M̀ hụlọ ẹhụ chajị ọ lam lala o-ri oligu nyam nyị́ ri ọngọ kaa họ ẹla nya ịgba ọgbagba ka. M̀ tọọ wo yẹkẹẹ: “À jẹ́ ẹlẹlẹhẹ u-uhye nya ịBayịbụụ wẹẹ?” Ọ́ wẹm i-ijata ka. Ma ụka ohyẹẹkpẹ, o ya jem nyori ịnịnọwa nyị ri ọngọhẹ nya Alibeenu nya iJihova; lẹ ọ jẹ́ ẹla ịmanyị-ịmanyị bwu ẹga nyamwụ. M̀ tịtọ nyọka jẹ́ ẹla ịịwa lẹ m̀ byoo nyị ya jem wẹẹ.

Ahị ya ẹla gbee ju ka odu arịrị. Oligu nyam ya jem nyori ịBayịbụụ nyị ya Olegu Onyobyi nyaa ri ọngọ kpa odehe ụ-ụbwọ lẹ. (Jọn. 14:30) Ọhẹka ahụ ka jẹ́ ẹlẹwẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyang wuu lẹ myị́, ma am lẹ, ẹlẹwẹ ri onyeewe ụ-ụrụ nyam, ọ tị kpịpyọ ịnyịnyị. Ẹla ọlẹ kam kaa wo ri Ohe ọlọnahị ọlẹ kọ kaa họ ẹla kpakpa à kpa odehe ọlẹ ụ-ụbwọ lẹ. Ma ẹlẹwẹ á tị pwoku iwe-ahụrụ nya odehe ọlẹ kam yẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị kpong-kpong ka. Ẹka 26 m gu wẹẹ lẹ, ma m tị ya ẹhị yẹ ang ịlẹ kị kaa bịrịm ọkịlẹtụ lẹ.

Adam ri ọngọ kaa pá ụgbọ oluhye nya United States Air Force ụka ọhẹ lẹ. Lẹ ụka kam ri onjwo, m̀ jẹ́ yẹẹyẹẹ nyori ọ chịkpẹẹ myị́ ká ẹwụ nya ịbọmbụ ịtụka ka ji ụka myị́ ụka myị́ chajị angị dẹwụ nwụlanọ nyọka da ịbọmbụ nyaa ụka wuu. Ị da ẹwụ ọla Vietnam ụka kam juwa u-ube-ụpwụ ịị California. M̀ yẹ jula anjwo ịla ube-ụpwụ ịlẹ kị kaa hu ẹwụ. Ala ịdangeri kuhi, ahị rụnyẹ la ịnyịrọ chịịhị pyẹpyẹ bala ọ-jẹ́ yọyị yẹẹyẹẹ ka ọọlajị nya ang ịlẹ kị da juhi ka ahị. Ụka ọwẹ ri ụka nya ojigi-jigi bala egbeju ọngịrị ọlala. Ị kaa nwụ alegbeju nya alupe, angịnyị kaa hu ẹwụ bala ọ-ba ẹla. Ọng myị́ ọng la irya ọdatị-datị u-uhye nya ang ọlẹ kọ baba nyọka họ. O-wo lawụlẹ á ji kpong-kpong ka.

La 1970, m̀ dọmwụ nyọka họ ụkụrwọ o-oye ẹtẹ nya Alaska, m̀ tị yé okpoko bwu ụwa yẹẹyẹẹ. Ọọwa lẹ m rụ ka London lẹlẹ. M̀ ra ẹgẹrẹ nyọlẹ kam pwụ ụwa, m̀ kaa kwọọ jahị da ka oye nya edii la ọ-la ẹgẹhẹ kpangga i-irya ka. Ọ la ọya ịmanyị-ịmanyị lẹ m pwụ Africa lẹlẹ. Ụka kam wẹẹ jẹ, m̀ tọ angịhyẹ ịlẹ kị mama nyọka yé ẹgẹhẹ rụ ka kpịbaa hi akama nyaa ịnyịnyị.

Chajị nya ẹla ọlẹ kam yẹ bala o-wowo, ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ mẹjẹ nyori Olegu Onyobyi nyaa kpa odehe ọlẹ ụ-ụbwọ lẹ dọmwụ nyọka la etu ham. Ma  ẹlịyẹ Ohe à tị́ wẹẹ họ ẹ-ẹpwụ nya ẹlẹwẹ wuu? M̀ tịtọ nyọka jẹ́.

M̀ yé ọwẹwẹ ẹ-ẹpwụ nya ọya ịmanyị-ịmanyị kịlahị nya ọọwa. Jaabwọ ká ụka tị wẹẹ chịpwụrụ, m̀ wẹ ka jẹ́ iru nya alẹng bala anyang ịlẹ kị kaa godayị giri-giri ha Ohe nyịlẹhị ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọnyị myị́ ọnyị, ị tị hám ịnyịnyị.

Ụka kam tịrẹkpẹ ka London, m̀ maga nyọka wu ịnịna nya oligu nyam ọyị kpụ ọ ya ịBayịbụụ ham. Ụka ọkịla kam ka Amsterdam, the Netherlands, Olibeenu nya iJihova ọhẹ yẹm kam wẹẹ wa ịBayịbụụ ọọwa ẹ-ẹga nya ila ịla agbẹyị, ọọwa lẹ ọ dam ụbwọ nyọka jẹ́ gụ ọọwa lẹlẹ. Ba ọọwa ba, m̀ ka Doblin, Ireland, ọọwa m yẹ egbeju ẹpwa nya Alibeenu nya iJihova lẹlẹ. M̀ ya ụbwọ kpụ ụgbẹyị ọla ịlahị nya ụwa. Ụ-ụwa m tọ ọọnahị Arthur Matthews lẹlẹ. Ọ jẹ́ ẹla bala ọ-yọyị nya ẹla nya odehe yẹẹyẹẹ lẹ. M̀ ya ẹla nya ịBayịbụụ ọ-ka jẹ́jẹ balọọ, ọ tị myọnui nyọka jẹ́ ang balam.

M̀ dọmwụ nyọka jẹ́ ang la ila ọchịchị bala ọ-kaa wa apwụ ịlẹ ká Alibeenu nya iJihova da ịnyịnyị. M̀ tị kaa wa ịBayịbụụ ayịdang ịnyịnyị. Ọ kaa kpịpyọ yẹẹyẹẹ! Ụka nya ọjịra-jịra, m̀ kaa yẹ nyori angịlẹ kị dọmwụ ri anjwo jẹ́ ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ịlẹ kị ká angị jẹ́ ang nya odehe kaa kụ irya ju ẹ-ẹpwụ nya ẹka ohu ịmanyị tị́ lẹ. Ịtọ ẹla lala: ‘Ịyẹ tị́ du ká ang ịtịpyọ ji? Owo à tị́ ri Ohe? Ịyẹ à tị́ kaa họ ụka ká ọngịnyị á gbu?’ Alibeenu nya iJihova kem à ri aligu ịlẹ kam kaa yẹ jula lẹ. Ọọwa chịmkpẹẹ chajị ḿ jẹ́ ọngọkịla ọhẹ ẹ-ẹpwụma ọwẹ kaka. Ị dam ụbwọ wẹ ka la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova bala ọ-tịtọ nyọka họ irya nyamwụ.

M̀ hu enyi Ohe la 1972. Ẹka ookpokpo kịlahị nya ọọwa, m̀ dọmwụ nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị bala ọ-yẹ jula ọjịra-jịra ochiche ọhẹ ịị Newry, Northern Ireland. M̀ ye ẹpwa ọhẹ kọ ji nwee ba ọgbọdọ ba. Ị kaa kpa ịgọgọ ịhyẹ ba ụwa ba, lẹ m̀ kaa nwụla ẹla oyaya nyam nọ bwula ọ-mọọ ya ị-ịlahị nyaa. Ọ lala nyị kaa ke ụrụ wo kpẹnẹẹ jaabwọ kị wẹẹ ri amẹ. Ị́ jẹ́-ẹ nwụm rịrị ka, ma ị tị du kam jẹ́ hu ẹhị hwaa kaka yẹ angịlẹ kam wẹẹ ya ẹla je. La 1974, ị chụm nyọka kpa ụka nyam wuu ya ẹrụ ọnyịịla, m̀ tị kaa họ ụkụrwọ bala Nigel Pitt, kọ wẹ ka ri oligu nyam ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị wuu.

Lụka ọwẹ, agbụrụ ọhọhọ ji Northern Ireland kaka kpoye. Angịhyẹ ju oye ẹtẹ ẹnyị kwọnggọ nya “ọpyị nya ịbọmbụ bala ịnmọ.” Uya ọ-ma tọ awụlẹ ụ-ụgbẹyị, awụlẹ ọ-chị ọkọnị, bala ịbọmbụ ọ-kpụ bịrị imoto nya angịnyị kaa ji ụka myị́ ụka. Ẹla nya alupe bala ịgba ọgbagba kaa ri akama ụka ọhẹ  bala ụka ọkịla. Ma ala ịchọọchị nya ịFada bala ala ịchọọchị ịkịla jẹ́ nyori Alibeenu nya iJihova nyị́ kaa ya ụbwọ ju ẹla nya upe ka, lẹ ahị jẹ́-ẹ la ịlọhị nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ẹ-ẹpwụ nya okpunyi. Angịlẹ kahị kaa ya ẹla nya Ohe je kaa jẹ́ ụka bala ẹga ọlẹ ká ẹla ọmwọmwọ ka ji ụka ọhẹ, lẹ ị kaa ya jehi nyị ka oye nya ụwa ka.

Kpọkpọọkpọ, iwe-ahụrụ ịla uhi-uhi kaa ji. Ẹnẹhẹ, am bala Denis Carrigan kọ ri ọngọ ye ịlahị nya ụgbẹyị ịnyịnyị, wẹẹ ya ẹla nya Ohe e-epweji ọ-la ọnaabwọ ọhẹ ká Alibeenu ọhẹ-lọhẹ á juwa ka. Ụka ookpokpo ahị ka ụwa ene nya ụka ọwẹ wẹẹ lẹ. Ọnyang ọhẹ chị ẹla baahị nyori ahị nyị ri isoja nya ala Britain ịlẹ kịị dịrẹ ẹla ịbaa. Ọhẹka ọnụ ọ-kpa wụrụ ang nyahị datị hi ịnya ala Ireland à du kọ ya ịnyị pyii lẹ. Ẹlẹwẹ chị uhi juhi. Kori ká ọngịnyị á wu alisoja igu, ọọwa kem ka kpa ọmwụ igu nyamwụ lee ị ka da ọkọnị boo ụrụ ene myị́. Nyọlẹ kahị dayị ụbwọọhị odehe ẹ-ẹpwụ nya ohu wẹẹ ya ẹhị rịrị gbe ang ọ-rụnyẹ, ahị yẹ imoto ochiche ọhẹ kọ wẹ ịlahị nya ẹga ká ọnyang ọọwa chị ẹla baahị. Ọ kpehe kaka ya ẹla bala alẹng ịlẹpwụ nya omoto ọọwa, juwa nịrọ ụbwọ wẹ ẹga nyahị la ọkẹkẹnị. Ọọwa lẹ alẹng ịwẹ à pá omoto dụmwọọ wẹ ẹga nyahị lẹ, ị tọhị ịtọ ẹla pyịnyẹng u-uhye nya ụka ọlẹ ká ang ọ-rụnyẹ kaa go angịnyị lẹlẹ. Ị ya ẹla bala ọngọ kaa pá ang ọ-rụnyẹ ọọwa ụka kọ pwụ eji. Áhị jẹ́ wo ẹla ọlẹ kị wẹẹ ya ka. Ọngọhẹ á juwa omoto ọwẹ ka hu dalahị ka, lẹ ahị hwoo nyori ị ja kpahị kpoye nya ẹga ká ẹpwa ji kị ka họhị ang lẹ. Ma, ọ́ tị lịnyị ka. Ụka kam kpehe bwu ẹpwụ nya ang ọ-rụnyẹ ọọwa, m̀ tọ ọngọ pọọ wo yẹkẹẹ: “Alẹng ịla igbinọ ịlaa ja tọ ẹla wo u-uhye nyahị ịnyị?” Ọ wẹ yẹkẹẹ: “M̀ jẹ́ angịlẹ kanụ ri, m̀ tị ya jaa lẹ. Anụ chuko kaka. Anụ chịda lẹ.”

Ọọjịra-jịra ọtụka ọhẹ kị họ ịị Doblin la 1976, m̀ gbachị Pauline Lomax, kọ ri ọngọ kpa ụka nyamwụ wuu ya ẹrụ ọnyịịla bwu England. Ọọnahị ọnyang ọọwa ri ọngịnyị nya olegu, ọ kaa kpa ịlọmwụ keji, ọ tị há yẹẹyẹẹ ịnyịnyị. Ọwa bala Ray ọnyịnamwụ ọlẹng jẹ́ ẹlịlẹhị bwu eji-eji. Ahị ye awụlẹ ẹka ookpokpo ị-ịlahị nya ọọwa, ahị tị kịnyaa la ọ-kpa ụka nyahị wuu ya ẹrụ ọnyịịla ịị Ballymena, Northern Ireland.

Ahị họ ụkụrwọ nya isekut ọ-kpẹhị rịrị pyịnyẹng e-epweji nya Belfast, Londonderry, bala ẹga ị-la uhi-uhi ịkịla. Ọmyịmyị ọtụka nya aanahị ịlẹ kị jẹ́ nyẹẹkpẹ da ịgba ọgbaga nyaa, awụlẹ ọ-chị ebwo, bala awụlẹ ọ-ba ẹtẹ wẹ kaka gbịgba ha iJihova kaa juhi ọhụ. Ọ tị wahị kụrwaa ịnyịnyị!

M̀ kụ ẹpwụma nya Ireland ẹ-ẹpwụ nya ẹka iwo. La 1981 lẹ, egbeju ẹpwa à wụrụụhị ka ube-ụpwụ nya Gilead ka ịkịlasị 72 lẹlẹ. Nyọlẹ kahị họ kpá, ị yahị du ka Sierra Leone, West Africa.

Ahị kụ ẹpwa nya angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ẹ-ẹpwụma ọkịla bala aanahị 11 ịkịla. Ẹga ọ-kpụ́ ang ookpokpo, ẹga ọ-ya ụbwọ chị arụụ ịta, ẹga o-hyo enyi imiiye, injini ọ-kpa hụ́ ang ookpokpo, ang ọ-kpa ya ẹla ookpokpo bala injini ọ-kpa chị ang ọhụ ookpokpo ahị la lẹ. Ị kaa kpa ila rụ hya-hya, ọngịnyị tị jẹ́-ẹ ya ahị mẹ ụka ọlẹ kị ka kpa nyà ka. Ijiga ye achịnawụ nyahị la, ilo nya idu ịwa jụ wẹ ẹpwụ ọleji nya ube nyahị.

Ịlẹhị lẹ ọhịhị-ị́ chịkpẹẹ lụmẹ ka, ma ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ kaa ya ọkẹkẹnị hahị. Angịnyị kaa ju ihi nya ịBayịbụụ, ị tị kaa ke ụrụ kpẹnẹẹ ịnyịnyị. Iru nyaa myọnụ nya ang ọjẹ́jẹ bala o-ye ẹlịlẹhị myị ịnyịnyị. Alụwa kaa wụrụm nya “Ayịbahị Robert.” Pauline ọwa ri “Ahụ nya ayịbahị Robert.” Ma nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, ká ụkụrwọ ọla egbeju ẹpwa kaa ye ụka nyam gụ́ ọọwa du kam jẹ́-ẹ kpehe nya ẹla Ohe  gbuu kaka, angịnyị dọmwụ nyọka wụrụ ahụm nya “Ayahị Pauline.” Ị kaa wụrụm am nya “Ayịbahị Pauline.” Ọọwa há Pauline ahụm!

Iru nya aanahị ịlụwa ji ẹpwụ nya ẹbyahị, ma iJihova tị kaa họ ịbaba nyaa haa, ọ dọmwụ kaa haa ụ-ụgbẹyị ọlẹbyẹbyị ụka ọhẹ. (Mat. 6:33) M̀ kpịtịya nya oja nya ọọnahị ọnyang ọhẹ. Okpoko ọlẹ kọ la wuu ka jẹ́-ẹ ra ang oriri ọlẹ kọ ka nwọọ ọwa bala anyị nyamwụ nya ẹnụmwụ ọwẹ kem, ma ọ tị hwoo ha ọọnahị ọkịla ọlẹ kọ la okpoko nyọka ra utoji nya ẹdụrụ nya ịdụrụ ka. Ụka ọkịla ẹ-ẹpwụ nya ahyẹẹnụ ọọwa, ọnyang ọhẹ wẹ kaka nwụ ọọnahị ọnyang ọwẹ okpoko ọlẹ kọ yahị me ka nyọka họ inyi nyamwụ. Iwe-ahụrụ ịlịịwẹ ji lụmẹ-lụmẹ.

Ahị hụ Sierra Leone ẹ-ẹpwụ nya ẹka ihikichu. Ọọwa lẹ ị kpahị ka ịBẹtẹlụ ọla Nigeria lẹlẹ. Egbeju-ẹpwa ọlụwa lụmẹ gụ́ ọlẹ kahị ji ene. M̀ kaa họ ụma nya ụkụrwọ ọlẹ kam kaa họ ene-ene ịị Sierra Leone, ma ọyẹda tị ji ha Pauline ahụ nyam ọlẹ kọ lujwo họọ. Ọ kaa bịrị awa 130 la ọya ọnyị myị́ ọnyị ẹ-ẹpwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ, angịlẹ kọ kaa jẹ́ ịBayịbụụ ta tị kaa nwa kịlahị ịnyịnyị. Ma ụkụrwọ nya akini ị ya họọ lẹẹlẹẹ kọ ka nwụla ang ịkụrụ-kụrụ ịlẹ kị gu ene ẹẹ. Ọ nọ chẹẹ ene ká ụkụrwọ ọwẹ lẹẹ bọọ ahị, ma ọ wẹ ka yẹ nyori angịkịla jẹ́ apyobwuna nya ụkụrwọ ọlẹ kọ kaa họ yẹẹyẹẹ, ọ tị kaa kpa iwe ọlẹ kọ la ju aanamwụ ịla ịBẹtẹlụ ọhụ ịnyịnyị.

Ọhọhọ ọla Nigeria rihi onyeewe, lẹ ang lụmẹ-lụmẹ ji kahị ka jẹ́ wẹẹ. Ẹnẹhẹ, ọọnahị ọhẹ kpa oọọnahị ọnyang ọhẹ kọ wẹ ịBẹtẹlụ onyeewe wẹ ka dọnụ chịm ofisi nyam. Ụka kam hu ụbwọ nyọka ya họọ, ọwa hirikpẹẹ ya arụụ kụ eji ham. Ọ lam ẹbyẹbyị! Ụpwụ nya Ụkụrwọ nya Alẹrụ 10:25.26 bala Ọwụrụụ-wụrụ 19:10 wẹ irya nyam i-ijata. Irya ọhẹ byịm nyori, ‘M̀ byoo nyị họ ịnyị kaka mẹ?’ Ma m̀ tị jẹ́ nyori ịBẹtẹlụ ị yọọ wẹ, wẹ lẹ; ọ jẹ́ ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya.”

M̀ la ịlọm oyoyi jaabwọ ká ọnụ ọdachị ọwẹ wẹẹ kịlahị. Lẹ ụka ọkịla m̀ maga nyọka jẹ́ ang u-uhye nya ọhọhọ ọwẹ. M̀ wẹ ka yẹ nyori ọọnahị ọnyang ọwẹ họ jaabwọ kọ ri ọhọhọ nya ihi ọ-ya ha ọngịnyị ụpa ọhẹ nya ẹpwụma ọwẹ ụka ọọwa ịnyị. Alẹng kaa hị nọnọ ha ọngịnyị ụ-ụgbẹyị ọla ịnyịnyị. Abwọlẹ kị kaa bwu ya ihi ha ọngịnyị à wẹ lẹ. Ị-ịgba ọgbagba ọ ri ka; ẹla ụma ịlịnyị dọmwụ ji ẹpwụ nya ịBayịbụụ ịnyịnyị. (1 Sam. 24:8) M̀ chị ọkẹkẹnị nyori ḿ kụ ẹpwụ nya ájẹ́jẹ-ka ya ẹlẹhẹ ọlẹ kọ ka chị oyoyi ju ọọnahị ọnyang ọọwa ka.

 Ahị gbachị iru nya aanahị ịla Nigeria ịlẹ kị la ọmyịmyị ọnyọọngịrị ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ. Kụ ẹhị yẹ oja nya Isaiah Adagbona lẹẹ wẹẹ. a Ọ jẹ́ ẹlịlẹhị ụka kọ ri okolobya, ma ọ tị la ẹdụrụ nya ekpo. Ị kpọọ ka ẹga ká alekpo kaa ji, ma ọwa kem à ri Olibeenu nya iJihova ụ-ụwa lẹ. Nanana nyori ọtụpyịpyị ji, ọ jẹ́ da alekpo ịkịla kpoye nya angị 30 ụbwọ wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị kpụ ị ya ọjịra-jịra yeji ẹ-ẹga ọọwa.

La 1996 ị kpahị ka egbeju-ẹpwa ọla Kenya. Ọwẹ ri ụka ọhọhẹ kam wẹẹ mwụ ẹkpẹ ka ẹpwụma ọwẹ mwiiji nyọlẹ kam kele jaabwọ kam ya bwu ọmwụ ọdada lalẹ. ỊBẹtẹlụ ahị kụ lẹ. Ije lụmẹ-lụmẹ ju ụwa. Ị kaa chị egbe nya ekeji pwụra bwu ẹga nyaa aanahị anyang. Ẹnẹhẹ, ọọnahị ọnyang ọhẹ ị-ịBẹtẹlụ pehi iwindo nyamwụ da dodo. Ọ ka nya wẹ ẹpwa lẹy, ọ yẹ iru nya ije kị ja go ang iriri ịlẹ kọ la ri lẹlẹ. Ọ cheko rụnyẹ kpehe. Ije ịịwa rụ ịgbụ lẹ ị gbajị bwu iwindo kpehe lẹlẹ.

Am bala ahụm kaa ka ọjịra-jịra ọlẹ kị kaa ya òja nya Swahili. Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, ị chụm nyọka kpa ịlahị nya ịBayịbụụ Ọjẹ́jẹ nya ọjịra-jịra. Ma ḿ tị wo òja ọwẹ gbuu lẹka. M̀ kaa nwụla ang ọjẹ́jẹ ọọwa nọ dẹẹ, lẹ m̀ jẹ́-ẹ tọ ịtọ ẹla ịlụwa. Ma ọ kp̣ụ ká ẹla ọwẹwẹ nya aanahị á datị pyịnyẹng hi ẹla ọlẹ kị da ụ-ụpwụ lẹ aalẹ, ḿ kaa wo etu nyamwụ kaka. Ọ kaa la abwẹhẹ-abwẹhẹ chẹẹ! Ọ kaa jụm ha aanahị ịwẹ. Ọ kpụm ịpyọ nyọlẹ kị dọhụ pịlẹ balam bala ọ-kpịlaa keji bala ọ-ya iwe da ham nyọka kpịlahị nya ang ọjẹ́jẹ ọwẹ.

Áhị hụ Kenya pwụ ẹka ookpokpo myị́ ka. Ọọwa ị wụrụụhị ka egbeju-ẹpwa ọla Brooklyn New York la 1997 lẹlẹ. Ugbenyị wẹẹ, ahị juwa ẹ-ẹpwụma ọlẹ ká ang ọlala ji lẹ, ọọwa tị ka kpa akama nya ịlọmwụ warị myị́ ịnyịnyị. (Etu 30:8, 9) Ma aanahị ịla ẹpwụma ọwẹ kaa họ ang nya olegu la ila ọchịchị ịnyịnyị. Aanahị ịlụwa kaa kpa ụka bala ang ọlala nyaa da ụkụrwọ ọnyịịla ọlẹ ká ogu nya iJihova wẹẹ họ ụbwọ, ma ị́ kaa ya me la ịlaa nyọka kpụdụ gụ́ ọọwa ka.

Ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ, ahị yẹ jaabwọ ká aanahị mẹjẹ nyori ị la ọmyịmyị nanana nyori iwe-ahụrụ nyaa datị-datị. Ụ-ụwa Ireland, ahị yẹ jaabwọ ká aanahị la ọmyịmyị nanana nyori ojigi-jigi juwa. Aanahị ịla Africa mẹ ọmyịmyị nyaa jẹ nanana nyori i ji ẹpwụ nya ẹbyahị bala o-ri i ji lụrụ hi Alibeenu nya iJihova ịkịla. Aanahị ịla United States mẹ ọmyịmyị nyaa jẹ nanana nyori ị ji ẹpwụ nya ụdụ ọkpụkpụ. Ọ ka kpụ iJihova ịpyọ yẹẹyẹẹ ụka kọ chẹhị weji kaka yẹ jaaabwọ ká angịnyị nyamwụ kaa mẹjẹ nyori ịla ọháha ẹ-ẹga nyamwụ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ọnyị myị́ ọnyị!

Ẹka chịpwụrụ, dọmwụ “dụnyẹ gụ ụgbẹnggbịlẹ owu wẹẹ.” (Job. 7:6) Ahị kaa họ ụkụrwọ lẹẹlẹẹ bala angịkịla e-egbeju ẹpwa ọla Warwick, New York, ahị tị kaa chị ọkẹkẹnị nyọka kịnyaa la ọ-họ ụkụrwọ bala angịnyị ịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nya awụlẹ. Ahị chị ọkẹkẹnị, ọ tị kaa myịhị lẹhị nyọka họ dụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ nya iJisọsị ịKịrayịsị, Adịrahụ nyahị, ọngọlẹ kọ wẹẹ ka nwụ angị la ọmyịmyị ịlẹ kahị ka jụ́ wa kpá myị ka uri lụka o-kpii.—Mat. 25:34.