Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 9

Amutondeshe Kulumba Pacipo ca Buumi Lesa Ncaakatupa

Amutondeshe Kulumba Pacipo ca Buumi Lesa Ncaakatupa

“Kwiinda muli nguwe tulicite buumi, tuleenda alimwi akuba mbuli mbotubete.”—MILIMO 17:28.

LWIIMBO 141 Buumi Ncaankamiko

NSHESHI TWIIYE a

1. Ino Yehova wakatondesha buyani ayi buumi bwesu bulayandika?

 AMUYEEYE kwaamba ayi shicibusa wanu wamupa ŋanda. Yakamatuluka mumwi alimwi ilalokaako. Nabi kwaamba ayi kuli shimwi shitabete kabotu kuŋanda iyo, muntu inga wayandika kuyuula pamuulo unene abuumbi. Ncakutatoonsha kwaamba ayi inga mwalumba akunooilama kabotu ŋanda iyo. Yehova alakwe wakatupa cipo ca buumi. Alimwi ici ncipo ciyandika abuumbi. Yehova wakatondesha ayi buumi bwesu bulayandika abuumbi ndyaakatutumina Mwanaakwe mbuli cilubula.​—Joni 3:16.

2. Kweelana a 2 Bene Kolinto 7:1, ino Yehova alatulangila kucita nshi?

2 Yehova Nkantupu kapa buumi. (Kulu. 36:9) Mutumwi Paulo alakwe wakalinga kushoma cancine ici ndyaakaamba ayi: “Kwiinda muli nguwe tulicite buumi, tuleenda alimwi akuba mbuli mbotubete.” (Milimo 17:25, 28) Aboobo inga twaamba ayi buumi mbotucite ncipo kuswa kuli Lesa. Alatutondesha lusuno kwiinda mukutupa nshetuyandika kwaamba ayi tutolelele kuba abuumi. (Milimo 14:15-17) Nacibi boobo, Yehova taatushitilishi munshila yacaankamiko. Sombi alatulangila kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tutolelele kuba abuumi buli kabotu akutolelela kumusebensela. (Amubelenge 2 Bene Kolinto 7:1.) Ino nceebonshi tulyeelete kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tutolelele kuba abuumi buli kabotu akutolelela kuba abuumi, alimwi ino inga twacita buyani ubo?

AMUTONDESHE KULUMBA PACIPO CA BUUMI

3. Ino ncintu nshi comwi ceelete kutupa kweelesha kutolelela kuba abuumi buli kabotu?

3 Cintu comwi ceelete kutupa kweelesha kuba abuumi buli kabotu ncakwaamba ayi tulisuni kusebensela Yehova kushika peela nkusu shesu. (Maako 12:30) Tulisuni kubenga “mibili yesu mbuli mulambu uumi, usalalite alimwi usangalasha Lesa.” Aboobo tulaleya kucita shintu sheenga shapa kwaamba ayi tuciswe. (Loma. 12:1) Ncakwiila, nabi kwaamba ayi tulacita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tutolelele kuba abuumi buli kabotu, soonsebo tulaciswa. Sombi tuleelesha kutolelela kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tube abuumi buli kabotu, kwaamba ayi tutondeshe kulumba kuli Ishiwesu wakwiculu pacipo ca buumi ncaakatupa.

4. Ino nciinshi Mwaami Defedi ncaakalinga kushinishite kucita?

4 Mwaami Defedi wakaamba cakamupa kulumba pacipo ca buumi Lesa ncaakamupa ndyaakalemba ayi: ‘Ino nimpindunshi iliimo na ndafwa? Ino nimpindunshi ili mukuya kumusena wa bafu? Sa bantu bafwite balakonsha kumulumbaisha? Sa bulongo bulakonsha kwaambilisha kushomeka kwanu kutamaani?’ (Kulu. 30:9) Defedi alyeelete wakalemba maswi aya ndyaakalinga pafwiifwi akufwa. Sombi wakalinga kushinishite kutolelela kuba muumi na kacikonsheka, kwaamba ayi anoolumbaisha Yehova. Ncakutatoonsha kwaamba ayi aswebo ici ncotushinishite kucita.

5. Ino nciinshi nceenga twaciita nabi twacembela buyani na kuciswa abuumbi?

5 Kuciswa akucembela inga shapa kwaamba ayi tutacikoonshi kucita shintu shiinji nshotwakalinga kucita kale kale. Ici inga catupa kulinyumfwa cibiibi. Sombi tulyeelete kutolelela kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tube abuumi buli kabotu. Ino nceebonshi? Nceebo cakwaamba ayi nabi twacembela buyani na kuciswa abuumbi, inga twacikonsha kulumbaisha Yehova bweenka mbuli Mwaami Defedi mbwaakacita. Cilayuminisha abuumbi kushiba kwaamba ayi Lesa alatolelela kutubona ayi tulayandika nabi twaciswa na kucembela! (Mate. 10:29-31) Nabi twafwa, Yehova alaakutubusha. (Jobo 14:14, 15) Ndyetucili boomi, tulisuni kutolelela kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tube abuumi buli kabotu akutolelela kuba abuumi.

AMULEYE KUCITA SHINTU SHEENGA SHANYONYOOLA BUUMI BWANU

6. Ino Yehova alatulangila kucita nshi pamakani akulya akunwa?

6 Nabi kwaamba ayi Baibo teshi libuku lyaamba pa nsheenga twaciita kwaamba ayi tube abuumi buli kabotu na shakulya nsheenga twalya, ilatulwiita Yehova mbwaabona makani aya. Kucakubonenaako, Yehova alatuyuminisha kulitalamusha “kushintu shibiibi” sheenga shanyonyoola mibili yesu. (Shiku. 11:10) Baibo ilaamba ayi kulya cakwiindilila akunwa cakwiindilila takubete kabotu mukwiinga kucita boobo inga kwanyonyoola buumi bwesu. (Tus. 23:20) Yehova alatulangila kutondesha mubo wakulikasha ndyetutoosalawo nsheenga twanwa ashakulya nsheenga twalya. Alimwi alatulangila akusalaawo kufula kwa nsheenga twanwa ashakulya nsheenga twalya.​—1 Koli. 6:12; 9:25.

7. Ino kululika nkotucana pa Tushimpi 2:11 kulatucafwa buyani kusala kabotu shakucita pamakani abuumi bwesu?

7 Inga twatondesha ayi tulalumba abuumbi pacipo ca buumi Lesa ncaakatupa kwiinda mukusebensesha maano esu akunyumfwisha shintu ndyetutoosalawo shakucita. (Kulu. 119:99, 100; amubelenge Tushimpi 2:11.) Kucakubonenaako, tulasala kabotu pamakani ashakulya nsheenga twalya. Na tulicishi kwaamba ayi shakulya shimwi shilatupa kuciswa na twashilya, tulaleya kulya shakulya isho. Alimwi tulatondesha ayi tuli basongo na katucana ciindi cikwene cakoona, kunoocita shintu shiyumya mubili lyoonse, kutolelela kulama kabotu mibili yesu akulama kabotu maanda esu.

AMULEYE SHINTU SHEENGA SHAPA KWAAMBA AYI MULICIISE

8. Ino Baibo ilatondesha buyani Lesa mbwaabona makani akulishitilisha kwaamba ayi tutaliciisi?

8 Mumilawo Yehova njaakapa bene Isilaeli, wakeelikaamo amilawo yakalinga kubacafwa kutalicisa ndyebali paŋanda alimwi andyebatoosebensa. (Kulo. 21:28, 29; Duto. 22:8) Na muntu umwi wacaya mubye kuteshi mukashanga, kuli mapensho akalinga kuswaamo. (Duto. 19:4, 5) Milawo yakalinga kwaamba ayi na muntu wacisa mwaana utana kushalwa mukashanga, muntu uyo wakalinga kweelete kwaanishikwa. (Kulo. 21:22, 23) Malembo alaamba cakuteenda mweela ayi Yehova alisuni kwaamba ayi tucite nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tuleye kulicisa.

Ino inga twatondesha buyani ayi buumi bulayandika mubukaalo ubu? (Amubone palagilafu 9)

9. Ino nshiinshi nsheenga twacita kwaamba ayi tuleye kulicisa na kubika buumi bwa bamwi mumapensho? (Amubone ashikope.)

9 Tulatondesha ayi tulalumba pacipo ca buumi Lesa ncaakatupa kwiinda mukucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tuleye kulicisa ndyetuli paŋanda alimwi andyetutoosebensa. Kucakubonenaako, na tulisuni kusowa shintu shikolete, misamu icaya, na misamu ya kucipatela tulacita boobo munshila yeenga taibiki buumi bwa bamwi mumapensho. Kwiilikaawo, tulashinisha kwaamba ayi twabika shintu ishi kumusena nkweenga banike babula kushicana. Tulabikila maano ku kulishitilisha ndyetuli kumulilo, na twabika maanshi paciiko, andyetutoosebensesha shisebensesho shimwi. Alimwi tulatolelela kubaawo ndyetutoocita shintu ishi. Tatweenshi motoka na twanwa musamu weenga wapa kwaamba ayi tuteenshi kabotu, na twanwa bwalwa cakwaamba ayi inga tatweenshi kabotu, nabi na twalema abuumbi. Kwiilikaawo, tulaleya kupilinganishikwa kufooni yesu ndyetutookweensha.

NA KWACITIKA MAPENSHO ACITIKA CAKUTEENGASHILA

10. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kakutana kucitika andyekwacitika mapensho acitika cakuteengashila?

10 Cimwi ciindi taakuwo nsheenga twaciita kwaamba ayi mapensho amwi atacitiki. Alimwi liinji ubu mbociba na kwacitika mapensho acitika cakuteengashila, kwapola malwashi alimwi andyekwabuka nkoondo. Na shintu shamushobo uyu shacitika, inga tweelesha kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tulishitilishe kwiinda mukukonkela milawo kuswa kumfulumeende itokwaamba pakuswaako kumusena uko na milawo imwi. (Loma. 13:1, 5-7) Inga cakonsheka kulishitilisha kumapensho amwi acitika cakuteengashila kwiinda mukukonkela milawo abutanjilishi kuswa kumfulumeende kwaamba ayi tube balibambite. Kucakubonenaako, inga twabikaako maanshi amwi ngeenga twasebensesha, shakulya shitafwambaani kunyonyooka ashintu shimwi shiyandika.

11. Na kumusena nkotukala kwapola bulwashi buyambukila, ino nshiinshi nshotweelete kuba balibambite kucita?

11 Ino nshiinshi nsheenga twaciita na kumusena nkotukala kwapola bulwashi buyambukila? Tulyeelete kukonkela butanjilishi kuswa kumfulumeende mbuli kusamba kumaansa, kutalamukana, kufwala shakucala kumulomo alimwi akulipatula kubantu. Na katucita shintu ishi, tulatondesha ayi tulalumba abuumbi pacipo ca buumi Lesa ncaakatupa.

12. Ino lilembo lya Tushimpi 14:15 inga lyatucafwa buyani kusala makani ngeenga twashoma na kwacitika mapensho?

12 Ndyekwacitika mapensho acitika cakuteengashila, cimwi ciindi tulanyumfwa makani akubeca kubeshicibusa besu, kubantu mbotubambenaabo na panyusi. Muciindi cakushoma makani ali oonse ngotwanyumfwa, tulyeelete kukutika kumakani ancine kuswa kumfulumeende alimwi aku bamadokota. (Amubelenge Tushimpi 14:15.) Bamu Likoto Litanjilila abamakwesu basebensa mumaofesi a misampi, balacita nsheenga bacikonsha kwaamba ayi bashibe makani ancine kabatana kutuma butanjilishi pamakani ambotweelete kubungana akushimikila. (Ebu. 13:17) Kwiinda mukukonkela butanjilishi mbotutambula, tulalishitilisha akushitilisha bamwi. Alimwi kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi bamwi banokwaamba shibotu pa Bakamboni Bakwe Yehova.​—1 Pit. 2:12.

AMUBE BALIBAMBITE KUTABIKWA BULOWA

13. Ino tulatondesha buyani ayi cipo ca buumi cilayandika na twakonkela mulawo wakwe Yehova waamba pa bulowa?

13 Bantu baanji balicishi ayi Bakamboni Bakwe Yehova balashoma ayi bulowa bulisalalite. Tulakonkela mulawo wakwe Yehova waamba pa bulowa kwiinda mukukaka kubikwa bulowa nabi ndyetwaciswa abuumbi. (Milimo 15:28, 29) Ano ici tacaambi ayi tulasuna kufwa. Tulabona ayi buumi ncipo ciyandika abuumbi Lesa ncaakatupa. Tulaya kubamadokota beenga balyaaba kutushilika kabotu kwakubula kusebensesha bulowa.

14. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tuleye kucitwa opaleshoni?

14 Na twabikila maano ku buumi bwesu kwiinda mukucita nshetwabandikaawo mumutwi uyu, mpashi teshi tukayandike kucitwa opaleshoni. Alimwi na katucite buumi buli kabotu, tulaakufwambaana koola na batucita opaleshoni. Alimwi inga twaleya kucitwa opaleshoni, kwiinda mukubika kabotu shintu paŋanda andyetuli kuncito alimwi akwiinda mukukonkela milawo yaamba pa bwakusebensesha nshila.

Mukwiinga tulabona ayi buumi bulayandika, tulalemba kaadi ya bulowa lyalo akunookweendaayo lyoonse (Amubone palagilafu 15) c

15. (a) Ino nceebonshi cilayandika kwaamba ayi twalemba kaadi ya bulowa akunookweendaayo lyoonse? (Amubone acikope.) (b) Kweelana avidyo, ino nshiinshi sheenga shatucafwa kusala kabotu pamakani akushilikwa kusebensesha bulowa?

15 Ceebo cakwaamba ayi tulalumba pacipo ca buumi, tulalemba kaadi ya bulowa ya DPA (Durable Power of Attorney) akunookweendaayo lyoonse. Kwiinda mukulemba kaadi iyi ya bulowa, tulatondesha mbotusuni kushilikwa pamakani abulowa anshila shimwi. Sa makani alembetwe pa kaadi yanu ya bulowa mbwaabete kushika apacecino ciindi? Mutawayiwayi kulemba kaadi imwi na mutoyandika kucita boobo. Ncakutatoonsha kwaamba ayi kulemba mbotusuni kushilikwa kulaakutucafwa kushilikwa cakufwambaana na tukaciswe, mukwiinga teshi tukayandike kusowa ciindi kunobandika abamadokota pamakani ambotweelete kushilikwa. Alimwi kucita boobo kulaakutucafwa kushinisha kwaamba ayi twashilikwa munshila yeenga yabula kubika buumi bwesu mumapensho. b

16. Ino nshiinshi nsheenga twaciita na tatucishi kabotu bwakulemba kaadi ya bulowa?

16 Nabi kwaamba ayi tuli bacanike na sobwe, alimwi nabi kwaamba ayi tulicite buumi buli kabotu nabi sobwe, uli woonse inga walicisa nabi kuciswa. (Shiku. 9:11) Aboobo cintu ca busongo nceenga twaciita, nkulemba kaadi ya bulowa. Na tamucishi kabotu bwakulemba kaadi iyi, amusenge lucafwo kubamanene bamulibungano linemishaanu mukwiinga liinji balashiba kabotu bwakulemba kaadi iyi. Sombi teshi bakamusalile shakucita pamakani akushilikwa kusebensesha bulowa. (Gala. 6:4, 5) Nacibi boobo, inga bamucafwa kunyumfwishisha nshila ya bwakushilikwa njomwasalaawo lyalo akulemba kusala kwanu.

AMUBE BANTU BALIBOMBYA

17. Ino inga twatondesha buyani mubo wakulibombya pamakani ambotubona kuba abuumi buli kabotu?

17 Liinji ndyetutoosalaawo shakucita pamakani abuumi alimwi ambweenga twashilikwa, tulakonkela njiisho shamu Baibo. (Milimo 24:16; 1 Timo. 3:9) Na twasalawo shakucita lyalo akubandika abamwi pasheesho nshetwasalawo kucita, tulyeelete kwiibaluka maswi ngotucana pa Bene Filipi 4:5 paamba ayi: “Amutondeshe buumi bwa kulibombya kubantu boonse.” Tulatondesha kulibombya kwiinda mukutalisukama bunene pa buumi bwesu alimwi akuleya kukakatisha bamwi kubona makani akuba abuumi buli kabotu bweenka swebo mbotwaabona. Tulibasuni alimwi tulabalemeka bamakwesu abenankashi nabi kwaamba ayi nsheenga basalawo kucita inga shapusana ansheenga twasala.​—Loma. 14:10-12.

18. Ino inga twatondesha buyani kulumba pacipo ca buumi?

18 Tulatondesha kulumba kuli Yehova, Kantupu kapa buumi kwiinda mukushitilisha buumi bwesu akumusebensela kushika peela nkusu shesu. (Ciyu. 4:11) Pacecino ciindi, tulaakutolelela kuciswa akwiinda mumapensho. Sombi Mulengi wesu teshi mbobuumi mbwaasuni ayi tunookala. Conoonobo alaakupa kwaamba ayi tukanookala kwamuyayaya kwakubula kuciswa nabi kufwa. (Ciyu. 21:4) Pacecino ciindi ndyetucili boomi, tulasangalala kusebensela Ishiwesu wakwiculu shilusuno, Yehova!

LWIIMBO 140 Tulaakuba Abuumi Butamaani!

a Mutwi uyu utootucafwa kunoolumba abuumbi pacipo ca buumi Lesa ncaakatupa. Tutokwiiya nsheenga twaciita kwaamba ayi tube abuumi buli kabotu, mbweenga twashitilisha buumi bwesu na kwacitika mapensho ambweenga twaleya kulicisa. Tutokwiiya ansheenga twaciita kwaamba ayi tube balibambite ndyetutoyandika lucafwo lwa kucipatela.

b Amuye pa jw.org/leh akweebela vidyo icite mutwi waamba ayi Mbweenga Mwasala Kabotu Pamakani Abulowa.

c BUSANSULUSHI BWA CIKOPE: Mukwesu wacanike atoolemba kaadi ya bulowa alimwi alishinishite kunookweendaayo lyoonse.