Pular para conteúdo

Pular para sumário

IHANTISI

Mi kihowoona atthu ookhuluvelya yaphwanyaka mpuha

Mi kihowoona atthu ookhuluvelya yaphwanyaka mpuha

ATTHUNAKA nyuuva nnawuupuwela mwaha woopileenyu ni nhinliyaleenyu muukumini winyu. Vano, mi ikikhumelenle iyo myaakha 50 uttuli kinari ni mpwanaaka nootthaka mooro u Quênia. Hi naheetta nkhayi ikwaha cinci nirwaaka u África ni nkwaha mmoca, hi noopelaka mwaha ifiilime imoca noonileehu nkhayi yooluma ittiini. Vano mpwanaaka aheera: “Iyo ifiilimeeyo khiyuulumile Ibiiblya mena vakaani.”

Mi kahancera unthyaa, kontha mi koona wiira kiivo yacuwelaawe nhina ittiini. Vano, mi kahonkoha co: “Isiyani weeva incuwelaa nhina ittiini?” Uyo ahomananiha uvuhelelaca mwahooyo, masi ahokihimerya wiira anumwaane yaari Saahiti a Yehova ni yaheetthucihiya citthu cikhwaawe co mbiiblyani ni kahancera unkohakoha.

Nahoopa mwaha mpaka uhiyu iriyari. Mpwanaaka ahokiirela wiira ituninya nolamulela Sotwani. (Joau 14:30) Atthunaka nyuuva ikhumelo yo khalayi nnacuwela iyo, masi miiva koonile ukhala itthu yonaanaano ni kahokhala otikhinihiya. Mi keetthucile wiira Nluku o nifento phinhoolela ituninya, masi mi kaanoonaka citthu coohiloka cinkhumelelaka ntuninyani cahaacuwelelaaka nlattuni. Mi kaarina myaakha 26 paahi ni mi kahoona citthu cinci caakitikhiniha.

Apaapa yeettihaka nteeke na atoropa o Estados Unidos. Phimaana, ikhumelo inamwannyaaka, mi kancuwela wiira wanihukuni yanhala uwa ikhotto yo bomba cuulupale. Ikhotto yo Vietname yahopacera uwaniya mi kinari icikola yuulupale yo Califórnia. Mi kahopacera upanka manifestação naanacikola akhwaaka. Nlattu wo iyo itthwiiyo, mapoliisiya ikwaha imoca yahonoomolaniha ni hi naakhumile nipuro naapankeehu manifestação nihoonaka kontha yahonihelela mwiisi wo gás lacrimogêneo. Waari ukati woohiloka ni atthu enci yampanka manifestação. Anasiyaasa yaheevakaciya ni khawaarivo wiiwananiya.

U London mpaka u Africa Central

Mwakha wo 1970, mi kahophwanya nteko u Alasca ni kahophwanya nsurukhu mwinci. Wahoolo, mi kahorwaa u Londres, kahothuma moota ni kahocisa nttala woohicuwela nipuro naarwaaka. Cinavinreene myeeri vakaani, mi kahophiya u África. Ukati weettaaka, mi kahaacuwela atthu ciicammo yeetta yamananihaka utthawa marikariko yaarinaaya.

Nhina wo citthu cotheene koonilyaaka ni caakicivenle, yaari itthu Ibiiblya yaahimyaaya wiira Sotwani phinhoolela ituninya ni mi kahaamini. Masi ukhala wiira Nluku khanholela ituninya, vano uyo ri vayi? Iyo phi itthu yaapheelaka ucuwela.

Cinavinreene myeeri mi kahophwanya wakhuliya waya nno nikohonno. Muukumini waka, mi kahaacuwela atthu enci yaari yahaahiile unvaresesa Nluku hataa yaakhumelelaka isiyani.

IRLANDA DO NORTE —“ILAPO YO BOMBA NI YAAKAPUTTHI”

Uturuwela waka u Londres, kahaalikarela anumwaane mpwanaakoole ni ayo yahokivaha Ibiiblya imoca. Uhoolo waya, mi kahorwaa u Amsterdão. Munna mmoca ahokoona kisomaka Ibiiblya mpirothi ni uyo aheevaherera wiira akikavihere wiiweeha saana Ibiiblya. Uhoolo waya, mi kahorwaa u Dublin ni kahophwanya Ipeteli wonwo. kahaatta nkhora woohoolo. Nwo phancuwenlyaaka Arthur Matthews, munna oocuwelaca ni kahonlepela ukisomiha Ibiiblya ni uyo ahopacera ukisomiha.

Mi akaaweelenle iperwa usoma waka Ibiiblya ni kahopacera usoma ilivuru cotheene co mumphwinkoni ni khweeliini kansomaka Ibiiblya. Citthu cotheene cankicivela. Umikutthaanoni mi kanwoonaka asaana yaacuwela waakhula makoho, ni alopwana yaacuwela waakhula makoho yaapankaaka ukhuma nenne nokhalayi: ‘Kontha isiyani cinaakhumelela citthu cootakhala ntuninyani? Nluku tipani? Inkhumelela isiyani ntthu akhwaaka?’ Asipatthannyaaka otheene yaari Maasahiti a Yehova, kontha mi akancuwela ntthu nkiina ahaari Saahiti ile ilapweele. Ayo yahokikavihera umphiyeera Yehova ni unfenta.

Nigel, Denis ni miiva

Mi kipattisiye mwaakha wo 1972. Uvira waya mwaakha mmoca, mi kahancera uvara nteko weepiyoneeru ni kahopacera ukavihera nloko nankaani no Newry, u Irlanda do Norte. Mi kahaacima inupa yaattamananne mwaako. Nwo cahaavo imope wakhiviru ninipuro kaakhalaaka, ni mi wootthenkaca myaaha caahalaaka utaphulela wanlokoni, kaaweha nnyo imopennyo. Nnyo caakhala toko cankiiwelela sana-saana ukati waataphwelaaya. Masi nnyo khacaakhitiri ukihimerya wakhala wiira mwahooyo kantaphulela saana awula ihaavo itthu yaalamuliyaaka urehererya. Mwaakha wo 1974, kaholattuliya uvara nteko weepiyoneeru owiivaherera nkhayi ni munna Nigel Pitt. Uyo ahokhala mpatthannyaaka muulupale.

“Nlattu wokhotto caakhumelela ilapo yo Irlanda do Norte, ikhirini caanaatepa upankiya. Mpaka atthu akiina yahokela wiira Irlanda do Norte yaari “ilapo yo bomba ni yaakaputthi.” Khayaari itthu yootikiniha uwoona atthu yaattakanaka mmaphironi, yoopelanaka ni yattikhaka ibomba. Venci-veci, nnyo inttewonnyo caakhala caanasiyaaya masi ciicammo caari caanattiini. Masi maprotestante ni akatoolika yancuwela wiira Maashiti a Yehova khaneekelakeliha isiyaasa. Phimaana, hi nankhitiri ulalyeera saana ni ninnema. Atthu naalalyereehu yancuwela nipuro naahalaawe ukhala narokottole ni yannihimerya khalayiiru wiira nihiviru nno nipuronno.

Masi ikwaha cikiina waanoopiha. Ikwaha imoca kinari mi ni piyoneero nkiina eehaniya Denis Carrigan, nalalyeera isittatti yankaani yahaarivo Maasahiti a Yehova. Nwo waarwennye ulalyeeriya ikwaha imoca pahi. Athiyana amoca yahonootherya ukhala anatoropa mabritanico owiittiyelelaca. Atthunaka ayo yoolumile commo konttha hi khanooluma toko anoolumaaya atthu o uyo ncokooyo. Iyo itthwiiyo yahonoopopiha, kontha ntthu amooniheraka unamaana natoropa, aneeviya awula woopeliya nikutha. Vano niwehereraka ikaaro, unaririile ni ninari veekha, nahoona ikaaro nipuro naawuriya café yaaryaaya athiya yanoothererihile. Ayo yahokhumela vate ni yahopacera uwulumana alopwana eeli yaari nkaaroni yanithoonyaka. Vano alopwana yaari nkaaronimmo yahopacera weettiha ikaarweeyo vaka-vakani mpaka nipuro naariihu ni yahopacera unikohakoha iwoora yahalaaya uwa ikaaro naaweherereehu. Uwa waya ikaarweeyo, ayo yahopacera omopana mwaha eettiha ikaarooyo, masi hiiva khanaakhitiri wiiwa itthu yoolumaaya. Khaariwo ntthu nkaaronimmo. Uyo ukatyuuyo, hi nahoona wiira ayo yoopuwela urwaa uniiva. Masi iyo khayakhumelenle. Ukhuruwa wihu nkaaronimmo, mi kahonkoha eettiha ikaarooyo ale alopwanaale yapheelani? Uyo ahaakhula: “Mi kinawuucuwelacani, phimaana kihaahimerya. Nhikhale nimasukhuli ni pooti wahinooveenyu itthu.”

Nihuku naathelaneehu, mweeri wo Março wo 1977

Mwaakha wo 1976 ukonkereesuni yo distritu a yaapankiye u Dublin, mi kahoncuwela Pauline Lomax. Aari piyoneera owivaherera aakhuma u Inglaterra. Uyo aari nthiyana owiiyeviha, oolipa nhina mminepani ni oofenta. Uyo ni muulupalyaawe Ray yancuwela ikhweeli ukhumelo inamwannyaaya. Unavinreene mwaakha mmoca, nahothelana ni nahorwaanela uhoolo ntekweehu weepiyoneeru owiivaherera ukati u Ballymena, Irlanda do Norte.

Hi nahopacera uvara nteko wootola maloko u Belfast, Londonderry, ni mapuro makhwaawe owoopiha. Hi neecoona ukhala oolipihiya noonaka waamini wo mayamunna wiira ahiye ileema co mattiinini caya ni uthanyana waarinaaya. Citthu cotheenennyo, wiira answalele Yehova. Ni Yehova anawaacera ni anaacaaliha venci!

Mi kihokhala u Irlanda myaakha 10. Vano, mwakha wo 1981 hi naholattuliya wiira nasome icikola yo Gileade, iturma 72. Umaliha wihu iyo icikoleeyo, naholattuliya wiira navare nteko u Serra Leoa, u África Ocidental.

SERRA LEOA—ATTHU OWAAMINI HATAA YAKHALAKA AMASIKHINI

Hi naakhala inupa yo mamisiyonaariyu naatthu ookhalaka 11 oreera nrima. Naapya ikucinya imocaaru, isoworo caari tthaaru, ichuveiro caari piili, telefone aari mmoca, maakina ookattha ikuwo yaari mamoca ni owuumiha mamoca. Iluusu khacaapica utthipyaa. Makhule yaari menci ni inwaa cankelaka mpaka watharini.

Nilapuwaka mooloko nirwaaka ukonkereesuni ilapo yowaattamana niiyo yaakhaleehu

Ayo makhalelwaayo khayaari omaana, masi ulalyeera wanciva. Atthwaayo yanhisima Ibiiblya ni yaaneewelela saana. Atthu enci yahopacera usoma ni yanaamini ikhweeli. Atthu o uyo ncokooyo yaakiihanaka “Senhor-Roberto,” ni amwaaraka yeehaniya “Senhora-Roberto.” Masi wahoolo, mi akaaviriha ukati mwinci wuulalyaani kontha kaarwaaka uvara nteko u Peteli. Vano, atthwaayo yahopacera uwiihana amwaraka “Senhora-Pauline” ni miiva kahopacera wiihaniya “Senhor-Pauline.” Amwaaraka yahaacivela venci iyo itthwiiyo!

Nirwaaka wuulalyaani, u Serra Leoa

Mayamunna enci yaari amasikhini, masi Yehova anaakavihera ukhalana yaapheelaaya, ikwaha cikiina nimananna ootikhiniha. (Mat. 6:33) Mi kinaawuupuwela anuunu amoca yaarina nsurukhu woohala uthumela iyoolya wiira yaalihere asaanaaya nihuku nimoca paahi. Masi, ayo yahonvaha nsurukhu wotheene munna aawerennya wiira athume mirette co malaariya. Woohipica, yahowa athiya waalepela wiira yaatthave ikharari caya ni yaholiva nsurukhu mwinci. Hi nanoonaka ikwaha cinci cikhumelelaka citthu toko iyo.

NIGÉRIA—UCUWELA IKHAPILA IKHWAAWE

Nihokhala u Serra Leoa myakha 9. Vano nahotamiherariya Ipetel yo Nigéria. Vano, naari ipeteli yuulupale. Ntekwaaka khawaavirikanne, masi waamwaraaka Pauline wahovirikana. Khalayi yaaviriha iwoora 130 paahi mweeri nteru yalalyeeraka naatthu yaasomihaaya Ibiiblya enci yaarwa uhoolo. Masi vano yahaana yavaraka nteko nkiina woottottha ikuwo. Wahovira ukati wiira alemalele. Itthu yaakavihenre waari ucuwela wiira itthu yaavaraaya yaanawooniya ukhala yofayita naatthu enci ni ciicammo wiira yahaana ukati wowaalipiha mayamunna ni mayanuunu akhwaawe yaavara nteko upeteli.

Ikhapila yo Nigéria yaari yovirikana venci ni hi nahaana niitthucaka wiilemaleliha. Nkwaha mmoca, anuunu yahowa unicuweliha nrokorihu aawile u Peteli nanaano. Ukati kaarweelyaaka uwuulumiha, ayo yahokikhoromela. Vano, mi kahosanka iwoora yeeyo ni kahoopuwela iveerusu piili caari mmuru waka: Miteko 10:25, 26 ni Apokalipse 19:10. Mi kahoopuwela: ‘Kihaana kaahimyeeraka wiira ahipanke ila itthwiila?’ Masi ukati yooyo, mi kahoopuwela: ‘Ala woona yalattuliyaka wiira avare nteko u Peteli, maanaaya wiira anaacuwela itthu inhimyaaya Ibiiblya.’

Mi kaahowiira usanka paahi ni akaacuwela itthu yoopaka. Vano, kahorwaa uwehaweha mmalivuruni ni kaheetthuca wiira ale anuunwaale yaapankile commo nlattu woleema yolapo yaakhaleehu. Atthwaayo ahaana ileema yowakhoromeela atthu. Iyo yaapankiya wiira yooniheriye ihisima atthu; kahi wiira yaaswalele. Ahaavo matakihero o mbiiblyani o iyo itthwiiyo. (1 Sam. 24:8) Mi wahokitteela nrima nlattu woohulumaca itthu yaahala uwuulihaca muru ale anuunwaale.

Ukati waaviraaya myaakha, hi nahaacuwela mayamuuna o Nigéria yoonihera umwaamini venci Yehova. Munna mmoca eehaniya Isaiah Adagbona. b Uyo eetthucile ikhweeli nari mmirawo, masi nuuwakatyaaya yahonkela iretta yo makuttula. Uyo ahoveleelihiya nipuro ninwacera anamakuttula. Uphiya wawe nwo, uyova paahi phaari Saahiti a Yehova veekhaawe. Unookhalaru wiira akiina yanonlupattha, uyo ahaakavihera anamakuttula 30 waamini ikhweeli ni nahokhumelela nloko nimoca nno nipurunno.

QUÊNIA—MAYAMUNNA YAHOKIVILELA

Ipitthu yookhweliya yonneehu u Quênia

Mwaakha wo 1996, hi nahothanliya wiira nirwee Ipeteli yo Quênia. Iyo yaari ikwaha yoopacera ukhuma nenne naakhumilyaaka kihinakhala nkristau. Hi naakhala u Peteli, ni nwo yanwaaka akhole unithotola. Ayo yaanaatuphela mayanuunu yaacisa mihokorokho ni yanwaakha. Nihuku nimoca, anuunu yahohiya icanela woohitthuka. Ukati waaturuwilyaaya yaaphwanyile akhole enci yalyaaka iyoolya yaari mpaani. Ayo yahokhuwela ni yahokhuma yatthawaka ni akholyaayo ciicammo yahokhuwela ni yahokhumela wacanelani.

Mi naamwaaraka Pauline nahorwaa ukavihera nloko neeswaahili. Ahinavira mahuku menci, mi kahothanliya wiira kihoolele usomiya ilivuru yo wanlokoni (mphantte wo mikutthaano ilelo uneehaneehu usomiya Ibiiblya wo wanlokini). Masi mi kooluma Iswaahili khampa mwaana mwankaani. Mi kansoma mwahooyo nihinaaya uphiya nihukunno wiira kooryaanihe upanka saana mwahooyo. Masi wakhala wiira haavo munna aakomentari itthu yahantikhiye nlivurunimmo, miiva akeewa itthu. Yaari itthu yoorika. Mi kanwoonela ihaaya mayamuuna, masi ukati yooyo kantikhinaca wiiyeviha ni ukiwacera waarinaaya.

ESTADOS UNIDOS—ATTHU OWAAMINI HATAA YAKHALAKA MATHACIRI

U Quênia khanaamalihale mwaakha. Vano, mwaakha wo 1997 hi naholattuliya wiira navare nteko u Peteli yo Brooklyn, Nova Iorque. Vano, naari ilapo atthu yaarinaaya mihakhu cinci. Iyo pooti uwaana itafaawuti. (Miru. 30:8, 9) Waahookhalaru commo, ulipa waya mminepani waari mwinci. Ayo yanvarela nteko mihakhu caya wiira akavihere nteko unvariya mumphwinkoni wa Yehova.

Nnyo myaakha cotheenennyo, nihowoona mayamunna yaari ookhuluvelya, hataa yakhalanaka makhaleloni. U Irlanda, nihowoona mayamunna yaarina waamini hataa yakhalaka ikhotto. U África, nihowoona mayamunna yaarina waamini hataa yakhalaka amasikhini. U Estados Unidos, nihowoona mayamunna yaarina waamini hataa yakhalaka atthu yaarina mihakhu cinci. Khweeliini, Yehova unantteela nrima awoonaka apoovwaawe yamooniheraka nifento hataa yakhalanaka makhaleloni.

Nkhayi naamwaaraka Pauline u Peteli yo Warwick

Ukati khupicile uvira—“khampa ikaruma yoottottha yattikhiyaka.” (Jó 7:6) Vano, hi ninvara nteko nipuro ninhooleliya miteko cihu u Warwick, Nova Iorque, ni unaanitteela nrima urwaanela uhoolo ntekweehu naavaranaka nteko atthu khweeliini anaafenta akhwaaya. Hi niri ootteeliya nlattu woopanka inkhitiriihu wiira ninkavihere Mweneehu, Yesu Kristu. Woohipica, uyo naahala waavaha itthuvo atthu otheene ookhuluvelya.—Mat. 25:34.

a Ilelo, ineehaniya ikonkereesu yo ncoko.

b Ihantisi ya munna Isaiah Adagbona ihantikhiya nrevistani Ukhalenla 1 yo Abril yo 1998, ipaag. 22-27. Uyo khwile mwaakha wo 2010.