1, 2. Kʼaʼut rajlal chihabʼ nokoowulak chi xnimankil li xkamik li Jesús?

 JAYEʼQ 2,000 chihabʼ anaqwan, li Jesús kixqʼaxtesi li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ ut saʼ xkʼabʼaʼ aʼin naru naq wanq qayuʼam chi junelik. Jun qoqʼyink chik ma nakamk kixbʼaanu jun li waʼak kiroksi li kaxlanwa ut li bʼiin. Kixye ajwiʼ rehebʼ li xtzolom naq teʼxbʼaanu aʼin re xjultikankil li xnimal ru xrahom (1 Cor. 11:23-26).

² Joʼ aj paabʼanel naqapaabʼ li taql li kixkʼe li Jesús xbʼaan naq qʼaxal naqara (Juan 14:15). Saʼ xqʼehil li xnimankil li xkamik li Jesús, naqakʼutbʼesi naq qʼaxal naqabʼanyoxi naq kixkʼe li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ. Jun eetalil, naqakʼe qahoonal re tijok ut xkʼoxlankil rix kʼaʼut kikamk li Jesús. Joʼkan ajwiʼ, nawulak chiqu xkʼebʼal xkomon li qahoonal saʼ li puktesink re xbʼoqbʼalebʼ naabʼal li kristiʼaan re naq tooʼeʼrochbʼeni chi xnimankil li xkamik li Jesús. Relik chi yaal, inkʼaʼ naqaj naq maakʼaʼ tramoq chiqu re xnimankil li xkamik li Jesús.

3. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

³ Joʼ aj kʼanjel chiru li Jehobʼa naqayal qaqʼe chi xnimankil li xkamik li Kriist. Saʼ li tzolom aʼin tqil oxibʼ li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi aʼin: 1) naqanima li xkamik li Jesús joʼ kixye, 2) naqabʼoqebʼ jalan chik re naq tooʼeʼrochbʼeni ut 3) usta wank qachʼaʼajkilal naqajultika li xkamik li Jesús.

4. a) Kʼaru nachʼolobʼamank naq naqanima xkamik li Jesús? (Lucas 22:19, 20). b) Kʼaʼut naq oxloqʼ xtawbʼal ru aʼin?

⁴ Rajlal chihabʼ, naq nokoowulak xnimankil li xkamik li Jesús, naqabʼi jun li seeraqʼ bʼarwiʼ nekeʼxsume chi tzʼaqal re ru wiibʼ oxibʼ li patzʼom. Jun eetalil, kʼaʼut naʼajmank  chiqu naq li Jesús kixkʼe li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ ut chanru naq li xkamik jun chi winq naxbʼaanu naq tkuymanq xmaak naabʼalebʼ li kristiʼaan. Joʼkan ajwiʼ najultikamank chiqu anihebʼ naru nekeʼrukʼ li bʼiin ut nekeʼxwaʼ li kaxlanwa, ut kʼaru xyaalal aʼin (taayaabʼasi Lucas 22:19, 20). Saʼ li seeraqʼ aʼin naqakʼoxla rix li osobʼtesihom li teʼxkʼul li nekeʼroybʼeni wank arin saʼ li Ruuchichʼochʼ (Is. 35:5, 6; 65:17, 21-23). Wank xwankil xtawbʼal ru aʼin; moko naru ta naqaye naq naqanaw chikan. Chi miyon ebʼ li qas qiitzʼin inkʼaʼ nekeʼxtaw ru ut inkʼaʼ ajwiʼ nekeʼroxloqʼi li xkamik li Jesús joʼ xkʼulubʼ. Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ nekeʼxnima li xkamik li Jesús joʼ kixye naq tbʼaanumanq. Kʼaʼut?

5. Naq ak xeʼkamk xkʼihalebʼ li apóstol, chanru xeʼok xjultikankil li xkamik li Jesús ebʼ li kristiʼaan?

⁵ Naq tojeʼaq xeʼkamk li xkʼihalil li xʼapóstol li Jesús, xeʼok saʼ li chʼuut ebʼ li bʼalaqʼ aj paabʼanel (Mat. 13:24-27, 37-39). Nekeʼxye «kʼaʼaq re ru inkʼaʼ us re xkʼambʼalebʼ laj paabʼanel chirixebʼ» (Hech. 20:29, 30). Jun rehebʼ li «kʼaʼaq re ru inkʼaʼ us» xeʼok xkʼutbʼal aʼan naq li Jesús moko jun sut ta ajwiʼ «kixmayeja ribʼ re riiqaninkil xmaakebʼ li tenamit». Nekeʼxkʼut naq li Jesús tento tkamq naabʼal sut, abʼan aʼin moko naxkʼut ta li Santil Hu (Heb. 9:27, 28). Saʼebʼ li qakutan, wankebʼ li qas qiitzʼin li chaabʼil xnaʼlebʼ nekeʼxpaabʼ li bʼalaqʼ aj naʼlebʼ aʼin. Nekeʼxik rajlal xamaan malaj wulaj wulaj, re xnimankil li nanawmank ru joʼ li mayej re li miix. b Wankebʼ li paabʼal inkʼaʼ nekeʼxjultika chi kokʼaj xsaʼ li xkamik li Jesús, abʼan li xkʼihalebʼ inkʼaʼ nekeʼxtaw ru chiʼus kʼaru xyaalal. Maare wankebʼ teʼxkʼoxla: «Ma tzʼaqal yaal naq saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesús naru nakuyeʼk linmaak?». Wankebʼ nekeʼxkʼoxla aʼin xbʼaan naq yeebʼilebʼ re naq li xkamik li Jesús moko natenqʼank ta re kuyuk maak. Ebʼ li tzʼaqal xtzolom li Jesús, kʼaru nekeʼxbʼaanu?

6. Kʼaru xeʼxtaw ru saʼ li chihabʼ 1872 jun chʼuut li nekeʼtzolok chaq chirix li Santil Hu?

⁶ Chiru li chihabʼ 1800 toj 1900, jun chʼuut li nekeʼtzolok chaq chirix li Santil Hu, li naxjolomi chaq laj Charles Russell, kixtikibʼ xtzʼilbʼal rix li naxkʼut li Santil Hu. Keʼraj xtawbʼal ru kʼaru xyaalal naq li Jesús kixkʼe xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ ut xnawbʼal chanru najultikamank li xkamik. Saʼ li chihabʼ 1872 xeʼxtaw tzʼaqal ru rikʼin xtenqʼ li Santil Hu naq li Jesús kixtoj rix li qamaak. Ut naq xeʼxnaw aʼin moko kaʼaj tawiʼ xeʼxkʼula choʼq rehebʼ. Xeʼok bʼan chi risinkil saʼebʼ li hu, li tasal hu ut li preens. Chirix chik aʼin xeʼok ajwiʼ xnimankil li xkamik li Jesús jun sut aj chik chiru jun chihabʼ, joʼ xeʼxbʼaanu chaq ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel saʼ xkutankilebʼ li apóstol.

7. Kʼaru rusilal naqataw rikʼin li xeʼxtzʼil ebʼ li nekeʼtzolok chaq chirix li Santil Hu?

⁷ Chanru nokooxtenqʼa anaqwan li xeʼxtzʼil chaq rix ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel? Li Jehobʼa kirosobʼtesi li xeʼxbʼaanu, saʼ xkʼabʼaʼ aʼin naqil chi kutan saqenk li naraj xyeebʼal naq li Jesús kixkʼe li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ ut li rusilal li tixkʼam chaq (1 Juan 2:1, 2). Joʼkan ajwiʼ naqatzol naq wank wiibʼ li oybʼenihom rehebʼ li kristiʼaan li nekeʼabʼink chiru li Yos: Wankebʼ teʼwanq xyuʼam saʼ choxa ut chi miyon teʼwanq xyuʼam chi junelik arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Qʼaxal nokoojilok chixkʼatq li Jehobʼa naq naqakʼoxla rix naq nokooxra ut li rusilal naqataw rikʼin li xkamik li Jesús  (1 Ped. 3:18; 1 Juan 4:9). Joʼ li xbʼeen aj paabʼanel, naqaj xbʼoqbʼal naabʼal li kristiʼaan naq tooʼeʼrochbʼeni chi xjultikankil li xkamik li Jesús, joʼ kixye aʼan.

8. Kʼaru naqabʼaanu re xbʼoqbʼalebʼ li junchʼol chi xnimankil li xkamik li Jesús? (Chaawil ebʼ li jalam u).

⁸ Ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa naabʼal chihabʼ rokikebʼ chi xbʼoqbʼalebʼ li kristiʼaan chi xnimankil li xkamik li Jesús. Saʼ li chihabʼ 1881, li hu laj kʼaakʼalehom kixbʼoqebʼ li hermaan li wankebʼ Estados Unidos chi xchʼutubʼankilebʼ ribʼ saʼ jun li ochoch saʼ Allegheny (Pensilvania) re xnimankil li xkamik li Jesús. Moqon li junjunq chi chʼuut kiʼok chi xnimankil li xkamik li Jesús. Saʼ li chihabʼ 1940 chiru li po marzo xeʼxye rehebʼ laj puktesinel naq naru teʼxbʼoq li kristiʼaan li nekeʼxkʼut naq nekeʼwulak raj chiru xnimankil li xkamik li Jesús. Ut, saʼ li chihabʼ 1960, li nekeʼkʼanjelak Betel xeʼxtaqla xbʼeen sut li hu re xnimankil li xkamik li Jesús rehebʼ chixjunil li chʼuut. Chalen aran ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa, nekeʼxjekʼi chi miyon li hu re xnimankil li xkamik li Jesús. Kʼaʼut naqakʼe qahoonal ut qametzʼew chi xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin?

9, 10. Ani nekeʼxtaw rusilal naq naqayal qaqʼe chi xbʼoqbʼalebʼ li junchʼol chi xjultikankil li xkamik li Jesús? (Juan 3:16).

⁹ Jun li xyaalal naq naqabʼoqebʼ li junchʼol chi xnimankil li xkamik li Jesús aʼan naq naqaj naq teʼxnaw li kixbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesús chiqix (taayaabʼasi Juan 3:16). Naqaj ajwiʼ naq li teʼrabʼi ut li teʼril saʼ li chʼutam aʼin tixbʼaanu naq teʼraj xnawbʼal ru li Jehobʼa ut naq teʼoq joʼ aj kʼanjel chiru. Abʼanan moko kaʼajebʼ tawiʼ  aʼan nekeʼxtaw rusilal naq naqayal qaqʼe chi xbʼoqbʼalebʼ li junchʼol chi xnimankil li xkamik li Jesús.

¹⁰ Li bʼoqom aʼin nakʼanjelak ajwiʼ choʼq rehebʼ li xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Naqabʼoqebʼ re naq inkʼaʼ tsachq saʼ xchʼoolebʼ naq toj raarokebʼ xbʼaan li Jehobʼa. Nasahoʼk saʼ qachʼool naq naabʼalebʼ nekeʼxkʼulubʼa li bʼoqom aʼin. Saʼ li qoqʼyink aʼan nekeʼxjultika naq qʼaxal sahebʼ chaq saʼ xchʼool kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Qilaq li kixkʼul li xMónica. c Chiru li COVID-19 kixtikibʼ wiʼ chik puktesink. Naq ak xwulak chi xnimankil li xkamik li Jesús saʼ li chihabʼ 2021, kixye: «Oxloqʼ chiwu li chʼutam aʼin. Aʼin li xbʼeen sut chiru junmay chihabʼ naq ninpuktesink rikʼinebʼ li junchʼol ut ninbʼoqebʼ re xnimankil li xkamik li Jesús. Xinbʼaanu chi anchal inchʼool xbʼaan naq nawaj xbʼanyoxinkil re li Jehobʼa ut li Jesús li xeʼxbʼaanu chiwix» (Sal. 103:1-4). Maakʼaʼ naxye ma teʼxkʼulubʼa malaj inkʼaʼ, naqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re xbʼoqbʼalebʼ chi xjultikankil li xkamik li Jesús xbʼaan naq naqanaw naq li Jehobʼa naroxloqʼi li kʼanjel li naqabʼaanu.

11. Chanru nokoorosobʼtesi li Jehobʼa naq naqayal qaqʼe chi xbʼoqbʼalebʼ li kristiʼaan re xnimankil li xkamik li Jesús? (Ageo 2:7).

¹¹ Li Jehobʼa narosobʼtesi naq naqayal qaqʼe chi xbʼoqbʼalebʼ li kristiʼaan re naq teʼwulaq chi xnimankil li xkamik li Jesús. Jun eetalil, saʼ li chihabʼ 2021, usta wank li COVID-19, xeʼwulak 21,367,603. Aʼin naxqʼax ru chixjunilebʼ laj Testiiw li wankebʼ saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ. Yaal, li wank xwankil chiru li Jehobʼa maawaʼ joʼkʼihal teʼwulaq, naxkʼe bʼan xchʼool chirixebʼ li teʼwulaq (Luc. 15:7; 1 Tim. 2:3, 4). Relik chi yaal naq li Jehobʼa naroksi li nimla kʼanjel chirix xnimankil li xkamik li Jesús re qatenqʼankil re xtawbʼalebʼ li kristiʼaan li qʼunebʼ xchʼool (taayaabʼasi Ageo 2:7).

12. Kʼaru ebʼ li chʼaʼajkilal naru naxram chiqu xjultikankil li xkamik li Jesús? (Chaawil li jalam u).

¹² Li Jesús kixye naq saʼ rosoʼjikebʼ li kutan tqakʼul yalaq kʼaru chi chʼaʼajkilal: xikʼ tooʼeʼril li qajunkabʼal, li rahobʼtesiik, li yalok u ut li nimla yajel… (Mat. 10:36; Mar. 13:9; Luc. 21:10, 11). Junjunq rehebʼ aʼin naru naxchʼaʼajki chiqu xjultikankil li xkamik li Jesús. Kʼaru nekeʼxbʼaanu ebʼ li hermaan naq nekeʼxkʼul aʼin, ut chanru nekeʼtenqʼaak xbʼaan li Jehobʼa?

13. Chanru kirosobʼtesi li Jehobʼa li xkawilal xchʼool ut li xbʼaanuhom laj Artiom re xnimankil li xkamik li Jesús saʼ li tzʼalam?

¹³ Li tzʼalam. Ebʼ li hermaan li wankebʼ saʼ tzʼalam saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼalebʼ nekeʼxyal xqʼe chi xnimankil li xkamik li Jesús. Qilaq jun li eetalil chirix laj Artiom. Saʼ xqʼehil li xnimankil li xkamik li Kriist re li chihabʼ 2020, tzʼaptzʼo chaq saʼ tzʼalam saʼ jun li chʼina naʼaj li wank 17 meetr xkaaxukuutil (183 sq ft), bʼarwiʼ nekeʼkʼeheʼk 5 li preex. Usta joʼkan, kixtaw wiibʼ oxibʼ kʼaʼaq re ru li troksi joʼ reetalil li bʼiin ut li kaxlanwa kixkʼubʼ ajwiʼ ribʼ chi xbʼaanunkil jun li seeraqʼ usta kaʼajwiʼ aʼan twanq aran. Abʼanan wank jun li chʼaʼajkilal: ebʼ li rechpreexil junes mayibʼk ut xyeebʼal yibʼru aj aatin nekeʼraj. Kʼaru xbʼaanu laj Artiom? Kixye rehebʼ ma naru nekeʼxkanabʼ mayibʼk ut xyeebʼal li yibʼru aj aatin chiru jun hoor. Inkʼaʼ raj naroybʼeni naq teʼxkʼulubʼa, aʼan naxye: «Xinye rehebʼ naq naru tinchʼolobʼ chiruhebʼ chanru nabʼaanumank xnimankil li xkamik li Jesús».  Usta xeʼxye naq inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil, abʼan naq ak xeʼril laj Artiom xnimankil li xkamik li Jesús moqon xeʼraj xnawbʼal xkomon li naʼlebʼ chirix aʼin.

14. Kʼaru kixbʼaanu li xtenamit li Jehobʼa re xnimankil li xkamik li Jesús usta wank li COVID-19?

¹⁴ Li COVID-19. Xmaak li nimla yajel aʼin, li xtenamit li Jehobʼa inkʼaʼ xruuk chi wulak chi kristiʼaanil re xnimankil li xkamik li Jesús. Abʼan aʼin moko kixram ta chiqu xjultikankil li xkamik li Jesús. d Saʼebʼ li chʼuut bʼarwiʼ wank li internet xeʼruuk rabʼinkil li seeraqʼ saʼ videoconferencia. Abʼanan kʼaru xkʼulmank rikʼin li miyon chi hermaan bʼarwiʼ maakʼaʼ li internet? Saʼ wiibʼ oxibʼ li tenamit xeʼxnumsi li seeraqʼ saʼ raay ut saʼ tele. Joʼkan ajwiʼ ebʼ li qamolam xeʼxxok saʼ yaabʼ kuxej li seeraqʼ saʼ numenaq 500 chi aatinobʼaal re naq li najt wankebʼ teʼruuq xnimankil li xkamik li Jesús. Wankebʼ ajwiʼ li hermaan keʼxbʼaanu naq li yaabʼ kuxej aʼin twulaq rikʼinebʼ.

15. Kʼaru naqatzol chirix li xSue?

¹⁵ Li xikʼ ileʼk saʼ laajunkabʼal. Aʼin  li chʼaʼajkilal li nekeʼxkʼul wiibʼ oxibʼ li hermaan re xnimankil li xkamik li Jesús. Li xSue li natzolok chirix li Santil Hu naxye naq chiru li chihabʼ 2021, naq jun kutan chik ma naʼuxmank li xnimankil li xkamik li Jesús kixye re li natzolok re, naq inkʼaʼ truuq xnimankil li xkamik li Jesús saʼ xkʼabʼaʼ naq xikʼ naʼileʼk xbʼaan li xjunkabʼal. Li kitzolok re kixyaabʼasi Lucas 22:44. Kixchʼolobʼ chiru naq, wi wank li qachʼaʼajkilal us xkʼambʼal qe rikʼin li Jesús ut naq tootijoq chiru li Jehobʼa chʼolchʼooq chiqu naq tooxtenqʼa. Wulajaq, kixkawresi li kaxlanwa ut li bʼiin, ut kiril saʼ jw.org li seeraqʼ re xtzʼilbʼal li Santil Hu rajlal kutan. Naq xʼewu, kixtzʼap ribʼ saʼ li xwaribʼaal ut kirabʼi li seeraqʼ chirix li xnimankil li xkamik li Jesús saʼ selular. Moqon kixtzʼiibʼa li nakʼehok xtzolom: «Xaakawresi linchʼool ewer. Xinkʼe inchʼool re xnimankil li xkamik li Jesús ut li Jehobʼa xinxtenqʼa. Maakʼaʼ li aatin li ninruuk xyeebʼal re xbʼanyoxinkil ut naq sa saʼ inchʼool». Wi laaʼat yookat chi xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal joʼ aʼin, ma chʼolchʼo chaawu naq li Jehobʼa tatxtenqʼa?

16. Kʼaʼut chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa toorosobʼtesi naq naqayal qaqʼe chi wulak re xnimankil li xkamik li Jesús? (Romanos 8:31, 32).

¹⁶ Oxloqʼ chiru li Jehobʼa naq naqayal qaqʼe chi xjultikankil li xkamik li Ralal. Chʼolchʼo chiqu naq toorosobʼtesi naq naqabʼanyoxi chixjunil li kixbʼaanu chiqix (taayaabʼasi Romanos 8:31, 32). Maakʼaʼ naqaj naq tramoq chiqu wulak chi xnimankil li xkamik li Jesús saʼ li chihabʼ aʼin. Qabʼaanuhaq chixjunil li wank saʼ quqʼ saʼ xqʼehil li xnimankil li xkamik li Jesús.