1-2. (a) Mavọ yen oma ru avwanre siẹrẹ e de roro kpahen akpeyeren vẹ iruo rẹ aghwoghwo ri Jesu? (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

 OHWO re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu, urhuru ra vwọ mrẹ si avwanre! Ẹsosuọ, ọ da avwanre mamọ siẹrẹ a da karophiyọ obo re phiare ẹdẹ evo tavwen o ki ghwu marho ọ da dianẹ ohwo na rioja tavwen o ki ghwu. Ọke vwọ yanran na, oma sa vwerhen avwanre e de roro kpahan orọnvwọn ro yono avwanre yẹrẹ oborẹ o ruru yẹrẹ ọ tare rọ vwo bọn avwanre gan je nẹrhẹ avwanre hwẹ.

² Vwẹ idjerhe vuọvo na, ọ da avwanre e de se kpahen oja rẹ Jesu re re kugbe ughwu rọyen. Vwẹ ọke rẹ Ẹkarophiyọ na, avwanre nabọ ghwọrọ ọke vwo roro kokodo vwọ kpahen ọghanrovwẹ rẹ izobo rẹ ọtanhirhe na. (1 Kọ 11:​24, 25) Ẹkẹvuọvo, avwanre mrẹ aghọghọ rode e de roro kpahen obo rọ tare vẹ obo ro ruru ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ. Vwọba, ọ je kẹ avwanre ọbọngan e de roro kpahen obo ro ruẹ enẹna vẹ obo ro che ru kẹ avwanre vwẹ obaro na. E de roro kpahen erọnvwọn nana vẹ ẹguọnọ ro vwo kẹ avwanre, o se mu avwanre vwo dje ọdavwaro phia kirobo ra cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana.

3. Erhọ yen iroro evo re sorọ e vwo dje ọdavwaro phia kpahen ọtanhirhe na?

³ E de roro kpahen akpeyeren vẹ ughwu ri Jesu, ọ nẹrhẹ e vwo ọdavwaro. Ọke ro vwo ruiruo rẹ aghwoghwo rọyen vwẹ otọrakpọ na, Jesu yono ihwo kpahen ebruphiyọ rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ cha ghwa rhe. Iyono rẹ uyota nana ri shekpahen Uvie na ghene da avwanre aro mamọ.  Oma vwerhen avwanre kpahen ọtanhirhe na kidie o rhie uphẹn phiyọ avwanre vẹ Jihova kugbe Jesu se vwo vwo uvi rẹ oyerinkugbe. Ihwo ri vwo esegbuyota kpahen Jesu ji vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwọ dia bẹdẹ je rhoma mrẹ ihwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwuru. (Jọ 5:​28, 29; Ro 6:23) Avwanre ru emu vuọvo vwo muwan rẹ ebruphiyọ nana-a; a je cha sa hwosa rẹ oborẹ Ọghẹnẹ vẹ Kristi ru vwọ kẹ avwanre-e. (Ro 5:​8, 20, 21) Ẹkẹvuọvo, avwanre se dje kẹ ayen obo rọ da avwanre aro te. Vwẹ idjerhe vọ?

4. Idjerhe vọ yen Meri ri Magdala vwo dje ọdavwaro phia kpahen oborẹ Jesu ru vwọ kẹ? (Ni uhoho na.)

⁴ Roro kpahen udje rẹ aye ri Ju ọvo re se Meri ri Magdala. Ọ dia ọmọrhiẹ oja yen ọ re re-e, kidie emekashe ri Idẹbono ighwrẹn soso yen gboja kẹ. O se roro nẹ ọ rọyen reri. Vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma cha vwerhọn te ọke rẹ Jesu vwọ djẹ emekashe ri Idẹbono yena no oma! Ọdavwaro rọyen de muo vwo nene Jesu je reyọ ọke, ẹgba vẹ obo ro vwori eje vwo bicha iruo rẹ aghwoghwo na. (Lu 8:​1-3) Dede nẹ oborẹ Jesu ru vwọ kẹ Meri darọ aro mamọ, jẹ ọ ghwa riẹn oborẹ Jesu che ru vwọ kẹ vwẹ obaro rọ rho vrẹ ọtiọye-en. Ọ cha reyọ arhọ rọyen vwọ kpahotọ kẹ ihworakpọ eje, “rere ohwo kohwo ro sere gbuyota” se vwo vwo arhọ ri bẹdẹ. (Jọ 3:16) Dedena, Meri dje ọdavwaro ro vwo kpahen Jesu phia womarẹ evuẹfuọn rọyen. Ọke rẹ Jesu vwọ rioja vwẹ enu urhe rẹ oja na, Meri mudia kẹrẹ, jẹ ọ vwẹ ọbọngan kẹ Jesu vẹ ihwo efa. (Jọ 19:25) Jesu vwo ghwu nu, Meri vẹ eya ivẹ efa da ghwa erọnvwọn ri gbon ọnrhe rẹ ororo rhe asan ushi na rhi vwo ghworo oma rọyen tavwen e ki sho. (Mk 16:​1, 2) Jihova hwa okposa vwọ kẹ Meri fikirẹ evuẹfuọn rọyen. O vwo uphẹn rọ vwọ mrẹ ji nene Jesu ta ota ọke ra vwọ rhọvwọn nushi nu, uphẹn rẹ idibo efa buebun vwori-i.​—⁠Jọ 20:​11-18.

5. Mavọ yen e se vwo dje ọdavwaro phia kpahen erọnvwọn eje rẹ Jihova vẹ Jesu ru kẹ avwanre?

 ⁵ Avwanre ji se dje ọdavwaro phia kpahen erọnvwọn eje rẹ Jihova vẹ Jesu ru vwọ kẹ avwanre womarẹ a vwọ reyọ ọke, ẹgba vẹ igho rẹ avwanre vwo biẹcha iruo rẹ Uvie na. Kerẹ udje, a sa vwẹ oma kpahotọ vwọ vwẹ ukẹcha phia vwọ bọn je vwẹrote asan ra da vwẹ ẹga kẹ Jihova.

6. Diesorọ a sa vwọ tanẹ ọtanhirhe na ọyen okẹ ra vwọ kẹ ohwo ọvuọvo?

⁶ E de roro kpahen oborẹ Jihova vẹ Jesu vwo ẹguọnọ rẹ avwanre te, ọ nẹrhẹ avwanre rhoma vwo ẹguọnọ rayen. (1 Jọ 4:​10, 19) Ẹguọnọ re vwo kpahen ayen cha tobọ ganphiyọ siẹrẹ a da mrẹvughe nẹ Jesu ghwu kẹ avwanre komobọ. Ọyinkọn Pọl mrẹ ọnana vughe ji dje ọdavwaro rọyen phia ọke ro vwo si rhe ihwo ri Galesha, rọ vwọ tanẹ, “Ọmọ rẹ Ọghẹnẹ . . . guọnọ ovwẹ rọ da vwẹ oma rọye kẹ vwẹ.” (Ga 2:20) Fikirẹ izobo rẹ ọtanhirhe na, Jihova si we te oma rere wọ sa vwọ dia ugbeyan rọyen. (Jọ 6:44) Oma vwerhen owẹ nẹ Jihova mrẹ obo ri yovwinrin vwẹ oma wẹn je hwosa rọ rho kparobọ rere wọ sa vwọ dia ugbeyan rọyen? Ọnana nẹrhẹ ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Jihova vẹ Jesu ganphiyọ? Ofori nẹ a nọ oma rẹ avwanre, ‘Die yen ẹguọnọ yena che mu vwe vwo ru?’

7. Kirobo rọ hepha vwẹ uhoho na, mavọ yen avwanre eje se vwo dje ẹguọnọ re vwo kpahen Jihova vẹ Jesu phia? (2 Kọrẹnt 5:​14, 15; 6:​1, 2)

⁷ Ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kpahen Ọghẹnẹ vẹ Kristi mu avwanre vwo dje ẹguọnọ kẹ ihwo efa. (Se 2 Kọrẹnt 5:​14, 15; 6:​1, 2.) Idjerhe ọvo re vwo dje ẹguọnọ rẹ avwanre phia ọyen re vwo vwobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na vọnvọn. Avwanre ghwoghwo ota kẹ kohwo kohwo rẹ avwanre  mrẹre. Avwanre ni asan rẹ ihwo nurhe, ephẹrẹ, oborẹ ayen vwo igho te yẹrẹ oborẹ ayen yono ẹbe te vwo ghwoghwo ota kẹ aye-en. Vwẹ idjerhe ọtiọna, avwanre ruẹ nene ọhọre ri Jihova nẹ, “ihwo na ejobi rhọre rere ayen rhi vwo erianriẹn rẹ uyota na.”​—⁠1 Ti 2:⁠4.

8. Mavọ yen avwanre se vwo dje ẹguọnọ kẹ iniọvo na?

⁸ Idjerhe ọfa re ji se vwo djephia nẹ e vwo ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ vẹ Kristi yen e vwo vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo na. (1 Jọ 4:21) Avwanre vwo ọdavwẹ rayen ji biẹcha ayen ọke rẹ ayen de hirharokuẹ ebẹnbẹn. Avwanre vwẹ ọbọngan kẹ ayen siẹrẹ ohwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu, kọn bru ayen ra ọke ayen da muọga ji bru ayen uche siẹrẹ ofu de dje ayen. (2 Kọ 1:​3-7; 1 Tẹ 5:​11, 14) Avwanre vwẹ ọkieje vwọ nẹrhovwo vwọ kẹ ayen, kidie a riẹnre nẹ, “ẹrhovwo rẹ ọvwata sẹ nọ umuesia.”​—⁠Jem 5:⁠16.

9. Ọrhọ yen idjerhe ọfa re se vwo dje ẹguọnọ kẹ iniọvo rẹ avwanre?

⁹ Vwọba e se dje ẹguọnọ kẹ iniọvo na womarẹ a vwọ davwẹngba vwo nene ayen yerẹn kuẹgbe vwọrẹ ufuoma. Avwanre davwan vwọ vwẹrokere udje rẹ evwoghovwo ri Jihova. Rọ vwọ dianẹ Jihova vwo owenvwe vwo siobọnu Ọmọ rọyen nẹ o ghwu kẹ avwanre, o rhe fo nẹ e vwo ghovwo iniọvo rẹ avwanre ọke ayen de gbe avwanre ku? Avwanre guọnọ dia kerẹ odibo umwemwu re djunute vwẹ itẹ rẹ Jesu kperi na-a. Dede nẹ onini rọyen kpairoro vrẹ okposa rọ re re, odibo nana rhọvwen kpairoro vrẹ igho ro te emuọvo-o rẹ odibo ọfa riosa rọyen. (Mt 18:​23-35) Ọ da dianẹ wọ vẹ ohwo ọvo vwo ẹghwọ vwevunrẹ ukoko na, wọ sa jowọ rẹsosuọ vwo nene rhuẹrẹ kugbe tavwen e ki kpo Ẹkarophiyọ na? (Mt 5:​23, 24) Wo de ru ọtiọyen jẹ wo djephia nẹ wo vwo ẹguọnọ okokodo kpahen Jihova vẹ Jesu.

10-11. Mavọ yen ekpako se vwo djephia nẹ ayen vwo ẹguọnọ rẹ Jihova vẹ Jesu? (1 Pita 5:​1, 2)

¹⁰ Mavọ yen ekpako se vwo djephia nẹ ayen vwo ẹguọnọ rẹ Jihova vẹ Jesu? Idjerhe ọvo rọ ghanre yen ayen vwọ vwẹrote igegede ri Jesu. (Se 1 Pita 5:​1, 2.) Jesu dje ọyena phenphẹn vwọ kẹ ọyinkọn Pita. Ọ vwọ sen Jesu abọ erha nu, Pita guọnọ ru obo ro se ru eje vwo djephia nẹ ọyen vwo ẹguọnọ rẹ Jesu. O vwo vrẹnushi nu, Jesu da nọ Pita: “Saimọn, ọmọ ri Jọn, wọ guọnọ ovwẹ?” O muẹro dẹn nẹ Pita che ru kemu kemu vwo djephia nẹ ọyen vwo ẹguọnọ rẹ Onini rọyen. Jesu da vuẹ Pita: “Sẹro rẹ igegede mẹ.” (Jọ 21:​15-17) Vwẹ akpeyeren ri Pita eje, ọ da vwẹrote igegede rẹ Ọrovwori na, ro djephia nẹ o vwo ẹguọnọ rẹ Jesu.

¹¹ Ekpako, vwẹ ọke rẹ Ẹkarophiyọ na, mavọ yen ovwan se vwo djephia nẹ we ni eta rẹ Jesu ta kẹ Pita na ghanghanre? Ovwan da kọn bru iniọvo na ra je davwẹngba vwọ chọn e re dobọ rẹ iruo aghwoghwo na ji uko vwo rhivwin bru Jihova rhe, jẹ wo djephia nẹ wo vwo ẹguọnọ rẹ Jihova vẹ Jesu. (Izi 34:​11, 12) Wo ji se dje kẹ ihwo ra vwẹ Baibol yono vẹ ihwo kpokpọ re rhe Ẹkarophiyọ na nẹ wo vwo ọdavwẹ rayen ji ru oborẹ wo se ru eje vwo dede ayen.

12. Diesorọ e de roro kpahen eta ri Jesu tare ason rọ koba tavwen o ki ghwu vwọ nẹrhẹ avwanre fiudugberẹ? (Jọn 16:​32, 33)

¹² Ason rọ koba tavwen o ki ghwu, Jesu da vuẹ idibo rọyen: “Vwẹ akpọ na ovwan mrẹ ukpokpogho; ẹkẹvuọvo ghọghọ, mi  phi akpọ na kpare obọ nure.” (Se Jọn 16:​32, 33.) Die yen chọn Jesu uko vwo fiudugberi vwo hirharoku ivwighrẹn rọyen je fuevun te ọke ro vwo ghwu? Ọ vwẹroso Jihova. Kidie nẹ ọ riẹnre nẹ idibo rọyen ji che hirharoku oka rẹ edavwini tiọyena, ọ da vuẹ Jihova nẹ ọ sẹro rẹ ayen. (Jọ 17:11) Diesorọ ọnana vwo kẹ avwanre uduefiogbere? Kidie Jihova vwo ẹgba vrẹ ivwighrẹn rẹ avwanre eje. (1 Jọ 4:⁠4) O vwo emu vuọvo ro pho ẹro vrẹ-ẹ. O muẹro nẹ siẹrẹ a da vwẹroso Jihova, e se phi oshọ kparobọ ji fiudugberi.

13. Idjerhe vọ yen Josẹf rẹ Arimatia vwo dje uduefiogbere phia?

¹³ Roro kpahen udje ri Josẹf rẹ Arimatia. Ọyen ohwo rẹ ihwo ri Ju nabọ muọghọ kẹ. Ọyen ọvo usun rẹ ediaguare ri Sahẹdrin rọ dia aguare rẹ ihwo ri Ju rọ marho kparobọ. Ẹkẹvuọvo ọke rẹ Jesu vwo ruiruo rẹ aghwoghwo rọyen vwẹ otọrakpọ na, Josẹf nama fiudugberi kakaka-a. Jọn tare nẹ “odibo ri Jesu, ẹkẹvuọvo vwẹ odjahọ, fiki rẹ ọshọ [rẹ ihwo] ri Ju.” (Jọ 19:38) Dede nẹ Josẹf vwo omavwerhovwẹn kpahen ovuẹ rẹ Uvie na, jẹ o dje esegbuyota ro vwo kpahen Jesu phia ihwo efa da mrẹ-ẹ. Aphro herọ-ọ nẹ oshọ muro nẹ ihwo da riẹn nẹ ọyen ọvo usun rẹ idibo ri Jesu, e rhe che muọghọ kẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, Baibol na vuẹ avwanre nẹ Jesu vwo ghwu nu, Josẹf “da yan rhe vẹ aroeyivwo bru Pailet, ra yare orivwi ri Jesu.” (Mk 15:​42, 43) Asaọkiephana Josẹf rhe sionu kẹ ihwo efa nẹ ọyen odibo ri Jesu-u.

14. Die yen ofori nẹ wo ru siẹrẹ oshọ rẹ ihworakpọ de mu we?

¹⁴ Oshọ rẹ ihworakpọ ji mu we kerẹ Josẹf jovwore? Oma vo wẹ wo vwo dje oma phia kerẹ Oseri ri Jihova vwẹ obẹ isikuru yẹrẹ asan wo de ruiruo? Ẹnwan rẹ oborẹ ihwo cha ta kpahen owẹ nẹrhẹ wo siomauko wọ vwọ dia oghwoghwota yẹrẹ bromaphiyame? Wo jẹ iroro tiọyena da wẹ obọ jẹ wo vwo jẹ obo ri fori eruo-o. Nẹrhovwo nẹ otọ rẹ ubiudu rhe Jihova ọkieje. Rẹ nẹ ọ kẹ wẹ uduefiogbere wo vwo ru ọhọre rọyen. Ru wọ vwọ mrẹ oborẹ Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo wẹn ye, ọ cha nẹrhẹ wo vwo ẹgba ji fiudugberi.​—⁠Aiz 41:​10, 13.

15. Ọke rẹ Jesu vwọ vwẹ oma phia kẹ idibo rọyen nu, die yen aghọghọ rayen mu ayen vwo ru? (Luk 24:​52, 53)

¹⁵ Idibo ri Jesu muomaphiyọ gangan ọke ro vwo ghwu. Vwẹ ẹwẹn roro nẹ owẹ yehẹ ẹdia rayen. Ọ dia ghwa ughwu rẹ  ugbeyan rayen na ọvo ọyen da aye-en, jẹ, ayen ji se roro nẹ ayen rhe vwo iphiẹrophiyọ ọfa-a. (Lu 24:​17-21) Ẹkẹvuọvo, ọke rọ vwọ reyọ oma vwọ nẹ ayen, ọ da chọn ayen uko vwo vwo ẹruọ rẹ ẹdia rọ kare vwẹ orugba rẹ aroẹmrẹ ri Baibol na. Ọ je vwẹ iruo ọghanghanre ọvo kẹ ayen nẹ ayen ru. (Lu 24:​26, 27, 45-48) Ẹdẹ 40 vwọ wan nu rẹ Jesu vwo kpo odjuvwu re, jẹ omaemuophiyọ rẹ idibo na hirhephiyọ aghọghọ rode re. Oma vwerhen ayen rẹ ayen vwọ riẹn nẹ Onini rayen je herọ yerẹn o ji muegbe rọ vwọ chọn ayen uko vwẹ iruo kpokpọ rọ vwọ kẹ ayen na. Aghọghọ rayen de mu ayen vwo jiri Jihova ọkieje.​—⁠Se Luk 24:​52, 53; Iru 5:⁠42.

16. Mavọ yen a sa vwọ vwẹrokere idibo ri Jesu?

¹⁶ Mavọ yen a sa vwọ vwẹrokere idibo ri Jesu? Ọ dia ọke rẹ Ẹkarophiyọ na ọvo yen a vwọ mrẹ aghọghọ vwẹ ẹga rẹ Jihova-a ẹkẹvuọvo vwẹ ukpe na eje. Ọ sa vwọ dia ọtiọyen kẹ ofori nẹ e phi Uvie rẹ Ọghẹnẹ phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren avwanre. Kerẹ udje, ihwo evo rhoma rhuẹrẹ ọke rẹ ayen vwo ruiruo phiyọ rere ayen se vwo vwobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na, kpo uyono ji vwobọ vwẹ ẹga rẹ orua ọkieje. Ihwo evo gbobọnyẹ ekuakua rẹ akpeyeren rẹ ihwo efa niri ghanghanre rere ayen sa vwọ vwẹ oma kpahotọ vwọ kẹ iruo rẹ ukoko na yẹrẹ kpo asan ra da ma guọnọ ighwoghwota rẹ Uvie na. Dede nẹ a guọnọ akoechiro a sa vwọ ga Jihova ọkieje, o veri nẹ ọyen che bruba kẹ avwanre siẹrẹ e di phi ọdavwẹ rẹ Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren.​—⁠Isẹ 10:22; Mt 6:​32, 33.

17. Die yen wo brorhiẹn wo vwo ru vwẹ ọke rẹ Ẹkarophiyọ na? (Ni Uhoho na.)

¹⁷ Avwanre rhẹro rẹ ẹdẹ re che vwo ru Ẹkarophiyọ na Tuesday, April 4.  Ẹkẹvuọvo, wọ hẹrhẹ te ẹdẹ yena tavwen wo ki roro kpahen akpeyeren vẹ ughwu ri Jesu kugbe ẹguọnọ rọ vẹ Jihova dje vwọ kẹ avwanre-e. Reyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwẹ ọke rẹ Ẹkarophiyọ na eje vwo ru ọtiọyen. Kerẹ udje, rhuẹrẹ ọke wo vwo se ji roro kpahen erọnvwọn re phiare re si phiyọ ekpeti na “The Final Week of Jesus’ Life on Earth” rọhẹ Appendix B12 rẹ New World Translation. Rẹ wo vwo se ye, gba jokaphiyọ ẹkpo ri Baibol rọ sa nẹrhẹ ọdavwaro, ẹguọnọ, uduefiogbere vẹ aghọghọ rẹ wo vwori ganphiyọ. Wọ me je jokaphiyọ idjerhe evo kiriguo wo se vwo dje uvi rẹ ọdavwaro phia. Wo se vwo imuẹro nẹ Jesu che ni ẹgbaẹdavwọn wẹn eje vwẹ ọke rẹ Ẹkarophiyọ na ghanghanre.​—⁠Ẹvw 2:⁠19.