1-2. (a) Ngbanga ti nyen la li ti e akpe ape so e yeke na akpale? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

 SO E yeke awakua ti Jéhovah, li ti e akpe ape so e yeke na akpale. E hinga so, tongana ti so Bible atene, “a lingbi e hon na yâ ti aye ti vundu mingi si e lï na yâ ti Royaume ti Nzapa.” (Kus. 14:22). E hinga nga so ambeni kpale ti e ayeke hunzi kue ape juska e lï na yâ ti fini dunia, na ngoi ni so “kuâ ayeke duti ande dä mbeni pëpe; mua, wala toto, wala pasi ayeke duti dä mbeni pëpe.”—Apoc. 21:4.

² Jéhovah ayeke kanga lege pëpe na akpale kue so apeut ti si na e. Me, lo yeke aidé e ti gbu ngangu na yâ ni. Bâ ye so bazengele Paul atene na aChrétien so ayeke na Rome. Lo fa akpale nde nde so lo na aita ti lo ayeke lani na yâ ni. Na pekoni, lo tene: “E sö benda na yâ ti aye so kue ndali ti lo so andoye e.” (aRom. 8:35-37). So aye ti tene Jéhovah apeut ti sara si ye so mo sara aga nzoni même na ngoi so mo ngbâ ti gbu ngangu na yâ ti kpale ni. Zia e bâ tongana nyen la Jéhovah a-aidé lani Joseph nga tongana nyen la lo peut ti aidé mo.

3. Nyen la achangé gï hio tongaso na yâ ti fini ti Joseph?

³ Jacob afa polele so lo ye molenge ti lo Joseph mingi (Gen.  37:3, 4). A sara si amolenge ti Jacob, so ayeke ayaya ti Joseph, asara bê na terê ti Joseph. Tongana lege azi na ala, ala kä Joseph na mbeni groupe ti awadengo buze ti kodro ti Madian. Awadengo buze ni ague na Joseph na Égypte so ayo kilomètre mingi, na ala kiri akä lo; ti so ni so, na Potiphar so ayeke lani mokonzi ti agarde ti Pharaon. Gigi ti Joseph achangé gï hio tongaso, lo yeke lani mbeni molenge so babâ ti lo aye lo mingi, me fadeso lo yeke ngbâa ti mbeni zo ti Égypte.—Gen. 39:1.

4. Tongana nyen la e peut ti wara mara ti kpale so Joseph awara lani?

⁴ Bible atene so ‘ye ti vundu alingbi ti si na azo kue.’ (Zo-ti. 9:11, Mbeti ti Nzapa, Tënë so amu fini). Na ambeni ngoi, e yeke wara akpale so “ayeke si ka na azo kue”, so ti tene, atara so azo kue ayeke wara (1 aCor. 10:13). Wala e peut ti bâ pasi gï ndali ti so e yeke adisciple ti Jésus. Na tapande, azo apeut ti he e, ti kanga lege na e wala même ti sara aye ti ngangu na e ndali ti mabe ti e (2 Tim. 3:12). Atâa kpale wa la mo wara, Jéhovah apeut ti sara si ye so mo sara aga nzoni. Tongana nyen la lo sara ni na Joseph?

5. Potiphar abâ so zo wa la asara si aye so Joseph asara aga nzoni? (Genèse 39:2-6).

⁵ Diko Genèse 39:2-6. Potiphar abâ lani so Joseph ayeke mbeni maseka so ahinga ndo mingi nga lo yeke sara kua ngangu. Lo hinga nga ndani so lo yeke tongaso. Potiphar abâ so “aye kue so Joseph asara, Jéhovah asara si aye ni aga nzoni.” b Na nda ni, Joseph ayeke lani lakue na terê ti zo ti Égypte so ti sara kua na lo. Lo zia nga Joseph na ndö ti da ti lo kue. Ye ti peko ni ayeke nyen? Aye ti Potiphar amaï.

6. Dutingo ti Joseph apeut lani ti sara lo tongana nyen?

⁶ Imaginé aye so asi na Joseph asara lo tongana nyen. Nyen la lo ye ahon aye kue? Eskê a yeke ti tene Potiphar abâ ye so lo sara nga lo futa lo? Peut-être Joseph aye ti tene a zi lo tongaso si lo peut ti kiri na ndo ti babâ ti lo. Atâa anzoni ye kue so Joseph awara na yâ ti da ti Potiphar, lo yeke lakue ngbâa ti mbeni païen. Jéhovah apusu Potiphar ape ti zi Joseph. Nga dutingo ti Joseph ayeke lani nduru ti kiri ti ga sioni mingi.

7. Na lege wa la dutingo ti Joseph akiri aga sioni mingi? (Genèse 39:14, 15).

⁷ Tongana ti so Genèse chapitre 39 afa, wali ti Potiphar asara nzara ti Joseph na fani mingi lo gi ti handa lo ti tene lo lango na lo. Lakue Joseph ayeke ke na lo. Na nda ni, bê ti lo ason mingi na terê ti Joseph na lo bi tënë na li ti lo, lo tene lo gi ti lango na lo na ngangu. (Diko Genèse 39:14, 15.) Tongana Potiphar amä tënë ni, lo bi Joseph na da ti kanga, na lo ngbâ kâ teti ambeni ngu (Gen. 39:19, 20). Ndo so lo sara kanga dä ayeke lani tongana nyen? Tënë ti Hébreu so Joseph asara kua na ni ti sara tënë ti ndo so ‘a kanga lo’ dä, a peut ti kiri peko ni na tënë “dû so a bata ngu dä” wala “dû”, ti fa so ndo so lo yeke dä avuko nga lo bâ so mbeni ye ti sarango ni ayeke dä ape (Gen. 40:15; kete tënë na gbe ni). Bible afa nga so, teti mbeni ngoi, a kanga gere ti Joseph na chaîne nga a kanga wen na go ti lo (Ps. 105:17, 18). Dutingo ti Joseph aga lani même sioni mingi. Lo yeke lani mbeni ngbâa so ayeke zo ti confiance, me fadeso a kanga lo.

8. Même tongana kpale ti e aga ngangu, nyen la e peut ti duti sûr na ni?

⁸ Eskê a si awe so mo wara mbeni kpale so aga ngangu mingi atâa so mo sambela mingi ndali ni? Ye so apeut ti si. Jéhovah ayeke kanga lege pëpe ti tene akpale ti dunia ti Satan so asi na e (1 Jean 5:19). Me, mo peut ti duti sûr na tënë so: Jéhovah ahinga nzoni aye so ayeke si na mo nga lo yeke pensé na mo (Mat. 10:29-31; 1 Pi. 5:6, 7). Na ndö ni, lo tene: “Mbi yeke zia ande mo lâ oko pëpe nga mbi yeke girisa mo lâ oko pëpe.” (aHéb. 13:5). Jéhovah apeut ti aidé mo ti gbu ngangu même tongana mo bâ so mbeni ye ti sarango ni ayeke dä ape. Zia e bâ tongana nyen lo aidé lani Joseph.

9. Nyen la afa so Jéhovah ayeke lani na Joseph na ngoi so lo yeke na kanga? (Genèse 39:21-23).

⁹ Diko Genèse 39:21-23. Même na ngoi ti kanga so ayeke ngangu so, Jéhovah asara si ye so Joseph asara aga nzoni. Lo sara ni tongana nyen? A si na mbeni ngoi, kota zo ti da ti kanga ni asara confiance na Joseph nga lo ne lo gï tongana ti so Potiphar asara lani. Na nda ni, kota zo ti da ti kanga ni azia Joseph na ndö ti tanga ti azo ti kanga ni. Bible atene so “kota zo ti da ti kanga ni ayeke bâ lege ti ye oko pëpe so a zia [Joseph] na ndö ni.” Joseph awara lani mbeni kua ti sara. So ayeke lani mbeni changement so lo ku terê ti lo na ni ape. Eskê a peut ti mû mara ti kua so na mbeni zo ti kanga so a tene lo ye ti lango na ngangu na wali ti mbeni kota zo ti yangbo ti gbia? Raison so asara si a mû na lo kua ni ayeke gï oko. Genèse 39:23 atene: “Jéhovah ayeke na Joseph. Ye kue so lo sara, Jéhovah asara si a ga nzoni.”

10. Fa ndani so Joseph apeut lani ape ti pensé so ye kue so lo sara aga nzoni.

¹⁰ Imaginé encore ye so Joseph ayeke pensé lani na ni. Na peko ti so a bi tënë ti mvene na li ti lo nga a kanga lo, eskê mo pensé so lo bâ so ye kue so lo sara aga nzoni? Nyen la lo ye ahon aye kue? Eskê a yeke lani ti zia ngia na bê ti kota zo ti da ti kanga ni? Peut-être Joseph aye lani ti tene a zi lo. Lo hunda même lani na mbeni zo ti kanga so a ye ti zi lo ti sara tënë ti lo na Pharaon, tongaso si a zi lo na yâ ti sioni da ti kanga so (Gen. 40:14). Ye oko, koli ni asara tënë na Pharaon na lê ni lê ni ape. A sara si Joseph angbâ encore na da ti kanga ngu use (Gen. 40:23; 41:1, 14). Me, Jéhovah angbâ ti sara si ye so Joseph asara aga nzoni. Lo sara ni tongana nyen?

11. Kode wa la Jéhovah amû lani na Joseph so ayeke nde? Tongana nyen la lo sara kua na ni ti sara ye so bê ti Jéhovah aye?

 ¹¹ Na ngoi so Joseph ayeke na kanga, Jéhovah asara si gbia ti Égypte abâ abango li use so asara lo nzoni ape. Pharaon aye lani ti sara kue ti hinga nda ti abango li ni. Na ngoi so gbia ni amä so Joseph ayeke na kode ti fa nda ti abango li, lo tokua ti tene a ga na lo. Na mungo maboko ti Jéhovah, Joseph afa nda ti abango li ni, nga anzoni wango so Joseph amû na Pharaon andu bê ti lo mingi. So Pharaon abâ so Jéhovah ayeke na Joseph, lo zia lo ti bâ ndo na ndö ti akobe na yâ ti Égypte kue (Gen. 41:38, 41-44). Na pekoni, mbeni kota nzara atï na Égypte nga na Canaan, kodro so afami ti Joseph ayeke dä. Na ngoi ni so, Joseph ayeke lani na ngangu ti sö afami ti lo nga ti bata hale so Messie ayeke bâ gigi na lege ni.

12. Na alege wa la Jéhovah asara si ye so Joseph asara aga nzoni?

¹² Gbu li na ndö ti aye so ahon gbungo li ti zo so asi na yâ ti gigi ti Joseph. Zo wa la asara si lê ti Potiphar atï na ndö ti Joseph, so ayeke senge ngbâa? Zo wa la asara si kota zo ti da ti kanga asara nzoni bê na Joseph, so ayeke senge zo ti kanga? Zo wa la asara si Pharaon abâ abango li so asara lo nzoni ape nga amû na Joseph kode ti fa nda ti abango li ni? Zo wa la apusu Pharaon ti zia Joseph zo ti bango ndo na ndö ti akobe ti Égypte? (Gen. 45:5). Kite ayeke dä ape so a yeke lani Jéhovah la asara si ye kue so Joseph asara aga nzoni. Atâa so aita ti Joseph aye lani ti fâ lo, Jéhovah achangé ye ni tongaso si aga ye so Lo peut ti sara kua na ni ti sara ye so bê ti Lo aye.

13. Eskê Jéhovah ayeke na komandema na ndö ti aye kue so ayeke si na e? Fa ndani so mo tene tongaso.

¹³ Nyen la e manda na lege ti aye so asi na Joseph? Eskê Jéhovah ayeke na komandema na ndö ti aye kue so ayeke si na e? Eskê lo la lo yeke fa lege na aye kue so ayeke si na yâ ti fini ti e, tongaso si asioni ye kue so asi na e asi ndali ti mbeni nzoni raison? Ên-ën, Bible afa tongaso ape (Zo-ti. 8:9; 9:11). Ye oko, ye so e hinga ni ayeke so: Tongana e wara mbeni kpale, Jéhovah ahinga ni nga lo yeke mä e tongana e toto na lo ti hunda mungo maboko  (Ps. 34:15; 55:22; És. 59:1). Kota ye ni ayeke so Jéhovah apeut ti aidé e ti gbu ngangu na yâ ti akpale. Lo yeke sara ni tongana nyen?

14. Tongana nyen la Jéhovah ayeke aidé e na angoi ti ngangu kpale?

¹⁴ Mbeni lege so Jéhovah ayeke aidé e ayeke na lege so lo yeke dë bê ti e nga lo yeke kpengba e, mingi ni lo yeke sara ni na tâ ngoi ni (2 aCor. 1:3, 4). A yeke ye so asi lani na Ita-koli Eziz, na Turkménistan, so a kanga lo ngu use ndali ti mabe ti lo. Lo tene: “Na lango so a yeke dë ngbanga na li ti mbi, na ndapre, mbeni ita-koli afa na mbi Ésaïe 30:15, so atene: ‘Tongana ala duti kpô nga ala zia bê ti ala na mbi, ala yeke wara ngangu.’ Versê so a-aidé mbi lakue ti duti kpô nga ti zia bê ti mbi na Jéhovah na yâ ti aye kue. So mbi gbu li na ndö ti versê so, a aidé mbi na ngoi kue so mbi yeke na kanga.” Eskê mo peut ti pensé na mbeni ngoi so na yâ ti fini ti mo Jéhovah a-aidé mo na lege so lo dë bê ti mo nga lo kpengba mo tâ na ngoi so mo bezoin ni mingi?

15-16. Nyen la mo manda na lege ti ye so asi na Tori?

¹⁵ Mingi ni, e hinga ape tongana nyen la Jéhovah a-aidé e ti gbu ngangu na yâ ti mbeni kpale juska kpale ni ahunzi. Ita-wali Tori abâ so tënë so ayeke tâ tënë. Molenge ti lo ti koli, Mason, abâ pasi na cancer ngu omene, na lo kui na ngu 14. A yeke na lege ni so vundu asara Tori mingi. Lo tene: “Mbi pensé so mbeni kpale so mbeni mama awara so apeut ti duti ngangu ahon ti so ayeke dä ape.” Lo kiri lo tene: “Mbi yeke sûr so ababâ na amama ayeke yeda so ti bâ molenge ti mo na bango pasi ason mingi ahon pasi so mo wani mo yeke bâ.”

¹⁶ Atâa so vundu asara lani Tori mingi ti bâ molenge ti lo so ayeke bâ pasi mingi, na pekoni lo gbu li na ndö ti tongana nyen la Jéhovah a-aidé lo ti gbu ngangu. Lo tene: “Tongana  mbi gbu li na ndö ti ngoi ni so, mbi bâ so, na ndoye, Jéhovah a-aidé mbi na ngoi so terê ti molenge ti mbi ayeke son. Na tapande, na ngoi so terê ti Mason ason ngangu na lo peut ti bâ azo so aga ti bâ lo ape, aita ayeke kpe na oto l’heure use ti ga na hôpital. Mbeni zo ayeke lakue dä so ayeke ku so ayeke nduru ti aidé e. Aita ayeke bâ nga lege ti aye so e bezoin ni. Même na ngoi so ye ayeke ngangu mingi e yeke lakue na aye so e bezoin ni.” Jéhovah amû lani na Tori aye so lo bezoin ni ti gbu ngangu, lo sara nga tongaso na Mason.—Bâ encadré “ Jéhovah amû lani na e aye so e yeke tâ na bezoin ni.”

17-18. Nyen la ayeke aidé e ti hinga aye so Jéhovah asara ti aidé e na angoi ti kpale nga ti kiri singila na lo ndali ni? (Psaume 40:5).

¹⁷ Diko Psaume 40:5. Ye so mbeni zo so ayeke leke da azia na devant ti lo ayeke ti hunzi ni nga ti kiri na yâ ni. Me, na ambeni ngoi lo peut ti luti ti bâ ambage ti kua ni so ahunzi awe. Legeoko nga, mû ngoi lakue ti luti ti gbu li na ndö ti fason so Jéhovah ayeke sara si aye so mo sara aga nzoni, même na ngoi so mo yeke gbu ngangu na yâ ti mbeni kpale. Na hunzingo ti lango oko oko, hunda terê ti mo: ‘Na yâ ti ye wa la Jéhovah asara tufa na ndö ti mbi laso? Atâa so kpale ni angbâ, tongana nyen la Jéhovah ayeke aidé mbi ti gbu ngangu?’ Gi ti hinga mbeni ye oko so Jéhovah asara ti aidé mo tongaso si ye so mo sara aga nzoni.

¹⁸ Tâ tënë, mo peut ti sambela ti tene kpale ti mo ni ahunzi. A yeke na lege ni ti sara tongaso (aPhil. 4:6). Me a yeke nga nzoni e hinga anzoni ye so e yeke na ni. Jéhovah amû zendo ti kpengba e nga ti aidé e ti gbu ngangu. Tongaso, kiri singila lakue na Jéhovah ndali ti aye so lo sara ti aidé mo. Na pekoni, mo yeke bâ tongana nyen la Jéhovah angbâ ti aidé mo ti tene ye so mo sara aga nzoni, tongana ti so lo sara lani na Joseph, même na angoi ti kpale.—Gen. 41:51, 52.