Chayta niwajtin mayta asiykukorqani. Nipuni yuyarqanichu amigoy religionmanta parlananta. Chayrayku taporqani: “¿Acaso qan Bibliamanta yachankichuri?”, nispa. Paytaj ni imata niwarqachu. Jinapis ratonmanqa niwarqa maman Jehovaj testigon kasqanta, wakin imastataj yachachisqanta. Astawan yachayta munaspataj, astawan willarinawanta nerqani.

Tutakama parlaykorqayku. Amigoyqa sutʼinchawarqa Biblia nisqanman jinaqa, kay mundota Satanás kamachishasqanta (Juan 14:30). Ichapis qan chayta yachankiña, jinapis noqaqa mana yacharqanichu, maytataj yachayta munarqani. Uyarejpuni kani kay mundotaqa uj kʼacha cheqan Dios kamachishasqanta. Tukuy ima pasasqanraykutaj, chayqa mana creenapaj jinallachu karqa. 26 watasniyojllaraj kashajtiypis, ashkha imasrayku mana puñuyta atejchu kani.

Tatayqa Estados Unidospi, Fuerza Aereapi piloto kasqa. Chayrayku lloqallitumantapacha yacharqani guerra nuclear kayta atinanqa mana cuentollachu kasqanta. Ejercitoqa wakichisqa kasharqa, chaypajqa uj botonllataña ñitʼiykunanku karqa. Californiapi universidadpi kashajtiy, Vietnampi guerra kasharqa. Compañerosniywan marchasman rej kani, policiastaj garroteswan qhatiykachawaj kayku. Gases lacrimogenosta kachaykuwasqaykuraykutaj mana samayta atispa, nitaj sumajta rikuyta atispa ayqekoj kayku. Chay tiempo chʼajwaslla kasqanrayku kausayqa mana facilchu karqa. Politicosta wañuchej kanku, marchasta ruwaj kanku, tukuy imamantataj chʼajwaj kanku. Runasqa tukuy imata nej kanku. Noqataj mana yacharqanichu pitachus creenayta.

1970 watapi Alaskaj norte ladonman trabajaj riporqani, ashkha qolqetataj ganarqani. Chantá Londresman viajarqani (Inglaterraman). Uj motota rantikuspataj sur ladoman kachaykukorqani, maymanchus chayanayta mana yachaspalla. Killasninman Africaman chayarqani. Ñanpeqa ashkha runasta rejserqani. Paykunapis noqa jinallataj problemasninkumanta ayqeshasqanku.

 Bibliaqa nin kay mundota Satanás kamachishasqanta. Tukuy imata rikusqayrayku, uyarisqayraykutaj repararqani chayqa cheqapuni kasqanta. Jinapis yachayta munarqani maypichus Dios kashasqanta.

Pisi killasninmantaj chayta yacharqaniña. Watasninmanqa ashkha hermanosta, hermanasta ima rejserqani. Paykunaqa ima kajtinpis kʼata cheqa Diosta munakullankupuni. Chayrayku paykunata munakuni.

Londresman kutipuspa amigoypa mamanta maskʼarqani, paytaj uj Bibliata regalawarqa. Tiemponmantaj Amsterdamman riporqani (Países Bajosman). Uj pacha callepi luz urapi Bibliata leesharqani. Uj testigotaj chayninta pasashasqa, niwarqataj astawan sutʼincharinawanta. Chaymantataj Dublinpi (Irlandapi) kashaspa Jehovaj testigosninpa sucursalninman rerqani. Chayaspaqa punkuta takaykorqani, pasaykuchiwarqankutaj. Chaypitaj hermano Arthur Matthewsta rejserqani. Payqa sumaj yachayniyoj karqa, unaytañataj Jehovata sirvishasqa. Payta nerqani Bibliamanta yachachinawanta. Paytaj “ya” niwarqa.

Bibliamanta yachakushasqayqa maytapuni gustawaj. Jehovaj testigosnin librosta, revistasta orqhosqankutataj mana saqespa leejpuni kani. Bibliatapis leellajtaj kani. Kay mundomanta yachayniyoj runasqa may chhika watastaña kay imasta yachayta munanku: “¿Imaraykutaj sajra ruwaykuna tiyan? ¿Pitaj Dios? ¿Wañupuspa waj vidamanchu yaykunchej?”. Wawaspis chay tapuykunaman reunionespi kutichiyta atisqankuta rikuspa mayta tʼukorqani. Chay nacionpi ni pita rejsisqayrayku, amigosneyqa tukuyninku testigos karqanku. Paykunaqa Jehovata munakunaypaj, munaynintataj ruwayta munanaypaj yanapawarqanku.

1972 watapi bautizakorqani. Watanmantaj precursor kayta qallarerqani, riporqanitaj Newrypi kaj uj juchʼuy congregacionman (chayqa kashan Irlanda del Nortepi). Chaypeqa loma kʼuchupi rumimanta uj wasisituta alquilakorqani. Chay qayllapi wakas kasqanrayku, discursosniyta chayman ensayaj rej kani. Wakasqa mikhusqankuta kutipakoj jina chayri kʼanukoj jina, sumajtapis uyarishawankuman jina qhawawaj kanku. Chay wakas ni “mú” niwajtinkupis, paykunawan sumajta ensayaj kani uyarejkunata qhawaspa parlayta atinaypaj. 1974 watapitaj precursor especialta jina churawarqanku. Compañeroyqa Nigel Pitt karqa, kunankamapis sumaj amigosllapuni kayku.

 Chay tiempopi Irlanda del Nortepeqa, anchapuni chʼajwas kasharqa. Chayrayku wakin runasqa Irlanda del Nortemanta nej kanku “bombaswan balaswan juntʼa” kasqanta. Callespeqa sapa día maqanakoj kanku, runasta baleaspa wañuchej kanku, autosmanpis bombasta churaykuspa tʼojyachej kanku. Chaytaj karqa religionespura maqanakusqankurayku, políticos maqanakusqankurayku ima. Evangelicoswan catolicoswanqa yacharqanku Jehovaj testigosnenqa mana politicaman satʼikusqaykuta. Chayrayku mana anchata manchachikuspa predicayta atillarqayku. Ashkha kutispi, predicaj kayku chay runasqa yachaj kanku maypichus, maykʼajtajchus chʼajwas kananta. Chaytataj willawaj kayku mana chayman rinaykupaj.

Jinapis wakin kuteqa peligropi rikhurejpuni kayku. Uj pʼunchay hermano Dennis Carriganwan chay qayllapi kaj llajtitaman predicaj rerqayku. Paypis precursorllataj karqa. Chaypeqa mana testigos karqachu, uj kutillatarajtaj chayman rerqayku. Chaypitaj uj warmi tumpaykuwarqayku wateqaj soldados británicos kasqaykuta nispa. Ichapis chayta yuyarqa mana irlandeses jinachu parlasqaykurayku. Maytapuni mancharikorqayku. Soldadoswanchus kʼachas kaykuman karqa chayqa, ichapis wañuchiwaykuman karqa chayri rodillasniykupi balearpawaykuman karqa. Denniswan noqallawan microta suyasharqayku, maytataj chirisharqa. Jinallapi rikorqayku maypichus chay warmi tumpaykuwarqayku chay cafeteriaman uj autota qayllaykushajta. Chay warmeqa llojsimuytawan chay autopi kaj iskay runaswan parlaj churakorqa, may phiñasqataj señalarimushawarqayku. Chay runastaj calmitallawan autopi qayllaykamuwarqayku, microj horarionmantataj tapuykachawarqayku. Micro chayamojtintaj choferwan parlarqanku, nitaj uyarerqaykuchu imatachus parlasqankuta. Iskaynillayku pasajeros kasqaykurayku, yuyarqayku chay llajtamanta orqhospa imatapis ruwaykunawaykuta. Pero mana imanawarqaykupischu. Micromanta uraykuytawantaj choferta taporqani: “Chay jóvenes, ¿noqaykumantachu tapusunku?”, nispa. Paytaj niwarqayku: “Ama llakikuychejchu. Niniña pikunachus kasqaykichejta. Mana imanasonqachejchu” nispa.

1976 watapi Dublinpi kinsa pʼunchaypaj jatun tantakuy ruwakorqa. a Chaypitaj Pauline Lomax sutiyoj precursora especialta rejserqani. Payqa Inglaterramanta visitaj risqa, Jehovatataj maytapuni munakorqa, kʼumuykukoj sonqo karqa, may kʼacha hermanataj. Paywan hermanon Raywanqa wawasmantapacha Jehovata rejsisqanku. Uj watanmantaj casarakorqayku, precursores especiales jinallapunitaj Ballymenapi sirverqayku (chayqa kashan Irlanda del Nortepi).

Uj tiempota Belfastpi, Londonderrypi, waj lugarespiwan congregacionesta waturispa sirverqayku. Chay lugaresqa peligrosos karqanku. Mayta tʼukorqayku chay hermanos sinchʼi creeyniyoj kasqankumanta. Paykunaqa Jehovata sirvinankupaj sumaj saphichasqa creenciasninkuta, chejninakuyta, chhoqonakuyta ima saqepusqanku. Sutʼi karqa Jehová paykunata bendecisqan, cuidasqantaj.

Irlandapeqa 10 watasta karqani. 1981 watapitaj invitawarqayku Galaad escuelaman clase 72 nisqaman. Chay escuelamantataj Sierra Leonaman kachawarqayku (África Occidentalman).

Uj wasillapi 11 kʼacha misioneroswan tiyakorqayku. Tukuyniyku uj cocinallayoj, kinsa bañosnillayoj, iskay duchasnillayoj, uj telefonollayoj, uj lavadorallayoj y uj secadorallayoj karqayku. Luztaj sapa rato mana yuyashajtillayku apagakoj. Techoqa  jukʼuchaswan juntʼa kaj, wasi uramantaj cobra kataris yaykoj kanku.

Ajinapi tiyakuspapis predicaspaqa may kusisqa kaj kayku. Runasqa Bibliata respetaj kanku, sumajtataj uyariwaj kayku. Ashkhas Bibliata estudiarqanku, testigosmantaj tukorqanku. Runasqa niwaj kanku “don Robert” nispa, señoraytataj “doña Robert” nispa. Chantá sucursalpaj astawan llankʼayta qallarerqani, niñataj anchata predicaj rejchu kani. Chayrayku señoraytaqa “doña Pauline” nispañataj nej kanku, noqatataj “don Pauline” nispa. Chaytaj señorayman gustaj.

Ashkha hermanosqa pobreslla kaj kanku. Jinapis Jehovaqa necesitasqankuta qojpuni, wakin kutisqa tʼukunapaj jina (Mat. 6:33). Uj hermanamanta yuyarikunipuni. Paypataqa wawasninwan chay día mikhunallankupajña qolqesitun tiyaporqa. Chaypachapuni uj hermanito malariawan onqosqa kasharqa, nitaj qolqen kaporqachu necesitasqan jampista rantikunanpaj. Hermanataj payman tukuy qolqesitunta qoporqa. Chay diallataj uj warmi chay hermanaj wasinman risqa, peinachikunanpajtaj pagasqa. Chay jinasqa pasallajpuni.

Sierra Leonapeqa jisqʼon watasta karqayku. Chantataj Nigeriapi kaj Betelman apawarqayku. Chay sucursalqa may jatun. Chaypeqa Sierra Leonapi jinallapuni oficinapi trabajarqani. Pero señoraypajqa uj jatun cambio karqa, nitaj facilchu karqa. Sierra Leonapeqa killantinta 130 horasta predicasharqa, estudiosninpis sumajta ñauparisharqanku. Nigeriapitaj diantinta uj cuartopi llikʼisqa ropasta siraspallaña kaj. Payqa mana chayman yachaykukuyta atillarqachu. Jinapis tiempowanqa repararqa hermanos mayta agradecekusqankuta, tukuy atisqantataj ruwarqa waj betelitasta kallpacharinanpaj.

Nigeriapi kausayqa waj jinataj noqaykupaj karqa, may chhika imastataj yachakunayku karqa. Yuyarikuni uj pacha uj hermano oficinayman jamusqanta, Betelman recién chayamoj hermanitata presentanawanpaj. Noqaqa saludarinaypaj makiyta jaywarerqani, paytaj ñaupaqeyman qonqoriykukorqa. Maytapuni mancharikorqani, chay ratotaj yuyarikorqani imatachus Hechos 10:25, 26 chantá Apocalipsis 19:10 nisqanta. Nikorqanitaj: “¿Ama chayta ruwaychu nisajchu?”, nispa. Jinapis piensarerqani: “Betelman invitarinku chayqa Bibliamanta yachanña”, nispa.

Ni imanakuyta atispataj parlarillarqanipuni. Chaymantataj imaraykuchus chayta ruwasqanta investigarqani. Chay suyumanta wakin lugarespeqa ajinatapuni ruwaj kasqanku, chay hermanitataj chayrayku qonqoriykukuwasqa. Qharispis qonqorikullajtaj kasqanku. Chaytaqa respetoraykulla ruwaj kasqanku, manataj pitapis yupaychasqankuraykuchu. Bibliapipis chayman rijchʼakoj imasmanta  parlallantaj (1 Sam. 24:8). Walejtapunichá mana imatapis nerqanichu. Mana yachaspalla sonqonta nanarpachiyman karqa.

Nigeriapeqa ashkha hermanosta rejserqayku. Paykunaqa tukuy kausayninkupi sinchʼi creeyniyoj kasqankuta rikucherqanku. Paykunamanta ujnenqa Isaiah Adagbona karqa. b Payqa jovencitunmantapacha Jehovata rejsisqa, chaymantataj lepra onqoyniyoj kasqanta nisqanku. Chayrayku paytaqa lepra onqoyniyojkunalla tiyakoj kanku chayman apasqanku, chaypitaj paylla testigo karqa. Churanakuy kajtinpis treintamanta astawan runasta testigos kanankupaj yanaparqa, uj congregaciontataj rikhuricherqa. Chay runasqa tukuyninku leprayoj karqanku.

1996 watapi Keniapi kaj Betelpi sirvinaykupaj kachawarqayku. Chay nacionmanqa qallariypi uj amigoywan parlarerqayku nerqaykichej chaymantapacha mana ujtawan kuterqanirajchu. Chaypeqa Betelpi tiyakorqayku, cercopiteco verde nisqa monostaj jamojpuni kanku, hermanasmantataj frutasta apashajtinku qhechorqoj kanku. Uj pacha uj hermanaqa cuartonpa ventananta kichasqallata saqerpasqa, kutinanpajtaj ashkha monos yaykuykuspa tarisqanku mikhunata kusiy mikhurikushasqanku. Chayta rikuytawantaj hermanaqa qhaparispa usqhayllata cuartonmanta correrqamorqa, monospis manchariywan qhaparispa ventananta saltaramorqanku.

Señoraywanqa suajili parlaypi uj congregacionta yanapakuyta qallarerqayku. Pisi tiemponmantaj Bibliamanta Yachaqanapaj tantakuyta apaykachanayta niwarqanku (kunantaj sutikun Bibliamanta yachakunapaj). Jinapis suajili Parlaytaqa manaraj allintachu parlaj kani. Ñaupajsitumantaña sumajta estudiaj kani tapuykunata allinta leenaypaj. Pillapis qhelqasqa kasqanmanta wajta kutichejtenqa ni imata entiendejchu kani. Mana entiendesqaymanta rabiakoj kani, hermanosmantataj llakikoj kani. Ajina kajtinpis hermanosqa pacienciakuwarqanku, kʼumuykukoj sonqostaj karqanku. Chaytaj mayta tʼukuchiwarqa.

Keniapeqa ni watatapis karqaykuchu. 1997 watapi invitawarqayku Brooklynpi (Nueva Yorkpi) kaj Betelman. Chay suyu qhapaj kasqanrayku nillataj Jehovata sirviyta atinapaj jinachu (Pro. 30:8, 9). Jinapis kaypi tiyakoj hermanosqa sinchʼi creeyniyojllataj kanku. Tiemponkuta, kapuyninkutapis churanku mana qhapajyanankupajchu, manaqa Jehovaj llajtanta yanapakunankupaj.

Irlandapi chʼajwas kajtinpis, Africapi wajchas, may karupitaj kajtinkupis, Estados Unidospitaj qhapaj nación kajtinpis, watas pasasqanman jina rikuyku hermanosqa imapi rikukuspapis creeyninkuta rikuchisqankutapuni. Jehovaqa maytachá kusikun kamachisnin imapi rikukuspapis payta munakusqankumanta.

Watasqa usqhayllata pasapun. Job 7:6 nin jinataj “pʼunchaykunaqa rato pasapun, awashaspa minita pasachisqankumantapis aswan ratoraj”. Kunanqa centralninchejpi sirvishayku cheqamantapuni munanakoj hermanoswan. Chayqa kashan Warwickpi (Nueva Yorkpi). Reyninchej Jesucristota yanapakunaykupaj tukuy atisqaykuta ruwayqa mayta gustawayku, maytataj kusichiwayku. Payqa tukuy kasukojkunata tumpamantawan tʼinkanqa (Mat. 25:34).