1. Tɛnɛ mɛndó Yezo tɛnɛ hɛ̃ ava lo na omɛ aba “wɛngɔ ti akpale ti ngoi olo nɛ,” wa ye mɛndó lo sɔ̃ kɛkɛ lɛ la na lo ni nɛ?

 UZU ti Yezo kpingɔ ko, ava lo siɔ ahũndandó lo ya: “Ye mɛ na fangɔ . . . wɛngɔ ti akpale ti ngoi olo nɛ?” (Mat. 24:3) Ngoi mɛndɛ̃ ava lo niko ndo hũndandó ti gingɔ hĩngangɔ ngoi mɛ na gbɛ̃ngɔ na Yelusalɛmɛ ná Tempelo ni. Na ya gbinya mɛndó lo hɛ̃ la ko, ta Yezo tɛnɛ bondó tɛnɛ ti gbɛ̃ngɔ ti Yelusalɛmɛ ná Tempelo kɔi ma, kanda lo tɛnɛ ngandó tɛnɛ ti akpale mɛ aba “wɛngɔ ti akpale ti ngoi olo,” ngoi mɛ e na ni ndɛ. Na omɛ aba bi ti ndani ko, Yezo tɛnɛndó ya: “Ta zo kɔi ahĩnga gbanda bi ni, bere ngoi ni ko ma. Abɛ nga aangɛlo ka yayu, abɛ nga mbi Nyi Nzapa ko, ta mbi hĩnga nga ngoi ni ko ma. Bo To mbi kɔi la ahĩnga ngoi ni ko.” Na gesi lo sɔ̃ kɛkɛ lɛ ava lo zu ya “ta ala lalangɔ ma” wa “ala du na kpengba lɛ.”​—Mar. 13:32-37.

2. Nda mɛ ni dundó ngbondoni ya, awakristo ti siɛklɛ ti uzu adu na kpengba lɛ nɛ?

² Awakristo ti siɛklɛ ti uzu alengbindó ti dungɔ na kpengba lɛ ti nɛngɔ ya, ala bata dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la. Yezo tɛnɛndó hɛ̃ ava lo nda mɛ ala lengbi ti gingɔ hĩngangɔ, ngoi mɛ linɔ ti kpale tɛ Ayuda na wɛngɔ na ni. Lo tɛnɛndó ya: “Ngoi ko gbanda ĩ hũ [asoda] aka Yeruzalɛmɛ kɛrɛrɛ ko, ĩ hĩnga gbanda na ngoi niko ya, angbã yakere azi agbɛ̃ ni.” Na ngoi niko ko, ala lengbindó ti tɔndɔngɔ likebisi tɛ Yezo, wa ala “banda kpɛlɛngɔ gwengɔ ka ndo hɔtɔ.” (Luka 21:20, 21) Azi mɛndó atɔndɔ likebisi niko ko, ala sondó na ngoi mɛndó asoda ti Roma agbɛ̃ Yerusalɛmɛ.

3. Ye mɛ e na mandangɔ na ya tɛnɛ mɛ nɛ?

 ³ Ndɛ lo mɛ ko, e na ngoi mɛ akpale ti gigi mɛ ti siɔni ando gwe ti wɛngɔ. Ni la, elengbi nga ti batangɔ bingangɔ li tɛ e, wa e du nga na kpengba lɛ. Na ya tɛnɛ mɛ, e na tɛnɛngɔ tɛnɛ ti se mɛ elengbi ti dungɔ na bokakikati na ngoi mɛ e ndo ba akpale mɛ ndo ɔ so ya gigi mɛ, se mɛ elengbi ti dungɔ na kpengba lɛ, nga na ndenge mɛ elengbi ti salelangɔ ngoi mɛ e ngbã na ni nzɔ̃ni.

4. Nda mɛ elengbi ti dungɔ na kpengba lɛ na ngoi mɛ e ndo hũ akpale mɛ ando ɔ ge lɛ gigi mɛ ndo kokisa tɛnɛ ti aprɔfɛsi ti ya Ngbangɔ nɛ?

⁴ E na rɛsɔ̃ ti nɛngɔ ya, e kpã lɛ e na ndo akpale mɛ ndo ɔ so ya gigi olo, mɛ ndo fa ya, atɛnɛ ti aprɔfɛsi ti Ngbangɔ zu ndo ti na seni. Na ndakisa, Yezo tɛnɛndó tɛnɛ ti aye mɛ na lingɔ tɛrɛ lo ti nɛngɔ ya, aza e, e hĩnga ngoi mɛ nda akpale ti siɔni tɛ Satana na kɔngɔ. (Mat. 24:3-14) Toma Petro sa ngunu bɛ e ya, e kpã lɛ e na ndo tɛnɛ ti aprɔfɛsi ti ya Ngbangɔ mɛ ando ti na seni ti nɛngɔ ya, loyengɔ tɛ e angbã lá kwɛ tingɔ kpengbani. (2 Pet. 1:19-21) Buku ti ndani ti Ngbangɔ abanda na tɛnɛ mɛ: “Nzapa afa na Yezo Kristo ya, lo fa awa kwa tɛ ni na aye mɛ na singɔ bo lo mɛ.” (Suma 1:1) Ni la, e ndo kpã nvɛ̃ni lɛ e na ndo kpale mɛ ndo li tɛrɛ lo na olo so ya gigi mɛ, wa e ndo gi nga hĩngangɔ ndenge mɛ kpale ti aprɔfɛsi ti Ngbangɔ ando ti na seni. Wa e ndo sepala nga tɛnɛngɔ tɛnɛ niko hɛ̃ngɔ azi mɛndɛ̃.

5. Ye mɛ elengbi ti kɛ̃ngɔ nɛ, kanda elengbi ti lingɔ nɛ?

⁵ Kanda, na ngoi ko la, e ndo tɛnɛ tɛnɛ ti aprɔfɛsi ti ya Ngbangɔ ko, elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, kpale ni na lingɔ tɛrɛ lo biani. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, ta e na yengɔ ya, e tɛnɛ tɛnɛ mɛ alengbi ti kpãngɔ kangbi kaya bombi ma. Na ndakisa, elengbi ti mangɔ ndenge mɛ agbia ti gigi mɛ ndo kambisa se mɛ ala lengbi ti onzingɔ na kpale ti zangangɔ mangbi kɔi ngaso mɛ, gbanzingɔ botomboki, nga na kpãngɔ siriri. Na sɛ lɛ pangɔ ya, tɛnɛ niko ndo kokisa prɔfɛsi mɛ kaya 1 Tesalionikɛ 5:3 ko, elengbi ti gingɔ hĩngangɔ akpale ti fãnani mɛ asi kaya ambeti tɛ e. Se du ya, bingangɔ li tɛ e ndo lo kaya mbeti tɛ mbɛ ti mbilimbili nga ti kɔdɛ ko, e na lingɔ ya, bombi adu na mangbi “nga na dangɔ bɛ kɔi.”​—1 Kɔr. 1:10; 4:6.

6. Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo mbeti ti 2 Petro 3:11-13 nɛ?

⁶ Di 2 Petro 3:11-13. Toma Petro za e ti nɛngɔ ya, e du na bokati kati na ngoi mɛ e ndo ba aprɔfɛsi ti Ngbangɔ. Lo tɛnɛ hɛ̃ e ya, “ale ĩ ndoku bi ti gangɔ tɛ Nzapa.” Na lo nɛ? Ta du ya, e ndo gi hĩngangɔ “bi bere ngoi” mɛ Yehova na gangɔ na to tɛ lo ti Armagedona ma, kanda e ye salelangɔ ngoi mɛ e ngbã na ni ti nɛngɔ ya, ‘se li ye tɛ e adu bɛtani ko, e li nga ye mɛ ndode bɛ Nzapa.’ (Mat. 24:36; Luka 12:40) Na tɛnɛ mɛndɛ̃, elengbi ti dungɔ na seliye ti nzɔ̃ni ngoi zu, wa e ye nga na bɛ kɔi ya, songo tɛ e na lo tɛ Yehova la ndo to e, e li aye zu mɛ e ndo li kaya kwa tɛ lo. Ti nɛngɔ ya, ta bɛ e li na tɛnɛ ni ma ko, ayɔ ya, e du na kpengba lɛ.

7. Na bangɔ Luka 21:34 ngasia la, elengbi ti fangɔ ya, e ndo du na kpengba lɛ nɛ?

⁷ Yezo tɛnɛndó hɛ̃ ava lo ya, ta ala lengbi ti kpãngɔ likebi tɛ la bo na ndo kpale ti gigi ma, kanda ala lengbi ti dungɔ na kpenga lɛ. Elengbi ti hũngɔ bingangɔ li niko yangondo na ya tɛnɛ mɛndó Yezo tɛnɛ mɛ kaya mbeti ti Luka 21:34. (Di.) Yezo tɛnɛndó ya: “ĩ du na kpengba lɛ.” Zo ko la ndo du na kpengba lɛ ko, lo ndo hũ kpengba kpale zu mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ  mangbi tɛ lo ná Yehova, wa lo ndo li zu mɛ lo lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, lo kpɛ ni. Ni ndo za lo ya, lo ngbã na ya songo tɛ Nzapa.​—Mas. 22:3; Yudɛ 20, 21.

8. Wangɔ mɛndó Toma Polo hɛ̃ awakristo nɛ?

⁸ Toma Polo tɛnɛndó hɛ̃ awakristo ya, ala du na kpengba lɛ. Na ndakisa, lo tɛnɛndó hɛ̃ awakristo ti Efɛzɛ ya: “Ĩ bata li ĩ nzɔ̃ni na ya du tɛ ĩ. Ta se li ye tɛ ĩ adu nga ma se li ye tɛ azi ko la ta ahĩnga ndo ma, kanda ale se li ye tɛ ĩ adu nga ma se tɛ awa ndara.” (Ef. 5:15, 16) Satana ndo li zu ti nɛngɔ ya, ni gbɛ̃ mangbi tɛ e ná Yehova, ni la, Ngbangɔ hɛ̃ e wangɔ mɛ ‘ale e li kpengbani ya, e hĩnga ye mɛ Gbia aye ya e li ni’ ti nɛngɔ ya, e bata tɛrɛ e na ya akpale zu tɛ Satana.​—Ef. 5:17.

9. Ngasia la elengbi ti hĩngangɔ dangɔ bɛ tɛ Yehova na lo tɛ e nɛ?

⁹ Ta Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ ti aye zu mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ mangbi tɛ e ná Yehova ma. Ngoi gba, elengbi ti mungɔ ekateli na ndo akpale mɛ ta Ngbangɔ kambisa ni yangondo ma. Ti nɛngɔ ya, e mu ekateli na ndara ko, elengbi ti bingangɔ li e nzɔ̃ni ti nɛngɔ ya, e gi hĩngangɔ bere dangɔ bɛ tɛ Nzapa adu nɛ. E na lingɔ ngaso se du ya, e ndo manda Tɛnɛ tɛ Nzapa, wa e ndo binga nga li e na ndo ni fãni gba. Se du ya e ndo gi hĩngangɔ dangɔ bɛ tɛ Yehova, wa e ndo li kpengbani ti batangɔ “dangɔ bɛ tɛ Kristo,” kaya bingangɔ li tɛ e ko, ni na zangɔ e ya, “e nɔ nɔ mabere awa ndara,” abɛse ta ndia ti mbilimbili mɛ aba lingɔ bere kɛ̃ngɔ lingɔ ye kɔi ngaso da ma. (1 Kɔr. 2:14-16) Ngoi mɛndɛ̃ ando du woni hũngɔ aye mɛ elengbi ti kɛ̃ngɔ lingɔ ni, kanda ngoi mɛndɛ̃ ta ando du woni hũngɔ ni ma.

10. Akpale mɛndɛ̃ elengbi ti kpɛngɔ ni nɛ?

¹⁰ Ni na akpale mɛndɛ̃ mɛ elengbi ti kɛ̃ngɔ ni, na ndakisa, dungɔ seresere na zo mɛ ta lo ya mɔ bere kɔ mɔ ma, yɔ̃ngɔ samba ɔngɔ yɔ̃ kpɔ̃ ni, tɛngɔ ye ɔngɔ yɔ̃ kpɔ̃ni, bangɔ pɔrnɔgrafi, tɛnɛngɔ siɔ tɛnɛ, asiɔ kwa, bangɔ nga afilmɛ ti mɔbulu nga na akpale mɛndɛ̃ mɛ amangbi na ni. (Nz. 101:3) Wa kula tɛ e Zabulu ndo gi lége ngoi zu ti nɛngɔ ya, ni gbɛ̃ mangbi tɛ e na Yehova. (1 Pet. 5:8) Se ta e du na kpengba lɛ ma ko, Satana lengbi ti lungɔ siɔ bɛ, zangangɔ mbilimbili, zugbu, kɛ̃ngbingɔ, seliye ti yakɛ nga na batangɔ ngɔnzɔ ka bɛ e nga na ya bingangɔ li tɛ e. (Gal. 5:19-21) Na ebandeli elengbi ti hũngɔ ya, ta dangɔ bɛ niko adu siɔni ma. Kanda se ta e mu ekateli ti hãngɔ ni kaya li e mbala kɔi zingɔ ma ko, ni na maingɔ iɔ mabere tɛ siɔ sã, wa ni na dungɔ likama na lo tɛ e.​—Zaki 1:14, 15.

11. Kɔi ti akpengba kpale mɛ ta elengbi ti hũngɔ ni yangondo ma nɛ, wa nda mɛ ayɔ ya, e kpɛ ni nɛ?

¹¹ Kpale mɛndɛ̃ mɛ elengbi ti kpɛngɔ ni adu nɔngɔ nɔ na asiɔ kwa. E mu se lɛlo kɔi. Mɔ ndo li kwa ndoni kɔi na zo mɛ ta lo Tɛmwɛ̃ tɛ Yehova ma. Wa mɔ ye ya, fɔ̃ mɔ ti kwa adu na bingangɔ li ti nzɔ̃ni na ndo Atɛmwɛ tɛ Yehava, ni la, na nzɔ̃ bɛ zu mɔ ndo za lo. Ngoi mɛndɛ̃, mɔ ndo ye tɛngɔ ye ndoni kɔi na lo. Na gesi mɔ banda tɛngɔ ye ndoni kɔi na lo ngoi zu. Na ebandeli kwa mɔ niko ndo tɛnɛndó atɛnɛ ti bi mɛndó ta bɛ mɔ ndo dé na lo ni ma. Kanda na gesi, mɔ banda mɛsɛnɛngɔ na tɛnɛ ni, wa ta mɔ di dɛ mɔ hũ ni siɔni ma. Bi mɛndɛ̃, fɔ̃ mɔ niko ti kwa aili mɔ ya, mɔ ga ĩ yɔ̃ samba na ngoi mɛ ĩ onzi kwa, wa mɔ ye nga ni. Yɛkɛ yɛkɛ mɔ banda tingɔ na bingangɔ li mabere tɛ lo. Ta na ningangɔ ma, mɔ na bandangɔ lingɔ aye mabere tɛ lo. Ti biani ko, e ndo du na nzɔ̃ bɛ, wa e ndo hɛ̃ nga azi zu ndima, wa ta bɛ e li na ni ma ya, elengbi ti tingɔ mabere azi mɛ e ndo lekisa ngoi gba ndoni kɔi na la. (1 Kɔr. 15:33) Se e du na kpengba lɛ nga ma se mɛndó Yezo tɛnɛ na ni hɛ̃ e ko, e na kɛ̃ngɔ dungɔ akwa azi mɛ ta ala ndo tɔndɔ ndia tɛ Yehova ma.  (2 Kɔr. 6:15) E na hũngɔ kpengba kpale ka yɔngɔrɔni wa e na kpɛngɔ ni.

12. Ye mɛndó Yezo tɛnɛ hɛ̃ ava lo ya, ala li ni na ngoi mɛ ala ndo kũ ndangba bi nɛ?

¹² Yezo yendó ya, ava lo ali kwa kpengbani, na ngoi mɛ ala ndo kũ ndangba bi. Yezo hɛ̃ndó ala kwa ya, ala li ni. Lo hɛ̃ndó ala ndia ti pangɔ nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia ka “Yerusalɛmɛ, ka lɛ sese ti Yudea zu, na ti Samaria zu nga ka nda sese gbɔ.” (Aw. 1:6-8) Ta kitɛ da ma, adundó kumba kɔi mɛ ngbondoni! Ndenge mɛ ala lindó zu mɛ ala lengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya ala pa nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ gbia ko, afandó ya, ala salela ndó ngoi tɛ la na ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni.

13. Na bangɔ Kɔlɔsɛ 4:5 nda mɛ elengbi ti salelangɔ ngoi tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni nɛ?

¹³ Di Kɔlɔsɛ 4:5. Ti nɛngɔ ya, e du na kpengba lɛ ko, ayɔ ya, e gbɔ̃ li e na seni na ndo se mɛ elengbi ti salelangɔ ngoi tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni. “Ye mɛ ta zo ndo da bɛ lo na ni ma” alengbi ti singɔ na e zu. (Mos. 9:11) Kwá lengbi ti singɔ na e mbalakaka.

14-15. Na bangɔ Aebreo 6:11, 12 ngasia la elengbi ti salelangɔ ngoi tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni nɛ? (Ba nga limɔ)

¹⁴ E na salelangɔ ngoi tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni nvɛ̃ni se du ya, e ndo li dangɔ bɛ tɛ Yehova wa  e ndo li ya, mangbi tɛ e na lo ati kpengbani. (Yn. 14:21) Ayɔ ya, e ‘du na nguru, ta e diri gesi ma, wa e li kwa tɛ Gbia na go nvɛ̃nɛ aɔ ti uzu.’ (1 Kɔr. 15:58) Se e li ngaso ko, na ngoi mɛ ndangba bi na gangɔ ko, afa kɔngɔ nda dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e bere kɔngɔ ti nda gigi olo ko, ta e na dungɔ na vundu ma​—Mat. 24:13; Roma 14:8.

¹⁵ Ndɛ lo mɛ ko, Yezo ndo tambwisa ava lo na ngoi mɛ ala ndo pa nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia na lɛ gigi zu. Lo kokisa akapa tɛ lo. Na lége ti linɔ tɛ Yehova, Yezo ndo hɛ̃ e fɔrmasiɔ̃ na omɛ aba pangɔ nzɔ̃ pa, wa lo ndo hɛ̃ e aye ti kwa mɛ e na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, e pa na nzɔ̃ pa. (Mat. 28:18-20) E na lingɔ kwa mɛ Yezo yɔ ya e li, se du ya, e ndo pa nzɔ̃ pa, e ndo ha azi na ye na ge ge ge zu, wa se e du nga na kpengba lɛ na ngoi mɛ e ndo kũ ya, Yehova ga kɔ nda gigi mɛ. Se du ya, e ndo salela wangɔ mɛ kaya Aebreo 6:11, 12 ko, e na dungɔ na nzɔ̃ dangɔ bɛ “tee ka ndani.”​—Di.

16. Ekateli mɛ elengbi ti dungɔ na ni nɛ?

¹⁶ Yehova kpã bi mɛ lo na gbɛ̃ngɔ gigi ti siɔni tɛ Satana. Ngoi mɛ ngoi niko na lengbingɔ ko, Yehova na lingɔ ya, atɛnɛ zu mɛndó lo su kaya Ngbangɔ ati na seni. Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti dangɔ bɛ e ya, ndangba bi aninga gba. Kanda ta bi tɛ “Yehova na gangɔ na pɛ ngoi ma!” (Hab. 2:3) Na lo ni la, elengbi ti mungɔ ekateli “ti kpãngɔ bo lɛ e na ndo Yehova,” wa e nga na fangɔ ya, “e ndo kũ Nzapa mɛ wa songɔ e na kwá.”​—Mika 7:7.