitirani? (Salimo 40:5)

¹⁷ Werengani Salimo 40:5. Munthu omwe akukwira phiri kuti afike pa ntsonga, nthawe zinango iye angaime pang’ono m’mbuto zinango kuti awone bzinthu bzomwe bziri m’mphepete mwa phirilo pomwe akanati kufika pa ntsongapo. Mpsibodzi-bodzimbo na imwepo. Pomwe mukutumikira Yahova, nthawe zinango mbaimani mucimbakumbukira bzinthu bzabwino bzomwe iye akukucitirani kuti mukwanise kupirira mabvuto yomwe mukugumana nayo. Kuphampha kwa ntsiku iri-yentse mbabzibvunzani kuti: ‘Kodi n’ciyani comwe Yahova wandicitira lero? Napo kuti mabvuto yangu yakanati kumala, kodi Yahova wandithandiza tani kupirira mabvutoyo?’ Mbacitani nyongo kuti mukwanise kuwona cisimbo cibodzi cakucokera kwa Yahova comwe cikulatiza kuti iye akukuthandizani kupirira mabvuto yomwe mukugumana nayo.

¹⁸ Pomwe bvuto lathu likanati kumala, tingapitirize kupemba kwa Yahova kuti atithandize. Kucita bzimwebzi n’kuphonyeka lini. (Afilipi 4:6) Tsono tin’funikambo kumbawona bzinthu bzomwe iye akutipasa pa nthawe yomwe tikugumana na mabvutoyo. Iye adalewa kuti an’dzatipasa mphanvu ndipo an’dzatithandiza kupirira. Ndipopa mbatendani Yahova thangwe rakuti iye ambakuthandizani. Mukacita bzimwebzi, mun’dzakwanisa kuwona kuti iye akukuthandizani napo kuti mabvuto yanu yakanati kumala, ninga momwe adacitira na Zuze. — Ciyambo 41:51, 52.