1. Aghuḍum ayira amạn maạr asi k’iḍighen, esi aZihova?

 OḄẸM mọ oyaghirị anạ kụ angọ nyinhạ otu. Maḍighi ni ogbaany aḅilhẹ rasiighi. Etigheri raraạr phọ mephuughị bọ, otu phọ akiọm ni ghisigh amạn iboom ikpoki. Iikia i/lo mọ nạ kasereghiạn ni aḅilhẹ amaạr apạm otu phọ. Iginha phọ kẹn, aZihova mungọ iyira igbogh inmo, inmo aghuḍum mọ. Okạr oghaạph, aZihova aḍeenhaan idị odị amhaghamhị maạr ghuḍum ayira esi orom Oọny phọ odị mọ aru amhugh utagharạn iyira.—Jọn 3:16.

2. Odaphạn ipẹ edi bọ 2 Korịnt 7:1, aZihova rawạ mọ oḍighi ghan eeghe?

² AZihova kụ Azin aghuḍum. (Ps. 36:9) Otelhedom mọ Pọl amheeraam idiphọ kụ agẹ bọ mọ: “Esi odị kụ edị yira odi bọ kụ roteIhe kụ omoọgh bọ ipẹ yira odimom bọ.” (Iiḍighi 17:25, 28) Esi iduọn phọ yira kotue ni oḅẹm mọ aghuḍum mọ ayira inmo k’Enhaạn. R’ephomhoghiạn, odị rungọ ghan ni iyira raraạr orolhọm. (Iiḍighi 14:15-17) Kuolọ aZihova ra/ḍighi ghan iduọn phọ eten iiḍaạny. Kparipẹ ghụn, odị rawạ mọ yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ obọ yira omoon loor oḅilhẹ okumu nyodị. (Bạl 2 Korịnt 7:1.) Eeghe kụ iḍighi kụ yira koḍighi bọ ipẹ yira kotue bọ ophamanhạm omhoon aloor ḅilhẹ r’oghoph aghuḍum ayira, kụ ika kụ idị yira kotue oḍighi iduọn phọ?

3. Eghẹn kụ eniin ephigh phọ yira otuạn bọ rokparaghạ orọl adọl omhoon aloor?

³ Eniin ephigh phọ yira otuạn bọ rokparaghạ orọl adọl omhoon aloor pọ kingọ iyira eepoogh okuamhị okumu aZihova. (Mạk 12:30) Yira rokparaghạ ghan ‘oḅọgh aIoor phọ ayira ophighironhọm ekiạ aruukuan dị Enhaạn kesighẹ,’ esi iduọn phọ yira ro/ḍighi ghan raraạr dị kekọm e/moon ingọ  iyira. (Rom 12:1) Olegheri ni mọ ilọ yira oḍighi oḍighi yira komeel li e/moon. Kuolọ yira roḍighi ghan ni ipẹ yira kotue bọ obọ yira oḍeenhaan Odẹ k’akẹ phọ ayira mọ yira osereghiạn ni inmo aghuḍum mọ.

4. Uw-emhạ phọ Devid anyaaghiạn oḍighi eeghe?

⁴ Uw-emhạ phọ Devid aghaạph ni iyaạr phọ odị atụ bọ kụ asereghiạn inmo aghuḍum mọ Enhaạn engọ bọ nyodị esi ogẹ mọ: “Oghẹn asuọ kụ odi eḍighi maạr dị mị amhugh, mem dị muḍi imhị? Oposọ phọ kaboom ni nyinhạ ḍughụm? Kagbạ ni iiḅi phọ anạ amiteom?” (Ps. 30:9) Eeni aDevid agẹ ikpo-onhụ phọ ipẹ phọ mem mọ rekpụl bọ dị odị kamugh. Kuolọ odị anyaaghiạn ni orọl r’ighuḍum ḅilhẹ r’omhoon aloor lọ edugh ni obọ odị aaseeny aZihova. Dị iikia i/lo, oomo phọ ayira onyaaghiạn ni oḍighi iginha phọ.

5. Etigheri ḍikpọ obobọ e/moon, eeghe kụ iyaạr dị yira kotue ni oḍighi?

⁵ E/moon r’aḍikpọ ketue ni ikikima iyira oḍighi ibadị araraạr dị yira orue ghan ni oḍighi igbaany. Iphẹn phọ ketue ni ekọm oḅonyonhu ozuan r’okururu. Kuolọ r’amem r’amem ku/bilhẹ ophogha ghan asiloor phọ ayira. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị idiphọ Uw-emhạ phọ Devid, yira kotue ni ooseeny ghan aZihova etigheri ḍikpọ obobọ e/moon. P’eeghe idị itir iyira olhegheri mọ Enhaạn phọ ayira umhaghamhị ni iyira maạr ghalhamọ r’iduọn yira u/munughan bọ ni! (Mat. 10:29-31) Ghalhamọ yira umhugh ni, kepụ ni nyodị oḅeton ayira. (Job 14:14, 15) Siẹn yira odi bọ r’ighuḍum, oḍighi oomo ilọ yira kotue oghoph omhoon aloor r’aghuḍum mọ ayira.

6. AZihova rawạ mọ oḍighi eeghe idị egbolhomaam male r’ipughọl?

⁶ Ghalhamọ r’iduọn aBaibul phọ u/ḍighi bọ ḍinyạ dị eghaạph ilọ omhoon aloor obobọ ilọ araraạr dị ekpẹ olhe ghan, aganhanhamhi ni iitughiạn aZihova ilọ araraạr phọ iphẹn phọ. Esi omaạm, odị uromha iyira mọ “owilhẹ yogh raraạr dị i/nighẹ” dị ketue ni ekọm oḍighima iyaạr. (Eccl. 11:10) ABaibul phọ aḅẹm mọ ku/le ghan male uruur ḅilhẹ kuu/kọ miim, loor esi dị ketue ni ekọm oḍighima iyaạr ḅilhẹ r’aḍuugh. (Prov. 23:20) AZihova rawạ mọ yira ophamhaghạn loor mem dị yira rosopha ilọ iyaạr dị yira kole obobọ opughọl ḅilhẹ r’onhụ ipẹ yira kole bọ obobọ opughọl.—1 Kọr. 6:12; 9:25.

7. Ika kụ idị oromha phọ odi bọ Proverbs 2:11 kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osopha ogey osopha ilọ omhoon aloor phọ ayira?

⁷ Yira kotue ni osopha osopha dị aḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni inmo aghuḍum mọ k’Enhaạn esi oḍighinhom ghan iikpọ iitughiạn phọ ayira. (Ps. 119:99, 100; bạl Proverbs 2:11.) Esi omaạm, yira koḍighinhom ghan osụ-olhoghi mem dị yira rosaḅạr iyaạr olhe. Eḍighi maạr dị eḍien edi dị iḅeraạn iyira kuolọ iyira i/mheera, epul iitughiạn phọ ayira rinyu ghan iyira owilhẹ eḍien phọ epẹ phọ. Yira oḅilhẹ kẹn roḍeenhaan ghan osụ-olhoghi mem dị yira okuamhị ghan onhaanị, ozaamhiạn ghan loor, omhaạr ghan oḅaạl loor, ḅilhẹ oḅaalhamhị marugh phọ ayira.

8. ABaibul phọ aganhanhamhi eeghe ilọ aḍiitughiạn Enhaạn ilọ ogona ghan aloor?

⁸ Iilhogh phọ aZihova angọ bọ eelhe phọ Izrạl iḅaramhaạm ni iiḅakiọm dị kekoph we phọ esighẹ esi oḍighima iyaạr olhoghi otu obobọ mem dị roḍighi oḍighi. (Ex. 21:28, 29; Deut. 22:8) Oye dị u/legheri kụ aghiigh oye akpẹ ghan ni iboom iikpiạ. (Deut. 19:4, 5) Olhogh phọ aḅẹm mọ olhiọm ghan ni oye dị  u/legheri kụ aḍighi iyaạr obumoọny dị odi okuruḅakạ. (Ex. 21:22, 23) Igẹ Iigbia phọ ekaạph ni eegholhomhi mọ aZihova rawạ mọ yira ogona ghan loor.

9. Yira koḍighi ika kụ okel oḍighima iyaạr? (Poghom sifoto phọ.)

⁹ Yira koḍeenhaan ghan mọ yira osereghiạn ni inmo aghuḍum mọ Enhaạn ungọ bọ iyira esi ogona ghan aloor olhoghi otu ḅilhẹ r’epẹ oḍighi owạ kụ olhe phọ ayira. Esi omaạm, ewạ mọ oroḅolhoghi ghan raraạr eenhemhạ r’araraạr dị emhoọgh ikạ esi dị ke/ḍighi oye iyaạr, ḅilhẹ kẹn osereghi sirooghọ ophughọl esi dị ibạm anmụny ko/teẹny. Ewạ mọ ogona ghan loor mem dị yira roḍighinhom niạn, mughologhọl amuụm, ḅilhẹ r’araraạr dị roḍighinhom iikpọ eletrịk, ku/bilhẹ ghan uḍuạ. Mem lọ yira ophughọl ogbagarạ ooghọ, miim dị katue ni akiigh oye obobọ orọl e/naanhị, ku/kiilhom ghan moto, ḅilhẹ ku/zuughị ghan fon kụ oghiilhom.

10. Eeghe kụ idị yira kotue oḍighi kụ egbi oteẹny amem iiḅaghamhị ḅilhẹ r’amem dị iiḅaghamhị emite?

¹⁰ Eeni amem yira ko/tue osophoghom iiḅaghamhị  dị retu omite. Ekạr nuụn ekpaariọm mem ekperenhom iiḅaghamhị, reezẹgh dị reetenheghian ghan, ḅilhẹ r’iigamhanhiạn. Kuolọ, mem dị iiḅaghamhị emite, yira kotue ni ookoronhaan siloor ḅilhẹ okpetenhaan eḍighi maạr dị yira odaphạn iilhogh ilọ amem oḍiku aruutu, ilọ ookoroghian oḍuạ ḅilhẹ r’inhọn iilhogh dị agomẹt olhọgh. (Rom 13:1, 5-7) Eeni amem rolegheri ghan ni mọ iiḅaghamhị retu omite, loor iduọn phọ ekpẹ ni onhaghanhạn iiḅakiọm lọ agomẹt r’abuphẹ ropogh bọ ekool phọ ongọ olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh ookolhobian. Esi omaạn, etue ni ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oseenhaan amuụm, eḍien dị ke/pụ, ḅilhẹ r’asirooghọ ophughọl.

11. Ewạ mọ yira oḍighi ika eḍighi maạr dị ezẹgh reetenheghian ekpisi ayira?

¹¹ Yira koḍighi ika mem dị ezẹgh reetenheghian ekpisi phọ yira orugh bọ? Onhaghanhạn ni iiḅakiọm dị agomẹt omiteom idiphọ ilọ ootolha ghan araghaạgh, okelhạn ghan abunhọn awe, olhoghạ ghan amạsk, ḅilhẹ r’oseere ghan oye dị amhoọgh ezẹgh phọ sạm. Yira oḍighi iduọn phọ pọ eḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni inmo aghuḍum mọ k’Enhaạn.

12. Ika kụ idị aḍinhị-olhogh phọ edi bọ Proverbs 14:15 kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri iinhaghạn phọ ipẹ yira kodaphạn bọ mem dị iiḅaghamhị emite?

¹² Mem dị ekperenhom iyaạr emite, arighirị, amatuman ḅilhẹ r’abuọ iinhaghạn phọ roleenye ghan ni iinhaghạn dị i/tu inẹ. Kparipẹ romheeraam ghan “atorobọ ekpo-onhụ” lọ yira onhaghạn, yira onhaghạn ghan ghụn iinhaghạn abuọ itooghị phọ r’abuọ arookonhom mọ dị ekpẹ obeḍenhọm. (Bạl Proverbs 14:15.) Aloor Phọ Repogh Bọ ḅilhẹ r’ilạ agadạ phọ rolọgh ghan ni ikuph omhiịn mọ bidị oteẹny ni iinhaghạn dị eru inẹ kụ ogbi ongọ iiḅakiọm ilọ ophạm ghan ituughạ ḅilhẹ r’ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ. (Hib. 13:17) Yira kokoph ni siloor ayira r’abunhọn eḍighi maạr lọ yira odaphạn. Keḅilhẹ kẹn enighemhị ḍien ookpomhoghan phọ epẹ aramhạ phọ ayira.—1 Pit. 2:12.

13. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni inmo aghuḍum mọ k’Enhaạn mem dị rokaạph ilọ iḅaạl?

¹³ Olegheriom Bugbaanhaạn AZihova idiphọ awe dị ro/loghạ ghan iḅaạl. Yira roḍighi ghan iduọn phọ loor esi dị yira olọgh eegu iḅaạl. Yira ronaghanhạn ghan olhogh phọ aZihova ilọ iḅaạl esi oghel olhoghạ iḅaạl, ghalhamọ r’amem dị ekperenhom iyaạr emite. (Iiḍighi 15:28, 29) Iduọn phọ pọ u/ḅẹm mọ yira rowạ ghan ḍuugh. Kparipẹ ghụn, yira osereghiạn inmo aghuḍum mọ k’Enhaạn. Yira rowạ ghan ni olhoghonhaạn aḍighaạgh ariil arookonhom dị komeera ni uukonhom iyira eten dị iḅaạl ko/ḍighinhom.

14. Yira koḍighi ika kụ okoph siloor ayira osighẹ esi egbagarạ e/moon dị kemoghi igbogh arookonhom?

¹⁴ Yira odaphạn iphẹn yira mooḅeghiọn bọ siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, ketue ni ighoph iyira esighẹ esi egbagarạ e/moon dị kemoghi igbogh arookonhom. Yira omhaạr ophogha loor ayira nyiidiphọ, yira kotue ni omerenyạn e/moon dị kemoghi mọ uḍighi iyira opresọn. Yira kotue kẹn ni ookoronhaan siloor eḍighi maạr dị yira ogbolhẹ yogh ghan raraạr dị ketue ni ekọm oḍighima iyaạr olhoghi otu r’epẹ oḍighi owạ kụ olhe phọ ayira, kụ oḅilhẹ omhaạr odaphạn ghan iilhogh eten phọ.

15. (a) Eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ maạr ophạm ghan aDPA kạd torobọ amem? (Poghom afoto phọ.) (b) Odaphạn vidio phọ, ika kụ idị yira kotue osopha osopha ilọ oḍighinhom iḅaạl?

¹⁵ Loor esi iduọn yira osereghiạn bọ inmo aghuḍum mọ, yira rofil ghan ni Durable Power of Attorney for Health Care (DPA  kạd) kophạm oghimhọm torobọ ekpisi lọ yira rokị. Isiphẹ phọ kụ edị yira kogẹ osopha ayira ilọ olhoghạ iḅaạl ḅilhẹ r’inhọn odọ arookonoma. Nạ amoọgh ni omhoom aDPA kạd phọ? Kaa/binyemhiom ofil olọ anạ obobọ onme olọ anạ eḍighi maạr dị aḍighi ogbaany phọ. Mem dị yira ogẹ osopha phọ ayira olhọgh ḍinyạ keloghonhaạn ḍighaạgh dị kee/binyemhi rookonhom ayira. Keloghonhaạn kẹn ḍighaạgh buphẹ ruukonhom bọ iyira olhegheri arooghọ dị iyira i/mheera. b

16. Yira koḍighi ika eḍighi maạr dị yira u/kạr ulegheri ilọ ofil aDPA kạd?

¹⁶ Ghalhamọ yira oḍighi iḍoọgh obobọ omoon ni, yira kotue ni oḍighima iyaạr obobọ omeel e/moon. (Eccl. 9:11) Esi iduọn phọ eḍighi ni osụ-olhoghi ofil aDPA kạd. Eḍighi maạr dị nạ u/kạr ulegheri ilọ ofil pọ teẹny ikumor awe ookpomhoghan anyinha. Bidị olegheri ni ipẹ kofil bọ ḍinyạ phọ kuolọ nyinhạ ko/sophonhaan osopha. Nạ kụ kasopha. (Gal. 6:4, 5) Toroboiperolbọ, bidị kotue ni olọgh ḍighaạgh dị nạ kanaghanhạn kirokirọ areten arookonhom mọ edi bọ, obọ nạ alegheri ipẹ nạ kasopha bọ.

17. Ika kụ idị yira koḍeenhaan onhaghanhạn aḍughụm mem dị rokaạph ilọ arookonhom?

¹⁷ Ooruẹn olhoghi phọ ayira aBaibul phọ atughemhị bọ kụ rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh osopha ibadị osopha dị egbolhomaam omhoon aloor phọ ayira ḅilhẹ r’idọ arookonhom osighẹ. (Iiḍ. 24:16; 1 Tim. 3:9) Mem dị yira rosopha osopha obobọ rokaaphạn bunhọn ilọ osopha, ewạ mọ yira odaphạn ghan ḍinhị-olhogh phọ ogẹ bọ siphẹ Filipai 4:5: “Itọl dọl dị oomo awe komiịn eeḅi ezọ phọ anyina.” Onhaghanhạn aḍughụm kaḍighi idị yira koo/ḅaghamhiạn loor iboom ilọ omhoon aloor phọ ayira, obobọ ko/kpaariọm bunhọn awe omheeraam ipẹ yira omheeraam bọ. Ewạ dị yira kopomhoghiạn oḅilhẹ olọgh eegu bumor r’abumaranhi phọ ayira, ghalhamọ osopha abidị agbatanhaạn ni r’olọ ayira.—Rom 14:10-12.

18. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni inmo aghuḍum mọ?

¹⁸ Mem dị yira omhaạr ghan oghoph ghuḍum mọ ayira oḅilhẹ oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ onhaghanhạn ghan aZihova, keḍeenhaan mọ yira osereghiạn ni Ongoọm aghuḍum mọ, Zihova. (Ogan. 4:11) Nyiidiphọ yira omoọgh okaran iiḅaghamhị ḅilhẹ r’e/moon. Kuolọ aḍiẹn kụ ka/dọl phọ Olemhiạ phọ ayira awạ bọ mọ yira orọl. Moọny amem odị kungọ ni iyira ghuḍum k’agee-pọ dị u/ḅarạm riiphinha r’aḍuugh. (Ogan. 21:4) Toroboiperolbọ, olhoghi ayira aḅaạl li orọl aani r’ighuḍum okumu Odẹ k’akẹ phọ uphomhoghiạn bọ iyira, Zihova!