Ir al contenido

Ir al índice

KJOAʼMIYA XI CHOTʼAYA 9

Si̱kuindaa kjoabijnachon xi títsjoáná Niná

Si̱kuindaa kjoabijnachon xi títsjoáná Niná

“Totʼatsʼení nga tiyoaa, nikjaan, kʼoa tiyochoán” (HECH. 17:28).

KJOAJNDA 141 Je kjoabijnachon jngoní kjoatjao

XI TÍNCHJA̱NI a

1. Jókji chjí bekon Jeobá je kjoabijnachonná.

 SI̱KJAʼAITSJENLA tsa jngo xíngiaa xi jngo ndʼia tsjoákjoatjaoná. Ninga jetífejon pinturale tojo nʼio chjíle ndʼia jebi. Si̱kándajián ndʼia jebi kʼoa sitsjejonjián. Tikʼoasʼinni je kjoabijnachon xi kitsjoaná Jeobá, nʼio chjíle. Saʼnda kisikasén je ʼNdíle nga kʼienntjainá (Juan 3:16).

2. Tojo tso 2 Corintios 7:1, jméni xi mele Jeobá nga sʼiaan.

2 Tʼatsʼe Jeobá tínroani je kjoabijnachon (Sal. 36:9). Kʼoati kui xi kinchja̱ni je pastro Pablo nga i̱ kitso: “Totʼatsʼení nga tiyoaa, nikjaan, kʼoa tiyochoán” (Hech. 17:25, 28). Kuinga kʼoabixónsíñá nga je kjoabijnachonná jngoo kjoatjao xi kitsjoaná Niná. Kʼoa jé tsjoáná ngayeje xi machjénná nga tiyochoán (Hech. 14:15-17). Je Jeobá kui xi mele nga si̱kuindaa je kjoabijnachon xi kitsjoaná, nga tsín kuijnyíchʼinlee yaoná kʼoa nga nda kuiyoaa ngixko̱n (tʼexkiai 2 Corintios 7:1). b Ánni nga si̱kuindasíñá yaoná kʼoa jósʼiaan.

CHJÍ JCHATOKOÁN JE KJOABIJNACHONNÁ

3. Jñánile xi jngo koya anni nga nikuindañá yaoná.

3 Jngo koya anni nga si̱kuindañá yaoná kuinga kui kʼoailee je Jeobá xi ñaki nda (Mar. 12:30). Nga kui xi mená nga kʼoasʼin kʼoaitʼalee yaoná Niná joni “jngo kjoatjao xi tíjnakon, xi tsje, xi sasénle Niná”, bʼechjoalee yaoná jmeni xi tsjoáchʼinná (Rom. 12:1). Ningalani nda nikuindaa yaoná tojo kjoanʼio tjochʼinná. Nikuindañá yaoná jokji tjen kʼoamaná nga tsín katatjochʼinná, nga̱ kui xi mená nga koakolee Jeobá nga chjí ʼyaa je kjoabijnachon xi kitsjoaná.

4. Jmé xi koanmele kisʼin rey David.

4 Je David nʼio chjí tsabe je kjoabijnachon xi kitsjoale Niná, kuinga i̱ kitsoni: “Jmé chjíle tsa kuiyálaña, kʼianga ya tsjó koajnaya. A je chao kʼoasjengʼali. A kʼoakuitso nga kixi” (Sal. 30:9). Tsakui nichxin kʼia kʼoakitso én jebi nga tojeme kuiyá, kui xi koanmele rey David nga tsesa kʼoéjnakon kʼoa nga tosi tonda kʼoasjengʼa Jeobá. Kʼoati kui xi mená tsanda ñá.

5. Ninga jejchíngaa kʼoa ninga chʼin tíbʼetʼaná, jméni xi koa̱n sʼiaan.

5 Tsakui nichxin jejchíngaa kʼoa chʼin tíbʼetʼaná, tsa tsín tima kʼoanʼiañá jmeni xi nʼia ngasʼa kʼoa kui xi ba bʼé tokoán. Tonga alikui xi tsonile tsa tsín tisi̱kuindañá yaoná. Ninga chʼin tjínná kʼoa ninga jejchíngaa tojo koaan chʼa̱sjengʼaa Jeobá tojo kisʼin je rey David. Kʼoa tsjoa sʼe tokoán nga chjí bekonná je Jeobá ninga chjotajée maa (Mat. 10:29-31). Kʼoatsoná je Jeobá nga sikjaʼáyaná ninga kuiyálañá (Job 14:14, 15). Kuinga nikuindañá yaoná nga tiyochoán nga tsín jme chʼin katakatʼaná.

CHÓSONNILEE JMENI XI SʼIOAA KʼOA JOKJOAN XI CHI̱NEE

6. Jmé kjoafaʼaitsjen tsjoáná Jeobá tʼatsʼe jokji kuichaa kʼoa jokji sʼioaa.

6 Je Biblia ali tsa tʼatsʼe xkijin nchja̱ni kʼoa alikuikjoan kʼoatsoná jokjoan xi sʼioaa kʼoa jokjoan xi chi̱nee, tonga kʼoatsoná josʼin síkjaʼaitsjen Jeobá xi tʼatsʼe jebi. Tobʼelañá, itso: “Chja̱ʼaxinlai yaoli xi síkiʼaonná” (Ecl. 11:10). Je xi síkiʼaonná kʼoa xi kʼoatso Biblia nga tsín ndatjín kuinga toxkia bichaa kʼoa tsa koa̱nchʼiaa (Prov. 23:20). Je Jeobá kui xi mele nga tsín si̱kʼatoné choa̱le jokji sʼioaa kʼoa jokji kuichaa (1 Cor. 6:12; 9:25).

7. Jósʼin kjuintjenngiaa kjoafaʼaitsjen xi tsjoá Proverbios 2:11 nga si̱kuindaa yaoná nga tsín jme chʼin katakatʼaná.

7 Machjén nga nda si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi sʼiaan nga̱ kʼoasʼin koakoñá nga chjí ʼyaa je kjoabijnachon xi kitsjoaná Jeobá (Sal. 119:99, 100; tʼexkiai Proverbios 2:11 c). Tobʼelañá, chosonnilee jokjoan tsojmi xi chinee kʼoa tsínkui chinee tsojmi xi síkiʼaonná ninga nda chine. Basenkaoná nga nda soyofe, nga ntsjaintsjai ejercicio nʼia, nga tsje nʼia kʼoa nga tsje nichoaan ya ndʼianá.

NDA CHÓSONNILEE JMENI XI SʼIAAN NGA SI̱KUINDAA YAONÁ

8. Tojo tso je Biblia, jókji chjí be Jeobá josʼin nikuindaa yaoná.

8 Je Jeobá kitsjoale kjoatéxoma je chjota israelita josʼin tjínnele sikuinda yaole nga tsín jme kjoaxkón katasokó ya yaniʼyale kʼoa tsa ya tʼaxále (Éx. 21:28, 29; Deut. 22:8). Kʼiatsa jngo chjota xi tokjoataon xi koanle nga tjín xi kisikʼien, tsee kjoa kichomani (Deut. 19:4, 5). Je kjoatéxoma kʼoati kitso nga kjoañʼai tsakʼaile chjota ninga tsín toxá kisʼinni kʼiatsa jngo ʼndílee xi sʼa tjíaʼma kisikiʼaon (Éx. 21:22, 23). Je Biblia kʼoatso nga kui xi mele Jeobá nga si̱kuindaa yaoná nga tsín jme kjoaxkón katasokóná.

Jósʼin koakoá nga chjí ʼyaa kjoabijnachonná (Chótsenlai párrafo 9)

9. Jméni xi sʼiaan nga tsín jme xi katamaná (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).

9 Nga chjí ʼyatokoán je kjoabijnachon xi kitsjoaná Niná, nikuindañá yaoná ya yaniʼyaná kao ya tʼaxáná nga tsín jme xi katamaná. Tobʼelañá, alikui fayobaseen je cuchillo, ki̱cha̱ndo kʼoa tsakui xi síkʼienná, jolani, cloro, insecticida, xkile nisen, alikui ya nikatíobasenlee je xtiʼndí. Kʼoa tsa tsín tikoa̱nchjénniná alikui tojña bʼetsoaa. Kʼoati nikuindalee yaoná je lʼí, ndásje, kao nʼóki̱cha̱lʼí, kʼoa tsín tojña batiobaseen. Tsín teléfono chotʼaa kʼianga carro tinixákoaa, tsínkui nixákoaa tsa nijñáná, tsakui xi xán tjínle kaʼyoá kʼoa tsakui xki kaʼyoá xi nijñá síkinroaná.

TSA TOXIJÑA KJOA KJOAʼAÍNENÁ

10. Jméni xi sʼiaan tongini kʼoa tsa kʼiaje̱ nga jme kjoa tiyojiaan.

10 Alikui tongantsjai nga koa̱nná kʼoéchjoalee yaoná jmeni xi xkón sikatíoná. Jolani nga kjoaxkón sʼe, nga chʼinʼbi ma, kʼoa nga kjoasi sʼe. Tonga nikuindañá yaoná nga kjoa sʼe kʼoa nitjosonlee jmeni xi tsoná je chjotaxá, jolani nga kʼoatso nga tsín tijña koa̱n kuitjoñá, kʼoa tsa kʼoakuitsonáje̱ nga tjínnele kuitjoaa tsa jme kjoaxkón sʼe̱ (Rom. 13:1, 5-7). Tonga kʼoati tjínsa xi koa̱n sʼiaan nga tsín jme xi katamaná. Si̱tjosoán jmeni xi tso chjotaxá, jolani nga kuinyatjoá nandá kʼoa nga kuinyaxkoá tsojmi xi tsín bitson kʼoa tsa jme xki xi koa̱nchjénná.

11. Jméni xi tjínnele sʼiaan kʼiatsa chʼinʼbi kjimatsen.

11 Jméni xi sʼiaan kʼiatsa chʼinʼbi koa̱ntsen ya jñani tsaan. Tjínnele si̱tjosoán jme xi kuitso je chjotaxá. Jolani nga koanejoaan ndsaa, nga kjin kuinyalee xíngiaa, nga si̱chjén cubreboca kʼoa tsa kʼoakʼuínná nga tsín tijña kjuinñá. Kʼiatsa si̱tjosoán jmeni xi ʼminá, kʼoasʼin koakoñá nga chjí ʼyaa je kjoabijnachon xi títsjoáná Niná.

12. Jósʼin basenkaoná Proverbios 14:15 nga tsín tomakjainyejená jmeni xi ʼminá kʼianga kjoa sʼe.

12 Kʼianga jme xi ma tsakui nichxin tsín kʼoatjín jme xi kuitso je xi miyoná mani, je chjota xi ʼyaxkoaan kʼoa tsa jme xi kuitso ya radio kao televisión. ʼNdele nga tokui koa̱nkjainná jmeni xi tso chjota, tosa kui kuenta sʼiaan jotso je chjotaxá kʼoa jotso je chjinexki (tʼexkiai Proverbios 14:15). d Kʼoati machjén nga si̱tjosoán jmeni xi kuitso je Cuerpo Gobernante kao Sucursal tʼatsʼe josʼin kuiyojtián kʼoa josʼin kʼuínyasoán nga̱ nʼio nda básjaiya jmeni xi tsoná (Heb. 13:17). Kʼianga nitjosoán jmeni xi tso alikui nanda chʼin tsaotʼaná kʼoa nikuindañá xíngiaa, kʼoa tsakui nichxin nda sikʼaxki̱ná chjota nga testigole Jeobá maa (1 Ped. 2:12).

JMÉNI XI SʼIAAN NGA TSÍN NJÍN XI̱NYÁNÁ

13. Kʼianga kʼoaʼminá nga njín xi̱nyáná, jósʼin bakoá nga chjí ʼyaa je kjoabijnachon.

13 Ñá xi testigole Jeobá maa bená chjota nga chjí ʼyaa je kjoabijnachonná. Nitjosonñá je kjoatéxomale Jeobá kʼoa tsín bʼaiʼndee nga njín xinyáná ninga kʼia tsa tjín xi koa̱nná kʼoa kʼoakʼuínná nga to kjitʼanangi njín xi̱nyáná (Hech. 15:28, 29). Nga kʼoanʼia, alikui xi tsonile nga mená si̱kʼieen yaoná, tosaa chjí ʼyaa je kjoabijnachon xi tsjoáná Niná. Kuinga fasjaiñá je chjinexki xi tjíonda nga tsín njín sichjén nga sixkiná.

14. Jósʼin si̱kuindaa yaoná nga tsín tsʼe chjinexki kjuinsoyoaa.

14 Tsínjin tsʼe chjinexki kjuinsoyoaa tsa kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi jekanikʼaxkiaa. Kʼiatsa nikuindaa yaoná, ndi̱to̱njin koa̱nndayaa kʼiatsa jtíyalañá. Kʼiatsa tsín xkón si̱choaan ya ndʼianá kao ya jñani nixá alikuijin jme xi koa̱nná. Kʼoa tsa kʼoasʼin si̱xákoaa carro jotso kjoatéxoma xi tjín, alikui kjoaxkón so̱koná kʼoa tsín ya tsʼe chjinexki kjuinsoyoaa.

Nga chjí ʼyaa kjoabijnachonná bʼendañá directriz médica kʼoa chʼañá ngantsjai (Chótsenlai párrafo 15) g

15. 1) Ánni nga nʼio chjínile nga chʼaa ngantsjai je directriz médica (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa). 2) Tojo tso je video, jméni xi sʼiaan nga jchaa josʼin machjén je njín.

15 Kʼoatisʼin bakoñá nga chjí ʼyatokoán je kjoabijnachonná kʼianga bʼendaa kʼoa chʼá ngantsjai je directriz médica. e Yaa faʼaitʼa xo̱n jebi tʼatsʼe josʼin nikjaʼaitsjeen nga njín xinyáná, kʼoa tsa josasʼin mená koa̱nxkiná. A tíkijnali directriz médica. Tʼenda ndi̱tuin tsa sʼa kʼoéndai kʼoa tsa si̱chjotseyai. Tsa kʼoétʼaxoaan josʼin mená koa̱nxkiná ngisajin ndi̱to̱n koa̱nxkiná, nga̱ tsínjinla kʼia kʼoéyanajmílee chjinexki. Xo̱n jebi kʼoati basenkaoná nga tsínkui bʼainá je xki xi síkiʼaonná. f

16. Jmé xi sʼiaan tsa tsín ʼyaa josʼin sʼenda directriz médica.

16 Ngatsʼiñá nga sakʼoa tjochʼinná kʼoa tsa toʼi̱ma tjín xi matʼeen ninga sʼa xtiaa kʼoa ninga nda tiyoaa (Ecl. 9:11). Kuinga nda tjínni nga sʼe̱jnaná ngantsjai je directriz médica. Kʼoa tsa tsín ʼyaa josʼin kʼoéndaa, koaan kʼoakʼuínlee je xi chjotajchínga sʼin tjío ya jinjtín nga katabinyakaoná josʼin kʼoéndaa. Alikui je kʼoakuitsoná jmeni xi kʼoétʼaa nga̱ ñá xi kuixónñá josʼin mená koa̱nxkiná (Gál. 6:4, 5). Je xi chjotajchínga sʼin tjío kuitsoyaná jósʼin ma maxkiná kʼoa jeñá chjoéjiaan nga kʼoétʼaxoaan josʼin mená.

NDA CHÓSONNILEE

17. Jósʼin koakoá nga maná nikjaʼaitsjeen tʼatsʼe josʼin nixkiaa.

17 Kʼianga chjoéjiaan josʼin si̱xkiaa kui xi kuitsoni josʼin nikjaʼaitsjeen nga jeʼyaa jotso je kjoatéxomale Jeobá (Hech. 24:16; 1 Tim. 3:9). Kuinga kuenta nʼiañá jotso Filipenses 4:5 kʼianga chjoejiaan josʼin koa̱nxkiná kʼoa nga kui chobayañá kao xi kjaʼaí, nga itso: “Katabe ngatsʼi chjota nga mano nikjaʼaitsjaon”. Nda nikjaʼaitsjeen kʼianga tsínkui nʼio nikjáojiaan tʼatsʼe josʼin koa̱nxkiná kʼoa alikui bʼenelee xi ngikʼa nga kʼoatisʼin katasíkjaʼaitsjen josʼin nikjaʼaitsjeen ñá. Tsjoachañá kʼoa alikui joʼmilee je ndsʼee ningalani tsín kʼoatisʼin síkjaʼaitsjen joni ñá (Rom. 14:10-12).

18. Jósʼin koakoá nga chjí ʼyaa je kjoabijnachon xi tsjoáná Jeobá.

18 Tojonásʼin kaʼyaa tʼatsʼe Jeobá nroani je kjoabijnachon. Kʼoasʼin bakonilee Jeobá nga chjí ʼyaa je kjoabijnachon xi tsjoáná kʼianga nikuindaa yaoná kʼoa nga je nixálee (Apoc. 4:11). Nichxin xi tiyoaa ndʼai kjoa bitjatojiaan kʼoa chʼin tsaotʼaná, tonga tsín mele Jeobá nga kʼoasʼin kuiyoaa. Kuinga kʼoatsoniná nga jeme kjoaʼaí sonʼnde chjotse, jñani tsín tisʼe̱ni kjoañʼai kao kjoabiya (Apoc. 21:4). Nga kjesa kʼoamajin, tosi tonda chjí jchatokoán je kjoabijnachonná kʼoa je Jeobá si̱xálee nga̱ jé kitsjoaná kjoatjao jebi.

KJOAJNDA 140 Kjoabijnachon xi tsín kjoetʼa

a I̱ kjoaʼmiya jebi koasenkaoná nga ngisa chjí jchaa je kjoabijnachon xi títsjoáná Niná. Jchañá jméni xi koa̱n sʼiaan nga tsín xkón si̱kʼéjnaa kjoabijnachonná, jósʼiaan nga tsín chʼin katatsaotʼaná kʼoa jósʼin si̱kuindaa yaoná kʼianga toxijña kjoa faʼainená. Kʼoati jchaa jméni xi sʼiaan nga tongini kuiyondaa tsa totsejinni toʼi̱ koa̱n tsʼe chjinexki kjuian.

b 2 Corintios 7:1: “Kʼoasʼin jon xi tsjoake̱no, kui nga tjínná kui kjoabi xi kinisʼengi, si̱tsjeyalee yaoná ngayije xi chʼao kjoan xi tsʼe yaoná, kʼoa xi tsʼe espírituná, nga ñaki si̱jngoaa xi koa̱ntsjenía nga xkónchaa Niná”.

c Proverbios 2:11: “Nga koa̱nli nda si̱kjaʼaitsjain koasenkaoli, kʼoa je kjoamajintokon sikuindali”.

d Proverbios 14:15: “Toʼyani xi tsín nkjín kon tomakjainyejele tojmeni xi ʼmile, tonga je xi sínkjínle kon kosonnile josʼin binyá ndso̱ko̱”.

e Tjínkʼa ʼnde jñani tarjeta DPA sʼin ʼyale directriz médica.

g XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jngo ndsʼee xi sʼa ti kui bʼénda je directriz médica kʼoa bʼa ngantsjai.