1. Le Yehova umwene būmi bwetu namani?

 LANGA’PO bidi mulunda nobe wakupe tabulo mukulu bininge inoko wa bulēme bukatampe—kipungwa kya kwana. Uno tabulo udi na bikulunye, na makeme, ne na mitanta. Nansha byadi namino, i wa bulēme bwa madolala midiyo ne midiyo. Na bubine ukamufwija’ko ne kulama’ye senene. Ne Yehova nandi mo monka, i mwitupe kyabuntu kya bulēme bukatampe, ke kyabuntu kya būmi kadi. Bine, Yehova imulombele mwalēmekēle būmi bwetu bininge na kwitupa wandi Mwana bu kinkūlwa.—Yoa. 3:16.

2. Mungya 2 Bene Kodinda 7:1, le Leza usakanga tulonge bika?

² Yehova ye Nsulo ya būmi. (Ñim. 36:9) Mutumibwa Polo wāitabije uno mwanda paānenene amba: “I pa mwanda wa aye potwikele na būmi, tujina ne kwikala’ko.” (Bil. 17:25, 28) Nanshi i byendele’mo kunena’mba būmi botudi nabo i kyabuntu kitupele Leza. Witupanga na buswe byobya byotusakilwa pa kusaka’mba twikale’ko bōmi. (Bil. 14:15-17) Inoko Yehova kakiñengapo bwetu būmi mu kingelengele. Usakanga tulonge byonso byotubwanya mwanda wa kwikala nyeke na bukomo bwa ngitu buyampe ne kwendelela kumwingidila. (Tanga 2 Bene Kodinda 7:1.) Mwanda waka tufwaninwe kukinga bukomo bwetu bwa ngitu ne bwetu būmi, ne i muswelo’ka otubwanya kwibilonga?

3. Le i bubinga’ka bumo bidi botufwaninwe kulamina bukomo bwetu bwa ngitu?

³ Bubinga bumo bidi botufwaninwe kulamina bukomo bwetu bwa ngitu buyampe, i mwanda shi twi bakomo mu ngitu  tubwanya kwingidila Yehova senene. (Mako 12:30) Tusakanga kulambula “imbidi [yetu] ke kitapwa kyūmi, kijila, kitabijibwa na Leza,” o mwanda ketusakengapo kulonga bintu byotuyukile amba bikona bukomo bwetu bwa ngitu. (Loma 12:1) Shako, kudi bintu bivule byotufwaninwe kulonga pa kwikala nyeke na bukomo bwa ngitu buyampe. Inoko tuloñanga byonso byotubwanya mwanda tusakanga kulombola Tata wetu wa mūlu amba, tumufwijanga’ko pa kyabuntu kya būmi.

4. Le i bika byādi bisaka kulonga Mulopwe Davida?

⁴ Mulopwe Davida wālombwele kine kyaādi ukwatyile na bulēme kyabuntu kya Leza kya būmi, paālembele amba: “Le i kamweno’ka kadi mu lufu lwami, shi natūkila mu kīna? Lelo luvumbi lukakutendela’ni? Lelo lukasapula bubinebine bobe?” (Ñim. 30:9) Bimweka’mba Davida wālembele bino binenwa dya ku mfulo kwa būmi bwandi. Inoko nansha nankyo, wādi usumininwe kushala mūmi ponso pobibwanika mwanda wa kwendelela kwingidila Yehova. Netu ye byotusumininwe kulonga.

5. Ekale twi banunu nansha tubela, i bika byotubwanya kulonga?

⁵ Misongo nansha bununu bibwanya kwitulengeja tutunye kulonga bintu bivule byotwadi tulonga. Kino kibwanya kwitulengeja twiivwane bibi ne kwikala na bulanda. Inoko kino kekifwaninwepo nansha dimo kwitulengeja tusūle bukomo bwetu bwa ngitu. Mwanda waka? Mwanda nansha shi tubanunupa namani nansha tubela, tubwanya kwendelela kwingidila Yehova, pamo bwa Mulopwe Davida. Bine bisenga’po kashā kuyuka’mba Leza witumonanga na bulēme nansha shi twi banunu nansha tubela! (Mat. 10:29-31) Kadi nansha shi tubafu, aye wabilanga kwitusangula. (Yoba 14:14, 15) Tusakanga kulonga byonso byotubwanya kulonga potukidi bōmi mwanda wa kukinga bukomo bwetu bwa ngitu ne būmi bwetu.

6. Le Yehova usakanga tulonge bika pa mwanda utala byakudya ne bitomibwa?

⁶ Bible ke dibukupo dīsambila pa myanda ya bukomo bwetu bwa ngitu ne pa byotufwaninwe kudya. Inoko nansha nankyo, witulombolanga milangwe ya Yehova pa bino bintu. Kimfwa, witusoñanya kusonsolola “bintu bisansa” bibwanya kona umbidi wetu. (Mus. 11:10) Mudīlo-mpata ne mutomeno-mpata i bipelejibwe mu Bible, mwanda bibwanya kona bukomo bwetu bwa ngitu, enka ne kwitwipaya. (Nki. 23:20) Yehova usakanga twikale na kwīfula kitatyi kyotutonga bintu bya kudya ne bya kutoma, ne buvule bwabyo.—1 Ko. 6:12; 9:25.

7. Le madingi adi mu Nkindi 2:11 etukwashanga namani tukwate butyibi buyampe pa mwa kulamina bukomo bwetu bwa ngitu?

⁷ Tubwanya kukwata butyibi bulombola’mba tufwijanga’ko bininge pa kyabuntu kya Leza kya būmi, na kwingidija bukomo bwetu bwa kulanga. (Ñim. 119:99, 100; tanga Nkindi 2:11.) Kimfwa, tutoñanga biyampe bintu byotufwaninwe kudya. Shi tusenswe byakudya kampanda inoko tubajingulula’mba biketubeleka, tuloñanga bukomo bwa kuleka kwibidya. Kadi tulombolanga tunangu na kulāla biyampe, kwitamuna bidyoma kitatyi ne kitatyi, ne kwikala kyaba kyonso na bukundwe ku ngitu ne mu mobo etu.

8. Le Bible ulombola bika pa mumwenanga Yehova mwanda utala kwikinga ku maakishida?

⁸ Mu bijila byobāpele muzo wa Isalela kudi Yehova, mwādi ne bulombodi bwibakwasha bepuke maakishida makatampe ku mobo ne  ku kaji. (Div. 21:28, 29; Kup. 22:8) Akishida ya kwipaya muntu pampikwa kusaka wādi mwanda mukatampe. (Kup. 19:4, 5) Kadi Bijila byādi binena’mba enka ne boba bepaya mwana wa mu dīmi pampikwa kusaka, bādi bafwaninwe kupebwa mfuto. (Div. 21:22, 23) Bisonekwa bilombola patōka’mba Yehova usakanga tulonge bukomo bwa kwepuka maakishida.

9. Le i bika byotubwanya kulonga mwanda wa kwepuka maakishida? (Tala ne bifwatulo.)

⁹ Tulombolanga’mba tufwijanga’ko pa kyabuntu kya Leza kya būmi na kulonga bukomo bwa kwepuka maakishida ku mobo ne ku kaji. Kimfwa, tutūlanga biyampe bintu bya bui, bintu bifwana, nansha malawa. Kadi twibitūlanga pantu kepabwanyapo kufika bana batyetye. Tutadijanga kitatyi kyotubanza mudilo, kyotutēka, ne kyotwingidija bingidilwa bya mudilo wa nshinga. Kadi ketwibishiyengapo pampikwa muntu wibitala. Ketwendejangapo motoka kitatyi kyotutomene lawa itukambakanya mu ngitu, kitatyi kyotutomene mālwa, nansha kyotukōkele bininge. Kadi ketulabikwangapo na kwingidija telefone kitatyi kyotwendeja motoka.

10. Le i bika byotubwanya kulonga kumeso kwa kimpengele kulongeka ne kitatyi kyokilongeka?

¹⁰ Kyaba kimo, ketubwanyangapo kukankaja binkumenkume bitūla būmi bwetu mu kyaka bileke kulongeka. Kino kimwekanga nakampata mu mwanda utala bimpengele bya kipangila, bipupo bya misongo, ne tuvutakanya tukatampe. Inoko shi bino bintu bibalongeka, tubwanya kutyepeja’ko byaka ne kubweja’ko mikenga ya kupanda, na kukōkela bijila bya kuleka kutamba ku mobo mu mansá atungilwe, bya kunyema mu kifuko kyotudi’mo, ne misoñanya mikwabo ya ba lupusa. (Loma 13:1, 5-7) Tubwanya kwiteakanya ku myanda imo ya kibozo. O mwanda i biyampe kulonda bulombodi bonso buleta ba lupusa ba kotushikete, mwanda wa kwitukwasha twiteakanye ku kimpengele kampanda. Kimfwa, i biyampe kwikala na kasakoshi mudi mema, byakudya kebyonekapo bukidi, ne lawa ya kwikwasha nayo.

11. Le i bika byotufwaninwe kulonga shi kipupo kya misongo isambuka kibapone mu kyetu kibundi?

¹¹ Le i bika byotufwaninwe kulonga shi kipupo kya misongo isambuka kibapone mu kyetu kibundi? Tufwaninwe kukōkela bulombodi bwa ba lupusa, kimfwa bobwa butala koya ku makasa, kwishila kyaba na bakwetu, kuvwala maske, ne kwitūla pafula. Shi tulonga bino bintu, tulombolanga’mba tufwijanga’ko bininge pa kyabuntu kya Leza kya būmi.

12. Le musoñanya udi mu Nkindi 14:15 witukwasha namani tutonge myanda yotufwaninwe kwitabija mu kitatyi kya kimpengele?

¹² Mu kitatyi kya kipupo kya misongo, tubwanya kwivwana myanda ya bubela ku balunda netu, ku balondakani, ne ku bisanji. Pa kyaba kya kwitabija “binenwa byonso” byotwivwana, i biyampe kuteja nsulo ya bine idi na myanda inena ba lupusa ne bañanga. (Tanga Nkindi 14:15.) Kitango Kyendeji ne mabilo a misambo aloñanga bukomo bwa kusokola myanda ya bine, kumeso kwa kwitupa bulombodi bwa mwa kupwidila ne mwa kusapwila. (Bah. 13:17) Potukōkela buno bulombodi, twikiñanga batwe bene ne kukinga bakwetu. Kadi kulonga namino kulengejanga bantu bakwabo bamone biyampe Batumoni ba Yehova.—1 Pe. 2:12.

13. I muswelo’ka otulombolanga’mba tulēmekele kyabuntu kya Leza kya būmi mu mwanda utala mashi?

¹³ Bantu bavule bayukile amba Batumoni ba Yehova bamonanga mashi bu ajila. Tukōkelanga kijila kya Yehova kitala mashi na kupela kwelwa’o nansha ke mu myanda ya bundapi bwa bukidibukidi. (Bil. 15:28, 29) Inoko, ke kunenapo amba tusakanga kufwa. Tukwete na bulēme kyabuntu kya Leza kya būmi. Tukimbanga kundapwa na badokitele bondapa biyampe pampikwa kwelañana mashi.

14. Le i muswelo’ka otubwanya kutyepeja’ko kyaka kya kusakilwa bundapi bukatampe?

¹⁴ Shi tute mutyima ku bukomo bwetu bwa ngitu na kwingidija madingi otwesambila’po mu kino kishinte, padi ketukasakilwapo kupasulwa nansha bundapi bukatampe. Kadi shi twikale na bukomo bwa ngitu buyampe, ketukejepo kukoma shi tubapasulwa. Ne kadi, tubwanya kutyepeja’ko kyaka kya kusakilwa lupasulo lwa bukidibukidi, na kwikinga ku mobo ne ku kaji, ne na kulēmeka bijila bya dishinda.

15. (a) Mwanda waka i kya mvubu twikale na kalata ka DPA kadinge mungya ngikadilo yotudi’mo pano? (Tala ne kifwatulo.) (b) Monka mobilombwedilwe mu video, le i muswelo’ka otubwanya kukwata butyibi buyampe mu bundapi bulomba mashi?

¹⁵ Byotufwijanga’ko pa kyabuntu kya būmi,  tudiñanga kalata ka DPA (butyibi bwa kumeso kwa kitatyi bwa mwa kwitundapila) ne kwikala nako kitatyi kyonso. Kupityila ku kano kalata, tulombolanga mwimanino wetu pa mwanda utala kwelwa mashi ne pa mundapilo otusaka. Le kalata kobe ka DPA i kadingwe mungya ngikadilo yodi’mo pano? Shi unenwe kwikadinga nansha kujadika’po myanda kampanda, kokilejaleja. Kulombola patōkelela muswelo otusaka betundape na kwiulemba, kukakwasha betundape bukidibukidi mwanda ketukajimijapo kitatyi na kwishotolwela na bamuñanga. Kadi kino kikakwasha bamuñanga baleke kwitundapa nansha kwitupa malawa abwanya kutūla būmi bwetu mu kyaka. b

16. Le tukalonga namani shi ketuyukilepo mwa kudingila kalata ka DPA?

¹⁶ Ekale twi bankasampe nansha bakomo namani mu ngitu, batwe bonso tubwanya kulonga akishida ne kubela. (Mus. 9:11) O mwanda i kya tunangu kudinga kalata ka DPA. Shi kuyukilepo mwa kwikadingila, lomba bukwashi ku bakulumpe ba pa kyenu kipwilo. Baloñanga bukomo bwa kuyuka mwa kudingila kano kalata, inoko kebakakukwatyilapo butyibi  bwa mwa kukundapila. Buno i butyibi bwa muntu aye mwine. (Ngt. 6:4, 5) Inoko babwanya kukukwasha wivwanije bundapi botonga, ne mwa kudingila kano kalata.

17. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola’mba tudi na mutyima unekena mu myanda itala bukomo bwa ngitu?

¹⁷ Butongi buvule botulonga mu mwanda utala bukomo bwetu bwa ngitu ne muswelo wa kwiundapija, bwimaninanga pa mutyima wetu wa mundamunda mufundijibwe na Bible. (Bil. 24:16; 1 Tm. 3:9) Kitatyi kyotukwata butyibi ne kwisambila’po na bakwetu, i biyampe kulonda musoñanya udi mu Bene Fidipai 4:5 wa amba: “Mutyima wenu unekena uyukane ku bantu bonso.” Shi tudi na mutyima unekena, ketukazumbijapo mutyima bipitepite pa bukomo bwetu bwa ngitu; kadi ketukaningilapo bakwetu bakwate butyibi na bwetu. Tusenswe batutu ne bakaka kadi twibalēmekanga nansha shi butyibi bwabo i bwishile na bwetu.—Loma 14:10-12.

18. Le i muswelo’ka otubwanya kufwija’ko pa kyabuntu kya būmi?

¹⁸ Tufwijanga’ko Yehova, Nsulo ya būmi, na kulama būmi bwetu ne na kumupa bilumbuluke byetu. (Kus. 4:11) Mu kino kitatyi, tukinenwe kubela ne kutanwa na bimpengele. Inoko buno ke abopo būmi bwādi bwitusakila Umpangi wetu. Panopano ponka usa kwitupa būmi bwa nyeke bwampikwa misanshi ne lufu. (Kus. 21:4) Pano’ko bidi, i biyampe mpata twikale bōmi ne kwingidila Tata wetu wa mūlu wa buswe, Yehova!