Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

KISHINTE KYA KWIFUNDA 6

Bitusokwela Bible Padi Mulembi Wandi

Bitusokwela Bible Padi Mulembi Wandi

“Lemba mu mukanda binenwa byonso byonkulombola.” —YEL. 30:2.

LWIMBO 96 Dibuku dya Leza I kya Bulēme

BIDI MU KISHINTE a

1. Mwanda waka tufwijanga’ko pangala pa Bible?

 BINE tufwijanga’ko bininge Yehova Leza pangala pa Bible! I mwitupe’mo madingi a tunangu abwanya kwitukwasha tulwe na makambakano otwikonda nao dyalelo. Kadi i mwitupe’mo lukulupilo lwa kutendelwa lwa būmi bwa kumeso. Ne kya mvubu mpata, Yehova i mwingidije Bible mwanda wa kwitusokwela ngikadila yangi mivule. Potulangulukila pa ngikadila yandi milumbuluke, bituteñanga bininge ku mityima ne kwitulengeja tufwene Leza wetu, na kupwana nandi kipwano kya mpwaninine.—Ñim. 25:14.

2. Le i miswelo’ka palapala yāingidije Yehova pa kwiyukanya ku bantu?

2 Yehova usakanga bantu bamuyuke. Pa kala, wēyukenye aye mwine kupityila ku bilotwa, bimonwa, nansha ku bamwikeulu. (Umb. 12:6; Bil. 10:3, 4) Inoko ketwadipo ba kubwanya kwifunda bino bilotwa, bimonwa, nansha misapu yadi iletwa na bamwikeulu shi kebyalembelwepo. O mwanda Yehova wāpēle bana-balume mwingilo wa kulemba “mu mukanda” myanda yaādi usaka tuyuke. (Yel. 30:2) ‘Dishinda dya Leza wa bine byodidi dibwaninine,’ tubwanya kukulupila’mba ano manwa andi a kwisamba netu i mayampe kadi a kamweno.—Ñim. 18:30.

3. Le Yehova wālongele namani amba Kinenwa kyandi kilamwe kufika ne dyalelo? (Isaya 40:8)

3 Tanga Isaya 40:8. Kinenwa kya Leza i kipe bana-balume ne bana-bakaji ba kikōkeji madingi a tunangu mu bula bwa myaka tununu ne tununu. Le kino i kibwanike namani? Bisonekwa byālembelwe tamba kala pa bintu kebijepo koneka, pa kino bilembwa bibajinjibajinji kebikidi’kopo dyalelo. Inoko Yehova wālongele bukomo amba bantu batentule bino bilembwa bikola. Nansha batentudi byobādi ba kubulwa kubwaninina, bāingile uno mwingilo na katentekeji. Kimfwa, pa mwanda utala Bisonekwa bya Kihebelu, mufundi umo walembele amba: “Tukulupile amba kekudipo dibuku nansha dimo dya kala dyātentwilwe senene pamo bwa bino bisonekwa.” Nanshi, nansha Bible byaālembelwe tamba kala pa bintu kebijepo koneka, ne kutentulwa na bantu bampikwa kubwaninina, tubwanya kukulupila’mba myanda yotutanga mu Bible dyalelo, yo milangwe minemine ya Mulembi wandi Yehova.

4. Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

4 Yehova ye mwine upānanga “kyabuntu kyonso kiyampe ne kya kupānwa kyonso kibwaninine.” (Yak. 1:17) Bible ubadilwa mu byantu bilumbuluke bitupele Yehova. Kyabuntu kilombolanga’mba yewa witupele’kyo wituyukile biyampe kadi uyukile ne bine byotusakilwa. Ne yewa witupele Bible nandi mo monka. Potubandaula kino kyabuntu, twifundilanga’ko bivule padi Yehova. Tujingululanga’mba wituyukile senene ne bine byotusakilwa. Mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa muswelo umwekejanga Bible ngikadila isatu ya Yehova: tunangu twandi, boloke bwandi, ne buswe bwandi. Tushilulei bidi na kubandaula muswelo umwekejanga Bible tunangu twa Leza.

BIBLE UMWEKEJANGA TUNANGU TWA LEZA

5. Le i muswelo’ka umo bidi umwekejanga Bible tunangu twa Leza?

5 Yehova uyukile amba tusakilwa madingi andi a tunangu. O mwanda mu kyabuntu kyandi Bible, i muyule tunangu twandi. Madingi a mu Bible adi na lupusa luyampe pa bantu. Bible ushintanga būmi bwa bantu. Kitatyi kyālembele Mosesa mikanda mibajinji ya mu Bible, wāsapwidile bantu ba Leza, bene Isalela amba: “Kino ke kinenwapo kya bituputupu komudi, ino akyo i būmi bwenu.” (Kup. 32:47) Boba bākōkele Bisonekwa bāikele na būmi buyampe kadi bwa nsangaji. (Ñim. 1:2, 3) Kupita kwa kitatyi kekushintyilepo bukomo budi na Kinenwa kya Leza bwa kulumbulula būmi bwa bantu. Kimfwa, pa jw.org, mu bishinte binena’mba “Bible Ushintanga Būmi,” ukatana’mo bimfwa bya myanda mimweke 50 ne kupita bilombola mwikadile Bible na bukomo ne ‘mwaingidilanga mu boba betabije’ye’ dyalelo.—1 Ts. 2:13.

6. Mwanda waka tubwanya kunena’mba Bible i mwishile na mabuku makwabo?

6 Kekudipo dibuku dikwabo didi pamo bwa Kinenwa kya Leza. Mwanda waka? Mwanda Yehova Leza Mulembi wa dino dibuku, i mwinē bukomo bonso, udi’ko nyeke, kadi udi na tunangu ketudingakanibwa. Balembi bavule ba mabuku bafwanga mabuku abo ashala, kadi madingi a mu ano mabuku ekalanga ke ampikwa mvubu mu kupita kwa kitatyi. Inoko misoñanya ya tunangu itanwa mu Bible ilādilanga nyeke; ino misoñanya i mīlombole amba i ya kamweno ku bantu ba mu kitatyi kyo-kyonso. Potutanga dino dibuku dikola ne kulangulukila pa byotwifunda’mo, Mulembi wa dino dibuku wingidijanga mushipiditu wandi ujila wa bukomo mwanda wa kwitukwasha tumone mwa kwingidijija madingi a mu Bible mu bwetu būmi. (Ñim. 119:27; Mal. 3:16; Bah. 4:12) Bine, Mulembi mūmi wa Bible usakanga kwitukwasha. Kino kifwaninwe kwitulengeja tusake kutanga Bible kitatyi kyonso!

Le Bible wālungīle namani mu bumo bantu ba Yehova ba pa kala, ne wibalungilanga namani mu bumo dyalelo? (Tala musango 7-8)

7. Le Bible wālungīle namani mu bumo bantu ba Leza pa kala?

7 Muswelo mukwabo wa kutendelwa umwekejanga’mo Bible tunangu twa Leza, i bukomo bwadi nabo bwa kulungila bantu ba Leza mu bumo. Bene Isalela pobātwelele mu Ntanda ya Mulao, bāshikete mu bifuko bishileshile. Bamo bāikele babiluwe ba lui, bakwabo babimunye, bangi nabo babidimye. Bene Isalela ba mu kipindi kimo bādi babwanya kupēlelwa kwilwa bene Isalela bakwabo bādi mu bipindi bikwabo bya ntanda. Inoko Yehova wātūdile’ko mpangiko ya bene Isalela kwibungila pamo mu mikenga palapala, mwanda wa bateje pobatanga Kinenwa kyandi kilembwe ne kwikishintulula. (Kup. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Fwatakanya’po mwādi mubwanya kwiivwanina mwine Isalela wa kikōkeji shi wafika mu Yelusalema, ne kumona padi batōtyi-nandi midiyo ne midiyo ba mu bipindi byonso bya mu yabo ntanda! Mu uno muswelo Yehova wākweshe bantu bandi bekale nyeke mu bumo. Mwenda mafuku, pābundilwe kipwilo kya bwine Kidishitu, mwādi bana-balume ne bana-bakaji besamba ndimi mivule. Bamo bādi batumbe, bakwabo ba panshi, kadi bādi ba misokwe mishileshile. Inoko byobādi basenswe Bisonekwa, bādi mu bumo mu butōtyi bwa Leza wa bine. Boba bāitabije bādi babwanya kwivwanija Kinenwa kya Leza enka kupityila ku batōtyi-nabo ne ku kwibungila nabo pamo.—Bil. 2:42; 8:30, 31.

8. Le Bible ulungilanga namani mu bumo bantu ba Yehova dyalelo?

8 Leza wetu wa tunangu wendelelanga kufundija bantu bandi ne kwibalungila mu bumo kupityila ku Bible. Mu Bible mo mutambanga byakudya bya ku mushipiditu byotusenswe bininge. Twibungilanga kyaba kyonso pamo ku kupwila kwa pa kipwilo ne ku bitango, mwanda wa kuteja’ko butangi bwa Bisonekwa, nshintulwilo yabyo, ne kwisambila’po. Mu uno muswelo, Bible wingilanga mwingilo wa mvubu mu kufikidija mpango ya Yehova ya kwikala na batōtyi bandi ‘bamwingidila kipuji na kipuji.’—Zef. 3:9.

9. Lelo i ngikadila’ka yotusakilwa pa kwivwanija musapu udi mu Bible? (Luka 10:21)

9 Twisambilei’ko pa bukamoni bukwabo bulombola tunangu twa Yehova. Wālembeje bipindi bivule bya mu Bisonekwa mu muswelo wa amba bivwanwe enka na batangi betyepeje. (Tanga Luka 10:21.) Bantu ba mu bifuko byonso batañanga Bible. Monka mwanenene’byo mufundi umo amba, Bible “ke dibukupo’tu kete ditangwa na bavule inoko kadi dyo ditangwa bininge na katentekeji kutabuka mabuku onso.” Nansha nankyo i enka boba betyepeje kete bevwanijanga binena Bible ne kwibingidija.—2 Ko. 3:15, 16.

10. Le i muswelo’ka mukwabo umwekejanga Bible tunangu twa Yehova?

10 Kadi kudi muswelo mukwabo otujingululanga tunangu twa Yehova tudi mu Bible. Yehova kengidijangapo Bisonekwa enka’tu mwanda wa kwitufundija bu kibumbo, inoko wibingidijanga ne mwanda wa kufundija ne kusenga umo ne umo motudi. Batwe bonso potutanga Kinenwa kya Yehova tumonanga’mba witutele mutyima. (Isa. 30:21) Kitatyi kyotwikonda na makambakano, mwene tunyemenanga divule mu Bisonekwa ne kutanga vese kampanda otumona’mba wālembelwe’tu enka pa mwanda wetu? Na bubine, Bible ukwashanga bantu midiyo ne midiyo. Le i bibwanike namani amba Bible ekale na myanda ya kamweno kitatyi kyonso ikwatañene na bine byotusakilwa? I bibwanike mwanda Mulembi wa Bible i Muntu wa tunangu kutabuka, mūlu ne pano pa ntanda.—2 Tm. 3:16, 17.

BIBLE UMWEKEJANGA BOLOKE BWA LEZA

11. Le Yehova wālombwele namani kubulwa mboloji kitatyi kyādi kilembwa Bible?

11 Boloke i ngikadila mikwabo ya Yehova. (Kup. 32:4) Boloke bwiifwene bininge na kubulwa mboloji, kadi Yehova kadipo na mboloji. (Bil. 10:34, 35; Loma 2:11) Kubulwa mboloji kwandi i kumwekele mu ndimi yāingidijibwe pa kulemba Bible. Mikanda mibajinji 39 ya mu Bible, mivule yālembelwe mu Kihebelu, ludimi lwādi lupēla kwivwanwa na bantu ba Leza mu kine kitatyi’kya. Inoko, dya mu myaka ya katwa kabajinji Y.M., ludimi lwa Kingidiki lo lwādi kelwisambwe na bavule. O mwanda mikanda 27 ya mfulo ya mu Bible yālembelwe kisengele yonso mu luno ludimi. Yehova kānenenepo amba Kinenwa kyandi kilembwe enka mu ludimi lumo kete. Dyalelo kintu kya bantu midiyala mwānda badi pano pa ntanda besambanga ndimi mivule. Le bano bantu bavule babwanya namani kwifunda myanda ya Yehova?

12. I muswelo’ka umo bidi ufidikile Danyele 12:4 mu ano mafuku a mfulo?

12 Yehova wālaile kupityila kudi mupolofeto Danyele amba, mu kitatyi kya ku mfulo, “buyuki bwa bine” budi mu Bible “bukavula.” Bavule badi ba kwibwivwanija. (Tanga Danyele 12:4.) Muswelo umo bidi ulengeje buno buyuki buvule i kupityila ku kwalamuna, kulupula, ne kwabanya Mabible ne mabuku esambila pa Bible. Bible ye dibuku dyalamwinwe ne kwabanibwa bininge pano pa ntanda. Kyaba kimo, malamuni a Bible alupulwa na masosiete a bansunga ekalanga bei bininge. Bantu ba Yehova bo balamwine bininge Kinenwa kyandi ekale kituntulu nansha kipindi, mu ndimi 240 ne musubu. Kadi muntu yense ubwanya kutambula Bible ku bitupu. Kino i kilengeje bantu ba mu mizo yonso bateje “myanda miyampe ya Bulopwe” kumeso kwa mfulo kufika. (Mat. 24:14) Leza wetu wa boloke usakanga kupa bantu bavule mukenga wa kumuyuka na kutanga Kinenwa kyandi. Uloñanga namino mwanda witusenswe bininge batwe bonso.

BIBLE UMWEKEJANGA BUSWE BWA LEZA

13. Mwanda waka tubwanya kunena’mba Bible ulombolanga’mba Yehova witusenswe? (Yoano 21:25)

13 Bible umwekejanga ngikadila mikatampe ya Mulembi wandi—ke ngikadila ya buswe kadi. (1 Yo. 4:8) Tala’tu myanda ilembeje Yehova mu Bible ne yoya yakalembeje’mopo. I mulembeje’mo enka myanda yotusakilwa pa kupwana nandi, pa kwikala na būmi bwa nsangaji dyalelo, ne pa kukamona būmi bwa nyeke. Yehova byaetusenswe, o mwanda ketulundikīlepo’tu myanda mivulevule mine ibwanya kwituvutakanya ñeni.—Tanga Yoano 21:25.

14. Le i muswelo’ka mukwabo ulombola myanda idi mu Bible amba Leza witusenswe?

14 Kadi Yehova i mulombole amba witusenswe na kwisamba netu mu muswelo ulombola’mba witukwete na bulēme. Mu Bible, ketupele’mopo lunkunkwa-mulongo lwa bijila bitulombola kamo ne kamo pa byotufwaninwe kulonga mu bwetu būmi. Inoko, witulombanga twingidije bukomo bwetu bwa kulanga kupityila ku nsekununi ya myanda milongeke, bupolofeto busangaja, ne madingi a kamweno. Mu uno muswelo, Kinenwa kya Leza kitulengejanga tumusanswe ne kumukōkela bitamba ku mutyima.

Mwanda waka tufwaninwe kulangulukila pa muswelo wāikele Yehova na bengidi bandi ba pa kala? (Tala musango 15)

15. (a) Le Bible i mulombole namani amba Leza witutele mutyima? (b) Le pa kifwatulo, i bantu’ka ba mu Bible balangulukila’po kanuke kana-kakaji, tutu nkasampe, ne kaka mununu? (Ngo. 39:1, 10-12; 2 Ba. 5:1-3; Luka 2:25-38)

15 Bible ulombola’mba Yehova witutele mutyima bya binebine. Muswelo’ka? Mu Kinenwa kyandi i muyule nsekununi ilombola mwiivwaninanga bantu. Tubwanya kwivwanija mwēivwanine bantu besambilwe’po mu Bible, mwanda bādi bantu “pamo’nka bwa batwe.” (Yak. 5:17) Kadi kya mvubu kutabuka, potumona mwāikadile Yehova na bantu pamo bwa batwe, twivwanijanga senene amba “i muyule kisanso kya ku mutyima kadi i wa lusa.”—Yak. 5:11.

16. Le i bika byotwifunda padi Yehova potutanga mu Bible myanda ya bantu bālongele bilubo? (Isaya 55:7)

16 Kudi kadi muswelo mukwabo ulombola Bible amba Yehova witusenswe. Bisonekwa bitukulupija’mba Leza wetu kaketwelapo shi tubalonga bilubo. Bene Isalela bālubīle Yehova misunsa mivule; nansha nankyo pobēsāshile bya binebine, Leza wēbalekēle. (Tanga Isaya 55:7.) Ne bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji nabo bājingulwile amba Leza wibasenswe bya binebine. Kupityila ku bukomo bwa mushipiditu, mutumibwa Polo wākankamikile banababo mu lwitabijo ‘balekele na mutyima tō ne kusenga’ muntu umo wālongele bubi bukatampe inoko wesāsa. (2 Ko. 2:6, 7; 1 Ko. 5:1-5) Bine i kya kutendelwa kumona’mba Yehova kāelelepo batōtyi bandi mwanda’po’tu bālongele bilubo! Inoko, wēbakweshe na buswe, wēbalemununa, ne kwibatundaila. I mulaye kulonga enka namino ne na banonga-bibi bonso besāsa dyalelo.—Yak. 4:8-10.

KWATA NA BULĒME “KYABUNTU KIYAMPE” KYA KINENWA KYA LEZA

17. Mwanda waka Bible i kyabuntu kya kutendelwa?

17 Yehova i mwitupe kyabuntu kilumbuluke. Mwanda waka Kinenwa kyandi i kya kutendelwa? Monka motwamwena’kyo, Bible umwekejanga tunangu twa Leza, boloke bwandi ne buswe bwandi. Dino dibuku dilombola’mba Yehova usakanga tumuyuke. Usakanga twikale balunda nandi.

18. I muswelo’ka otubwanya kulombola kufwija’ko pa “kyabuntu kiyampe” kya Bible kitupēle Yehova?

18 Tusakanga kuvuluka’mba Kinenwa kya Leza i “kyabuntu kiyampe.” (Yak. 1:17) Nanshi tulombolei nyeke amba tufwijanga’ko pa kino kyabuntu. Tubwanya kulonga namino na kutanga binenwa bikola bidi’mo ne kulangulukila’po. Shi tulonge namino, tubwanya kukulupila’mba Mulembi mukatampe wa Bible uketwesela pa bukomo botulonga kadi ‘tukatana buyuki bwa Leza.’—Nki. 2:5.

LWIMBO 98 Bisonekwa I Bisonekejibwe na Mushipiditu wa Leza

a Bible witukwashanga tufwene kudi Yehova. Le i bika byotubwanya kwifunda mu dino dibuku dikola pa tunangu twa Leza, boloke bwandi, ne buswe bwandi? Byotusa kwifunda bibwanya kwitukwasha tufwije’ko bininge pa Kinenwa kya Leza ne kumona Bible mwine mwaikadile—ko kunena’mba bu kyabuntu kitupēle Tata wetu wa mūlu.