Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 6

Ivyo Baibolo Likutiphalira vya Mwenecho Uyo Wakalipeleka

Ivyo Baibolo Likutiphalira vya Mwenecho Uyo Wakalipeleka

“Lemba mu buku mazgu ghose agho nkhuyowoya nawe.”—YER. 30:2.

SUMU 96 Buku la Chiuta Mbusambazi

IVYO VILI MU NKHANI IYI a

1. Chifukwa wuli mukuwonga pakuŵa na Baibolo?

 TIKUWONGA chomene Yehova Chiuta chifukwa cha kutipa Baibolo. Kwizira mu buku ili, wakutipa ulongozgi wavinjeru uwo ungatovwira kuzizipizga masuzgo agho tikusangana nagho mazuŵa ghano. Kweniso wakutipa chigomezgo chiwemi cha munthazi. Chakuzirwa chomene ntchakuti Yehova wativumbulira mikhaliro yake yinandi kwizira mu Baibolo. Para tikughanaghanirapo mikhaliro yake yakukondweska, mitima yithu yikukhwaskika chomene ndipo tikukhumba chomene kuti tiŵe nayo paubwezi.—Sal. 25:14.

2. Kasi Yehova wali kujivumbura wuli ku ŵanthu?

2 Yehova wakukhumba kuti ŵanthu ŵamumanye. Mu nyengo yakale, wakajivumburanga kwizira mu maloto, mboniwoni, kweniso ŵangelo. (Maŵa. 12:6; Mil. 10:3, 4) Kweni tatenge tisambirenge yayi mboniwoni izi, maloto, na mauthenga gha ŵangelo, viŵenge kuti vikalembeka yayi. Lekani Yehova wakatuma ŵanalume ‘kulemba mu buku’ ivyo wakukhumba kuti tivimanye. (Yer. 30:2) Chifukwa chakuti “nthowa ya Chiuta waunenesko njakufikapo,” tili na chigomezgo chose kuti nthowa iyi, iyo Yehova wakuyowoyeskerana nase, njiwemi chomene kweniso njakovwira.—Sal. 18:30.

3. Kasi Yehova wakawoneseska wuli kuti Baibolo liŵepo m’paka sono? (Yesaya 40:8)

3 Ŵazgani Yesaya 40:8. Mazgu gha Chiuta ghapeleka ulongozgi wavinjeru ku ŵanalume na ŵanakazi ŵakugomezgeka kwa vyaka masauzandi ghanandi. Chifukwa wuli vyaŵa nthena? Ili ni fumbo liwemi, chifukwa Malemba ghakalembeka ni kale chomene pa vinthu vyambura kukhora, ivyo pasono vyose vili kumara. Kweni Yehova wakawoneseska kuti ŵanthu ŵakopera mazgu ghake ghakupatulika. Nangauli awo ŵakakoperanga ŵakaŵa ŵambura kufikapo, kweni ŵakaŵa maso chomene pakukopera. Mwachiyelezgero, pakuyowoya za Malemba Ghachihebere, nkhwantha yinyake yikati: “Tili na chigomezgo chose kuti palije buku linyake lakale ilo lili kukopereka makora chomene kuluska buku ili.” Nangauli Malemba ghakalembeka ni kale chomene pa vinthu vyambura kukhora, ndiposo ŵanthu awo ŵakakoperanga ŵakaŵa ŵambura kufikapo, kweni tili na chigomezgo chose kuti ivyo tikuŵazga mu Baibolo mazuŵa ghano ni maghanoghano gha Mwenecho, Yehova.

4. Kasi tidumbiskanenge vichi mu nkhani iyi?

4 Yehova ni Mwenecho wa “chawanangwa chilichose chiwemi na chawanangwa chilichose chakufikapo.” (Yak. 1:17) Baibolo ntchimoza cha vyawanangwa viwemi chomene icho Yehova wali kutipa. Para munthu watipa chawanangwa, kanandi chawanangwa icho watipa chikulongora kuti munthu uyo wakutimanya makora kweniso wakumanya ivyo tikukhumbikwira nadi. Ndimoso viliri na Baibolo. Para tikuŵazga chawanangwa ichi, tikusambira vinandi vya Yehova. Tikusambira kuti wakutimanya makora kweniso wakumanya makora ivyo tikukhumbikwira. Mu nkhani iyi, tidumbiskanenge ivyo tikusambira mu Baibolo vyakukhwaskana na mikhaliro yitatu ya Yehova. Mikhaliro iyi ni vinjeru, urunji, na chitemwa. Chakwamba, tiyeni tiwone umo Baibolo likulongolera kuti Chiuta ngwavinjeru.

MU BAIBOLO MULI VINJERU VYA CHIUTA

5. Kasi ni nthowa wuli yimoza iyo Baibolo likulongolera kuti muli vinjeru vya Chiuta?

5 Yehova wakumanya kuti tikukhumbikwira ulongozgi wake wavinjeru. Ndipo Baibolo ilo ntchawanangwa icho wali kutipa, muli vinjeru vyake. Ulongozgi wa mu Baibolo wawovwira chomene ŵanthu ŵanandi. Baibolo likusintha umoyo wa ŵanthu. Mozesi wakati walemba mabuku ghakwambilira gha Baibolo, wakaphalira ŵanthu ŵa Chiuta, Ŵaisrayeli, kuti: “Mazgu agha ngawakawaka yayi, kweni mbumoyo winu.” (Doto. 32:47) Awo ŵakapulikiranga Malemba vinthu vikaŵayenderanga makora, ndipo ŵakaŵanga ŵakukondwa. (Sal. 1:2, 3) Nangauli Mazgu gha Chiuta ghakalembeka kale chomene, kweni ghachali na nkhongono kusintha umoyo wa ŵanthu. Mwachiyelezgero, pa jw.org, pa nkhani za mutu wakuti “Baibolo Likusintha Umoyo wa Ŵanthu,” musangenge nkhani za ŵanthu ŵakujumpha 50 awo ŵakasintha nkharo zawo na kuŵa na umoyo wakukondweska chifukwa cha kulondezga ulongozgi wa mu Baibolo.—1 Tes. 2:13.

6. Chifukwa wuli tikuyowoya kuti palije buku ilo likuyana na Baibolo?

6 Palije buku linyake ilo likuyana na Baibolo. Chifukwa wuli vili nthena? Chifukwa ntchakuti Mwenecho wa buku ili, Yehova, ngwankhongonozose, ngwamuyirayira, kweniso ngwavinjeru chomene kuluska waliyose. Nangauli mabuku ghanyake, ŵanthu ŵakulutilira kughaŵazga para mwenecho wafwa, kweni kanandi pamanyuma ulongozgi wake ukutchujuka. Apo ulongozgi wa mu Baibolo ukutchujuka yayi, ngwamuyirayira, ndipo wawovwira ŵanthu panyengo yiliyose iyo ŵaŵirako. Para tikuŵazga buku lakupatulika ili na kughanaghanirapo pa ivyo tasambira, Mwenecho wa buku lili watipenge mzimu wake utuŵa kuti utovwire kuwona umo tingalondezgera ulongozgi wa mu Baibolo pa umoyo withu. (Sal. 119:27; Mal. 3:16; Heb. 4:12) Nadi, Mwenecho wa Baibolo ngwakukhumbisiska chomene kutovwira. Ivi vikwenera kutichiska kuŵazga Baibolo nyengo zose.

Kasi Baibolo likawovwira wuli kuti ŵanthu ŵa Yehova ŵaŵe ŵakukolerana mu nyengo yakale kweniso lawovwira wuli kuti ŵaŵe ŵakukolerana mazuŵa ghano? (Wonani ndime 7-8)

7. Kasi mu nyengo yakale Baibolo likawovwira wuli ŵanthu ŵa Chiuta kuti ŵaŵe ŵakukolerana?

7 Paliso chinthu chinyake icho chikulongora kuti Baibolo lili na vinjeru vya Chiuta. Chinthu ichi ntchakuti Baibolo lawovwira ŵanthu ŵa Chiuta kuŵa ŵakukolerana. Ŵaisrayeli ŵakati ŵanjira mu Charu cha Layizgano, ŵakakhalanga mu vigaŵa vyakupambanapambana. Ŵanyake ŵakaŵa ŵalovi, ŵanyake ŵakaŵetanga ng’ombe, apo ŵanyake ŵakaŵa ŵalimi. Ŵaisrayeli awo ŵakakhalanga chigaŵa chimoza, chikaŵa chipusu kuti ŵaleke kughanaghanira ivyo Ŵaisrayeli awo ŵakakhalanga mu vigaŵa vinyake ŵakakhumbikwiranga. Kweni Yehova wakanozga ndondomeko yakuti Ŵaisrayeli ŵakumanenge pamoza kuti ŵapulike Mazgu ghake ghakuŵazgika na kulongosoreka. (Doto. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Ghanaghanirani waka umo Muisrayeli wakugomezgeka wakwenera kuti wakajipulikiranga para wafika ku Yerusalemu na kuwona ŵasopi ŵanyake ŵanandi ŵakufuma mu vigaŵa vyakupambanapambana. Chifukwa cha ndondomeko iyi, Yehova wakawovwira ŵanthu ŵake kuŵa ŵakukolerana. Pamanyuma, mpingo Wachikhristu ukati wapangika, ukaŵa na ŵanthu ŵanandi ŵaviyowoyero vyakupambanapambana kweniso ŵakufuma mu mafuko ghakupambanapambana. Ŵanyake ŵakaŵa ŵakavu, apo ŵanyake ŵakaŵa ŵasambazi. Kweni chifukwa chakuti wose ŵakatemwanga Malemba, ŵakaŵa ŵakukolerana pakusopa Chiuta waunenesko. Awo ŵakaŵa kuti ŵazgoka waka kuŵa Ŵakhristu ŵakapulikiskanga Mazgu gha Chiuta pakovwirika na ŵasopi ŵanyawo kweniso kuwungana nawo pamoza.—Mil. 2:42; 8:30, 31.

8. Kasi Baibolo likovwira wuli kuti ŵanthu ŵa Yehova ŵaŵe ŵakukolerana mazuŵa ghano?

8 Kwizira mu Baibolo, Chiuta withu wavinjeru wakulutilira kutisambizga na kutovwira kuti tiŵe ŵakukolerana. Baibolo lili na unenesko wose wakukhwaskana na Yehova uwo tikusangwa nawo chomene. Nyengo na nyengo tikuwungana pamoza pa maungano ghithu gha mpingo, gha dera, kweniso gha chigaŵa, kuti tisambizgike. Pa maungano agha Malemba ghakuŵazgika, kulongosoreka, kweniso tikudumbiskana. Ntheura Baibolo ntchilwero chakuzirwa chomene icho Yehova wakugwiliskira ntchito kovwilira ŵanthu ŵake ‘kumuteŵetera na mtima umoza.’—Zef. 3:9.

9. Kasi tikwenera kuŵa na mukhaliro wuli kuti tipulikiske uthenga wa mu Baibolo? (Luka 10:21)

9 Wonaniso ukaboni unyake wa vinjeru vya Yehova. Mavesi ghanandi gha mu Baibolo, ulongozgi wake uli kulembeka munthowa yakuti mbanthu ŵakujiyuyura pera awo ŵangawupulikiska. (Ŵazgani Luka 10:21.) Ŵanthu kulikose ŵakuŵazga Baibolo. Nkhwantha yinyake yikati, Baibolo “ni buku ilo likuŵazgika na ŵanthu ŵanandi kuluska buku lililose, kweniso ni buku ilo likuŵazgika mwakupwelelera chomene kuluska buku lililose.” Kweni mbanthu ŵakujiyuyura pera awo ŵakulipulikiska nadi na kulondezga ivyo likuyowoya.—2 Kor. 3:15, 16.

10. Kasi ni nthowa wuli yinyake iyo Baibolo likulongolera kuti lili na vinjeru vya Yehova?

10 Tikusambira vinjeru vya Yehova mu Baibolo mu nthowaso yinyake. Yehova wakugwiliskira ntchito Malemba kusambizgira ŵanthu ŵake wose pamoza, kweniso kusambizga waliyose payekha na kumupembuzga. Para tikuŵazga Mazgu ghake, timanyenge kuti Yehova wakunweka na waliyose payekha. (Yes. 30:21) Para mwakumana na masuzgo, kasi mwathembapo kalinga Baibolo na kuŵazga vesi ilo likulongora nga kuti lili kulembekera waka imwe? Panji nkhanandi waka. Ndipouli, Baibolo likufika pa mtima ŵanthu mamiliyoni ghanandi chomene. Ipo kasi chifukwa wuli lili na ulongozgi wakudunjika wakuti ungawovwira pa ivyo imwe mukukhumbikwira nadi? Vili nthena chifukwa chakuti Mwenecho wa Baibolo ni Munthu wapadera chomene mu chilengiwa chose.—2 Tim. 3:16, 17.

BAIBOLO LIKULONGORA KUTI CHIUTA NGWAURUNJI

11. Kasi Chiuta wakalongora wuli kuti ngwambura kutemwera apo Baibolo likalembekanga?

11 Urunji ni mukhaliro unyakeso wa Yehova. (Doto. 32:4) Urunji ukwenderana chomene na mukhaliro wakuleka kutemwera, ndipo Yehova ngwambura kutemwera. (Mil. 10:34, 35; Rom. 2:11) Tikuwona kuti ngwambura kutemwera pa fundo yakuti Baibolo likalembeka mu chiyowoyero icho chikayowoyekanga na ŵanthu ŵanandi panyengo iyo. Mabuku ghakwamba 39 gha mu Baibolo, ghanandi ghakalembeka mu Chihebere, ndipo chiyowoyero ichi ndicho ŵanthu ŵa Chiuta ŵakachipulikanga mwambura kusuzga. Ndipouli, kufika mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, ŵanthu ŵanandi ŵakayowoyanga Chigiriki, ntheura mabuku ghaumaliro 27 gha mu Baibolo ghakalembeka mu chiyowoyero ichi. Yehova wakakhwimiska vinthu yayi kuti Mazgu ghake ghalembeke waka mu chiyowoyero chimoza pera. Mazuŵa ghano ŵanthu pafupifupi 8 miliyoni pa charu chapasi ŵakuyowoya viyowoyero vyakupambanapambana. Kasi vyenda wuli kuti ŵanthu ŵanandi nthena ŵasambire vya Yehova?

12. Kasi ni nthowa wuli yimoza iyo lemba la Daniyeli 12:4 lafiskikira mu mazuŵa ghaumaliro agha?

12 Kwizira mwa ntchimi Daniyeli, Yehova wakalayizga kuti mu nyengo yaumaliro, “umanyi wenecho” uwo ukusangika mu Baibolo “uzamwandana.” Ŵanandi ŵazamuwupulikiska. (Ŵazgani Daniyeli 12:4.) Ntchito yakung’anamura Baibolo na mabuku ghakulongosora Baibolo, kughafumiska, na kughagaŵa ku ŵanthu ŵanandi, ni nthowa yimoza iyo yawovwira kuti umanyi wenecho wandane chomene. Baibolo ni buku ilo lang’anamurika chomene na kugaŵirika ku ŵanthu kuluska buku lililose pa charu chapasi. Kanandi Mabaibolo agho ghali kung’anamurika na makampani, ghakudura chomene. Ŵanthu ŵa Yehova pasono ŵang’anamura Baibolo lose, panji vigaŵa waka, mu viyowoyero vyakujumpha 240, ndipo waliyose wangalisanga kwambura kulipira. Ntheura ŵanthu ŵamitundu yose ŵakusambira vya “makani ghawemi gha Ufumu” pambere umaliro undize. (Mat. 24:14) Chiuta withu waurunji wakukhumba kupeleka mwaŵi ku ŵanthu ŵanandi kuti ŵamumanye mwa kuŵazga Mazgu ghake. Wachita nthena chifukwa chakuti tose wakutitemwa chomene.

BAIBOLO LIKULONGORA KUTI CHIUTA NGWACHITEMWA

13. Chifukwa wuli tikuyowoya kuti Baibolo likulongora kuti Yehova ngwachitemwa? (Yohane 21:25)

13 Baibolo likutovwira kumanya kuti mukhaliro ukuru chomene wa Yehova, ntchitemwa. (1 Yoh. 4:8) Ghanaghanirani ivyo Yehova wali kusazgamo mu Baibolo na ivyo wali kuvileka. Wali kuŵikamo ivyo tikukhumbikwira pera mwakuti tiŵe nayo paubwezi, kweniso kuti tiŵe na umoyo wakukondwa sono, na kuzakasanga umoyo wamuyirayira. Chifukwa chakuti Yehova wakutitemwa, wali kutipa ulongozgi unandinandi yayi kuluska uwo tingatondeka kusunga.—Ŵazgani Yohane 21:25.

14. Kasi Baibolo likulongoraso wuli kuti Chiuta wakutitemwa?

14 Yehova wali kulongoraso kuti wakutitemwa pakuyowoyeskana nase munthowa yakuti wakutichindika. Mu Baibolo, wali kutipa malango ghanandinandi yayi, panji kutiphalira chakuchita pa kanthu kalikose. M’malo mwake, wakugwiliskira ntchito mauchimi ghakukondweska, ivyo vikachitikirapo ŵanthu ŵanyake, kweniso ulongozgi uwo ungatovwira kuti tisankhe makora vinthu. Kwizira mu nthowa izi, Mazgu gha Chiuta ghakutikhukiska kuti timutemwenge na kumupulikira kufumira pasi pamtima.

Chifukwa wuli tikwenera kughanaghanirapo pa umo Yehova wakachitiranga vinthu na ŵateŵeti ŵake mu nyengo yakale? (Wonani ndime 15)

15. (a) Kasi Baibolo likulongora wuli kuti Yehova wakuŵikako chomene mahara ku ŵanthu awo ŵakuŵazga Mazgu ghake? (b) Pa chithuzi, kasi kamsungwana, munyamata, na mudumbu muchekuru, ŵakughanaghanira ŵanthu wuli awo ŵali kulembeka mu Baibolo? (Gen. 39:1, 10-12; 2 Mathe. 5:1-3; Luka 2:25-38)

15 Baibolo likulongoraso kuti Yehova wakuŵikako mahara chomene kwa ise panji kuti ku ŵanthu awo ŵakuŵazga Mazgu ghake. Kasi likulongora wuli? Mu Baibolo muli nkhani izo zikulongosora umo ŵanthu ŵanyake ŵakajipulikiranga. Tingapulikiska umo ŵanthu ŵanyake awo ŵakuyowoyeka mu Baibolo ŵakajipulikiranga chifukwa chakuti nawo ŵakaŵa ‘ŵanthu nga ndise.’ (Yak. 5:17) Chakuzirwa chomene ntchakuti, para tikuwona umo Yehova wakachitiranga vinthu na ŵanthu awo ŵakaŵa nga ndise, tikupulikiska makora chomene kuti “Yehova ngwachitemwa chomene ndiposo ngwalusungu.”—Yak. 5:11.

16. Kasi tikusambira vichi vya Yehova para tikuŵazga mu Baibolo za ŵanthu ŵanyake awo ŵakabuda? (Yesaya 55:7)

16 Baibolo likulongoraso kuti Yehova wakutitemwa munthowa yinyake. Malemba ghakutisimikizgira kuti Chiuta wazamutitayapo yayi para tamubudira. Ŵaisrayeli ŵakamunangira Yehova kanandi waka, kweni para ŵapera kufumira pasi pamtima, wakaŵagowokeranga. (Ŵazgani Yesaya 55:7.) Ŵakhristu ŵakwambilira nawoso ŵakamanyanga kuti Chiuta wakaŵatemwanga chomene. Mwakukhuŵirizgika na mzimu utuŵa, mpositole Paulosi wakachiska Ŵakhristu ŵanyake kuti ‘ŵamugowokere na kumupembuzga’ mwanalume uyo wakachita kwananga kukuru, uyo pamanyuma wakapera. (2 Kor. 2:6, 7; 1 Kor. 5:1-5) Ntchakukondweska chomene kumanya kuti Yehova wakaŵakana yayi ŵasopi ŵake chifukwa chakuti waka ŵakamubudira. M’malo mwake, wakaŵawovwira mwachitemwa, kuŵalanga, na kuŵachemaso kuti ŵaŵeso ŵabwezi ŵake. Iyo wakulayizga kuti wachitengeso nthena ku ŵakwananga wose awo ŵapera mazuŵa ghano.—Yak. 4:8-10.

ZIRWISKANI “CHAWANANGWA CHIWEMI” CHA MAZGU GHA CHIUTA

17. Chifukwa wuli Baibolo ntchawanangwa chakuzirwa chomene?

17 Yehova watipa chawanangwa chiwemi chomene. Chifukwa wuli Mazgu ghake ngakuzirwa? Nga umo tasambilira, Baibolo likulongora kuti Chiuta ngwavinjeru, ngwaurunji, kweniso ngwachitemwa. Buku ili likulongora kuti Yehova wakukhumba chomene kuti timumanye, kweniso kuti tiŵe nayo paubwezi.

18. Kasi tingalongora wuli kuti tikuwonga ‘chawanangwa chiwemi’ cha Baibolo icho Yehova watipa?

18 Tikwenera kuchiwona mwakupepuka yayi ‘chawanangwa chiwemi’ cha Mazgu gha Chiuta. (Yak. 1:17) Ntheura tiyeni tilutilire kuwongera chawanangwa ichi. Tingachita nthena para tikuŵerenga mazgu ghake ghakupatulika na kughanaghanirapo. Para tichitenge nthena, tiŵenge na chigomezgo chose kuti Mwenecho wa chawanangwa ichi, watumbikenge kuyezgayezga kwithu ndipo ‘timumanyenge nadi Chiuta.’—Zinth. 2:5.

SUMU 98 Malemba Ngakupelekeka na Chiuta

a Baibolo likutovwira kuti tisendelere kwa Yehova. Kasi tingasambiramo vichi mu buku lakupatulika ili vyakukhwaskana na vinjeru vya Chiuta, urunji wake, na chitemwa chake? Ivyo tingasambira vingatovwira kuti tiwongenge chomene Mazgu gha Chiuta na kuwona kuti ntchawanangwa nadi chakufuma kwa Adada ŵithu ŵakuchanya.