Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 9

Qxqʼuqink qchwinqlal o tzaj tqʼoʼn Jehová

Qxqʼuqink qchwinqlal o tzaj tqʼoʼn Jehová

«Porke tuʼn Dios itzʼ qoʼ, ex tuʼn in qo yukch, ex tuʼn atoʼ» (HECH. 17:28).

BʼITZ 141 Jun milagr aju chwinqlal

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ a

1. ¿Jniʼ toklen qchwinqlal toj twitz Jehová?

 XIMANA tiʼj qa in tzaj tqʼoʼn jun tamiwa jun ja te oyaj teya. Otoq tzʼel bʼaj chʼin pintura tiʼj ex otoq txi tzilj chʼin. Maske nyaxix bʼaʼn taʼ ja, pero nimxix twiʼ. Jaku txi qqʼamaʼn qa kʼokel t-xqʼuqina ja ex kʼokel tqʼoʼna toklen. Chʼixme ax jlu o bʼant tuʼn Jehová, o tzaj tqʼoʼn qchwinqlal te jun oyaj ex nim toklen toj twitz. Tuʼntzunju, tzaj tqʼoʼn Tkʼwal tuʼn tchjet qil (Juan 3:16).

2. Ik tzeʼn in tzaj qʼamaʼn toj 2 Corintios 7:1, ¿tiʼ taj Jehová tuʼn tbʼant quʼn?

2 In tzaj tqʼamaʼn Biblia jlu tiʼj Jehová: «Tukʼila taʼ aju twi aʼ in tqʼoʼn chwinqlal» (Sal. 36:9). Chʼixmi ax jlu tqʼama apóstol Pablo: «Tuʼn Dios itzʼ qoʼ, ex tuʼn in qo yukch, ex tuʼn atoʼ» (Hech. 17:25, 28). Tuʼntzunju, jaku txi qqʼamaʼn qa jun oyaj qchwinqlal tuʼn Dios. Ex tukʼil kʼujlabʼil in tzaj tqʼoʼn tkyaqilju at tajbʼen qe tuʼn qanqʼin (Hech. 14:15-17). Pero mlay bʼant jun milagr tuʼn Jehová tuʼn miʼn qkyim. Sino taj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qxmilal ex qamiwbʼil tukʼil (kjawil uʼjit 2 Corintios 7:1). ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼn miʼn ttzaj yabʼil qiʼj ex tzeʼn jaku bʼant quʼn?

QQʼONK TOKLEN QCHWINQLAL

3. ¿Tiquʼn in nok qxqʼuqin qibʼ?

3 Qaj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼnju qaj tuʼn t-xi qqʼoʼn aju mas tbʼanel te Jehová (Mar. 12:30). Kyaj tqʼamaʼn apóstol Pablo jlu: «Chin kubʼsale kywitze tuʼn t-xi kyqʼoʼne kyximlale te Dios ik tzaʼn jun oyaj itzʼ, tekuxix Dios ex bʼaʼn nneʼla tuj twitz» (Rom. 12:1). Tuʼnju qaj tuʼn t-xi qbʼiʼn consej lu, in nok tilil quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ kyiʼj tiʼchaq jaku tzaj kyiʼn yabʼil qiʼj. Maske in nok tilil quʼn tuʼn tbʼant jlu quʼn, kpol ambʼil jatumel jaku tzaj jun yabʼil qiʼj. Pero in nok tilil quʼn tuʼn t-xi qbʼinchaʼn alkyexku tiʼ tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼnju qaj tuʼn t-xi qyekʼin te Jehová qa in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal.

4. ¿Tiʼ tajtoq rey David tuʼn tbʼant tuʼn?

4 Ok tqʼoʼn rey David toklen chwinqlal tzaj tqʼoʼn Jehová. Tuʼntzunju kubʼ ttzʼibʼin jlu: «¿Ti ktkambʼaʼya tiʼj qa ma chin kyime ex qa ma chinx qʼiʼne tuj muqbʼil? Ok tok nximlale te txʼotxʼ mlay jaw nnimsaʼna, ex mlay chin yoline tiʼj ju ttena tzʼaqlxix» (Sal. 30:9). Bʼalo kubʼ ttzʼibʼin David qe yol lu tej chʼixtoq tkyim. Maske ikju, tajtoq tuʼn kukx tanqʼin chʼintl ambʼil tuʼntzun tjaw tnimsaʼn Jehová. Ex ax jlu qaj tuʼn tbʼant quʼn.

5. Maske ya o qo tijen ex at jun yabʼil qiʼj, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn?

5 Qa ma qo tijen ex qa at yabʼil qiʼj, bʼalo mlay bʼant nim tiʼchaq quʼn ik tzeʼn in bʼant quʼn tnejel ex tuʼn jlu jakulo tzaj qqʼoj moqa qbʼis. Pero nya a t-xilen jlu qa ya mintiʼ tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ. ¿Tiquʼn? Tuʼnju kukx jaku jaw qnimsaʼn Jehová ik tzeʼn bʼant tuʼn rey David maske at yabʼil qiʼj moqa ya ma qo tijen. In chewix qanmi aj tok qbʼiʼn qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová ex qa in nok tqʼoʼn qoklen maske aj il qoʼ (Mat. 10:29-31). Nya oʼkxju, ax ikx o tzaj ttziyen qa qo kjawil anqʼin tuʼn qa ma qo kyim (Job 14:14, 15). Tuʼntzunju, tbʼanel qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼn miʼn ttzaj jun yabʼil qiʼj.

QXQʼUQINK QIBʼ KYIʼJ TIʼCHAQ JAKU TZAJ KYIʼN YABʼIL QIʼJ

6. Aj tkubʼ qximen tuʼn qwaʼn ex tuʼn t-xi qkʼaʼn chʼin qʼeʼn, ¿tiʼ taj Jehová tuʼn tbʼant quʼn?

6 Mintiʼ in yolin Biblia kyiʼj qʼanbʼil ex tiʼjju tiʼ kxel qwaʼn, pero in tzaj tqʼamaʼn tiʼ t-ximbʼetz Jehová at kyiʼj jlu. Jun techel, in tzaj tqʼoʼn consej jlu qe: «Qʼin ela [aju in tzaj qʼinte] kʼixkʼoj tiʼja» (Ecl. 11:10). Kyxol qeju tiʼchaq in tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj ex in tzaj tqʼamaʼn Biblia qa nya bʼaʼn, at aju tuʼn t-xi qwaʼn nim wabʼj ex tuʼn t-xi qkʼaʼn nim qʼeʼn (Prov. 23:20). Tuʼntzunju, aj tkubʼ qximen tuʼn qwaʼn ex tuʼn t-xi qkʼaʼn chʼin qʼeʼn, taj Jehová tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ (1 Cor. 6:12; 9:25).

7. ¿Tzeʼn jaku tzʼajbʼen nabʼil quʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Proverbios 2:11 aj tok qxqʼuqin qibʼ tuʼn miʼn ttzaj yabʼil qiʼj?

7 Qaj tuʼn tten qnabʼil aj tkubʼ qximen tuʼn tbʼant jun tiʼ quʼn tuʼnju qaj tuʼn t-xi qyekʼin te Jehová qa in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal (Sal. 119:99, 100; kjawil uʼjit Proverbios 2:11). Jun techel, tbʼanel tuʼn qximen tiʼj tiʼ kxel qwaʼn. Qa qgan tuʼn qwaʼn tiʼj jun wabʼj, pero ojtzqiʼn quʼn qa jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj, mas tbʼanel tuʼn miʼn t-xi qwaʼn. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qnabʼil tuʼn jtan nim ambʼil, tuʼn tbʼant ejercicio quʼn, tuʼn qbañarin ex tuʼn tbʼaj qlimpiarin qja.

QXQʼUQINK QIBʼ KYIʼJ JUNJUNTL TIʼCHAQ

8. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Biblia, ¿jniʼ toklen toj twitz Jehová tuʼn miʼn ttzaj jun aksident qiʼj?

8 Xi tqʼoʼn Jehová ley kye xjal te Israel tuʼn tok kyxqʼuqin kyibʼ tuʼn miʼn ttzaj aksident kyiʼj atz kyja ex toj kyaqʼun (Éx. 21:28, 29; Deut. 22:8). Qa noq minabʼen ma kyim jun xjal tuʼn juntl, in tzajtoq nim nya bʼaʼn tuʼn jlu (Deut. 19:4, 5). Ex tzaj tqʼamaʼn Ley tuʼn tkubʼ tkastiw jun xjal in nok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj jun neʼ naʼmxtoq tul itzʼj maske mintiʼtoq ximen tuʼn (Éx. 21:22, 23; TNM). In tzaj tyekʼin Biblia qe tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼntzun miʼn ttzaj jun aksident qiʼj.

¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal kyoj ambʼil lu? (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 9).

9. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun miʼn ttzaj jun aksident? (Qʼonka twitza kyiʼj foto).

9 In kubʼ qyekʼin qa in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal aj tok tilil quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼn miʼn ttzaj jun aksident atz qja moqa toj aqʼuntl. Jun techel, mintiʼ in che kubʼ qqʼoʼn qe tiʼchaq kywitz kʼwal aqeju jaku che kʼixbʼi tuʼn ik tzeʼn qe kuchiy, veneno ex qe qʼanbʼil. Ex qa ya mintiʼ kyajbʼen qe, bʼaʼn tuʼn tex qxoʼn toj jun lugar jatumel mlay tzaj kyiʼn nya bʼaʼn. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tiʼj qʼaqʼ, kyiʼj qe tiʼchaq in che ok qʼet tiʼj luz ex kyiʼj tiʼchaq in che loqlon. Ex mintiʼ in qo manejarin qa otoq txi qkʼaʼn jun qʼanbʼil in tzaj qwatl tuʼn, qa otoq txi qkʼaʼn chʼin qʼeʼn moqa mintiʼ otoq qo jtan. Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn tuʼn miʼn tajbʼen teléfono quʼn akux in qo manejarin.

AJ TTZAJ JUN EMERGENCIA

10. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn naʼmxtoq ttzaj jun nya bʼaʼn ex otoqxi tzaj?

10 Nyalo toj tkyaqil ambʼil jaku bʼant jun tiʼ quʼn tuʼn miʼn ttzaj jun nya bʼaʼn qiʼj ik tzeʼn aj ttzaj jun xitbʼil tuʼnx twitz txʼotxʼ, aj ttzaj jun epidemia moqa aj tok qʼoj kyuʼn xjal. Pero aj tbʼaj lu, jaku tzʼok qxqʼuqin qibʼ tuʼntzun miʼn ttzaj mas nya bʼaʼn qiʼj ik tzeʼn aj t-xi qbʼiʼn kawbʼil tiʼj toque de queda, tuʼn qetz naj jatumel in tzaj nya bʼaʼn ex tuʼn t-xi qbʼiʼn junjuntl tqanil in tzaj kyqʼoʼn gobierno (Rom. 13:1, 5-7). Nya oʼkxju, ax ikx at junjun tiʼchaq jaku bʼant quʼn naʼmxtoq ttzaj jun nya bʼaʼn. Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn tqanil in tzaj kyqʼoʼn gobierno. Jun techel, tbʼanel qa ma txi qkʼuʼn aʼ, junjun wabʼj jaku che ten nim ambʼil ex tuʼn tten jun botiquín de primeros auxilios.

11. Qa ma tzaj jun epidemia, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn?

11 ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn qa at jun epidemia toj tnam jatumel in qo anqʼin? Nim toklen tuʼn t-xi qbʼiʼn qe kawbʼil in tzaj kyqʼoʼn gobierno ik tzeʼn tuʼn tel qtxʼajoʼn qqʼabʼ, tuʼn miʼn qok laqʼeʼ kytxlaj xjal, tuʼn tajbʼen mascarilla quʼn ex tuʼn qkyaj toj cuarentena qa il tiʼj. Qa ma bʼant jlu quʼn, kbʼel qyekʼin qa in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal o tzaj tqʼoʼn Dios.

12. Aj ttzaj jun emergencia, ¿tzeʼn in nonin Proverbios 14:15 qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa ax tok qe tqanil in nok qbʼiʼn?

12 Aj ttzaj jun emergencia, jaku tzaj qʼoʼn jun tqanil nya tzʼaqli qe tuʼn jun qamiw moqa kyoj noticia. Toj ambʼil lu, mas bʼaʼn tuʼn tok qʼoʼn qwiʼ tiʼj tqanil in tzaj tqʼoʼn gobierno twitzju tuʼn t-xi qbʼiʼn qe tqanil nya ax tok (kjawil uʼjit Proverbios 14:15). Ax ikx, tbʼanel tuʼn t-xi qbʼiʼn qe tqanil in tzaj tqʼoʼn Kʼloj Xjal Qʼil Twitz Aqʼuntl ex qe sucursal tiʼj alkye tten tuʼn kyok qchmabʼil ex qpakbʼabʼil. ¿Tiquʼn? Tuʼnju in nok tilil kyuʼn tuʼn tajbʼen tqanil tzʼaqli aj tkubʼ kyximen alkye mas bʼaʼn ex jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj (Heb. 13:17). Aj t-xi qbʼiʼn aju in tzaj kyqʼamaʼn, in nok qxqʼuqin qibʼ ex qe txqantl. Axpe ikx, jaku tzʼonin jlu tuʼn kyyolin xjal toj tumel kyiʼj testigo de Jehová (1 Ped. 2:12).

QXQʼUQINK QIBʼ TUʼN MIʼN TOK QʼOʼN CHIKʼ QIʼJ

13. ¿Tzeʼn in kubʼ qyekʼin qa in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal aj t-xi qbʼiʼn tley Jehová tiʼj chikʼ?

13 Ojtzqiʼn kywitz testigo de Jehová tuʼnju in nok kyqʼoʼn toklen chikʼ. Tuʼnju in xi qbʼiʼn tley Jehová tiʼj chikʼ, in xi qqʼamaʼn kye doctor tuʼn miʼn tok kyqʼoʼn chikʼ qiʼj aj ttzaj jun emergencia (Hech. 15:28, 29). Pero nya a t-xilen lu qa qaj tuʼn qkyim, ¿tiquʼn? Tuʼnju in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal o tzaj tqʼoʼn Jehová. Tuʼntzunju, in nok tilil quʼn tuʼn t-xi qjyoʼn qe tbʼanel doctor jaku che onin qiʼj tuʼn miʼn tok chikʼ qiʼj.

14. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼntzun miʼn qok toj operación?

14 Qa ma chex qbʼiʼn qe consej ma che tzaj qʼamaʼn toj xnaqʼtzbʼil lu, jaku che onin qiʼj tuʼn miʼn tok chikʼ qiʼj toj jun emergencia. ¿Yajtzun qa il tiʼj tuʼn tok operación qiʼj? Qa ma tzʼok qxqʼuqin qibʼ, mas jun rat qo bʼantel. Ex qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ atz qja, toj aqʼuntl, ex qa ma chex qbʼiʼn qe ley de tránsito, kʼonil qiʼj tuʼn miʼn ttzaj jun aksident ex mlay qox qʼiʼn toj emergencia tuʼntzun qok toj operación.

Tuʼnju qkyaqilx in nok qqʼoʼn toklen qchwinqlal, in kux qnojsaʼn DPA ex in nikʼ qiʼn toj tkyaqil ambʼil. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 15). d

15. a) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tikʼ qiʼn tarjeta DPA toj tkyaqil ambʼil ex tuʼn tbʼaj q-actualisarin? (Qʼonka twitza kyiʼj foto). b) Ik tzeʼn in tzaj yekʼin toj video, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun tjaw qjyoʼn aju mas tbʼanel tiʼjju at toklen tukʼil chikʼ?

15 Ax ikx, kbʼel qyekʼin qa nim toklen qchwinqlal qa ma kux qnojsaʼn tarjeta DPA ex qa ma txi qiʼn qukʼil jaʼxku tumel. b In najbʼen uʼj lu quʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye doctor aju otoq kubʼ qximin tiʼj chikʼ ex alkye qʼanbʼil jaku tzaj qkʼamoʼn. ¿Ope kubʼ tnojsaʼn teya uʼj lu kʼitzqeku? Qa il tiʼj tuʼn tbʼaj actualisarin, miʼn kubʼ tyoʼna nim ambʼil. Qa ma kux qtzʼibʼin alkye qʼanbʼil jaku che tzaj qkʼamoʼn, mlay txi qnajsaʼn nim ambʼil tuʼn t-xi qchikʼbʼaʼn kye doctor ex jaku che onin naj qiʼj. Ax ikx, kʼonil DPA tuʼn miʼn tajbʼen jun qʼanbʼil kyuʼn doctor aju jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj. c

16. ¿Tiʼ jaku txi tbʼinchaʼna qa mintiʼ ojtzqiʼn tuʼna tzeʼn tuʼn tkux tnojsaʼna tarjeta DPA?

16 Qkyaqilx jaku tzaj jun yabʼil moqa jun aksident qiʼj (Ecl. 9:11; TNM). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tikʼ qiʼn DPA toj tkyaqil ambʼil. ¿Yajtzun qa mintiʼ ojtzqiʼn tuʼna tzeʼn tuʼn tkubʼ nojset uʼj lu? Miʼn tzaj bʼaj tkʼuʼja. Jaku che onin ansyan tiʼja tuʼnju ojtzqiʼn junjun tqanil kyuʼn. Pero mlay txi kyqʼamaʼn teya tiʼ kbʼelex ttzʼibʼina toj uʼj tuʼnju aya kbʼel ximinte (Gál. 6:4, 5). Aju jaku bʼant kyuʼn ansyan, jaku tzaj kychikʼbʼaʼn junjun tqanil teya tuʼntzun tjaw tjyoʼna alkye mas bʼaʼn ex tuʼn tkux ttzʼibʼina.

TENX TBʼANEL QMOD

17. ¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa at tbʼanel qmod aj qyolin kyiʼj yabʼil?

17 Aj tkubʼ qximin tiʼ kbʼantel quʼn aj ttzaj jun yabʼil qiʼj, at toklen jlu tukʼil qnabʼil xnaqʼtzaʼn maj tuʼn Biblia (Hech. 24:16; 1 Tim. 3:9). Tuʼntzunju, aj qyolin kyukʼil txqantl tiʼjju otoq bʼaj qximin, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Filipenses 4:5: «Tzʼelxwit nikʼbʼaj kyiʼje kyuʼn kykyaqil xjal qa mejor kymodiye». In kubʼ qyekʼin qa at tbʼanel qmod qa mintiʼ in tzaj bʼajxix qkʼuʼj aj ttzaj jun yabʼil qiʼj ex qa mintiʼ in qo ok ten qʼamalte kye txqantl tuʼn tten kyximbʼetz ik tzeʼn qe. Kʼujlaʼn qe erman quʼn ex in nok qqʼoʼn kyoklen maske junxitl tiʼ in xi kybʼinchaʼn ik tzeʼn qe (Rom. 14:10-12).

18. ¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa in xi qqʼoʼn chjonte tiʼj qchwinqlal?

18 Ik tzeʼn ma txi qqʼamaʼn toj tnejel párrafo, atz tzajni qchwinqlal tukʼil Jehová. Jaku kubʼ qyekʼin qa in xi qqʼoʼn chjonte te tiʼj qchwinqlal aj tok qxqʼuqin qibʼ ex aj t-xi qqʼoʼn aju mas tbʼanel te (Apoc. 4:11). Toj ambʼil jaʼlo, at maj in tzaj yabʼil qiʼj ex in qo ok weʼ kywitz junjun nya bʼaʼn, pero nya a jlu taj Jehová te qe. Ex tuʼn tonbʼil, chʼix tpon ambʼil tuʼn qanqʼin toj jun akʼaj twitz Txʼotxʼ jatumel ya mlay ten yajbʼil nix kamik (Apoc. 21:4). Akux in pon ambʼil lu, bʼaʼn tuʼn tok qqʼoʼn toklen qchwinqlal ex bʼaʼn tuʼn qajbʼen te Jehová tuʼnju a in tzaj qʼonte qchwinqlal.

BʼITZ 140 Ktel qchwinqlal te jumajx

a Kʼonil xnaqʼtzbʼil lu qiʼj tuʼn tok qqʼoʼn mas toklen qchwinqlal o tzaj tqʼoʼn Jehová. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼxix jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj jun aksident, tuʼn miʼn ttzajxix yabʼil qiʼj ex tiʼ jaku bʼant quʼn aj ttzaj jun emergencia. Ex kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ kbʼantel quʼn qkyaqilx tuʼntzun tbʼaj qbʼinchaʼn qten qa ma tzaj jun emergencia.

b Kyoj junjun lugar, mas ojtzqiʼn uʼj lu kyuʼn txqantl ik tzeʼn documento de instrucciones médicas moqa tarjeta de negativa a la sangre.

c Qʼonka twitza tiʼj video toj jw.org aju tok tbʼi: ¿Tzeʼn jaku jaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn tiʼjju at toklen tukʼil chikʼ?

d TQANIL KYIʼJ FOTO: In kubʼ tnojsaʼn jun kuʼxun tarjeta DPA ex in xi tiʼn toj tkyaqil ambʼil.