1. Wa’ faso Yehova lakisá ti luzingu ya beto ke ntalu na meso ya yandi?

 KANISA na kifwani yayi: ndiku ya nge me pesa nge yinzo. Peinture ya yinzo yango mpe batole ya nkaka ke mwa ya kubeba. Kasi ata mwa bamambu yayi, kana ba teka yinzo yango, ba ke tekak’ yawu na mbongo mingi. Ntembe ve, nge ke sepela na yinzo yango mpe nge ke bumba yawu. Mutindu mosi, Yehova me pesa beto dikabu ya ntalu mingi, luzingu. Yehova lakisá ti luzingu ya beto ke ntalu mingi samu na yandi ntangu yandi pesá mwana ya yandi mutindu munkayulu samu na beto.​—Yoa. 3:16.

2. Mutindu 2 Bakorinto 7:1 ke na lakisak’ yawu, yinki Yehova ke na vingilá beto sala?

² Luzingu ke katuká na Yehova. (Nku. 36:9) Ntumwa Polo mpe vandá kwikilá na mambu yayi. Yandi zonzaka: “Ni na yandi beto ke zingaka, ke tambulaka, mpe beto kele.” (Bis. 17:25, 28) Na yawu, beto lenda zonza ti luzingu ya beto ke dikabu yina me katuka na Yehova. Yandi ke pesá beto nyonso yina beto ke na yawu nsatu samu na kuzinga. (Bis. 14:15-17) Kasi bubu yayi Yehova ke salá ve bimangu samu na kubumba beto. Yandi ke na vingilá beto sala nyonso yina beto lenda sala samu na kubumba nzutu ya beto mpe kubika ve kusadila yandi. (Tanga 2 Bakorinto 7:1.) Samu na yinki beto me bonga kubumba mavimpi mpe luzingu ya beto, mpe yinki beto lenda sala samu na kusalu yawu?

3. Wapi yina ke mosi ya bamambu yina ke natá beto na kusala nyonso samu na kubumba mavimpi ya beto?

³ Mosi ya bamambu yina ke salá ti beto bumba mavimpi ya beto ke ti beto zola kupesa bangolo ya beto nyonso na kisalu ya Yehova. (Mrk. 12:30) Beto zola ‘kupesa yandi banzutu ya beto  mutindu munkayulu ya moyo, ya santu, mpe yina ke sepelisaka yandi.’ Na yawu, beto ke salá ve bamambu yina beto zaba ti, kana beto sala yawu, beto ke beela. (Rom. 12:1) Ntembe ve, ata ti beto sala kima ni kima, beto ke beela kaka. Kasi beto ke salá nyonso yina beto lenda sala na kubumba mavimpi ya beto, samu beto ke na nsatu ya kulakisa na Tata ya beto ya mazulu ti beto ke sepelá na dikabu ya luzingu.

4. Yinki mfumu Davidi vandá na nsatu ya kusala?

⁴ Mfumu Davidi zonzá samu na yinki yandi vandá sepelá na dikabu ya luzingu ntangu yandi sonikaka: ‘Wapi mambote kele na lufwa ya munu, awa yina munu ke kulumuka na dibulu? Fundu-fundu ke kumisa kwandi nge? Yawu ke zabisa kwandi kukwikama ya nge?’ (Nku. 30:9) Ntangu ya nkaka, Davidi soniká mambu yayi ntangu yandi kumá kiboba. Ata faso yina, yandi vandá na nsatu ya kusala nyonso samu na kuvanda kaka moyo mpe kubumba mavimpi ya mbote samu yandi sadila Yehova. Ntembe ve, beto nyonso ke kabulá dikanisi mosi na Davidi.

5. Ata bamvula to kimbevo yina beto ke na yawu, yinki beto lenda sala?

⁵ Ntangu beto ke beelá to beto ke nuná, ya lenda vanda na bamambu yina beto lenda sala dyaka ve. Ya lenda sala ti beto vanda na manyongi mpe kyadi. Ata faso yina, beto me bonga kusala nyonso samu na kukipe banzutu ya beto. Samu na yinki? Samu ti ata bamvula to kimbevo yina beto ke na yawu, beto lenda kembila Yehova mutindu mfumu Davidi. Ya ke simbá ntima ya beto na kuzaba ti beto ke mfunu na meso ya Nzambi ya beto, ata ti beto me nuna to beto ke na beelaka. (Mat. 10:29-31) Mpe ata ti beto kufwa, Yehova ke vanda na nsatu mingi ya kuvumbula beto. (Yobi 14:14, 15) Ntangu beto ke ntete moyo, beto me bonga kusala nyonso yina beto lenda sala samu na kubumba mavimpi mpe luzingu ya beto.

6. Yinki Yehova zola beto sala na yina me tadila kudya mpe kunwa?

⁶ Biblia ke ve buku yina ba soniká samu na kuzonzila beto yinki beto me bonga kudya to kusala samu na kubumba mavimpi ya beto. Ata mpila yina, ya ke lakisá beto dikanisi ya Yehova na mambu yayi. Na kifwani, ya ke zonzá na beto na ‘kukatula mambu’ yina lenda talisa beto mpasi. (Lon. 11:10) Biblia ke zonzá na beto na kudya ve mingi mpe na kukola ve malafu. Bifu yayi lenda natina beto bimbevo mingi to kufwa beto. (Bin. 23:20) Yehova ke zolá ti beto kutika banzutu ya beto ntangu beto ke soolá yinki beto ke kudya, mpe beto lutisa ve bandilu na yina me tadila kudya mpe kunwa.​—1 Ko. 6:12; 9:25.

7. Wa’ faso dilongi yina ke na Bingana 2:11 ke sadisá beto na kubaka mikanu ya mbote na yina me tadila mavimpi ya beto?

⁷ Ntangu beto ke sadilá mayela ya kuyindula, ya ke sadisá beto na kubaka mikanu yina ke lakisá ti beto ke sepelá mingi na dikabu ya luzingu yina Yehova pesá beto. (Nku. 119:99, 100; tanga Bingana 2:11.) Na kifwani, beto ke kudyá ve kidi-kidi. Kana beto me kwiza tala ti madya yina beto ke zolaka ke ve mbote samu na beto, beto ke bika kudya yawu. Beto ke lakisá mayela ya kuyindula na kulalá, na kusalá sport, mpe na kusalá bupeto na nzutu mpe na yinzo ya beto.

8. Yinki Biblia ke lakisá beto na yina me tadila dikanisi ya Yehova na mambu ya kubumba nzutu?

⁸ Na Misiku yina Yehova pesá na dikanda ya Izraele, ya vandá na misiku yina zolá sadisa bawu samu mambu ya mpasi kumina ve bawu na yinzo to na kisalu. (Bas. 21:28, 29; Kul. 22:8) Misiku vandá zonzila bamambu yina zolá kumina muntu yina kufwá ve mpangi na nko.  (Kul. 19:4, 5) Misiku zonzá ti ba zolá semba ata bantu yina talisá mpasi na mwana yina ke na kati ya kivumu ya mama ya yandi. (Bas. 21:22, 23) Biblia ke lakisá pwelele ti Yehova zola beto sala nyonso samu na kubumba nzutu ya beto.

9. Wapi bamambu beto me bonga kusala samu mpasi kumina ve beto to bampangi? (Tala mpe bizizi.)

⁹ Beto ke lakisá ti beto ke sepelá na dikabu ya luzingu ntangu beto ke salá nyonso samu mambu ya mpasi kumina ve bantu na yinzo ya beto, to na kisalu. Na kifwani, ntangu beto ke sosá kulosa manganga to bima yina lenda lwalisa, beto ke losá ve yawu kidi-kidi. Beto ke losak’ yawu na kisika yina ya lenda talisa ve bantu mpasi. Mpe na yinzo ya beto, beto ke bumbak’ yawu na kisika yina bana ya fioti lenda tala ve yawu. Beto ke salá keba na bima yina beto ke sadilá na kisalu, mpe ntangu beto ke pelisá tiya to beto ke tokisá maza. Mpe ntangu beto ke salá bamambu yayi, beto ke vandá kaka pene-pene na yawu. Beto ke natá ve camion ntangu beto ke na nwá manganga mpe beto me tala ti ya ke ve mbote na kunata, to beto me kunwa malafu mpe beto me tala ti ya ke ve mbote na kunata, to beto ke na defá pongi mpe beto me tala ti ya ke ve mbote na kunata. Mpe  beto ke sadilá ve téléphone ntangu beto ke na nataka.

10. Yinki beto lenda sala tekila mambu ya mpasi salama mpe ntangu ya me salama?

¹⁰ Bantangu ya nkaka, beto lenda sala ata kima na kukanga nzila na bamambu mutindu bamvula yina ke dyamisá bayinzo, bimbevo yina ke mwanganá mpe bamvita yina ke kufwá bantu mingi. Kasi ntangu bamambu yayi ke salamá, ya ke na bamambu yina beto lenda sala samu na kubumba nzutu ya beto mpe kuvuuka. Na kifwani, beto lenda tumama na misiku yina ke na lombá na beto na kukatuka kisika yina beto kele, to na misiku ya nkaka ya luyalu. (Rom. 13:1, 5-7) Ya ke na bamambu ya nkaka ya mpasi yina beto lenda bongama na yawu. Na kusala yawu, beto ke tumamá na misiku yina luyalu ke pesá tekila mambu ya mpasi salama. Beto lenda tala ti ya ke mbote na kubumba mwa maza, madya yina ke bolá ve na mbangu, na mwa manganga.

11. Ntangu kimbevo ke mwanganá kisika yina beto kele, yinki beto me bonga kusala?

¹¹ Yinki beto me bonga kusala kana kimbevo me mwangana kisika yina beto kele? Beto me bonga kutumama na misiku yina luyalu me pesa, mutindu kusukula maboko, kuvanda ntama na bampangi, kulwata masque mpe kuvanda na quarantaine. Ntangu beto ke salak’ yawu, beto ke lakisá ti beto ke sepelá mingi na dikabu ya luzingu yina Nzambi pesá beto.

12. Ntangu mambu ya mpasi ke salamá, wa’ faso dilongi yina ke na Bingana 14:15 ke sadisá beto na kusoola bansangu yina beto ke landa?

¹² Na kati ya bantangu ya mpasi, beto lenda kuwa bamambu ya luvunu na bandiku ya beto, na ba yina ke vandá pene-pene na beto, mpe na bansangu. Beto ke ndimá ve ‘mambu nyonso’ yina beto ke kuwaka. Kasi beto ke kuwá ba docteurs to bantu ya luyalu yina beto zaba ti beto lenda tula bawu ntima. (Tanga Bingana 14:15.) Kimvuka ya Bantwadisi mpe bampangi ya filiale ke salá nyonso samu na kuzwa bansangu ya tsyeleka tekila ba pesa misiku na yina me tadila balukutakanu ya beto mpe kisalu ya kusamuna. (Ebr. 13:17) Ntangu beto ke landá misiku yayi, beto ke bumbá nzutu ya beto mpe ya bampangi. Beto lenda sadisa mpe bantu ya ngaanda na kuvanda na makanisi ya mbote na yina me tadila Bambangi ya Yehova.​—1 Pi. 2:12.

13. Wa’ faso beto ke lakisá ti beto ke sepelá na dikabu ya luzingu yina Yehova pesá beto ntangu beto ke tumamá na musiku na yina me tadila menga?

¹³ Bantu mingi zaba ti menga ke santu samu na Bambangi ya Yehova. Beto ke tumamá na musiku ya Yehova na yina me tadila menga, na kumangaka ba tula beto menga, ata ti beto ke na mambu yina me sala ti ba nata beto na mbangu na lupitalu. (Bis. 15:28, 29) Kasi ya zola zonza ve ti beto ke na nsatu ya kufwa. Ntembe ve, beto ke sepelá na dikabu ya luzingu. Beto ke sosá lubakusu ya ba docteurs yina ke ndima kukipe beto na faso ya mbote, mpe kusadila ve menga.

14. Yinki beto lenda sala samu beto kuzwa ve mambu yina lenda sala ti ba opérer beto?

¹⁴ Kana beto sadila malongi yina beto me longoka na disolo yayi, ya lenda sadisa beto na kuzwa ve kimbevo ya ngolo yina lenda lomba ti ba opérer beto. Mpe kana nzutu ya beto ke na ngolo, ata ba me opérer beto, beto ke beluka na mbangu. Samu beto kuzwa ve accident yina lenda sala ti ba opérer beto na mbangu, beto me bonga kukatula na yinzo ya beto to na kisalu, bima yina lenda talisa beto mpasi. Beto me bonga mpe kutumama na misiku na yina me tadila mutindu ya kunata.

15. a) Samu na yinki ya ke mfunu na kutambula bisika nyonso na DPA ya beto? (Tala mpe kizizi.) b) Mutindu video ke na lakisak’ yawu, wa’ faso beto lenda baka mikanu ya mbote na yina me tadila menga ntangu beto ke na beelaka?

 ¹⁵ Samu beto ke sepelá na dikabu ya luzingu, beto ke fulusá mukanda Instructions médicales, mpe beto ke tambulá na yawu ntangu nyonso. b Na mukanda yayi, beto ke zonzá makanisi ya beto na yina me tadila menga, mpe bafaso ya nkaka ya kukipe beto na lupitalu. DPA ya nge ke kwandi na bamambu nyonso ya kulunga? Kana nge ke na nsatu ya kufulusa yawu, to yina ke na nge ke ve na bamambu ya kulunga, kuvingila ve. Ntangu beto ke soniká pwelele bamambu yina beto ke ndimá to beto ke mangá, ya ke salá ti ba kipe beto na mbangu, mpe beto lutisa ve ntangu na kuswana na ba docteurs. Ya ke salá mpe ti ba docteurs pesa ve beto manganga yina ke vanda ve mbote samu na beto. c

16. Yinki beto lenda sala kana beto zaba ve faso ya kufulusa DPA?

¹⁶ Ata beto ke ntwenya to beto ke na mavimpi ya mbote, beto nyonso lenda sala accident to kuzwa kimbevo. (Lon. 9:11) Na yawu, ya ke mbote na kufulusa mukanda DPA. Kana nge zaba ve kufulusa yawu, lomba na bakuluntu ya  kimvuka ya nge ba sadisa nge. Ba zaba faso ya kufulusa mukanda yayi. Kasi ni bawu ve ke baka mikanu samu na mavimpi ya nge. Ni na nge na kusala yawu. (Gal. 6:4, 5) Kasi ba lenda sadisa nge na kuzaba yinki zola zonza mikanu yina nge me baka, mpe kusadisa nge na kufulusa mukanda.

17. Wa’ faso beto lenda lakisa ti beto zaba kutadila na faso ya mbote mambu ya mavimpi?

¹⁷ Ni mambu yina beto ke longoká na Biblia ke twadisá mikanu mingi yina beto ke baká na yina me tadila mavimpi ya beto mpe manganga yina beto ke ndimaka. (Bis. 24:16; 1 Tim. 3:9) Ntangu beto ke baká mikanu mpe beto ke sololá na yawu na bampangi, beto me bonga kulanda dilongi yina ke na Bafilipi 4:5: ‘Bantu nyonso fwana kuzaba kifu ya beno ya kuvandaka ve na bamambu ya ngolo.’ Ntangu beto ke zabá faso ya mbote ya kutadila mambu ya mavimpi, beto ke vandá ve na manyongi mingi samu na mavimpi ya beto, mpe beto ke natá ve bampangi na ngolo na kutadila bamambu mutindu beto ke na talak’ yawu. Beto ke zolá, mpe beto ke pesá bampangi ya beto buzitu, ata ti mikanu ya bawu ke ve faso mosi na ya beto.​—Rom. 14:10-12.

18. Wa’ faso beto lenda vutula matondo na Yehova na dikabu ya luzingu yina yandi pesá beto?

¹⁸ Ntangu beto ke bumbá nzutu ya beto mpe beto ke pesá bangolo ya beto nyonso na kisalu ya Yehova, beto ke vutulá matondo na Yehova, muntu yina pesá beto luzingu. (Luz. 4:11) Bubu yayi, beto ke beelaka, mpe bamambu ya mpasi ke kuminá beto. Kasi ni luzingu yayi ve Yehova kanisá samu na beto. Na mwa ntangu fioti, yandi ke pesa beto luzingu ya ntangu nyonso, mpe bampasi na lufwa ke vanda dyaka ve. (Luz. 21:4) Tekila ya kwiza, beto ke sepelá mingi na kuvanda moyo, mpe na kusadila Yehova, Tata ya beto ya luzolo.