1. Muoyo witũ nĩ wa bata na gĩkĩro kĩrĩkũ harĩ Jehova?

 TA HŨŨRA mbica mũrata akũheete nyũmba. Nyũmba ĩyo ĩgakorũo yũnũkĩte rangi kũndũ kũmwe na ĩrĩ na kũndũ kũraura. O na gũtuĩka ĩrĩ na mathĩna macio, nĩ nyũmba ya mbeca nyingĩ. Hatarĩ nganja no ũcokie ngatho mũno nĩ ũndũ wa nyũmba ĩyo na ũmĩmenyerere. Ũndũ ũmwe na ũcio, Jehova nĩ atũheete kĩheo kĩa goro kĩa muoyo. Jehova nĩ onanĩtie atĩ nĩ onaga muoyo witũ wĩ wa goro na njĩra ya kũruta Mũrũwe arĩ ũkũũri nĩ ũndũ witũ.—Joh. 3:16.

2. O ta ũrĩa 2 Akorintho 7:1 yonanĩtie-rĩ, Jehova erĩgagĩrĩra twĩke atĩa?

² Jehova nĩwe Kĩhumo kĩa muoyo. (Thab. 36:9) Mũtũmwo Paulo nĩ oonanirie atĩ nĩ eetĩkĩtie ũguo rĩrĩa aaugire ũũ: “Nĩwe ũtũmaga tũkorũo muoyo, tũkahota gwĩtwara, na tũgakorũo ho.” (Atũm. 17:25, 28) Kwoguo no tuuge atĩ muoyo witũ nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Ngai. Nĩ atũheaga kĩrĩa tũrabatara nĩguo tũtũũre muoyo. (Atũm. 14:15-17) No Jehova ndagitagĩra mĩoyo itũ na njĩra ya kĩama. Handũ ha ũguo, erĩgagĩrĩra twĩke ũrĩa wothe tũngĩhota kũmenyerera ũgima witũ wa mwĩrĩ na wa kĩĩroho. (Thoma 2 Akorintho 7:1.) Twagĩrĩirũo kũgitĩra ũgima witũ wa mwĩrĩ na muoyo witũ nĩkĩ, na tũngĩka ũguo atĩa?

3. Ũndũ ũmwe ũtũmaga twende gũkorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ nĩ ũrĩkũ?

³ Ũndũ ũmwe ũtũmaga twende gũkorũo na ũgima mwega  wa mwĩrĩ nĩ atĩ no tũhote gũtungatĩra Jehova wega biũ. (Mar. 12:30) Twendaga kũruta “mĩĩrĩ [itũ] ĩrĩ igongona rĩrĩ muoyo, itheru na rĩretĩkĩrĩka nĩ Ngai,” kwoguo nĩ twĩthemaga gwĩka maũndũ marĩa tũramenya atĩ no mathũkie ũgima witũ wa mwĩrĩ. (Rom. 12:1) Ma nĩ atĩ, o na tũngĩĩrutanĩria atĩa tũtingĩkorũo na ma atĩ tũtikũrwara. O na kũrĩ ũguo, nĩ twĩkaga ũrĩa wothe tũngĩhota nĩgetha tuonie Ithe witũ wa igũrũ atĩ nĩ tũtĩĩte kĩheo kĩa muoyo.

4. Mũthamaki Daudi eendaga gwĩka atĩa?

⁴ Mũthamaki Daudi nĩ aataarĩirie kĩrĩa gĩatũmaga one kĩheo kĩa Ngai kĩa muoyo kĩrĩ kĩa bata rĩrĩa aandĩkire ũũ: “Nĩ ũguni ũrĩkũ ũngiumana na gĩkuũ gĩakwa, ingĩikũrũka irima-inĩ? Hihi rũkũngũ no rũkũgooce? Hihi no rũmenyithanie ũhoro wa wĩhokeku waku?” (Thab. 30:9) No kũhoteke Daudi aandĩkire ciugo icio arĩ hakuhĩ gũkua. No nĩ eehotorete gũthiĩ na mbere gũtũũra arĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ ihinda rĩrĩa rĩothe angĩahotire nĩguo atungatĩre Jehova. Hatarĩ nganja, o na ithuĩ nĩ twĩhotorete gwĩka o ũguo.

5. Gũtekũmakania tũrĩ akũrũ atĩa kana tũrĩ arwaru atĩa, nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩhota gwĩka?

⁵ No tũremererũo kũhingia maũndũ marĩa twahingagia tene nĩ ũndũ wa mũrimũ kana ũkũrũ. Ũndũ ũcio no ũtũme tũigue tũrĩ na kĩeha na tũkue ngoro. No nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kwĩrutanĩria kũrũmbũiya ũgima witũ wa mwĩrĩ. Gĩtũmi nĩ tondũ o na tũngĩkorũo tũrĩ akũrũ atĩa kana tũrĩ arwaru atĩa, no tũhote kũgooca Jehova o ta ũrĩa Mũthamaki Daudi eekaga. Nĩ ũndũ wa gwĩkĩra ngoro kũmenya atĩ Jehova nĩ onaga tũrĩ a bata o na tũngĩkorũo tũrĩ arwaru kana tũrĩ akũrũ. (Mat. 10:29-31) O na tũngĩkua, no erirĩrie mũno gũtũriũkia. (Ayub. 14:14, 15) Ihinda-inĩ rĩrĩ tũrĩ muoyo, no twende gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũmenyerere ũgima witũ wa mwĩrĩ na muoyo witũ.

6. Jehova erĩgagĩrĩra twĩke atĩa maũndũ-inĩ megiĩ kũrĩa na kũnyua?

⁶ O na gũtuĩka Bibilia ti ibuku rĩa gũtũtaarĩria ũrĩa tũngĩrũmbũiya ũgima witũ wa mwĩrĩ kana kĩrĩa twagĩrĩirũo kũrĩa, nĩ yonanagia mawoni ma Jehova megiĩ maũndũ macio. Kwa ngerekano, atwĩrĩte “[tweherie] maũndũ moru” marĩa mangĩthũkia mĩĩrĩ itũ. (Koh. 11:10) Ũkoroku na ũrĩĩu nĩ mĩtugo ĩkoragwo ĩrĩ ũgwati harĩ muoyo wa mũndũ, na nĩ ĩkaananĩtio thĩinĩ wa Bibilia. (Thim. 23:20) Jehova erĩgagĩrĩra tuonanie ngumo ya kwĩgirĩrĩria rĩrĩa tũratua kĩrĩa tũkũrĩa, kĩrĩa tũkũnyua, na mũigana wakĩo.—1 Kor. 6:12; 9:25.

7. Ũtaaro wa Thimo 2:11 ũngĩtũteithia atĩa gũtua matua mega megiĩ ũgima witũ wa mwĩrĩ?

⁷ No tũtue matua marĩonanagia atĩ nĩ tũtĩĩte kĩheo kĩa Ngai kĩa muoyo na njĩra ya kũhũthĩra ũhoti witũ wa gwĩciria. (Thab. 119:99, 100; thoma Thimo 2:11.) Kwa ngerekano, nĩ tũrĩhũthagĩra ũũgĩ tũgĩtua matua megiĩ kĩrĩa tũkũrĩa. Angĩkorũo twarĩa irio cia mũthemba mũna nĩ itũthũkagĩra, nĩ twagĩrĩirũo gũciĩthema o na angĩkorũo nĩ tũciendete. Ningĩ nĩ tuonanagia atĩ nĩ tũrahũthĩra ũhoti witũ wa gwĩciria rĩrĩa twerutanĩria gũkoma toro wa kũigana, kũmenyeria mwĩrĩ, na kũiga mĩĩrĩ itũ na mĩciĩ itũ ĩrĩ mĩtheru.

8. Bibilia yonanagia atĩa atĩ Ngai nĩ endaga twĩtheme mogwati?

⁸ Watho ũrĩa Jehova aaheete Aisiraeli nĩ warĩ na motaaro mangĩamateithirie gwĩthema mogwati marĩa mangĩaumĩrire marĩ  mũciĩ kana wĩra-inĩ. (Tham. 21:28, 29; Gũcok. 22:8) Mũndũ angĩoragire mũndũ ũngĩ atekwenda, nĩ angĩoeirũo ikinya iritũ. (Gũcok. 19:4, 5) Watho waugĩte atĩ o na mũndũ angĩaguraririe kana orage mwana ũtarĩ mũciare, aagĩrĩire kũherithio. (Tham. 21:22, 23) Kwoguo Maandĩko nĩ monanagia atĩ Jehova nĩ endaga twĩtheme mogwati.

9. Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩka nĩguo twĩtheme mogwati? (Ningĩ rora mbica.)

⁹ Nĩ tuonanagia atĩ nĩ tũtĩĩte kĩheo kĩa Ngai kĩa muoyo, rĩrĩa tuoya makinya ma gwĩthema mogwati mĩciĩ-inĩ itũ na wĩra-inĩ. Kwa ngerekano, rĩrĩa tũrate indo ingĩtema kana ithece mũndũ, na ndawa cia mũthemba o wothe, tũciteaga ũndũ itangĩingĩria andũ arĩa angĩ ũgwati-inĩ. Ningĩ nĩ tũtigagĩrĩra atĩ tũraiga indo ta icio kũndũ kũraihu na ciana. Rĩrĩa tũraruta wĩra na mwaki, tũratherũkia kĩndũ, kana tũrahũthĩra indo ingĩ cia kũruta wĩra, tũticitigaga hatarĩ na mũndũ wa gũcirora. Tũtiĩtĩkagĩra gũtwarithia ngaari angĩkorũo meciria maitũ nĩ mahutĩtio nĩ ndawa iria tũranyua, njohi, kana kwaga toro wa kũigana. Ningĩ nĩ twĩthemaga gũtwarithia ngaari o tũkĩhũthagĩra thimũ citũ.

10. Nĩ atĩa tũngĩka mbere na hĩndĩ ĩrĩa kwaumĩra ũgwati?

¹⁰ Tũtingĩhota kũgirĩrĩria mogwati mamwe kuumĩra. Mogwati macio nĩ ta icanjama cia ndũire, mĩrimũ mĩũru ya kũgwatanio, na ngũĩ. O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa mogwati ta macio maumĩra no tũgerie kwĩgitĩra na kũhonokia muoyo witũ na njĩra ya gwathĩkĩra mĩkaana ĩrĩa thirikari ĩigĩte ĩgiĩ kuuma nja, gũthama itũũra-inĩ ritũ, na mĩkaana ĩngĩ ĩngĩheanwo. (Rom. 13:1, 5-7) Mogwati mamwe no mamenyeke kabere matanaumĩra, kwoguo nĩ wega gwathĩkĩra ũtongoria o wothe tũngĩheo nĩ thirikari wa gũtũteithia kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa gĩcanjama. Kwa ngerekano, nĩ wega kwĩigĩra maĩ na irio itangĩthũka o hamwe na indo cia ũrigitani wa mbere.

11. Twagĩrĩirũo gũkorũo twĩhaarĩirie gwĩka atĩa rĩrĩa kwaumĩra mũrimũ mũũru wa kũgwatanio?

¹¹ Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa kũngiumĩra mũrimũ mũũru wa kũgwatanio ũratherema kũrĩa tũikaraga? Twagĩrĩirũo gwathĩkĩra ũtongoria ũrĩa thirikari ĩraheana ta wĩgiĩ gwĩthamba moko, gũikara tũraihanĩrĩirie, gwĩkĩra maski, na kwĩiga mwamũ. Gwathĩka maũndũ-inĩ macio, nĩ kuonanagia nĩ tũtĩĩte kĩheo kĩa Ngai kĩa muoyo.

12. Ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Thimo 14:15 ũngĩtũteithia atĩa gũthuura ũhoro ũrĩa tũgũthikĩrĩria rĩrĩa kwaumĩra ũgwati?

¹² Rĩrĩa kwaumĩra ũgwati, rĩmwe na rĩmwe no tũkinyĩrio ũhoro ũtarĩ wa ma nĩ arata, andũ arĩa tũrigainie nao, na nyũmba cia mohoro. Handũ ha gwĩtĩkia “kiugo o gĩothe” kĩrĩa tũraigua, nĩ wega gũthikĩrĩria ũhoro wa kwĩhokeka ũrĩa ũraheanwo nĩ thirikari na arigitani. (Thoma Thimo 14:15.) Ariũ a Ithe witũ a Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia na a wabici cia honge nĩ merutanagĩria gũcaria ũhoro wa kwĩhokeka matanaheana ũtongoria wĩgiĩ mĩcemanio ya kĩũngano na wĩra wa kũhunjia. (Ahib. 13:17) Rĩrĩa twathĩkĩra ũtongoria ũcio nĩ twĩgitagĩra na tũkagitĩra andũ arĩa angĩ. Ningĩ nĩ tũteithagia kĩũngano kũgĩa na rĩĩtwa rĩega itũũra-inĩ.—1 Pet. 2:12.

13. Tuonanagia atĩa atĩ nĩ tuonaga kĩheo kĩa Ngai kĩa muoyo kĩrĩ kĩa bata ũhoro-inĩ wĩgiĩ thakame?

¹³ Andũ aingĩ nĩ moĩ atĩ ithuĩ Aira a Jehova tũtiĩtĩkagĩra thakame. Gĩtũmi nĩ tondũ tũmĩonaga ĩrĩ kĩndũ gĩtheru. Tuonanagia atĩ nĩ twathĩkagĩra watho wa Jehova wĩgiĩ thakame rĩrĩa twarega gwĩkĩrũo thakame, o na hĩndĩ ĩrĩa kwabatarania ũrigitani wa hinahi. (Atũm. 15:28, 29) No ũguo ti kuuga atĩ nĩ twendaga gũkua. Nĩ tuonaga kĩheo kĩa Ngai kĩa muoyo kĩrĩ kĩa bata. Kwoguo nĩ tũcaragia ũteithio wa arigitani marĩ na ũmenyeru arĩa mangĩtũrigita na njĩra njega matekũhũthĩra thakame.

14. Tũngĩnyihanyihia atĩa ũhotekeku wa kũbatara ũrigitani mũnene?

¹⁴ Tũngĩrũmbũyagia ũgima witũ wa mwĩrĩ na njĩra ya gwĩka maũndũ marĩa magwetetwo gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, no tũnyihanyihie ũhotekeku wa kũbatara gũthĩnjwo kana kũbatara ũrigitani ũngĩ mũnene. O ũrĩa tũgũkorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ, noguo ũngĩkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũhona na ihenya tũngĩbatara gũthĩnjwo. Ningĩ no tũnyihanyihie ũhotekeku wa kũbatara gũthĩnjwo hinahi, tũngĩeheragia indo iria ingĩrehe mogwati mĩciĩ-inĩ itũ na wĩra-inĩ na tũgathĩkĩra biũ mawatho ma barabara.

15. (a) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũkuuaga kandi ya thakame ĩrĩ na ũhoro wa ica ikuhĩ? (Ningĩ rora mbica.) (b) O ta ũrĩa video yonanĩtie-rĩ, tũngĩka atĩa nĩguo tũtue matua mega megiĩ ũrigitani ũhutanĩtie na kũhũthĩra thakame?

¹⁵ Tondũ nĩ tũtĩĩte kĩheo kĩa muoyo, nĩ  tũiyũragia kandi ya thakame (durable power of attorney), na tũkamĩkuuaga hingo ciothe. b Kũgerera kandi ĩyo, nĩ tũhotaga gũtaarĩria matua maitũ megiĩ gwĩkĩrũo thakame na megiĩ ũrigitani ũngĩ. Hihi kandi yaku ya thakame ĩrĩ na ũhoro wa ica ikuhĩ? Angĩkorũo nĩ ũrabatara kũiyũria kandi ĩyo kana kũmĩandĩka ũhoro wa ica ikuhĩ, oya ikinya o na ihenya. Kwandĩka matua maitũ no gũtũteithie kũrigitwo na ihenya tondũ tũtikũbatara kũhũthĩra mahinda maingĩ gũtaarĩria ndagĩtarĩ wendi witũ. Ningĩ no gũteithie arigitani gwĩthema gũtũrigita na njĩra ĩngĩtũrehera mathĩna nĩ ũndũ wa kwaga gũtaũkĩrũo nĩ wendi witũ. c

16. Tũngĩka atĩa angĩkorũo tũtiũĩ ũrĩa tũngĩiyũria kandi ya DPA?

¹⁶ Gũtekũmakania tũrĩ ethĩ atĩa kana tũrĩ na ũgima mwega atĩa wa mwĩrĩ, ithuothe no tũcemanie na mogwati kana tũrware. (Koh. 9:11) Kwoguo nĩ ũndũ wa ũũgĩ kũiyũria kandi ya DPA. Angĩkorũo ndũĩ ũrĩa ũngĩiyũria kandi ĩyo, no ũrie athuri a kĩũngano magũteithie. Nĩ makoragwo moĩ ũrĩa kandi ĩyo ĩiyũragio, no matingĩgũtuĩra matua megiĩ  ũrigitani. Rĩu nĩ itemi rĩaku. (Gal. 6:4, 5) Ĩndĩ no magũteithie gũtaũkĩrũo nĩ morigitani matiganĩte marĩa ũngĩthuura na magũteithie ũkĩiyũria matua maku.

17. Tũngĩonania atĩa atĩ tũrĩ na ũigananĩru maũndũ-inĩ megiĩ ũgima wa mwĩrĩ?

¹⁷ Matua maingĩ marĩa tũtuaga megiĩ ũgima witũ wa mwĩrĩ na ũrigitani, makoragwo maumanĩte na maũndũ marĩa twĩrutĩte Bibilia-inĩ. (Atũm. 24:16; 1 Tim. 3:9) Rĩrĩa tũratua matua kana rĩrĩa tũramarĩrĩria na andũ arĩa angĩ, nĩ wega kũrũmĩrĩra ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Afilipi 4:5, ũrĩa uugaga: “Rekei ũigananĩru wanyu ũmenyekage nĩ andũ othe.” Tũngĩkoragwo na ũigananĩru, tũtirĩtangĩkaga gũkĩria gĩthimi igũrũ rĩgiĩ ũgima witũ wa mwĩrĩ na tũtirĩtindĩkagĩrĩria arĩa angĩ makorũo na mawoni ta maitũ. No tũrĩthiaga na mbere kwenda aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kũmatĩa, o na angĩkorũo matua mao nĩ ngũrani na maitũ.—Rom. 14:10-12.

18. Tũngĩonania ngatho atĩa nĩ ũndũ wa kĩheo kĩa muoyo?

¹⁸ Tuonanagia ngatho kũrĩ Jehova o we Kĩhumo kĩa muoyo na njĩra ya kũgitĩra mĩoyo itũ na kũmũhe kĩrĩa kĩega biũ. (Kũg. 4:11) Ihinda-inĩ rĩrĩ, no mũhaka tũcemanie na mĩrimũ na mogwati. No ũcio tiguo ũtũũro ũrĩa Mũũmbi witũ eendaga tũtũũrage. Ica ikuhĩ nĩ arĩtũhe muoyo wa tene na tene na tũtigacoka kũigua ruo kana gũkua. (Kũg. 21:4) Mbere ya ihinda rĩu rĩkinyĩte, nĩ gĩkeno gũkorũo tũrĩ muoyo na gũtungatĩra Ithe witũ wa igũrũ ũtwendete Jehova.