1. Uwem nnyịn ọsọn̄ didie urua ke enyịn Jehovah?

 YAK idọhọ ke ufan fo ọnọ fi ufọk. Edi enyene ndusụk itie emi ndom mbakara ama akakpa mmọn̄, ndusụk itie ẹnyụn̄ ẹdụt. Kpa ye oro, ufọk oro ọsọn̄ urua enyene ndịk; idịghe n̄kpọ biliọn naira ifan̄. Imenịm ke udûdaha ufọk oro ubre mbre, oyonyụn̄ etịn̄ enyịn ekpeme enye. Jehovah onyụn̄ ọnọ nnyịn ọsọn̄urua enọ. Enọ oro edi uwem. Jehovah ndikọnọ Eyen esie edikpa afak nnyịn owụt adan̄a nte uwem nnyịn ọsọn̄de urua ke enyịn esie.​—John 3:16.

2. Se idude ke 2 Corinth 7:1 owụt ke Jehovah oyom inam nso?

² Jehovah esinọ owo uwem. (Ps. 36:9) Apostle Paul ama enịm oro, enye esịn enye ọkọdọhọ ete: “Ebe ke enye ke nnyịn inyene uwem inyụn̄ isan̄a inyụn̄ idu uwem.” (Utom 17:25, 28) Imekeme ndidọhọ ke uwem nnyịn edi enọ Abasi. Jehovah ama nnyịn onyụn̄ ọnọ nnyịn se idinịmde nnyịn uwem. (Utom 14:15-17) Edi ididịghe ọkpọkọm inam nso, Jehovah osụk anam utịben̄kpọ man n̄kpọ idinam nnyịn. Enye oyom idomo nte ikekeme ise iban̄a idem nnyịn inyụn̄ ika iso inam n̄kpọ inọ enye. (Kot 2 Corinth 7:1.) Ntak emi Jehovah oyomde idomo nte ikekeme ndise mban̄a idem nnyịn inyụn̄ ikpeme itọn̄uwem nnyịn-e? Nso idin̄wam nnyịn inam oro?

3. Tịn̄ ntak kiet emi ikpesidomode ndise mban̄a idem nnyịn.

³ Ntak kiet emi ikpesidomode ndise mban̄a idem nnyịn edi man ikeme ndisịn ofụri ukeme nnyịn nnam n̄kpọ Jehovah. (Mark 12:30) Sia iyomde “idem” nnyịn edi “odu-uwem uwa emi asanade, emi Abasi onyụn̄ enyịmede ndibọ,” nnyịn idikoho-koi inam n̄kpọ ekededi emi idiọn̄ọde ke ayanam idọn̄ọ.  (Rome 12:1) Imọdiọn̄ọ ke ọkpọkọm inam nso, iyosụk idọn̄ọ. Edi ọfọn itịme nte ikekeme sia iyom Ete nnyịn emi odude ke heaven okụt ke imama uwem emi enye ọnọde nnyịn.

4. Nso ke Edidem David okoyom ndinam?

⁴ Ke Psalm 30:9, Edidem David ama owụt ntak emi enye akamade uwem emi Abasi ọkọnọde enye. Enye ọkọdọhọ: “Nso udori ke iyịp mi enyene ke ini nsụhọrede ke obube? Nte ntan editoro fi? Nte enye editan̄a akpanikọ fo?” Etie nte David ekewet ikọ oro esisịt ini mbemiso enye akpade. Edi enye ama ebiere ndinam se enye ekekeme man idem ọsọn̄ enye, enye aka iso odu uwem, onyụn̄ otoro Jehovah. Se kpukpru nnyịn ibierede ndinam edi oro.

5. Nso ke ikeme ndinam ọkpọkọm isọn̄ m̀mê idọn̄ọ didie?

⁵ Udọn̄ọ ye usọn̄ ẹkeme ndikpan nnyịn ndinam ediwak se ikesinamde. Oro ekeme ndinam ifụhọ mîdịghe esịt ọdiọk nnyịn. Edi ikpanaha iyak oro anam uwem odorode nnyịn, nnyịn inyụn̄ isehe iban̄a idem nnyịn aba. Ntak edi ke ọkpọkọm isọn̄ m̀mê idọn̄ọ didie, imosụk ikeme nditoro Jehovah ukem nte Edidem David. Udọn̄ọ m̀mê usọn̄ ikpanke nnyịn ndisọn̄ urua ke enyịn Abasi! Ikọ oro edi ata ikọ ndọn̄esịt. (Matt. 10:29-31) Ọkpọkọm ọdọdiọk ekesịm se ikpade, ọyọdọn̄ Jehovah ndinam nnyịn iset. (Job 14:14, 15) Ini ibifịk osụk odude nnyịn ke idem mi, iyom ndidomo nte ikekeme ndise mban̄a idem nnyịn nnyụn̄ n̄kpeme itọn̄uwem nnyịn.

6. Kpa ye emi mîdiọkke ndidia nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ n̄kpọ, Jehovah oyom inam n̄kpọ didie?

⁶ Kpa ye emi Bible mîdịghe n̄wed ibọkusọbọ m̀mê n̄wed emi ọdọhọde ‘dia emi, kûdia oko,’ enye osụk an̄wan̄wam nnyịn idiọn̄ọ se Jehovah ekerede aban̄a nsọn̄idem ye udia. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ọdọhọ ifep mme n̄kpọ emi ẹkemede ndinọ nnyịn afanikọn̄. (Eccl. 11:10) Bible owụt ke ifọnke owo edi ama-udia ye akpammịn; n̄kpọ mbiba oro ẹkeme ndida owo ibuot. (N̄ke 23:20) Nnyịn idibiere utọ udia emi ididiade, se idin̄wọn̄de, udomo udia emi ididiade, ye udomo mmịn emi idin̄wọn̄de. Edi Jehovah iyomke inam ndomokiet ibe ubọk.​—1 Cor. 6:12; 9:25.

7. Didie ke item Mme N̄ke 2:11 an̄wam nnyịn idiọn̄ọ nnennen se ikpanamde ise iban̄a idem nnyịn?

⁷ Mbufiọk m̀mê nditịm n̄kere se idinamde ayanam iwụt ke imenen̄ede ima uwem emi Abasi ọnọde nnyịn. (Ps. 119:99, 100; kot Mme N̄ke 2:11.) Ke uwụtn̄kpọ, idikpekpeme se idiade. Ekpenyene udia emi imade edi idiọn̄ọ ke esinọ nnyịn mfịna mîdịghe anam idọn̄ọ, ana ibet utọ udia oro. Idịghe se ibebet ẹdidọhọ nnyịn. Usụn̄ en̄wen emi iwụtde ke imenyene mbufiọk edi nnyịn ndiside idap ọfọn, ndisisịn̄ede idem ke ubọk ke ubọk, ndisana idem kpukpru ini, ndinyụn̄ nnam itie emi idụn̄de asana.

8. Didie ke Bible owụt ke Jehovah iyomke inam se ikemede ndisịn nnyịn ke fehesan̄?

⁸ Jehovah ama ọnọ nditọ Israel Ibet. Ibet oro ama etịn̄ se ẹkemede ndinam man owo idida unan m̀mê idinọ mbon en̄wen unan ke ufọk ye ke ini ẹnamde utom. (Ex. 21:28, 29; Deut. 22:8) Owo ekpedue owot owo, se akanade enye anam ikefereke mbụk. (Deut. 19:4, 5) N̄kpọ akpanam eyen emi mîmanake kan̄a, Ibet ama etịn̄ se ẹdinamde owo emi ekedide ntak, ọkpọkọm enye ikokoho-koi inam. (Ex. 21:22, 23) N̄wed Abasi anam ikụt ke Jehovah oyom idomo nte ikekeme ndikụt ete ke  nnyịn isịnke idem nnyịn m̀mê mbon en̄wen ke fehesan̄.

9. Ikpanam nso man idinọ idem nnyịn m̀mê mbon en̄wen unan? (Se mme ndise n̄ko.)

⁹ Ikpokụt ite ke nnyịn inamke m̀mê inịmke se ededi emi ekemede ndinọ owo unan ke ufọk ye ke itieutom, oro oyowụt ke imama uwem emi Abasi ọnọde nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ, ekpedi enyene n̄kpọ emi ekemede ndikịm owo, kemikal emi ekemede ndiwot owo, m̀mê ibọk emi mîfọnke aba, ana ikụt ite ke imọduọk enye ke itie ye ke usụn̄ emi enye mîdidịghe n̄kpọ mfịna inọ mbon en̄wen. Nnyịn ikponyụn̄ inịmke utọ n̄kpọ oro ke itie emi ubọk nditọwọn̄ ẹkemede ndisịm. Ana ikpekpeme ebiet emi ẹbarade ikan̄, ebiet emi ufiop mmọn̄ m̀mê ufiop aran odude, ye ebiet emi ẹbonde n̄kpọutom emi ẹkemede ndinọ owo unan. Ifọnke idaha ikpọn̄ mme n̄kpọ oro ke ini mîdụhe eke esede mmọ enyịn. Edieke idade ibọk enye etie nnyịn idap idap ke idem mîdịghe anam idem etịmede nnyịn, in̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn enye omụm nnyịn ke idem, mîdịghe idehe idap ọfọn, inaha idaha ikawat moto. Inaha edi ke iwat moto, ke ifịk fon.

10. Mbemiso afanikọn̄ emi ekemede ndida owo ibuot etịbede ye ke ini osụk etịbede, nso ke ikeme ndinam?

¹⁰ Ndusụk ini, afanikọn̄ emi ekemede ndida owo ibuot esitịbe, nnyịn inyụn̄ ikemeke ndinyan̄a. Utọ n̄kpọ ntre esidi ikan̄, oyobio, m̀mê unyekisọn̄ ndibiat n̄kpọ, udọn̄ọ nditara nsuana ke edem nnyịn, m̀mê ntịme ndidu ke obio. Edi ke ini utọ n̄kpọ oro etịbede, se idin̄wamde nnyịn ikûsịn idem ke fehesan̄ inyụn̄ inyan̄a idem edi ndidi ẹkpedọhọ ikpọn̄ do nnyịn ikpọn̄, ẹkpenọ ini n̄kanika emi ẹkpedụkde ufọk ẹdọn̄ọ m̀mê ẹkpewọrọde an̄wa nnyịn itiene, inyụn̄ inam se ededi emi ukara ẹdọhọde. (Rome 13:1, 5-7) Ndusụk ini, ẹsibabak ẹdiọn̄ọ afanikọn̄ emi efịtde edi, ntre se ukara ẹkpedọdọhọ inam man iben̄e idem inọ utọ afanikọn̄ oro, ẹyak inam. Ke uwụtn̄kpọ, imekeme ndinyene mmọn̄, udia emi mîdibiarake, ye n̄kpri n̄kpri ibọk emi ikemede ndida n̄n̄wam idem mbemiso ikemede ndikụt dọkta.

11. Udọn̄ọ akpatara asuana ke edem nnyịn, nso ke ikpanam?

¹¹ Udọn̄ọ akpatara asuana ke edem nnyịn, ikpanam nso? Ana inam se ededi emi ukara ẹdọhọde inam utọ nte ndiyet ubọk kpukpru ini, nditre ndikpere mbon en̄wen, ndifụhọ face mask, ndien ekpedi imemen udọn̄ọ, nnyịn ibuakke idem ye mbon en̄wen. Edieke itịn̄de enyịn inam mme n̄kpọ emi, oro oyowụt ke imenen̄ede ima uwem emi Abasi ọnọde nnyịn.

12. Didie ke item Mme N̄ke 14:15 ekeme ndin̄wam nnyịn idiọn̄ọ utọ mbụk emi ikpenịmde ini afanikọn̄ etịbede?

¹² Ke ini n̄kpọ emi owo mîkodorike enyịn etịbede, imekeme ndikop mbụk emi mînenke ke inua mme ufan nnyịn, mme mbọhọidụn̄ nnyịn, ye ke mbụk n̄kpọntịbe. Utu ke ndinịm “kpukpru ikọ” emi ikopde, ọkpọfọn ikpan̄ utọn̄ inọ mbon ukara ye mme dọkta emi idiọn̄ọde ke se mmọ ẹtịn̄de ẹsinen. (Kot Mme N̄ke 14:15.) Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ye mme n̄kọk itieutom ẹsinen̄ede ẹdomo ndidiọn̄ọ se idide nnennen n̄kpọ mbemiso mmọ ẹtịn̄de n̄kpọ ndomokiet ẹban̄a nte ikpodụkde mbono esop ye nte ikpọkwọrọde ikọ. (Heb. 13:17) Edieke inamde se mmọ ẹtịn̄de, nnyịn idisịnke idem nnyịn ye mbon en̄wen ke mfịna. Imekeme ndikam nnam ẹkpokpono Mme Ntiense Jehovah ke edem nnyịn.​—1 Pet. 2:12.

13. Didie ke nditiene se Abasi etịn̄de aban̄a iyịp owụt ke imenen̄ede ima uwem emi enye ọnọde nnyịn?

¹³ Mme owo ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ ke Mme Ntiense Jehovah isimaha ndisịn iyịp. Ntak edi ke inịm ke iyịp idịghe se ẹkpedade ẹbre mbre. Nnyịn mîyakke ẹsịn nnyịn iyịp ke idem, ọkpọkọm ke ini edide n̄kpọ n̄kpa ye uwem, owụt ke itiene se Abasi etịn̄de aban̄a iyịp. (Utom 15:28, 29) Edi oro iwọrọke ke iyoyom n̄kpa. Imenen̄ede ima uwem emi Abasi ọnọde nnyịn. Imesika ibịne mme dọkta emi ẹdinyịmede ndisọbọ nnyịn idem ọfọn, edi isịnke nnyịn iyịp.

14. Nso ke ikpanam man ididi se ẹsiakde nnyịn idem m̀mê se iyomde usọbọ emi okponde n̄kpọ akaha?

¹⁴ Edieke inamde mme n̄kpọ emi isụk inemede ke ibuotikọ emi man ise iban̄a idem nnyịn, ekeme ndinam ididịghe se iyomde ẹsiak nnyịn idem m̀mê ndiyom usọbọ emi okponde n̄kpọ akaha. Ikpetịm ise iban̄a idem nnyịn, ima ika usiakidem ididịghe se ẹkọhọde-kọhọ nsia ke ubọk, idem oyonyụn̄ ọsọp ọsọn̄ nnyịn. N̄kpọ efen emi ikemede ndinam man ididi owo ikodorike-dori enyịn edidi se ẹwobide nnyịn ẹdaha ufọkibọk ẹkesiak idem, mîdịghe nnyịn iyom usọbọ emi okponde n̄kpọ akaha, edi nnyịn ndikụt ete ke  se ikemede ndinọ nnyịn unan idụhe ke ufọk m̀mê ke itieutom, ke imonyụn̄ inen̄ede itiene mbet uwat.

15. (a) Ntak ọfọnde isikama kad DPA kpukpru ini? (Se ndise n̄ko.) (b) Didie ke vidio oro okowụt nte ikpọdiọn̄ọde nnennen se ikpebierede ke n̄kpọ aban̄ade iyịp?

¹⁵ Sia imade uwem emi Abasi ọnọde nnyịn, imesiwet se akpanade iwet ke kad durable power of attorney (oro edi, kad emi etịn̄de nte iyomde ẹsọbọ nnyịn idem) inyụn̄ ikama enye kpukpru ini. b Kad oro esiwụt ke nnyịn iyomke ẹsịn nnyịn iyịp ke idem, afiak owụt utọ usọbọ emi inyịmede ye enye emi nnyịn mînyịmeke. Ndi kad DPA fo edi eke ndondo emi? Ekpedi ukûnyeneke akpa, mîdịghe enyene se anade okpụhọde ke enye emi ama ekenyenyene, mbọk sọsọp nam ntre. Afo ndiwewet se mûyomke ẹnam ke idem fo ye utọ usọbọ emi enyịmede ayanam ẹsọsọp ẹsọbọ fi idem, sia owo ididaha ibiat ini ifan̄a enyọn̄ ye isọn̄ ye dọkta, mbon ufọkibọk idinyụn̄ inọhọ fi usọbọ m̀mê ibọk emi mîfọnke ye afo. c

16. Edieke nnyịn mîdiọn̄ọke nte idiwetde n̄kpọ ke kad DPA nnyịn, nso ke ikpanam?

¹⁶ Aksiden ye udọn̄ọ isisatke-sat owo,  ekeme ndisịm owo nnyịn ekededi m̀mê imọsọn̄ m̀mê isọn̄ke, m̀mê imokop idem m̀mê ikopke. (Eccl. 9:11) Ntre ọfọn ewet se anade ewet ke kad DPA fo. Mûdiọn̄ọke se ekpewetde, dọhọ mbiowo mbufo ẹn̄wam fi, sia enen̄ede an̄wan̄a mmọ nte ẹkpewetde n̄kpọ ke kad oro. Edi idịghe mmọ ẹdibiere utọ usọbọ m̀mê utọ ibọk emi akpadade. Afo edibiere enye oro ke idemfo. (Gal. 6:4, 5) Edi mmọ ẹkeme ndinam nsio nsio n̄kpọ emi owo ekemede ndimek an̄wan̄a fi, ẹnyụn̄ ẹn̄wam fi ewet enye emi emekde ke kad oro.

17. Didie ke ikeme ndiwụt ke imenyene eti ibuot ke n̄kpọ aban̄ade nsọn̄idem?

¹⁷ Ediwak ini, se ikpepde ke Bible ke isida ibiere nte ikpesede iban̄a idem nnyịn ye utọ usọbọ emi ikpadade. (Utom 24:16; 1 Tim. 3:9) Ke ini ibierede mme n̄kpọ oro inyụn̄ inemede mmọ ye mbon en̄wen, ọfọn inam item Philippi 4:5 emi ọdọhọde ete: “Ẹyak kpukpru owo ẹkụt eti ibuot mbufo.” Ima inyene eti ibuot, nnyịn idiyakke n̄kpọ aban̄ade nsọn̄idem nnyịn etịmede nnyịn esịt akakaha, idinyụn̄ idomoke ndinam mbon en̄wen ẹbiere se ibierede. Ọkpọkọm se nditọete nnyịn ẹbierede idịghe ukem ye se ibierede, isụk imama inyụn̄ ikpono mmọ.​—Rome 14:10-12.

18. Didie ke ikpowụt ke imama uwem emi Abasi ọnọde nnyịn?

¹⁸ Nte ikpemede itọn̄uwem nnyịn inyụn̄ inamde ofụri se ikekeme inọ Jehovah ke ida iwụt enye ke imama uwem emi enye ọnọde nnyịn. (Edi. 4:11) Edi idụhe nte udọn̄ọ ye afanikọn̄ mîdisịmke nnyịn ke ererimbot emi. Idịghe utọ uwem emi ke Andikobot nnyịn okoyom idu. Ibịghike, enye ayanam idu uwem ke nsinsi, n̄kpọ ndomokiet ibiakke nnyịn, nnyịn inyụn̄ ikpaha aba. (Edi. 21:4) Edi kan̄a ke emi, ẹyak inem esịt nte ikemede ndidu uwem, inyụn̄ ikemede ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah edima Ete nnyịn emi odude ke heaven!