1. Wutomi wathu mbwa lisima ngutu ka Jehovha ngu nzila yihi?

 ALAKANYA ngu tiya, mngana wako e ku ninga dikwadhru da mdhezenyu wa kale ngutu, tikori ta kona kha ti swi ti woneka kwati ni ku di ni manodha. Kambe hambiku i ku da kale u txo lava ku di xavisa u nga mana timiliyomi ta timale ngu lisima li di ku nado. Ngu ha ku fanako, Jehovha a hi ningile ningo ya lisima ngutu, i ku ningo ya wutomi. Ngu ditshuri Jehovha a kombisile ti to wa ninga lisima wutomi wathu ngu kuningela Mwanana wakwe kasiku e ta hi fela.—Joh. 3:16.

2. Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka 2 Vakorinto 7:1, ngu tihi ati Jehovha a ti emelako kwathu?

² Jehovha ngene Txisima txa wutomi. (Mas. 36:9) Mpostoli Paulo a txi di ziva ditshuri donedo mbimo yi a nga khene: “Nguko ka Txona ha hanya ha tsimbila-tsimbila, hiho.” (Mith. 17:25, 28) Ngu toneto hi nga womba hi di tsani to wutomi wathu i ningo ya Txizimu. Ngu lirando ene wa hi ninga asi hi si lavako kasiku hi kota kuhanya. (Mith. 14:15-17) Kambe Jehovha kha vhikeli wutomi wathu ngu txidiwukiso. Hahanze keto, ene a emela to hi maha totshe ti hi nga ti kotako kasi kukhatalela dihanyo dathu ngu didhawa da nyama ni da moya. (Lera 2 Vakorinto 7:1.) Ngu kutxani hi di fanete kuvhikela wutomi wathu, ni ku hi nga ti mahisa kutxani toneto?

3. Ngu kutxani hi di fanete kumaha ti hi nga ti kotako kasiku hi va ni dihanyo da dinene?

³ Txivangelo tximwani txi hi mahako hi lava kuva ni dihanyo  da dinene ngu ti to hi lava kumaha totshe ti hi nga ti kotako kasi kuthumisa wusikoti wathu hi thumela Jehovha. (Marku 12:30) Ha ti tsakela ngutu kuningela “mimidi yathu yi maha mhamba ya kuhanya ni ya kusawuleka ayi yi tsakisako Txizimu,” ngu toneto hi na vayilela kumaha ati ti nga onhako dihanyo dathu. (Var. 12:1) Ditshuri ti to, ku ni to tala ati hi nga ti mahako kasi kuxayisa dihanyo dathu. Kambe ha maha totshe ti hi nga ti kotako nguko hi lava kukomba Tate wathu wa nzumani ti to ha bonga ngutu ningo ya wutomi.

4. Ngu tihi ti Mkoma Davhidha a nga ti ti emisete kumaha?

⁴ Mkoma Davhidha a txhamusete ati ti nga mu maha e kombisa kubonga ningo ya Txizimu i ku wutomi mbimo yi a nga bhala tiya: “Dibhindo muni di no maneka ngu kufa kwangu kani, ni kururela kwangu diphalani ka vafi kani? Ina lithulu li nga kudhumisa kani? Mwendo li nga womba-womba ngu ditshuri kani?” (Mas. 30:9) Ti nga maha Dhavhidha a di bhate mapswi yawa a di hafuhi ni kufa. Kambe ene a ti ti emisete kusimama e va ni dihanyo da dinene kasiku e dhumisa Jehovha ngu ha a nga kotako ngu kona. Kha ti kanakanisi ti to, nathu hi ti emisete kumaha ti ti fanako.

5. Ngu tihi ati hi nga ti mahako ku singa ni mhaka ni ti to ha lwala mwendo hi kute ngu tanga?

⁵ Malwati ni kukula ngu tanga si nga hi vhalela kumaha ti hi nga txi maha kale. Wuyelo ya toneto ti nga maha hi karateka mwendo hi henya. Kambe kha ha fanela kugodhola mwendo hi leka kuxayisa dihanyo dathu. Ngu kutxani? Nguko hambi hi txi lwala mwendo hi di kute ngu tanga, hi nga simama hi thumela Jehovha, nga ha Dhavhidha a nga maha ngu kona. Ta hi thavelela kuziva ti to hi va lisima masoni ka Jehovha ti singa ni mhaka ni malwati mwendo kukula ngu tanga! (Mat. 10:29-31) Hambi i di ti to hi na fa kambe ene a na ti tsakela ku ta hi wusa. (Jobe 14:14, 15) Aku hi ku ngadi hi txi hanya hi lava kumaha ati hi nga ti kotako kasi kuvhikela dihanyo dathu.

6. Ti txi ta ka timhaka ta kudya ni kusela ngu tihi ti Jehovha a ti emelako kwathu?

⁶ Hambiku Bhiblia i si ngako dibhuku do txhamusela timhaka ta dihanyo ni ta madyelo, dona da hi gela mawonelo a Jehovha mayelano ni toneto. Ngu txikombiso, ene a hi kuzeta ti to hi “hambana ni kuxaniseka ka nyamani” aku ku nga onhako mmidi wathu. (Ekl. 11:10) Bhiblia ya tsimbisa simaha siya sa simbidi i ku kusela ngutu ni kuva mthu wa txinyama-nyama. (Mav. 23:20) Jehovha a emela ti to hi ziva ku ti pimela ti txi ta ka mhaka yo dya ni kusela.—1 Vak. 6:12; 9:25.

7. Txialakanyiso txi txi ku ka Mavingu 2:11 txi nga hi vhunisa kutxani kumaha sisungo sa sinene mayelano ni dihanyo dathu?

⁷ Hi nga maha sisungo asi si kombisako ti to ha bonga ningo ya Txizimu i ku wutomi ngu kuthumisa kwati wusikoti wathu wo alakanyisisa. (Mas. 119:99, 100; lera Mavingu 2:11.) Ngu txikombiso, hi nga maha sisungo sa wutxhari ngu kusawula kwati asi hi dyako. Ngako hi txi dhunda sakudya so kari kambe hi tumbula to sa hi vangela malwati hi na vayilela sakudya soneso. Hi nga kombisa ti to hi txharihile ngako hi txi otela ngu mbimo ya yinene, hi txhukumisa mmidi mbimo yotshe, hi zumba hi di basile ni kubasisa mti wathu.

8. Ngu tihi ti Bhiblia yi ti kombisako mayelano ni mawonelo a Jehovha ko vayilela tiphango?

⁸ Mlayo wu Jehovha a nga ti ningile Vaisrayeli wu ti pata mkongomiso awu wu ndi no  va vhuna kuvayilela tiphango mtini mwendo mthumoni. (Eks. 21:28, 29; Dhewut. 22:8) Ngako m’thu a txi daya mmwani m’thu khakwenye a ndi na va ni txhatxhazelo yo kari. (Dhewut. 19:4, 5) Mlayo wuwa wu txi pata ni wu a nga txi peka wamsikati awu a nga ti ni txirumbu ngu phazamo, nene a ndi na tsayiswa. (Eks. 21:22, 23) Mibhalo yiya yi ti veka hakubasani ti to Jehovha a lava to hi maha ti hi nga ti kotako kasi kuvayilela tiphango.

9. Ngu tihi ti hi fanelako ku ti wonela ka tona kasi kuvayilela tiphango? (Tshumela u wona mifota.)

⁹ Hi nga kombisa kubonga ningo ya Txizimu i ku wutomi ngu kulava tinzila to ti vhikela hi di mtini ni mthumoni. Ngu txikombiso, hi nga veka kule tiferameti athu, simaha so wila, mirende hi yi thumisako ka sihari sathu mwendo so basisa ngu sona nyumbani ni makinina athu, kasiku si si manelwi ngu vanana. Ti lava hi ti wonela mbimo yi hi bhikako, hi ñolako so hisa, hi thumisako tiferameti ti ti lavako gezi kasiku hi si si thumisi hi sa ambala so ti vhikela ngu sona. Hi nambi tsimbitisa mmovha hi di ngadi kusela mirende mwendo kusela wusuke, hi txi pfa wukohe, mwendo hi txi dheketela foni.

10. Hi nga maha txani ngako ku di humelete phango ni loko yi si se humelela?

¹⁰ Mbimo yimwani hi nge sikoti kutsivela simahakalo si si nga vekako wutomi wathu haphangoni. Ngutu-ngutu so fana ni tiphango ta mtumbuluko, mitungu ni sitereka. Ngako ku txi humelela simahakalo so fana ni soneso, hi nga lava tinzila to ti vhikela ngu kuengisa sileletelo sa wukoma mayelano ni mu hi nga thavelako ku ya kona ni kuzumba hi di vhikelekile. (Var. 13:1, 5-7) Simahakalo simwani sa ziviswa si si se maheka, se i nga va tinene kulondisa mkongomiso awu wukoma wu wu ningelako kasiku hi kota ku ti lulamisela ka tiphango toneto. Ngu txikombiso, hi nga lungiselela mati, sakudya so mbi sina ni simwani kasiku hi ya si thumisa.

11. Hi fanete ku ti emisela kumaha txani ngako ku txi humelela malwati ya ma tshapelako?

¹¹ Hi nga maha txani ngako amu hi zumbako kona ku txo humelela malwati ya ma tshapelako? Hi fanete kuengisa sileletelo sa ta wudhaho, so fana ni kusamba manza, kuzumbela kulenyana ni vamwani, kuambala mamaxkara, ni kuzumba kwarentena. Hi txi engisa sileletelo soneso hi na kombisa ti to ha bonga ningo ya lisima ya Jehovha i ku wutomi.

12. Ditshina da mlayo di di ku ka Mavingu 14:15 di hi vhunisa kutxani kusawula madungula ya hi ma pfako ngu mbimo ya phango?

¹² Mbimo yimwani ngako ku txi humelela ta txidhukisa, ha pfa to kari ka vangana, ka vaakelani, ni ka mahungu ati i si nga ko ditshuri. Se hahanze ko kholwa “totshe” ati hi ti pfako, hi lava kuengisa mahungu o thembeka aya ma tako ngu ka wukoma ni ka ta wudhaho. (Lera Mavingu 14:15.) Mmidi wu wu Fumako ni Bhetele va maha totshe ti va nga ti kotako kasi kumana didungula do thembeka va si se kuningela mkongomiso mayelano ni mañolela a mitshangano ni mthumo wo txhumayela. (Vaheb. 13:17) Hi txi londisa mkongomiso wonewo, hi kombisa to ha ti vhikela ni ku hi lava kuvhikela vamwani. Hi tshumela hi vhuna vathu ti to ve va ni mawonelo a manene ngu sengeletano ya Jehovha.—1 Pedro 2:12.

13. Hi nga kombisisa kutxani ti to ha ninga lisima ningo ya Txizimu ya wutomi ti txi ta ka mhaka ya mnoha?

¹³ Tifakazi ta Jehovha ti ziwa ngu kuxonipha mnoha. Athu hi engisa mlayo wa Jehovha mayelano ni mnoha ngu kulamba kuthelwa mnoha hambi hi txi manana ni malwati aya hi nga sa ma emela. (Mith. 15:28, 29) Hambiketo, kha ti wombi to ho tsakela kufa. Kambe hi kombisa kuninga lisima ningo ya Txizimu i ku wutomi. Ha ti lava kumana vadhokodhela ava va nga tiemisela ku hi thuma ngu nzila ya yinene ayi yi si patiko kuthela mnoha.

14. Hi nga ti vayilelisa kutxani tiphango ati ti nga mahako to hi za hi lava kuoperarwa?

¹⁴ Ngako hi txi khatalela dihanyo dathu, nga ha hi nga ti wona ngu kona ka gondo yiya, ti nambi lava hi mahwa operasawu mwendo mathumelo mamwani aya va no hi gela to hi thelwa mnoha, hambi ti txo lava hi mahwa operasawu kambe ngaho hi di ni dihanyo da dinene hi na kuluveta kukalamuka. Hi nga hungula tiphango to za hi lava ku operarwa ngu txikuluveta ngu kuveketa kwati tiferameti tathu mtini ni kuthumisa silo sathu ngu nzila ya yinene ni kuxayisa kwati milayo ya matsimbitiselo ya mimovha.

15. a) Ngu kutxani i di ta lisima kutsimbila ni dikartawu di di nga wusetwa?(Tshumela u wona mfota.) b) Ngu kutxani i di ta lisima kutxhamusela kwati ati hi lavako kuthumiswa tona ka dikartawu dathu?

 ¹⁵ Aku hi xoniphako wutomi hi na tatisela dikartawu da mnoha b (Directiva Antecipada de Vontade e Procuração Relativas á Cuidados de Saúde). Didhokumentu diya di txhamusela ati hi lavako kuthumiswa tona ngu vadhokodhela. Ina dikartawu dako di lava kutxitxwa? I di ina, maha toneto ngu txikuluveta. Ngako hi txi txhamusela kwati ti hi ti lavako ka dikartawu ti na hi vhuna ku hi si sweli hi txi txhamusela vadhokodhela mbimo yi hi lavako wudhaho wa txikuluveta. Hi na tshumela hi vhuna vadhokodhela ti to va si hi thumi ngu nzila yi yi no veka phangoni wutomi wathu. c

16. Hi nga maha txani ngako hi si ti zivi to hi na prexerisa kutxani dikartawu yathu?

¹⁶ Ti singa ni mhaka ni ti to hi ngadi vaphya mwendo hi ni dihanyo da dinene, mmwani ni mmwani wathu a nga manana ni phango mwendo malwati. (Ekl. 9:11) Ngu toneto, hi na va hi di txharihile ngako hi txi tatisela dikartawu dathu da ya mnoha. Ngako u si ti zivi  to u na prexerisa kutxani, kombela madhota ma na kuvhuna. Madhota ma na ti tsakela ku kuvhuna, kambe ngawe u no ti mahela txisungo txa nzila yi u lavako kuthumwa ngu yona. Ewo wutixamuleli wako. (Vag. 6:4, 5) Kambe ona ma nga kuvhuna ti to u pfisisa ti u tatiselako ka dikartawu dako.

17. Hi nga kombisisa kutxani to ha dinganisela ti txi ta ka timhaka ta dihanyo?

¹⁷ Sisungo si hi si mahako mayelano ni nzila yi hi lavako kuthumwa ngu yona, si nga kombisa nzila yi livhalo lathu li nga treinarwa ngu yona ngu matshina a milayo ya Bhiblia. (Mith. 24:16; 1 Tim. 3:9) Ngako hi txi maha sisungo hi tshumela hi bhula ngu sona ka vamwani, hi lava kuthumisa ditshina da mlayo adi di ku ka Vafilipiya 4:5 ayi yi ku: “Wunene wanu wu na ziwe ngu votshe vathu.” Ngako hi txi dinganisela, hi nambi karateka ngutu mayelano ni dihanyo dathu ni ku hi na mbi sinzisa vamwani ti to ve va ni mawonelo o fana ni athu ti txi ta ka timhaka ta dihanyo. Ha va dhunda ni ku ha va xonipha vanathu, hambi i di ti to sisungo si va si mahako sa hambana ni sathu.—Var. 14:10-12.

18. Hi nga kombisisa kutxani ti to ha bonga ningo ya wutomi?

¹⁸ Hi nga kombisa kubonga Jehovha, i ku Txisima txa wutomi, ngu kuxayisa wutomi wathu ni kumaha totshe ati hi nga ti kotako kasiku hi mthumela. (Mtu. 4:11) Konkuwa, ha wonisana ni malwati ni tiphango. Kambe i singa kale ene a na ta hi ninga wutomi wu wu si gumiko aha ku no mbi ta va ni kupandiseka ni lifo. (Mtu. 21:4) Hi nga wona kutsakisa ka tona kuhanya ni kuthumela Jehovha, Tate wathu wa lirando!