1. Ẹvẹ Jihova o rri uzuazọ nọ ọ kẹ omai na?

 DAE rehọ iẹe nọ ogbẹnyusu ra jọ ọ kẹ owhẹ obọdẹ uwou jọ inọ whọ rehọ no. Emeware jọ i gbe woma tere he evaọ uwou na. O make rrọ ere na, whọ te hae nabe rẹrote uwou na keme whọ riẹ nọ ọmọziọ ugho a rọ bọe he. Ere ọvona re, uzuazọ yọ obọdẹ okẹ nọ o ghare gaga nọ Jihova ọ kẹ omai. Oware jọ nọ u dhesẹ nọ uzuazọ mai o ghare Jihova obọ gaga họ o vi Ọmọ riẹ ze te ta omai no igbo.—Jọn 3:16.

2. Wọhọ epanọ 2 Ahwo Kọrint 7:1 o ta, eme Jihova ọ gwọlọ nọ ma rẹ hai ru?

² Jihova o ru nọ ma rọ rrọ uzuazọ. (Ol. 36:9) Pọl ukọ na ọ riẹ ere vevẹ keme ọ ta nọ: “Ọye o ru nọ ma ro wo uzuazọ, be nya jẹ be rria.” (Iruẹru 17:25, 28) Uzuazọ ginọ obọdẹ okẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai. Ọghẹnẹ o you omai gaga keme ọ be kẹ omai eware nọ ma rẹ rọ rẹrote oma mai re ma sae gbẹ jọ uzuazọ. (Iruẹru 14:15-17) Kọ oyena u dhesẹ nọ oware jọ o tẹ be te nwa omai oma, hayo gwọlọ kpe omai no, Jihova ọ vẹ nwane whaha iẹe, yọ ma rọ abọ muoma? Ijo. Jihova ọ gwọlọ nọ ma re ru ẹkabọ mai, ma vẹ daoma sẹro oma mai ziezi re ma sae gbẹ jọ uzuazọ jẹ gọe. (Se 2 Ahwo Kọrint 7:1.) Kọ fikieme o rọ roja re ma hae sẹro oma mai ziezi, kọ ẹvẹ ma sai ro ru ere?

3. Fikieme u je fo re ma hae rẹrote oma mai ziezi?

³ Oware jọ nọ u je fo re ma rẹrote oma mai ziezi họ, ma tẹ rrọ uzuazọ, ẹsiẹe ọvo ma sae rọ gọ Jihova. (Mak 12:30) Ma gwọlọ rọ “ugboma [mai] dhe idhe nọ e rrọ uzuazọ, ọrẹri, onọ Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ.” (Rom 12:1) Re ma sai ru ere,  ma rẹ whaha oware kpobi nọ o rẹ sae nwa omai oma hayo wha ẹyao se omai. Rekọ ma riẹ nọ makọ epanọ ma daoma rẹrote oma mai te kẹhẹ, ma rẹ seba ẹmọ họ. Ghele na, ma tẹ be dao utho ẹgba mai, kiyọ uzuazọ nọ Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ kẹ omai na, ma rehọ e riẹ zaro ho.

4. Eme Devidi ọ gwọlọ nọ ọ rẹ rọ uzuazọ riẹ ru?

⁴ Devidi ovie na ọ rehọ uzuazọ zaro ho, yọ ọ ta oware nọ o wha riẹ ze. Ọ ta nọ: “Didi erere o re no uwhu mẹ ze, nọ me te kpobọ ọgọdọ? Kọ ẹkpẹ o re jiri owhẹ? Kọ o sae ta ẹme kpahe ọtẹruo ra?” (Ol. 30:9) O sae jọ nọ oke nọ Devidi ọ rọ ta ẹme yena, yọ ọ who no. O make rrọ ere na, ọ gwọlọ nọ ọ rẹ gbẹ jọ uzuazọ, oma riẹ o vẹ jẹ sasa re ọ sai gbe jiri Jihova. Ere ọvona re, mai ohwo ọvo nọ ọ gwọlọ whu ọ riẹ hẹ keme ma gwọlọ gbẹ gọ Jihova je jiri iei.

5. Ma tẹ make who no hayo ma be mọ, eme ma sai gbe ru ghele?

⁵ Ẹyao gbe owho e sae whae ze nọ ma gbẹ sai ro ru eware jọ nọ ma je ru vẹre he. Onana o rẹ sai ginẹ kẹ ohwo uye gaga. Rekọ ma du rọ fiki ere ta nọ ma rẹ gbẹ rẹrote oma mai hi hi. Ma rẹ gbẹ daoma rẹrote oma mai keme ma tẹ make who no hayo ma be mọ, ma sae gbẹ gọ Jihova je jiri ei ghele, wọhọ epanọ Devidi o ru na. Yọ o tẹ make rọnọ ma who no hayo ma be mọ, ma gbẹ rrọ ghaghae kẹ Jihova. Onana o be lẹliẹ eva were omai. (Mat. 10:29-31) Ma tẹ maki whu no dede, Jihova ọ gwọlọ nọ ọ rẹ kpare omai ze. (Job 14:14, 15) Rekọ nọ ma gbẹ rrọ uzuazọ na, joma daoma hae rẹrote oma mai jẹ whaha eware nọ e rẹ sai si uwhu kpe omai.

6. Eme Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru evaọ ẹme emuọriọ gbe udi-oda?

⁶ Orọnikọ Ebaibol yọ obe nọ a kere kpahe oghẹrẹ emu nọ u fo nọ ohwo ọ rẹ re hayo epanọ ọ rẹ rọ rẹrote oma riẹ hẹ. Ghele na, eme nọ e riẹe i dhesẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma rẹrote oma mai. Wọhọ oriruo, Ebaibol ọ ta nọ ma “si eware enwoma kpobi no” ugboma mai. (Ọtausi. 11:10) Ebaibol ọ ta re nọ ma kẹnoma kẹ emu nọ a rẹ re vrẹta gbe idieda thomawa. U kiehọ ere keme e rẹ sae raha ugboma na hayo tube si uwhu se ohwo. (Itẹ 23:20) Jihova ọ gwọlọ nọ ma re kru omamai re ma gbẹ re emu vrẹta hayo da udi vrẹta ha.—1 Kọr. 6:12; 9:25.

7. Ẹvẹ ẹme nọ ọ rrọ obe Itẹ 2:11 o sai ro fiobọhọ kẹ omai rẹrote oma mai?

⁷ Ma tẹ be hai rorote re ma te ti ru oware kpobi, kiyọ ma rọ uzuazọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na zaro ho. (Ol. 119:99, 100; se Itẹ 2:11.) Ma tẹ be hai rorote, ma ti muẹrohọ oghẹrẹ oware nọ ma rẹ re. Ma rehọ iẹe nọ oghẹrẹ oware jọ nọ o rẹ were omai ẹre gaga, ma tẹ re iẹe no, o be hae lẹliẹ eva da omai. Kọ ma te hẹrẹ nọ a vuẹ omai tao re ma tẹ te se iẹe ba ẹre? Ijo. U te no ere no, ma rẹ daoma hae wezẹ ziezi, hai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ oma mai jaja, ma rẹ hae họ, wozẹ abọ ziezi jẹ fọrọ iwu mai. Ma re je ru oria nọ ma be rria fihọ fuafo. Enana kpobi họ erorote na.

8. Eme izi nọ e rrọ Ebaibol na e lẹliẹ omai riẹ kpahe Jihova?

⁸ Jihova ọ kẹ ahwo Izrẹl izi nọ a re koko re a siọ oma ba ẹnwa nọ a tẹ rrọ obọ uwou hayo nọ a te bi ru iruo evaọ obọ ẹwọ. (Ọny. 21:28, 29; Izie. 22:8) Evaọ oke yena, nọ ohwo o te kpe ohwo, yọ orọnọ o keke aro fihọ kpei hi, uye o rẹ bẹe ghele re ọ sai siwi uzuazọ riẹ. (Izie. 19:4, 5) Yọ otẹrọnọ ahwo jọ a nwa aye nọ o dihọ oma,  nọ obọ u je te ọmọ nọ ọ rrọ obeva na, a re ru ahwo otiọye na gaga. (Ọny. 21:22, 23) Izi nana kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai na u dhesẹ nọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma whaha oware kpobi nọ o rẹ sae nwa omai hayo amọfa oma.

9. Eware jọ vẹ ma re ru re ma siọ oma ba ẹnwa? (Rri iwoho na re.)

⁹ Ma tẹ be hae daoma whaha eware nọ e rẹ sae nwa omai oma evaọ obọ uwou hayo oria iruo mai, kiyọ ma rọ uzuazọ zaro ho. Wọhọ oriruo, ma re gbolo eware nọ e rẹ sae biẹ ohwo hayo duwu ohwo, te ekẹmika hayo imu nọ a be lọ fihọ eria nọ u je he. Yọ ma re fi ai họ oria nọ obọ emaha na u re te he. Ere ọvo ho, nọ ma te bi koko erae họ, be wọ ame ọrroro hayo oware orroro ofa jọ, hayo nọ ma tẹ be rọ oware ẹlẹtriki ru oware jọ, ma rẹ yọroma gaga. Ma rẹ nyase eware nana ba nyai ru oware ofa ha. Yọ otẹrọnọ ma lọ oghẹrẹ imu nọ e rẹ sae lẹliẹ oma ru omai oghẹrẹ jọ, ma da udi, hayo ma wezẹ ziezi hi, u fo re ma dhẹ omoto hayo oware utioye ofa ha. Yọ ma rẹ nẹ ifonu hu nọ ma tẹ rrọ edhere dhẹ.

10. Eme ma rẹ sai ru taure oware okpẹtu o tẹ te via, hayo nọ o tẹ be via?

¹⁰ Eware okpẹtu e rẹ seba ẹvia ha. Ẹsejọ okpẹyao jọ nọ o bi vo o sae jọ otọ, hayo a bi ru ozighi evaọ oria nọ ma rrọ, yọ owhe hayo eware itieye efa e sae jẹ raha eware. Nọ eware itieye na e tẹ be via, ma re ru oware nọ egọmeti ọ ta. A te fi oke họ nọ ma rẹ jọ otafe ba evaọ aso, hayo a tẹ ta nọ ma dhẹ no oria nọ ma rrọ, joma ru epanọ a ta na. Ma te ru ere, o sae thọ omai. (Rom 13:1, 5-7) Ẹsejọ dede, taure oghẹrẹ eware okpẹtu jọ e tẹ te via, ahwo egọmeti a rẹ vuẹ omai no re ma ruẹrẹ oma kpahe. Yọ ma rẹ daoma ru oware nọ a ta. Ma sae ruẹrẹ emu nọ ọ rẹ kake raha ha, ame, gbe imu fihọ oria kpahe.

11. Eme ma rẹ daoma ru nọ ekpehre ẹyao jọ nọ o bi vo o tẹ rrọ otọ?

¹¹ Kọ eme ma re ru nọ oghẹrẹ ẹyao jọ nọ o bi vo o tẹ rrọ otọ? Ma re lele izi nọ egọmeti o fihọ. A tẹ vuẹ omai nọ ma hae wozẹ abọ mai ziezi, ma du kẹle ahwo ga hrọ họ, ma hai fi emaske họ, hayo inọ ma jọ oria mai sa nọ oma o gbẹ rrọ omai hi, ma re ru epanọ a ta na. Ma te bi ru ere, kiyọ ma rọ uzuazọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na zaro vievie he.

12. Ẹvẹ ma sai ro lele ẹme obe Itẹ 14:15 na nọ ahwo a tẹ be ta eme atanọ atanọ fiki oware okpẹtu jọ?

¹² Nọ oware okpẹtu o tẹ be via, eme atanọ atanọ e rẹ jọ buobu. Ma sae jọ unu ahwo nọ ma gbẹ rrọ oria, hayo egbẹnyusu mai yo eme itieye na, o sae jọ itanẹte dede. Rekọ orọnọ “ẹme kpobi” nọ ma yo ma rẹ rọwo ho. (Se Itẹ 14:15.) Otẹrọnọ ozighi jọ ọ rrọ otọ, hayo oghẹrẹ ẹyao jọ o bi vo, ma rẹ daoma riẹ oware nọ egọmeti hayo edọktọ a ginẹ ta kpahe iẹe. U te no ere no, Utu Ẹruorote na gbe uwou ogha a rẹ daoma riẹ uzẹme oware nọ o be via na ziezi, a vẹ te vuẹ omai oghẹrẹ nọ ma te hai ro ru ewuhrẹ jẹ ta usi uwoma nọ oware na o rrọ otọ na. (Hib. 13:17) Ma re ru oware kpobi nọ ukoko o vuẹ omai keme ere ma te rọ thọ omamai gbe amọfa. Yọ o sae whae ze nọ a rẹ rọ rehọ emamọ ubiẹro rri ukoko na.—1 Pita 2:12.

13. Ẹvẹ ma sai ro lele uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai kpahe azẹ?

¹³ Nẹnẹ, a riẹ omai Isẹri Jihova inọ ma rẹ rọ azẹ zaro vievie he. Nọ a tẹ wọ omai kpobọ ọspito, oware na o tẹ make rrọ gaga, ma rẹ rọwo nọ a se azẹ fihọ omai oma ha keme Jihova ọ ta nọ ma siomano azẹ. (Iruẹru 15:28, 29) Rekọ oyena u dhesẹ nọ ma gwọlọ whu hu. Uzuazọ o be were omai keme yọ okẹ Ọghẹnẹ. Oyejabọ ma rẹ rọ gwọlọ oghẹrẹ ọfa kpobi nọ a re ro siwi omai na, nọ a rẹ jọ se azẹ fihọ omai oma ha.

14. Eware jọ vẹ ma re ru re ma gbẹ kake nwa oma ha hayo nọ ẹyao nọ o kru omai o gbẹ kake ga hrọ họ?

¹⁴ Ma tẹ be rẹrote oma mai ziezi je ru eware efa nọ a jọ uzoẹme nana ta na, ma tẹ be mọ, oma na o te nwane kaki yoma ga hrọ họ. Ma tẹ be rẹrote oma mai ziezi no vẹre, u re fiobọhọ nọ a te bi ru obẹrọ kẹ omai, yọ oma mai o rẹ kaki kpo nọ a te ru obẹrọ na no. Ma tẹ be hai fi eware nọ e rẹ sae nwa omai oma fihọ emamọ oria evaọ obọ uwou gbe oria iruo mai, jẹ romatotọ lele izi edhadhẹ, ma te gbẹ kake nwa oma nọ a rẹ rọ wọ omai kpobọ ọspito ho.

15. (a) Fikieme o jẹ roja re ekade “No Blood” ọkpokpọ na o hae jọ omai obọ ẹsikpobi? (Rri uwoho na re.) (b) Wọhọ epanọ ma ruẹ evaọ ividio na, ẹvẹ ma sae rọ jẹ emamọ iroro evaọ ẹme azẹ?

¹⁵ U wo oware ofa jọ nọ ma re ru ro dhesẹ nọ ma rọ uzuazọ zaro ho. Ma rẹ daoma  kere eme fihọ ekade “No Blood” jẹ whae lele oma kpohọ oria kpobi. b Ekade nana oye o te lẹliẹ ahwo riẹ nọ ma gwọlọ nọ a se azẹ fihọ omai oma ha. Ma sai kere eware jọ fihọ iẹe kpahe oghẹrẹ usiwo nọ ma gwọlọ gbe enọ ma gwọlọ họ. Kọ who wo ekade “No Blood” ọkpokpọ na? Otẹrọnọ ọrọ anwae who wo hayo who ri fili ọkpokpọ na ha, daoma fili riẹ ababọ oke oraha. Who ru meti meti hi. Ma te kere eme fihọ ekade na no, o rẹ so ẹe ze nọ a rẹ rọ kaki mu omai họ esiwi nọ oware jọ o tẹ via kẹ omai. Ma gbe ti lele edọktọ hayo amọfa sikẹ hẹ. Yọ edọktọ a gbẹ te kẹ omai imu nọ i re kiehọ omai oma ha ha keme ma kere oware nọ ma gwọlọ fihọ ekade na no. c

16. Ma gbẹ riẹ oghẹrẹ nọ a re ro fili ekade “No Blood” na ha, eme ma re ru?

¹⁶ Ohwo ọvo nọ ọ rẹ sae nwa oma ha hayo nọ ọ rẹ mọ họ ọ rrọ họ, te ọmaha te ọkpako. (Ọtausi. 9:11) Fikiere u fo nọ ma rẹ daoma kere eme fihọ ekade “No Blood” na. Ma gbẹ riẹ oghẹrẹ nọ a re ro fili ekade na ha, ma sae vuẹ ekpako ukoko mai. Ekpako na a te riẹ oghẹrẹ nọ a re fili ekade na. Rekọ a te vuẹ owhẹ nọ enẹ gbe enẹ who re ru kpahe oghẹrẹ usiwo utionana  ha re who kere iei fihọ iẹe. Whẹ ọvo ọ rẹ jiroro yena kẹ omara. (Gal. 6:4, 5) Ekpako na a sai fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oware kpobi nọ a jọ ekade na ta kpahe, je fiobọhọ kẹ owhẹ re who kere oware nọ whọ gwọlọ fihọ iẹe.

17. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma bi si eware kekeke he evaọ ẹme usiwo?

¹⁷ Fikinọ ma riẹ oware nọ Ebaibol ọ ta, evaọ ẹsibuobu mai ọvo ma rẹ jiroro oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rẹrote oma mai gbe oghẹrẹ usiwo nọ u kiehọ kẹ omai. (Iruẹru 24:16; 1 Tim. 3:9) Ma tẹ be jiroro oghẹrẹ eware itieye na, hayo ma tẹ be vuẹ amọfa kpahe onọ u kiehọ omai oma, ma re lele ohrẹ nọ o rrọ obe Ahwo Filipai 4:5. O ta nọ: “Wha ru re ahwo kpobi a ruẹ nọ wha wo iroro.” Re ma dhesẹ nọ ma wo iroro hayo ma bi si eware kekeke he, ma rẹ ruawa kpahe ugboma mai vrẹta ha fikinọ ma gwọlọ mọ họ. Yọ ma rẹ gba amọfa họ họ re a rri eware epanọ ma bi rri rai. Otẹrọnọ oghẹrẹ nọ oniọvo jọ ọ ta nọ a ro siwi ei o were omai tere he, yọ orọnọ a jọ Ebaibol ta nọ o thọ họ, ma rẹ rehọ iẹe gu ẹdhọ họ, ma re gbe you rie ghele.—Rom 14:10-12.

18. Eme ma re ru ro dhesẹ nọ uzuazọ nọ Jihova ọ kẹ omai na o were omai gaga?

¹⁸ Ma tẹ be hae rẹrote oma mai ziezi jẹ rọ ẹgba mai kpobi gọ Jihova, yọ ma bi dhesẹ nọ uzuazọ nọ ọ kẹ omai na o were omai gaga. (Evia. 4:11) Ginọ uzẹme nọ ma rẹ seba ẹmọ họ yọ oghẹrẹ eware okpẹtu jọ e sae via. Rekọ orọnọ enẹ Ọghẹnẹ nọ ọ ma omai na ọ gwọlọ nọ akpọ mai ọ rẹ jọ họ. Kẹle na, o ti si uwhu gbe edada no otọ, ma vẹ te rria bẹdẹ bẹdẹ. (Evia. 21:4) Bẹsenọ oke yena u re te, joma hae rẹrote oma mai jẹ gọ Jihova Ọsẹ oyoyou mai na keme oware nọ o mai woma oye.