1. Eme o lẹliẹ Ebaibol na were owhẹ?

 EVA e were omai gaga inọ Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ omai Ebaibol na! Ebaibol na ma rẹ jọ ruẹ ehrẹ nọ i re fiobọhọ kẹ omai nọ ma te wo ẹbẹbẹ. Ọ rẹ jẹ lẹliẹ omai wo ẹruore inọ eware i ti woma. Rekọ oware nọ o mai woma nọ Ebaibol na o re ru kẹ omai họ, o rẹ lẹliẹ omai riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ ziezi. Yọ ma te bi roro kpahe epanọ Jihova o woma te, o rẹ lẹliẹ omai bigbae, jẹ daoma kpobi re ma jọ ogbẹnyusu riẹ.—Ol. 25:14.

2. Idhere vẹ Jihova ọ rọ vuẹ ahwo kpahe eware nọ ọ gwọlọ nọ ma riẹ kpahe iẹe?

² Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo a riẹe. Evaọ oke nọ u kpemu, ọ jẹ hai dhesẹ omariẹ kẹ ahwo evaọ ewezẹ gbe eruẹaruẹ, yọ ẹsejọ, ọ jẹ rehọ ikọ-odhiwu ru onana. (Ik. 12:6; Iruẹru 10:3, 4) Kọ ẹvẹ ma sae rọ riẹ eware nọ ọ ta kẹ idibo riẹ evaọ ewezẹ hayo eruẹaruẹ, gbe enọ o vi ikọ-odhiwu ze te ta kẹ ae na, otẹrọnọ a gbe kere ai fihotọ họ? Oye o wha riẹ ze nọ ọ rọ ta nọ, jọ a “kere eme” nọ ọ ta “fihọ obe” na. (Jeri. 30:2) Yọ fikinọ “edhere Ọghẹnẹ uzẹme na ọ rrọ gbagba,” ma riẹ nọ eme na nọ ọ ta nọ a kere fihọ obe na i ti gine fiobọhọ kẹ omai gaga.—Ol. 18:30.

3. Eme Jihova o ru re Ebaibol na ọ sai te inẹnẹ? (Aizaya 40:8)

³ Se Aizaya 40:8. U te ikpe idu buobu no nọ ezae gbe eyae nọ e be gọ Ọghẹnẹ a be rọ rehọ emamọ ehrẹ riẹ nọ a kere fihotọ yeri uzuazọ. Kọ ẹvẹ a be rọ ruẹ eme nọ a kere ugbo anwọ oke yena se kpakiyọ eware nọ e rẹ tọ họ a kaki kere ai fihọ? Ebe nọ ahwo ọsosuọ nọ Ọghẹnẹ o ro kere Ebaibol na a kere eme na fihọ e gbẹ riẹ nẹnẹ hẹ. Rekọ Jihova o ru nọ a rọ wariẹ kere eme na ekekere fihọ eria efa. Dede nọ ahwo nọ a je kere ai na a gba ha, a jẹ yọroma gaga  re a gbe kere thọ họ. Ọzae jọ nọ o wuhrẹ kpahe eme Ebaibol na gaga ọ ta kpahe ofẹ Ebaibol nọ ma re se Ikereakere Hibru na nọ: “Ma sae ta nọ obe anwae ọvo ọ riẹ nọ ahwo a romatotọ wariẹ kere eme riẹ gbagba te Ebaibol na ha.” Ginọ uzẹme inọ u kri no nọ a ro kere Ebaibol na, ebe nọ a kaki kere eme na fihọ e gbẹ riẹ hẹ, yọ ahwo nọ a kere i rie fihọ ebe efa na eware e rẹ thọ ae obọ. Ghele na, ma riẹ nọ eme nọ e rrọ Ebaibol nọ ma bi se nẹnẹ na yọ eme nọ Jihova nọ o wo Ebaibol na ọ ta.

4. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

⁴ Jihova họ ọnọ ọ rẹ kẹ “okẹ uwoma kpobi gbe okẹ ogbagba kpobi.” (Jem. 1:17) Ebaibol ọ rrọ usu ekẹ nọ e mai woma nọ Jihova ọ kẹ omai no. Nọ ohwo ọ tẹ kẹ owhẹ okẹ, o rẹ lẹliẹ owhẹ riẹ nọ ohwo na ọ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ whọ rrọ, gbe oware nọ whọ gwọlọ. Ere ọvo na re, Ebaibol na nọ Jihova ọ kẹ omai na, o lẹliẹ omai riẹ nọ Jihova ọ riẹ omai ziezi, ọ tẹ jẹ riẹ oware nọ ma gwọlọ. Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eware esa jọ nọ Ebaibol na ọ lẹliẹ omai riẹ kpahe oghẹrẹ ohwo nọ Jihova ọ rrọ. Eye họ, Jihova o wo areghẹ gaga, o re bru uvioziẹ, yọ o you omai gaga. Joma kake ta kpahe eware jọ nọ i dhesẹ nọ Ebaibol na nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na u dhesẹ nọ o wo areghẹ gaga.

5. Oghẹrẹ vẹ Ebaibol na o ro dhesẹ areghẹ Ọghẹnẹ via?

⁵ Jihova ọ riẹ nọ ọ gbẹ be hrẹ omai hi, ma re kie ruọ ẹta. Oyejabọ nọ ọ rọ kẹ omai Ebaibol na re ma riẹ oware nọ u fo nọ ma re ru. Ehrẹ Ebaibol i bi fiobọhọ kẹ ahwo gaga. E lẹliẹ ahwo buobu nwene oghẹrẹ nọ a je yeri uzuazọ rai no. Oke nọ Mosis o kere ebe ọsosuọ nọ e rrọ Ebaibol na, ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ: “Enana yọ eme evere kẹ owhai hi, eye uzuazọ rai o roma hwa.” (Izie. 32:47) Ahwo nọ a re ru oware nọ Ebaibol ọ ta eware e rẹ riẹ nya kẹ ae yọ eva e rẹ were ae. (Ol. 1:2, 3) Dede nọ Ebaibol na o kri no, eme riẹ i gbe bi fiobọhọ kẹ ahwo yeri emamọ uzuazọ nẹnẹ. Who te kpohọ oria itanẹte mai jw.org, whọ te ruẹ uzoẹme na “Ebaibol O re Nwene Uzuazọ Ohwo.” Whọ te jariẹ se kpahe ahwo buobu nọ iku rai i dhesẹ nọ Ẹme Ọghẹnẹ o “bi ru iruo evaọ [oma] enọ e rọwo” nọ o sai fiobọhọ kẹ ae.—1 Tẹs. 2:13.

6. Fikieme ma rọ ta nọ obe ọvo nọ ọ wọhọ Ebaibol ọ riẹ hẹ?

⁶ Obe ofa nọ o wọhọ Ebaibol na o rrọ họ. Fikieme? Keme Jihova Ọghẹnẹ nọ o wo Ebaibol na họ ọnọ ọ mai kpehru kpobi, o re whu hu, yọ areghẹ riẹ o wo umuo ho. Ebe buobu e rẹ tọ vi ahwo nọ a kere i rai, yọ eme buobu nọ e rrọ eva rai i re kiekpo no. Rekọ ehrẹ Ebaibol na i re kiekpo ho, i re fiobọhọ kẹ ahwo oke kpobi. Ma te bi se Ebaibol na je roro didi kpahe eware nọ ma se, Jihova ọ rẹ rehọ ẹzi ọfuafo riẹ fiobọhọ kẹ omai re ma sai ru eware nọ ma se. (Ol. 119:27; Mal. 3:16; Hib. 4:12) Jihova nọ o wo Ebaibol na ọ rrọ uzuazọ, yọ ọ gwọlọ fiobọhọ kẹ owhẹ. Nọ emamọ ẹjiroro jọ nọ u ro fo nọ ma re se Ebaibol na kẹse kẹse.

7. Ẹvẹ ẹme Ọghẹnẹ o ro fiobọhọ kẹ idibo Ọghẹnẹ wo okugbe evaọ oke nọ u kpemu?

⁷ Edhere ọfa nọ Ebaibol na o ro dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o wo areghẹ gaga họ, o re ku ahwo Ọghẹnẹ kugbe. Nọ ahwo Izrẹl a ruọ Ẹkwotọ Eyaa na no, a jẹ rria ọvuọ oria riẹ, yọ obonọ ejọ e jẹ rria o thabọ no obonọ efa e jẹ rria. Ejọ e jẹ kọ okọ iyei-ikpe,  ejọ i je thuru iruẹ, efa i je ru idhu. Ahwo Izrẹl nọ a be rria oria jọ a sai roro nọ a wo oware ovo kugbe enọ e be rria oria ofa ha. Rekọ Jihova o jie uzi kẹ ae nọ jọ a hai kokohọ oria ovo no oke te oke re a se ẹme Ọghẹnẹ jẹ fa otọ riẹ kẹ ae. (Izie. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Ma riẹ nọ eva e te were ahwo Izrẹl gaga nọ a te kpobọ Jerusalẹm jẹ ruẹ ahwo Izrẹl efa nọ a be gọ Jihova nọ i no ewho efa ze. Enẹ Jihova o ro ru re ahwo riẹ a wo okugbe. Uwhremu na nọ a rọ ukoko Ileleikristi na mu no, ahwo evẹrẹ buobu, te ezae te eyae ae a jọ ukoko na. Ejọ e jọ iyogbe, efa kọ edafe, a riẹ ejọ gaga, rekọ a riẹ efa tere he. Ghele na, fiki ẹme Ọghẹnẹ nọ a je wuhrẹ, a wo okugbe. Re ohwo nọ o kurẹriẹ oke yena ọ sae riẹ otọ eme nọ e rrọ Ebaibol na, o re kuomagbe Ileleikristi efa wuhrẹ ẹme Ọghẹnẹ.—Iruẹru 2:42; 8:30, 31.

8. Ẹvẹ Ebaibol na ọ be rọ lẹliẹ omai wo okugbe nẹnẹ?

⁸ Ọghẹnẹ mai nọ o wo areghẹ gaga na ọ be rọ Ebaibol na wuhrẹ omai re ma wo okugbe. Eware nọ ma bi wuhrẹ na kpobi, Ebaibol i no ze, yọ e be were omai oma. Kẹse kẹse ma re kpohọ ewuhrẹ, te ikokohọ esese gbe ilogbo nọ a re jo se Ikereakere na, fa otọ rai, jẹ ta ẹme kpahe ae. Kọ enẹ Ebaibol na ọ be rọ lẹliẹ ahwo Jihova “gọe no ẹkoko te ẹkoko” wọhọ epanọ ọ gwọlọ.—Zẹf. 3:9.

9. Re ma sae riẹ oware nọ Ebaibol o be ta, oghẹrẹ ohwo vẹ u fo nọ ma rẹ jọ? (Luk 10:21)

 ⁹ U wo oware ofa jọ nọ ma muẹrohọ evaọ Ebaibol na nọ u dhesẹ nọ Jihova o wo areghẹ gaga. Eme buobu nọ e rrọ Ebaibol na, ahwo nọ a wo omaurokpotọ ọvo a rẹ riẹ otọ rai. (Se Luk 10:21.) Enwenọ oria kpobi ahwo a bi jo se Ebaibol. Ohwo jọ nọ o wuhrẹ kpahe eme Ebaibol gaga ọ ta nọ Ebaibol na họ “obe nọ ahwo a be mai se, rekọ ere ọvo ho, oye họ obe nọ ahwo a be mae romatotọ se.” O make rrọ ere na, ahwo nọ a wo omaurokpotọ ọvo a rẹ sae riẹ otọ eme Ebaibol je ru oware nọ o ta.—2 Kọr. 3:15, 16.

10. Eme ọfa ọ lẹliẹ omai ta nọ Ebaibol na yọ obe nọ u dhesẹ nọ Jihova o wo areghẹ gaga?

¹⁰ Joma ta kpahe oware ofa nọ o lẹliẹ omai ta nọ Jihova o wo areghẹ gaga. Orọnikọ nọ ma te kpohọ ewuhrẹ hayo okokohọ ọvo Jihova ọ rẹ rọ rehọ Ebaibol na wuhrẹ omai hi. Ọ rẹ rehọ iẹe sasa omai omomọvo oma je wuhrẹ omai. Who te bi se Ebaibol na, whọ rẹ ruẹ nọ Jihova o you owhẹ gaga. (Aiz. 30:21) Ẹsibuobu nọ who te wo ẹbẹbẹ, o rẹ wọhọ ẹsenọ eme jọ nọ e rrọ Ebaibol na, fiki ra a ro kere ai. Yọ ere o rrọ kẹ ahwo kpobi nọ a bi se Ebaibol na. Kọ ono who roro nọ o ru nọ a ro kere Ebaibol na oghẹrẹ nọ o sai ro fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ oware kpobi nọ who bi ru? Omọfa ha, ajokpaọ Ọnọ o wo Ebaibol na nọ o wo areghẹ vi omọfa kpobi na!—2 Tim. 3:16, 17.

11. Ẹvẹ oghẹrẹ nọ a ro kere Ebaibol na o ro dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o bi kienyẹ ahwo jọ họ?

¹¹ Oware ofa nọ ma riẹ kpahe Jihova họ, o re bru uvioziẹ. (Izie. 32:4) A tẹ ta nọ ohwo o re bru uvioziẹ, u dhesẹ nọ ahwo jọ ọvo o re fiobọhọ kẹ hẹ. (Iruẹru 10:34, 35; Rom 2:11) Ma rẹ ruẹ onana vevẹ nọ ma te rri evẹrẹ nọ a ro kere Ebaibol na. Ebe ọgbagbizii ọsosuọ Ebaibol na, Hibru a mai ro kere ai. Yọ ẹvẹrẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a jẹ hae mae ta oke yena ọye. Rekọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ ekele oke mai na, ẹvẹrẹ Griki ahwo a jẹ hae mae ta. Fikiere oye a mai ro kere ebe udhegbihrẹ nọ a fiba Ebaibol na uwhremu na. Jihova ọ ta nọ ẹvẹrẹ ọvo a re ro kere Ebaibol na kpobi hi. Ahwo nọ e rrọ akpọ na nẹnẹ a joma bu te ima-odu eree (8,000,000,000) yọ a be ta evẹrẹ buobu. Kọ ẹvẹ ahwo buobu a te sai ro se Ebaibol na re a riẹ Jihova?

12. Edhere jọ vẹ Daniẹl 12:4 o bi ro rugba evaọ edẹ urere nọ ma rrọ na?

¹² Jihova ọ ta kẹ Daniẹl ọruẹaro na nọ, evaọ oke urere na, “eriariẹ uzẹme na e te dafia.” Evaọ Ebaibol na eriariẹ nana e rrọ. Yọ ẹme yena nọ Jihova ọ ta na u dhesẹ nọ ahwo buobu a te riẹ otọ eme nọ e rrọ Ebaibol na. (Se Daniẹl 12:4.) Oware jọ nọ u bi fiobọhọ kẹ ahwo wo eriariẹ Ọghẹnẹ họ, Ebaibol na gbe ebe nọ e rẹ lẹliẹ ohwo riẹ otọ Ebaibol nọ a be fa fihọ evẹrẹ buobu. A bi printi rai jẹ rehọ ae kẹ ahwo buobu. Ebaibol na họ obe nọ a mae fa kpaobọ jẹ ghale kẹ ahwo evaọ akpọ na no. Ebaibol buobu nọ a fa no, a be zẹ ae ghaghae. Rekọ enọ ahwo Jihova a fa a be zẹ ae he, a be rehọ ae kẹ ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ se. Yọ evẹrẹ nọ a fa rai fihọ no i bu vi egba ivẹ gbe udhuvẹ (240). Onana o soriẹ ze nọ ahwo erẹwho kpobi a bi ro yo “usi uwoma Uvie na” je kurẹriẹ taure urere na o tẹ te ze. (Mat. 24:14) Onana u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ mai na o re kienyẹ ohwo ọvo ho. Ọ gwọlọ nọ ahwo kpobi a se ẹme riẹ re a sae riẹe, je ru oware nọ a sae rọ zọ. O gine you omai kpobi gaga.

13. Fikieme ma sae rọ ta nọ Ebaibol na o dhesẹ nọ Jihova o you omai? (Jọn 21:25)

¹³ Ebaibol na o fiobọhọ kẹ omai riẹ nọ ọnọ o wo Ebaibol na o you omai gaga. (1 Jọn 4:8) Orọnikọ oware kpobi nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma riẹ o kere fihọ Ebaibol na ha. Umutho eware nọ i re fiobọhọ kẹ omai jọ egbẹnyusu riẹ, je wo evawere enẹna, gbe uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ obaro eye ọ kuvẹ nọ a kere fihọ iẹe. Fikinọ Jihova o you omai gaga, eware nọ o fihọ Ebaibol na inọ ma se i bu ga hrọ họ.—Se Jọn 21:25.

14. Edhere ọfa vẹ oghẹrẹ nọ a kere Ebaibol na o ro dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o you omai?

¹⁴ Ma te rri oghẹrẹ nọ a kere Ebaibol na, ma rẹ ruẹ nọ Jihova o bru ọghọ họ omai oma gaga. Fikinọ o you omai, o jie uzi kpahe oware kpobi hi. Ukpoye, o kere iku ahwo jọ, gbe eruẹaruẹ, avọ ehrẹ nọ e rẹ lẹliẹ omai roro didi, ma vẹ riẹ oware nọ u fo nọ ma re ru. Enẹ ẹme Ọghẹnẹ o bi ro fiobọhọ kẹ omai re ma ru oware nọ ọ gwọlọ fikinọ ma you rie, u te je no omai eva ze.

15. (a) Eme ma rẹ jọ Ebaibol ruẹ nọ u dhesẹ nọ Jihova ọ riẹ epanọ eware e rrọ kẹ omai? (b) Who te rri uwoho na, ono evaọ Ebaibol, ọmọtẹ na, ọmọzae na, gbe oniọvo-ọmọtẹ nọ ọ kpako no na a bi roro kpahe? (Emu. 39:1, 10-12; 2 Iv. 5:1-3; Luk 2:25-38)

¹⁵ Ebaibol na ọ lẹliẹ omai riẹ nọ Jihova o bi muẹrohọ oware kpobi nọ o be via kẹ omai. Eme o lẹliẹ omai ta ere? Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ iku ahwo nọ a “wọhọ omai.” (Jem. 5:17) Oye ọvo ho, ma te roro te oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ ahwo otiọye na, o rẹ lẹliẹ omai riẹ nọ  “Jihova ọ rrọ yoyou gaga je wo ohrọ-oriọ.”—Jem. 5:11.

16. Nọ ma tẹ jọ Ebaibol se kpahe epanọ Jihova o ru idibo riẹ nọ eware e thọ obọ, ẹvẹ o rẹ lẹliẹ omai rri Jihova? (Aizaya 55:7)

¹⁶ U wo oware ofa nọ ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ nọ u dhesẹ nọ Jihova o you omai. Ikereakere na i dhesẹ nọ, nọ oware o tẹ thọ omai obọ Ọghẹnẹ ọ rẹ nwani no ere siọ omai hi. Ahwo Izrẹl a raha uzi Ọghẹnẹ unuẹse buobu, rekọ nọ a kurẹriẹ Ọghẹnẹ ọ rọvrẹ ae. (Se Aizaya 55:7.) Ọghẹnẹ o you Ileleikristi ọsosuọ na re. Wọhọ oriruo, nọ ọzae jọ nọ ọ raha uzi ulogbo o kurẹriẹ, ẹzi Ọghẹnẹ ọ wọ Pọl ukọ na kere nọ jọ a “rọvrẹ riẹ jẹ sasa iẹe oma.” (1 Kọr. 5:1-5; 2 Kọr. 2:6, 7) Eva e were omai gaga inọ Jihova ọ rẹ nwane siọ idibo riẹ hẹ nọ oware o tẹ thọ ae obọ. Rekọ ọ wọhọ ọsọmọ nọ ọ tẹ rọ obọ jọ kpe ọmọ, ọ vẹ rehọ obọ nọ o kiọkọ sei zihe ze. Ere o je ru ahwo riẹ oke nọ u kpemu, yọ ere ọ ta nọ o ti ru erahaizi kpobi nọ i kurẹriẹ nẹnẹ.—Jem. 4:8-10.

17. Eme ọ lẹliẹ Ebaibol na woma gaga?

¹⁷ Ebaibol na nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na yọ emamọ okẹ. Eme ọ lẹliẹ e riẹ woma gaga? Ma jọ uzoẹme nana wuhrẹ nọ Ebaibol na o dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o wo areghẹ gaga, o re bru uvioziẹ, o te je you omai. Ebaibol na nọ Ọghẹnẹ o kẹ omai na o dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ma riẹe. Ọ gwọlọ nọ ma kẹle iẹe re ma jọ egbẹnyusu riẹ.

18. Eme ma re ru nọ u re dhesẹ nọ Ebaibol na, yọ “okẹ uwoma” jọ nọ u te omai obọ?

¹⁸ Joma rri “okẹ uwoma” nana nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na vo vievie he. (Jem. 1:17) Joma gbẹ hai ru oware nọ u re dhesẹ nọ ma rri rie ghaghae. Kọ eme ma ti ru nọ u ti dhesẹ iẹe na? Ma rẹ hai se Ebaibol na je roro didi kpahe eware nọ ma bi se. Ma vẹ jẹ hae lẹ Ọghẹnẹ inọ jọ o ru re eme nọ ma bi se na i te omai udu. Ma te bi ru ere, Ọghẹnẹ nọ o wo Ebaibol na o ti fiobọhọ kẹ omai. Ma ve ti “duku eriariẹ Ọghẹnẹ.”—Itẹ 2:5.