1. Ngbanga ti nyen la mo kiri singila ndali ti Bible?

 E KIRI singila mingi na Jéhovah Nzapa ndali ti Bible. Na yâ ti Bible, lo mû na e awango ti ndara so apeut ti aidé e ti hon ndö ti akpale so e yeke wara laso. Lo mû nga na e pendere beku ti kekereke. Kota ye ni ayeke so Jéhovah asara kua na Bible ti fa na e asarango ye ti lo nde nde. Tongana e gbu li na ndö ti apendere sarango ye ti Jéhovah ayeke ndu bê ti e mingi nga ayeke pusu e ti ga nduru na lo na lege so e gi ti ga akamarade ti lo.—Ps. 25:14.

2. Na alege wa la Jéhovah afa asarango ye ti lo na azo?

² Jéhovah aye ti tene azo ahinga lo. Ândö, lo fa tënë ti lo na azo na lege ti abango li, avision nga même na lege ti a-ange (Nom. 12:6; Kus. 10:3, 4). Me, tongana nyen la e peut ti manda ye na lege ti abango li, avision wala na lege ti atënë so a-ange atene tongana a sû ni na mbeti ape? Ndani la Jéhovah ahunda na akoli ti ‘sû na yâ ti mbeni mbeti’ aye so lo ye ti tene e hinga ni (Jér. 30:2). So “lege ti tâ Nzapa ayeke mbilimbili-kue”, e peut ti duti sûr so fason so lo fa na e aye so lo ye ayeke pendere mingi nga aga na e anzoni ye.—Ps. 18:30.

3. So Bible angbâ juska na ngoi ti e afa na e nyen na ndö ti Jéhovah? (Ésaïe 40:8).

³ Diko Ésaïe 40:8. Na yâ ti angu saki mingi, akoli nga na awali so ayeke be-ta-zo awara apendere fango lege na yâ ti Mbeti ti Nzapa. Ala wara ni tongana nyen? So ayeke pendere  hunda ndali ti so a sû Mbeti ti Nzapa ândö na ndö ti aye so ayeke buba bubango asara angu mingi awe, tongaso laso e peut ti wara akozo ni so a sû ândö so ape. Me Jéhovah asara si azo asara acopie ni. Atâa so azo so asara acopie ni ayeke lani mbilimbili-kue ape, ala sara kua ni lani na hange mingi. Na tapande, mbeni wandara atene tënë so na ndö ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu: “E yeke sûr so mbeni ngbene mbeti so a sara copie ni tâ nzoni tongana ti Bible ayeke dä ape.” Tongaso, atâa so a sû Bible asara angu mingi awe, a sû ni na ndö ti aye so ayeke buba bubango nga azo so asara acopie ni ayeke mbilimbili-kue ape, e peut ti duti sûr so atënë so e diko na yâ ti Bible laso ayeke apensé ti Jéhovah so ayeke Wa ni.

4. Nyen le e yeke bâ na yâ ti article so?

⁴ Jéhovah la amû na e “nzoni matabisi kue nga na matabisi kue so ayeke mbilimbili-kue.” (Jacq. 1:17). Bible ayeke mbeni pendere cadeau so Jéhovah amû na e. Tongana mbeni zo amû na e cadeau, cadeau ni afa so lo hinga e nzoni nga lo hinga abezoin ti e. Tënë so ayeke tâ tënë na ndö ti Nzapa so amû na e Bible. Tongana e gbu li nzoni na ndö ti cadeau so, e yeke manda ye mingi na ndö ti Jéhovah. E yeke bâ so lo hinga e nga na aye so e bezoin ni nzoni mingi. Na yâ ti article so, e yeke bâ aye ota so Bible afa na e na ndö ti asarango ye ti Jéhovah: ndara, mbilimbili nga na ndoye. Kozoni, zia e bâ tongana nyen la Bible afa so Nzapa ayeke na ndara.

5. Mbeni lege so Bible afa ndara ti Nzapa ayeke so wa?

⁵ Jéhovah ahinga so e bezoin awango ti lo ti ndara. Bible so ayeke cadeau so lo mû na e asi singo na ndara ti lo. Awango ti Bible asara nzoni na azo. Bible achangé fini ti azo. Na ngoi so Moïse asû lani akozo mbeti ti Bible, lo tene na azo ti Israël so ayeke azo ti Nzapa, lo tene: “Tënë ni so ayeke senge tënë pëpe, me a yeke fini ti ala.” (Deut. 32:47). Azo so asara lani ye alingbi na ye so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa ayeke na ngia (Ps. 1:2, 3). Atâa so a sû Mbeti ti Nzapa asara angu mingi awe, a ngbâ lakue ti sara si fini ti azo aga nzoni. Na tapande, na ndö ti jw.org, na yâ ti molongo ti a-article “Bible achangé fini ti azo,” mo yeke wara gbâ ti atapande ti azo so asara akota changement nga gigi ti ala aga nzoni laso, ndali ti so ala komanse ti sara ye alingbi na awango ti Bible so ‘ayeke sara kua na yâ ti bê ti azo so amä na bê.’—1 aThes. 2:13.

6. Ngbanga ti nyen la e peut ti tene so mbeni mbeti ti lingbi na Bible ayeke dä ape?

⁶ Mbeni mbeti ti lingbi na Bible ayeke dä ape. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Jéhovah Nzapa, so ayeke Wa ti Bible, ngangu ti lo ahon angangu kue, lo yeke ngbâ lakue lakue nga ndara ti lo ahon ndara ti azo kue. Gbâ ti ambeti ayeke dä so azo angbâ ti diko ni même na peko ti so awa ni akui. Me na nda ni mingi ni, awango so ayeke na yâ ti abuku so a-aidé azo encore ape. Na mbage, amama-ndia so ayeke na yâ ti Bible, so ayeke atënë ti ndara, aga lakue na nzoni ye na azo, a aidé azo ti angoi nde nde kue. Tongana e diko mbeti so, so ayeke nzoni-kue, Wa ni ayeke sara kua na ngangu yingo vulu ti lo ti aidé e ti bâ tongana nyen la e peut ti sara ye alingbi na awango so ayeke na yâ ni na yâ ti gigi ti e (Ps. 119:27; Mal. 3:16; aHéb. 4:12). Biani, Wa ti Bible so ayeke na fini, aye mingi ti aidé mo. Ye so adoit ti pusu e ti diko Bible lakue.

7. Tongana nyen la ândö Bible asara si azo ti Nzapa aduti beoko?

⁷ Mbeni lege so apika bê mingi so Bible afa ndara ti Nzapa ayeke so a sara si azo  ti lo aduti beoko. Na ngoi so azo ti Israël asi lani na Sese ti zendo, ala sara kodro na ando nde nde. Ambeni ayeke lani azo ti gingo susu, ambeni ayeke azo ti batango nyama nga ambeni ayeke azo ti fango yaka. A peut lani ti duti ngangu ape na azo ti Israël so ayeke sara kodro na ambeni ndo ti pensé encore ape na amba ti ala so ayeke sara kodro na mbeni ndo nde. Me Jéhovah aleke lani ti tene azo ti Israël abungbi ndo oko na angoi nde nde ti mä tënë ti lo so a yeke diko ni nga so a yeke fa ndani (Deut. 31:10-13; Néh. 8:2, 8, 18). Imaginé so mbeni zo ti Israël so ayeke be-ta-zo asi na Jérusalem na lo bâ amba ti lo awakua ti Jéhovah peut-être kutu mingi so alondo na ambage nde nde kue ti kodro ni, a yeke sara lo tongana nyen. So Jéhovah asara tongaso, lo aidé azo ti lo ti ngbâ ti duti beoko. Ambeni ngoi na pekoni, na ngoi so a zia congrégation ti aChrétien na sese, a yeke wara na yâ ni akoli na awali so ayeke tene ayanga ti kodro nde nde nga so ambeni ayeke akota zo, ambeni ayeke azo ti mosoro na ambeni ayeke awayere. Me so ala ye Mbeti ti Nzapa, ala yeke voro lani tâ Nzapa na yâ ti beoko. Azo so aga aChrétien apeut ti mä yâ ti Mbeti ti Nzapa gï grâce na mungo maboko ti amba ti ala aChrétien nga na lege ti abungbi so ala na ala asara ndo oko.—Kus. 2:42; 8:30, 31.

8. Tongana nyen la Bible asara si awakua ti Jéhovah aduti beoko laso?

⁸ Na lege ti Bible, Nzapa ti e so ayeke na  ndara angbâ ti fa ye na awakua ti lo nga ti sara si ala duti beoko. Na yâ ti Bible, e yeke wara atâ tënë kue na ndö ti Jéhovah so e bezoin ti hinga ni. E yeke bungbi lakue ti sara abungbi nga na akota bungbi so na ngoi ni e yeke mä dikongo Bible, fango ndani nga na alisoro so a yeke sara na ndö ni. Tongaso, Bible ayeke mbeni gbakuru so ayeke kota mingi so Jéhovah ayeke sara kua na ni ti aidé awakua ti lo ti ‘sara kua na lo maboko na maboko.’—Soph. 3:9.

9. Tongana e ye ti mä yâ ti atënë ti Bible, sarango ye wa la e doit ti duti na ni? (Luc 10:21).

⁹ Bâ mbeni ye nde so afa ndara ti Jéhovah. Lo sara lani si a sû ambage nde nde ti Mbeti ti Nzapa na mbeni fason so gï azo so asara terê ti ala kete la alingbi ti mä yâ ni. (Diko Luc 10:21.) Azo na ndo kue ayeke diko Bible. Mbeni wandara atene so azo ayeke diko Bible mingi ahon tanga ti ambeti kue, nga ala yeke diko ni na hange mingi ahon tanga ti ambeti kue. Me gï azo so asara biani terê ti ala kete la ayeke mä yâ ni nga ayeke sara ye alingbi na ni.—2 aCor. 3:15, 16.

10. Mbeni lege so Bible afa ndara ti Jéhovah ayeke so wa?

¹⁰ E bâ ndara ti Jéhovah na yâ ti Bible na mbeni lege nde. Jéhovah ayeke sara kua na Bible ti fa ye na e tongana mbeni groupe me lo yeke fa nga ye na e nga lo yeke dë bê ti e oko oko kue. Tongana e diko Bible, e peut ti bâ so Jéhovah ayeke pensé na e oko oko kue (És. 30:21). Na ngoi so mo wara mbeni kpale, eskê mo bâ so mingi ni tongana mo zi Bible mo diko mbeni versê, mo tene a sû ni gï ndali ti mo? Biani, a sû lani Bible ti tene azo kutu mingi apeut ti mä yâ ni. Tongana nyen la mo peut ti wara na yâ ni atënë so mo yeke tâ na bezoin ni? A yeke ngbanga ti so Wa ti Bible ayeke na ndara ahon azo kue.—2 Tim. 3:16, 17.

11. Tongana nyen la Nzapa afa so lo sara kangbi na popo ti azo ape na ngoi a yeke sû Bible?

¹¹ Mbilimbili ayeke mbeni sarango ye ti Jéhovah (Deut. 32:4). Mbilimbili ague tâ oko na sarango kangbi na popo ti azo ape, na Jéhovah asara kangbi na popo ti azo ape (Kus. 10:34, 35; aRom. 2:11). Ayanga ti kodro so a sû na Bible afa so lo sara kangbi na popo ti azo ape. A sû mingi ti akozo mbeti 39 ti Bible na Hébreu, so na ngoi ni awakua ti Nzapa amä yâ ni nzoni. Me na ngoi ti akozo Chrétien, mingi ti azo ayeke tene lani Grec, tongaso a sû tanga ti ambeti 27 ti Bible mingi ni na Grec. Jéhovah azia pëpe si a sû Bible gï na yanga ti kodro oko. Laso, azo nduru na miliard miombe na ndö ti sese ayeke tene ayanga ti kodro mingi. Tongana nyen la gbâ ti azo so apeut ti manda ye na ndö ti Jéhovah?

12. Mbeni lege so Daniel 12:4 aga tâ tënë na lâ ti nda ni so ayeke so wa?

¹² Na lege ti prophète Daniel, Jéhovah afa so na lâ ti nda ni “tâ hingango ye” so ayeke na yâ ti Bible “ayeke ga mingi.” Azo mingi ayeke mä yâ ni. (Diko Daniel 12:4.) Mbeni ye so a-aidé azo mingi ti mä yâ ti Bible ayeke so a kiri na peko ti Bible nga na ambeti ti e, a sigi na ni nga a kangbi ni na azo mingi. Bible la a kiri na peko ni nga a kangbi ni mingi ahon tanga ti ambeti kue. Na ambeni ngoi, ngere ti abible so andokua ti dengo buze asigi na ni ayeke ngangu mingi. Awakua ti Jéhovah akiri na peko ti Bible, kue wala mbage ni, na ayanga ti kodro ahon 200, na zo kue apeut ti wara ni senge senge. A sara si azo na popo ti amara kue ayeke manda ye na ndö ti “nzoni tënë ti Royaume” kozo si nda ni aga (Mat. 24:14). Nzapa ti e so ayeke Nzapa ti mbilimbili  aye ti mû lege na azo mingi ti hinga lo na lege ti dikongo Bible. A yeke ndali ti so lo ye e kue mingi.

13. Ngbanga ti nyen la e peut ti tene so Bible afa so Jéhovah aye e? (Jean 21:25).

¹³ Bible a-aidé e ti comprendre so kota sarango ye ti Jéhovah ayeke ndoye (1 Jean 4:8). Gbu li na ndö ti aye so Jéhovah azia na yâ ti Bible nga na aye so lo zia dä ape. Lo zia na yâ ni gï aye so e bezoin ni ti duti na songo na lo, ti duti na ngia laso nga ti wara ande fini ti lakue lakue. Me ndali ti so Jéhovah aye e, lo fa na e ape gbâ ti anzene nzene ye so e yeke nga na bezoin ni ape si e sara na lo.—Diko Jean 21:25.

14. Na mbeni lege nde wa la Bible afa so Nzapa aye e?

¹⁴ Jéhovah afa nga so lo ye e na lege so fason so lo yeke sara tënë na e afa so lo ne e. Na yâ ti Bible, lo mû na e pëpe gbâ ti andia so afa na e ye oko oko kue so e doit ti sara wala so e doit ti sara ape. Me lo sara kua na avrai ye so asi na azo, apendere prophétie nga na anzoni wango ti aidé e ti mû anzoni desizion. Tongana e diko aye ni so na yâ ti Bible ayeke pusu e ti ye lo nga ti mä yanga ti lo na bê ti e kue.

15. (a) Tongana nyen la Bible afa so Jéhovah ayeke pensé na e? (b) Na yâ ti foto so, azo wa la so Bible asara tënë ti ala so kete molenge ti wali, ita-koli so ade maseka nga na ita-wali so ayeke mbakoro so ayeke gbu li na ndö ti tapande ti ala? (Gen. 39:1, 10-12; 2 aGbia 5:1-3; Luc 2:25-38).

¹⁵ Bible afa so Jéhovah ayeke pensé mingi na e. Na lege wa? Bible asi singo na ambaï so afa atënë ti bê ti azo. E peuti ti comprendre azo so Bible asara tënë ti ala ndali ti so ala ‘yeke na abibe tongana ti e’. (Jacq. 5:17).  Kota ye ni, tongana e bâ fason so Jéhovah asara na ye na mbage ti azo so ayeke tongana e, e peut ti comprendre nzoni mingi so lo yeke “tâ na ndoye mingi nga lo yeke sara nzoni bê na zo.”—Jacq. 5:11.

16. Tongana e diko na yâ ti Bible mbaï ti azo so asara afaute, a fa na e nyen na ndö ti Jéhovah? (Ésaïe 55:7).

¹⁶ Na mbeni lege nde Bible afa so Jéhovah aye e. Bible asara si e hinga biani so tongana e sara afaute Nzapa ayeke zia e ape. Azo ti Israël asara lani siokpari na terê ti Jéhovah fani mingi, me tongana ala changé bê ti ala biani, lo pardonné ala. (Diko Ésaïe 55:7.) Akozo Chrétien ahinga nga lani so Nzapa aye ala mingi. Na gbe ti yingo ti Nzapa, bazengele Paul awa amba ti lo aChrétien ti “pardonné” nga ti “dë bê” ti koli so asara kota siokpari me lo changé bê ti lo (2 aCor. 2:6, 7; 1 aCor. 5:1-5). Bê ti e adë ti hinga so Jéhovah ayeke ke awakua ti lo ape gï ndali ti so ala sara afaute. Me, na ndoye lo yeke aidé ala, lo yeke kiri na ala na nzoni lege nga lo yeke tisa ala ti kiri ti ga akamarade ti lo. Lo mû zendo ti sara tongaso na azo kue so laso asara siokpari me achangé bê ti ala.—Jacq. 4:8-10.

17. Ngbanga ti nyen la Bible ayeke mbeni cadeau so mara ni ayeke dä ape?

¹⁷ Jéhovah amû na e mbeni pendere cadeau. Ngbanga ti nyen la Bible ayeke mbeni cadeau so mara ni ayeke dä ape? E manda so Bible afa so Nzapa ayeke na ndara, lo yeke mbilimbili nga lo ye e mingi. Mbeti so afa so Jéhovah aye ti tene e hinga lo. Lo ye ti tene e ga akamarade ti lo.

18. Tongana nyen la e peut ti kiri singila ndali ti Bible so ayeke “nzoni matabisi” so alondo na Jéhovah?

¹⁸ E ye ti girisa ape so Bible ayeke mbeni “nzoni matabisi” so alondo na Nzapa (Jacq. 1:17). Tongaso, zia e ngbâ ti kiri singila ndali ni. E peut ti sara ni tongana e diko atënë ti yâ ni so ayeke nzoni-kue nga e gbu li na ndö ti ye so e diko. Tongana e sara tongaso, e peut ti duti sûr so Wa ti Bible, so lo yeke kota mingi, ayeke sara tufa na ndö ti a-effort so e sara nga e yeke “wara hingango ye na ndö ti Nzapa.”—aProv. 2:5.