1. ¿Jantʼoj in uchaʼ a Jesús in aykolil tin kwéntaj in taltal an xeʼtsintaláb ani jantʼoj in uchaʼchik abal kwaʼalak kin tʼajaʼ?

 TAM TI wéʼits neʼets ka tsemets a Jesús konówiyat kʼal tseʼ in aykolil, abal «jantʼoj tam tsuʼbixtaláb kin aychij kin tsuʼuwchik tam wéʼits neʼets ka taley axéʼ xi xeʼtsintaláb» (Mat. 24:3). Walám in aykolil a Jesús in léʼak kin exlaʼ jaykʼiʼ ti neʼets ka talabedháj an bichow Jerusalén. Jawaʼ a Jesús in tókʼtsiy in tejwamédhaʼ abal yab expidh kʼwajatak ti kaw tin kwéntaj nixéʼ a kʼicháj. Jayej kʼwajatak ti kaw tin kwéntaj jawaʼ neʼets ka watʼey tin taltal axéʼ an xeʼtsintaláb. Pero jajáʼ in uluw: «Ni jitaʼ tam inik yab in tsoʼbim an pejadh kʼicháj nibal an pejadh hora, tam antsanáʼ neʼets ka tʼajan, ma i ángelchik ti eb ma nanáʼits tin tsakámil a Dios yab i tsoʼbim. Expidh in tsoʼbim u Tátaj ti eb». Ani jayej in uchaʼ ka kʼwajiychik tsʼejkakadhits (Mar. 13:32-37).

2. ¿Jaleʼ ti an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo kwaʼalakchik ka kʼwajiy tʼojojodh?

² In aykolil a Jesús axi ti kʼaʼál siglo kwaʼalak ka kʼwajiychik tʼojojodh, in yéjenchalak kin tʼajaʼ abal kin jekʼaʼ in ejatal. A Jesús in uchaʼchik jantʼoj kwaʼalak kin lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal kin exlaʼchik abal wéʼits neʼetsak ka talabedháj a Jerusalén. A Jesús in uchaʼchik axéʼ xi kaw: «Tam ka tsuʼuwchik tóntsidhits an bichow Jerusalén, tam ka lej tsoʼóbnaʼ abal in bajúmalits nixéʼ an kʼicháj abal ka talabedháj nixéʼ xi bichow». In uchaʼchik abal tam kin tsuʼuw nixéʼ, kwaʼalakchik ka kʼalej ti tsinel ban tsʼén (Luc. 21:20, 21). Jitaʼchik in bélkaʼ jawaʼ uchan kʼal a Jesús kʼalechik ti tsinel ban tsʼén okʼxidh ka talabedháj a Jerusalén ani yabchik tsemets.

3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

 ³ U kʼwajílits tin taltal an xeʼtsintaláb. Jaxtám lej exbadh ki béletnaʼ ti baʼ, ku kʼwajiy tʼojojodh ani ki béletnaʼ ti baʼ antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajaʼ an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo. Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ku tsalpaxin tekedh kʼal jawaʼ kʼwajat ti watʼel tin puwél an xeʼtsintaláb. Jayej neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ ki béletnaʼ ti baʼ ani neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ ki eyendhaʼ alwaʼ an kʼij biyat u ulel in kʼichájil a Jehová.

4. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ ki tsalpay kʼal jawaʼ kʼwajat ti watʼel ban xeʼtsintaláb?

⁴ A Jesús in olnaʼ jantʼoj neʼetsak ka tejwaméj okʼxidh ka talabedháj axéʼ xi xeʼtsintaláb. Jaxtám wawáʼ i lej tʼajál ti kwéntaj jantʼiniʼ ti kʼwajat ti putnal axéʼchik xi kʼej kaw (Mat. 24:3-14). An abatwálej Pedro tu uchaʼ abal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj an kʼej kaw kom nixéʼ neʼets tu ku tólmiy ki koʼoy tsapik i bélomtal (2 Ped. 1:19-21). Ti Apocalipsis a Jesús tu tʼilchal axéʼ xi kaw: «Neʼets ka olnáj al axéʼ xi uw jawaʼ a Dios in tejwamédhanchij a Jesucristo lej chubax neʼets ka dhubat tʼajan» (Apoc. 1:1). I léʼ ki tsuʼuw jantʼiniʼ ti kʼwajat ti putnal an kʼej kaw, jaxtám i lej tʼajál ti kwéntaj jawaʼ kʼwajat ti watʼel ban xeʼtsintaláb. Walám ma i kulbetnál ki tʼilaʼ kʼal an epchalchik jawaʼ kʼwajat ti watʼel ban xeʼtsintaláb.

5. ¿Jantʼoj in tomnál ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj tam u tʼilom kʼal an epchalchik tin kwéntaj an kʼej kaw?

⁵ Tam ki tʼilaʼ kʼal an epchalchik jawaʼ kʼwajat ti watʼel, lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ i ulal. Yab i léʼ ki olnaʼ i kwetém tsalápil kom nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal yab ku kʼwajiy junkudh. Walám junchikíl ki atsʼaʼ abal an eyalchik kʼwajatits in tʼajál jantʼoj abal ka waʼtsin i koyataláb. Walám wawáʼ ki tsalpay abal nixéʼ kʼwajatits in putuwal an kʼej kaw axi kʼwajat ti 1 Tesalonicenses 5:3, pero jawaʼ in tomnál ki tʼajaʼ jats ki tsuʼuw ban publicaciones jawaʼ tu ólchal in bichówil a Jehová. Tam ki tʼilaʼ kʼal an epchalchik tin kwéntaj jawaʼ kʼwajat ti watʼel, ki tsápnanchij ki eyendhaʼ an publicaciones, axéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ki «koʼoy i tsalap jununúl» (1 Cor. 1:10; 4:6).

6. ¿Jantʼoj i exóbnal kʼal jawaʼ in ulal 2 Pedro 3:11-13?

⁶ (Ka ajiy 2 Pedro 3:11-13). An abatwálej Pedro tu tólmiy ki exbay jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ kom kʼwajat ti putnal yan i kʼej kaw. Jajáʼ tu uchál ku kʼwajiy lej tʼojojodh abal in kʼichájil a Jehová. ¿Jaleʼ? Kom i léʼ ki eyendhaʼ alwaʼ an kʼij abal ku kʼwajiy utat kʼal a Dios ani ki tʼajaʼ jawaʼ in léʼ Jajáʼ. Yab i tʼajál kom i léʼ ki exlaʼ an kʼicháj ani an hora tam neʼets ka ulits a Armagedón (Mat. 24:36; Luc. 12:40). Kʼal axéʼ i exbayal abal i léʼ ku tʼojojon kom i léʼ ki tʼajchij in kulbétal a Jehová ani kom i kʼanidhál. Abal ku kʼwajiy tʼojojodh i yéjenchal ki béletnaʼ ti baʼ.

7. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ki béletnaʼ ti baʼ? (Lucas 21:34).

⁷ A Jesús in uchaʼ in aykolilchik kin lej tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ kʼwajat ti tejwamél ban xeʼtsintaláb, pero jayej in uchaʼchik abal kin lej béletnaʼ tin baʼ. Ani játs in uchaʼchik ti Lucas 21:34 (ka ajiy). Tanáʼ a Jesús in uchaʼchik: «Ka lej tʼajaʼchik ti kwéntaj». Tam, ¿jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj? Kwaʼal ki lej béletnaʼ ti baʼ abal  yab ki kʼibchij a Jehová ani yab ku owméj kʼal Jajáʼ. Antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kʼanidhál a Jehová (Prov. 22:3; Jud. 20, 21).

8. ¿Jantʼoj tu uchaʼ an abatwálej Pablo abal kwaʼal ki tʼajaʼ?

⁸ An abatwálej Pablo in uchaʼ an epchalchik jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ abal kin béletnaʼchik tin baʼ. In uchaʼchik abal kwaʼalak kin lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal «ka xeʼtsin jantʼiniʼ i atikláb axi tsalpadh ani yab ejtíl axi makuʼ in tsalap» (Efes. 5:15, 16). A Satanás in exál tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová, jaxtám an Biblia tu uchál abal ki tsápnanchij ki exlaʼ jawaʼ pel in kulbétal a Jehová abal yab tu ku ataʼ a Satanás (Efes. 5:17).

9. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki exlaʼ jantʼoj in léʼ a Jehová abal ki tʼajaʼ?

⁹ An Biblia yab tu ólchal patal an kʼibataláb axi tu punchal a Satanás abal tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová, ani jayej yab etsʼey neʼets tu ku ólchij jawaʼ kwaʼal ki tʼajaʼ. Wawáʼ játs axi kwaʼal ki tsápnanchij ki exbay «jantʼiniʼ tu tsalpax a Jehová». Ani axéʼ neʼets ki tʼajaʼ tam ki ajiy an Biblia ani tam ki lej tsalpay kʼal jawaʼ i ajiyal. Max ki tsápnanchij ki exbay jawaʼ a Jehová in léʼ abal ki tʼajaʼ ani ku tsalpaxin jantʼiniʼ a Jesús, yab neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh, belits max yab waʼats jun i abatnaxtaláb abal jantʼoj ki tʼajaʼ (1 Cor. 2:14-16). Talchik i kʼibataláb neʼets ki ejtow ki jekʼaʼ, pero talchik yab neʼets ki exlaʼ jantʼiniʼ ti awits tu ku odhnaʼ.

10. ¿Jantʼoj játs axi yab in tomnál ki tʼajaʼ?

¹⁰ Wawáʼ i exlálits abal waʼats yan jantʼoj axi yab in tomnál ki tʼajaʼ, ejtíl ki kʼatsubnaʼ jun i mimláb o jun i inik, jayej yab kwaʼal ku wilej, ki watʼkʼanchij kʼal an kʼapnél, ki eyendhaʼ i kaw axi u odhnax, ku kʼijidhbéj kʼal jawaʼ kidháb, nibal ki lej junkuw jitaʼchik yab in kʼakʼnál a Jehová (Sal. 101:3). Ki tʼilaʼ abal a Satanás játs axi tu tomolnál ani jajáʼ etsʼey xeʼets in alimchikal jantʼiniʼ tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová (1 Ped. 5:8). Max yab ki tʼajaʼ ti kwéntaj, in éjtowal kin tʼajaʼ abal kʼayúm kʼayúm ki paʼixnaʼ jitaʼ, ki kʼadhatnaʼ ti baʼ ani ki dhayaʼ i tsakultaláb. Jayej walám ma ki ujnaʼ tu janamkáw (Gál. 5:19-21). Tam ki tujchij ki atsʼaʼ axéʼ walám yab ki tʼajaʼ ti kwéntaj, pero talbél neʼets ki ujnaʼ ani neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki tixkʼaʼ nixéʼ xi kidháb leʼnomtaláb (Sant. 1:14, 15).

11. ¿Jaleʼ ti lej kʼakʼadh ki júnkunchij an atiklábchik axi yab in kʼakʼnál a Jehová?

¹¹ Ki tsuʼuw jun i tʼiplab abal ki exbay jantʼiniʼ ti kʼayúm kʼayúm i éjtowal ki tʼajaʼ jawaʼ in tʼajál an atiklábchik axi yab in kʼakʼnál a Jehová. Ti tʼojlábil u tujel ki junkuw jitaʼ axi yab in kʼakʼnál a Jehová, kom i léʼ ki tólmiy abal ka utey kʼal Jajáʼ. Walám ki tujchij tu kʼapul junax tam junchikíl, pero talbél chúdhatits i tʼajál. I juntal tʼojnal in ujnám kin uluw i kidháb kaw ani ti kʼatsub. Tam kʼaʼál yab i kulbetnál pero talbél yabáts i uchál jantʼoj kom i ujnámits ki junkuw. Jun i kʼicháj jajáʼ tu kániyal ku kʼalej ki utsʼaʼ jantʼoj talbél kʼal an tʼojláb ani wawáʼ i bátsʼuwal ku kʼalej. Kʼayúm kʼayúm u tujel tu tsalpax ejtíl jajáʼ. ¿Yab aníts abal kʼayúm neʼets ku tujey ki tʼajaʼ jawaʼ in tʼajál jajáʼ? Wawáʼ i tsápnanchal ku neʼdhaxin alwaʼ kʼal an atiklábchik. Pero lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj yab ki lej junkuw abal yab ku tujey ki tʼajaʼ jawaʼ jajáʼchik in tʼajál (1 Cor. 15:33). Max ki bélkaʼ jawaʼ a Jesús in uluw neʼets ki lej béletnaʼ ti baʼ ani yab neʼets ki watʼadh junkuw an atiklábchik axi yab in kʼakʼnál a Jehová (2 Cor. 6:15). Neʼets ki  exbay abal lej kʼakʼadh ki junkuw i atiklábchik axi yab in kʼakʼnál a Jehová ani tam yabáts neʼets ki lej junkuw.

12. ¿Jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ in aykolil a Jesús biyat kin bajuw ka talabedhaʼ an bichow Jerusalén?

¹² ¿Walám neʼetsak ka jilkʼon ti koyol in aykolil a Jesús biyat in aychal ka talabedháj an bichow Jerusalén? Imbáj, pidhanchik jun i exbadh tʼojláb kʼal a Jesús. Uchanchik abal kwaʼalak kin olnaʼ an alwaʼ kaw ban bichow «Jerusalén, ani tin puwél an tsabál Judea ani tin puwél an tsabál Samaria, ani tin puwél an tsabál» (Hech. 1:6-8). Axéʼ pelak jun i tʼojláb lej púlik, pero neʼetsak kin ejtow kin putuw max kin eyendhaʼchik alwaʼ an kʼij.

13. ¿Jaleʼ ti kwaʼal ki tsápnanchij ki eyendhaʼ alwaʼ an kʼij? (Colosenses 4:5).

¹³ (Ka ajiy Colosenses 4:5). Abal ki exlaʼ max kʼwajat i beletnál ti baʼ, lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ ti kʼwajat i eyendhál an kʼij. Ti Eclesiastés 9:11, in ulal abal i éjtowal ki watʼaʼ jantʼoj jun dhúbatkʼij, ma i éjtowal ku tsemets.

14, 15. ¿Jantʼiniʼ ti neʼets ki tejwamédhaʼ abal kʼwajat i eyendhál alwaʼ an kʼij? (Hebreos 6:11, 12; jayej ka tsuʼuw an imagen).

¹⁴ Neʼets ki tejwamédhaʼ abal kʼwajat i eyendhál alwaʼ an kʼij max ki tsápnanchij ki tʼajchij in kulbétal a Jehová ani max ki  tsápnanchij ku utey kʼal Jajáʼ (Juan 14:21). Ki tsápnanchij ki koʼoy tsapik i bélomtal ani ku kʼwajiy tʼojlidh kʼal jawaʼ a Jehová tu konchal (1 Cor. 15:58). Jaxtám, max kalám tsabkʼiʼ ku koyóts o ka ulits in kʼichájil a Jehová, yab neʼets ku lej tsalpaxin kom i exlál abal i tʼojonchij a Jehová ma juʼtáj ti ejtow (Mat. 24:13; Rom. 14:8).

¹⁵ A Jesús in uchaʼ in aykolil abal neʼets kin ókʼnaʼ an olnomtaláb ma tin taltal an xeʼtsintaláb ani kʼwajat in putuwal in káwintal. Jayej kʼwajat in eyendhál in bichówil a Jehová abal tu ku exóbchij ani tu ku pidhaʼ jawaʼ i yéjenchal abal ki putuw kʼal axéʼ xi tʼojláb (Mat. 28:18-20). Tam, jawaʼ in tomnál ki tʼajaʼ játs ki olnaʼ an alwaʼ kaw ani ki exóbchij an atiklábchik biyat i aychal ka ulits in kʼichájil a Jehová. Max ki bélkaʼ an kaw axi kʼwajat ti Hebreos 6:11, 12 (ka ajiy) tam neʼets ki batsʼuw «patal an lablinchixtaláb axi a Dios in ulúmalits abal neʼets tu ku pidhaʼ».

16. ¿Jantʼoj i léʼ ki áynanchij ki tʼajaʼ?

¹⁶ A Jehová in kwaʼalits bíjidh jaykʼiʼ ti neʼets kin talabedhaʼ axéʼ xi xeʼtsintaláb. Ani tam kin bajuw nixéʼ a kʼicháj neʼets ka putun patal an kʼej kaw axi kʼwajat ti Biblia. Junchikíl neʼets ki atsʼaʼ abal oweyits ka ulits in kʼichájil a Jehová, pero ki tʼilaʼ abal «neʼets ka ulits ban kʼij tam a Jehová in bijiyámalits» (Hab. 2:3). Wawáʼ neʼets ki tsápnanchij ki tʼajaʼ jawaʼ in ulal Miqueas 7:7: «Neʼets kin kʼwajiy lej tʼajtʼóm ti kwéntaj. Neʼets ku aychij kʼal i kʼayaʼtaláb ma tam a Jehová ti kin kʼaniy».