1. Jehova onaga mwoyo jwetũ jũrĩ jwa gĩtũmi bũng’ana?

 WAZIA kwamba rafiki yako amekupatia nyumba ambayo rangi yake imechakaa kidogo na baadhi ya sehemu za paa zinavuja, lakini licha ya kasoro hizo thamani ya nyumba hiyo ni mamilioni ya dola. Bila shaka ungeithamini na kuitunza nyumba hiyo. Vivyo hivyo, Yehova ametupatia zawadi yenye thamani. Zawadi ya uhai. Kwa kweli, Yehova ameonyesha jinsi anavyothamini uhai wetu kwa kumtoa Mwana wake kuwa fidia kwa ajili yetu.​—Yoh. 3:16.

2. O ta ũrĩa 2 Akorintho 7:1, yonanĩtie, Jehova erĩgagĩĩra tũthithie atĩa?

² Yehova ndiye Chanzo cha uhai. (Zab. 36:9) Mtume Paulo alikubaliana na ukweli huo aliposema hivi: “Kupitia kwake tuko hai, tunatembea, na tunaishi.” (Mdo. 17:25, 28) Basi, tunaweza kusema kwa uhakika kwamba uhai wetu ni zawadi kutoka kwa Mungu. Anatuandalia kwa upendo mambo tunayohitaji ili kuendelea kuishi. (Mdo. 14:15-17) Lakini Yehova haendelezi uhai wetu kimuujiza. Badala yake, anatarajia tufanye yote tunayoweza ili kutunza afya yetu ya kimwili na ya kiroho. (Soma 2 Wakorintho 7:1.) Kwa nini tunapaswa kulinda afya na uhai wetu, na tunawezaje kufanya hivyo?

3. Nĩ gĩtũmi kĩrĩkũ kĩmwe gĩtũmaga tũmenyeera ũgima bwetũ bwa mwĩrĩ?

³ Sababu moja inayofanya tujitahidi kutunza afya yetu ni ili tumtumikie Yehova kwa uwezo wetu wote. (Marko 12:30) Tunatamani kuitoa “miili [yetu] iwe dhabihu iliyo hai, takatifu,  na yenye kukubalika kwa Mungu,” hivyo tunaepuka kufanya jambo lolote ambalo tunajua litadhuru afya yetu. (Rom. 12:1) Ukweli ni kwamba hatuwezi kuepuka kabisa kupatwa na ugonjwa. Lakini tunafanya yote tunayoweza ili kutunza afya yetu kwa sababu tunataka kumwonyesha Baba yetu wa mbinguni kwamba tunathamini zawadi ya uhai.

4. Nĩatĩa Mũnene Daudi eendaga kũthithia?

⁴ Mfalme Daudi alieleza kwa nini alithamini zawadi ya Mungu ya uhai alipoandika hivi: “Kuna faida gani nikifa, nikishuka shimoni? Je, mavumbi yatakusifu? Je, yatasimulia kuhusu uaminifu wako?” (Zab. 30:9) Huenda Daudi aliandika maneno hayo karibu na mwisho wa maisha yake. Lakini alikuwa ameazimia kuendelea kuwa hai na mwenye afya njema ili aweze kumsifu Yehova. Bila shaka sisi sote tumeazimia kufanya hivyo pia.

5. Kinya kethĩra tũrĩ baakũrũ kana nĩtwajĩtue, nĩ ũntũ bũrĩkũ tũũmba kũthithia?

⁵ Huenda ugonjwa na kuzeeka kukatuzuia kufanya mambo mengi ambayo tulifanya zamani. Matokeo ni kwamba huenda tukavunjika moyo na kuhuzunika. Lakini hatupaswi kamwe kukata tamaa na kupuuza afya yetu. Kwa nini? Kwa sababu hata iwe tumezeeka au ni wagonjwa kadiri gani, bado tunaweza kumsifu Yehova kama alivyofanya Mfalme Daudi. Inafariji sana kujua kwamba Mungu wetu anatuthamini hata ingawa sisi si wakamilifu! (Mt. 10:29-31) Hata tukifa, atatamani kutufufua. (Ayu. 14:14, 15) Maadamu tuko hai, tunataka kufanya yote tunayoweza ili kulinda afya na uhai wetu.

6. Jehova erĩgagĩĩra tũthithia atĩa mantũne jegie kũrĩa na kũnyua?

⁶ Ingawa Biblia si kitabu kinachozungumzia kihususa mambo ya afya au vyakula, kinafunua mawazo ya Yehova kuhusu mambo hayo. Kwa mfano, anatuhimiza ‘tujiepushe na mambo yanayodhuru’ ambayo yanaweza kuathiri mwili wetu. (Mhu. 11:10) Ulafi na ulevi, ni mambo ambayo yanahatarisha uhai, na Biblia inasema tunapaswa kuyaepuka. (Met. 23:20) Yehova anataka tuwe na sifa ya kujizuia tunapoamua tutakula na kunywa nini, na kwa kiasi gani.​—1 Kor. 6:12; 9:25.

7. Ũtaaro bũrĩa bwonanĩtue kĩrĩ Njuno 2:11 bũtũtethagia atĩa rĩrĩa tũgũtua ĩtua rĩegie ũgima bwetũ bwa mwĩrĩ?

⁷ Tunaweza kufanya maamuzi yanayoonyesha tunathamini sana zawadi ya Mungu ya uhai kwa kutumia uwezo wetu wa kufikiri. (Zab. 119:99, 100; soma Methali 2:11.) Kwa mfano, tunachagua kwa makini kile tutakachokula. Ikiwa tunapenda aina fulani ya chakula lakini tunajua kwamba kitatusababishia ugonjwa, kwa busara tutaepuka kula chakula hicho. Pia, tunathibitisha kwamba tuna utimamu wa akili tunapohakikisha tunalala vya kutosha, tunafanya mazoezi kwa ukawaida, tunadumisha ratiba nzuri ya usafi wa kimwili, na kudumisha nyumba zetu zikiwa safi.

8. Nĩatĩa Bibiria yonanagia bwegie mathũgaanio ja Jehova jegie kũthingatĩĩra ũkaaria bwetũ?

⁸ Sheria ambayo Yehova alilipatia taifa la Israeli ilitia ndani miongozo ambayo ingewasaidia kuzuia aksidenti mbaya zisitokee nyumbani na kazini. (Kut. 21:28, 29;Kum. 22:8) Aksidenti zilizosababisha kifo zilikuwa na matokeo mabaya kwa wauaji wasiokusudia. (Kum. 19:4, 5) Pia, Sheria iliagiza kwamba hata wale ambao walimuumiza bila kukusudia mtoto ambaye bado hajazaliwa walipaswa kuadhibiwa. (Kut. 21:22, 23)  Maandiko yanaonyesha wazi kwamba Yehova anataka tuzingatie usalama.

9. Nĩ mantũ jarĩkũ jegie ũkaria tũbuĩrĩte kũthingatĩĩra nĩkenda tũciebania na mogwatĩ? (Tega mbica.)

⁹ Tunaonyesha kwamba tunathamini zawadi ya Mungu ya uhai kwa kujitahidi kuzingatia usalama nyumbani na kazini. Kwa mfano, tunatupa vitu vyenye ncha kali, kemikali hatari, au dawa kwa njia iliyo salama, na tunaweka vitu kama hivyo mahali ambapo watoto wadogo hawawezi kuvifikia. Tunakuwa makini tunaposhughulika na moto, maji moto, na vifaa vinavyotumia umeme, na hatuviachi bila mtu wa kuvisimamia. Hatuendeshi gari ikiwa uwezo wetu wa kufanya maamuzi umeathiriwa na dawa, pombe, au kukosa usingizi, na hatujiruhusu tukengeushwe kwa kutumia vifaa vya kielektroni vinavyoshikwa mkononi tunapoendesha gari.

10. Nĩatĩa tũbuĩrĩte kũthithia mbere na ĩgiita rĩa ũgwatĩ?

¹⁰ Wakati mwingine, hatuwezi kuzuia mambo yanayohatarisha uhai. Hilo ni kweli hasa kuhusiana na misiba ya asili, milipuko  ya magonjwa, na mapigano ya kijamii. Hata hivyo, majanga kama hayo yanapotokea, tunaweza kujitahidi kupunguza hatari na kuongeza uwezekano wetu wa kuokoka kwa kutii amri za kutotoka nje, amri za kuondoka nyumbani, na vizuizi vya dharura. (Rom. 13:1, 5-7) Tunaweza kujitayarisha mapema kwa ajili ya hali fulani za dharura, hivyo tunapaswa kufuata mwongozo unaotolewa na wenye mamlaka ili kujitayarisha kwa ajili ya janga. Kwa mfano, huenda ikafaa kuwa na akiba ya maji, vyakula visivyoharibika upesi, na vifaa vya huduma ya kwanza.

11. Rĩrĩa mũrimo jwa kũgwatĩthanua jwaumĩra, tũbuĩrĩte kwĩthĩrwa na wendi bwa kũthithia atĩa?

¹¹ Tunapaswa kufanya nini ikiwa ugonjwa wenye kuambukiza unaenea katika eneo letu? Tunapaswa kutii miongozo ya dharura, kama vile kunawa mikono, kudumisha umbali unaofaa kutoka kwa watu wengine, kuvaa barakoa, na kujitenga na watu wengine. Tunapofanya mambo hayo, tunaonyesha kwamba tunathamini sana zawadi ya Mungu ya uhai.

12. Nĩatĩa ũtaaro bũrĩa bũrĩ kĩrĩ Njuno 14:15 bũũmba gũtũtethia kũthuura bwega mantũ jarĩa tũkũthikĩĩra rĩrĩa kwaumĩĩra ũgwati?

¹² Wakati wa dharura, huenda habari zisizo sahihi zikasambazwa kati ya marafiki, majirani, na katika vyombo vya habari. Badala ya kuamini “kila neno” tunalosikia, ni vizuri kusikiliza habari zinazotegemeka zaidi kutoka kwa serikali na wahudumu wa afya. (Soma Methali 14:15.) Baraza Linaloongoza na ofisi za tawi, hufanya yote wanayoweza ili kupata habari sahihi kabla ya kutoa mwongozo kuhusu mikutano ya kutaniko na kazi ya kuhubiri. (Ebr. 13:17) Tunapofuata mwongozo huo, tunajilinda sisi wenyewe na wengine ili tusipatwe na madhara. Pia, huenda tukawasaidia watu katika jamii wawe na maoni mazuri kuhusu Mashahidi wa Yehova.​—1 Pet. 2:12.

13. Nĩatĩa twonanagia nĩtũgũtĩaa kĩewa kĩa Mũrungu kĩa mwoyo mantũne jegie tharike?

¹³ Mashahidi wa Yehova wanajulikana kwa msimamo wao wa kuheshimu utakatifu wa damu. Tunatii sheria ya Yehova kuhusu damu kwa kuepuka kutiwa damu mishipani, hata wakati wa matibabu ya dharura. (Mdo. 15:28, 29) Hata hivyo, hilo halimaanishi kwamba tunataka kufa. Kinyume chake, tunathamini zawadi ya Mungu ya uhai. Tunatafuta matibabu kutoka kwa madaktari walio tayari kutoa matibabu ya kiwango cha juu ambayo hayahusishi kutiwa damu mishipani.

14. Nĩatĩa tũũmba kũthithia nĩkenda twikaria tũtĩgakinyie antũ a kũbatara ũrigitani bũbũnene?

¹⁴ Tunaweza kuepuka uhitaji wa kufanyiwa matibabu ya dharura kwa kufuata mapendekezo yaliyotajwa mwanzoni mwa makala hii kuhusu kutunza afya. Kadiri tunavyokuwa na afya nzuri, ndivyo tutakavyokuwa na nguvu za kuhimili wakati na baada ya kufanyiwa upasuaji wowote. Pia, tunaweza kupunguza uwezekano wa kufanyiwa upasuaji wa dharura kwa kudumisha nyumba zetu na mahali tunapofanyia kazi pakiwa salama na kwa kutii kabisa sheria za barabarani.

15. (a) Nĩkĩ bũrĩ ũntũ bwa gĩtũmi kwĩthĩrwa na kadi ya DPA ĩtĩkarĩte mono? (Tega mbica.) (b) O ta ũrĩa kwonanĩtue kĩrĩ vidio, nĩatĩa tũũmba gũtua matua jameega jegie ũrigitani bũkũringithanua na tharike?

¹⁵ Kwa kuwa tunathamini zawadi ya uhai, tunajaza hati ya mamlaka ya kudumu ya uwakilishi (mwelekezo wa mapema kuhusu tiba) na kuibeba nyakati zote. b Kupitia hati hiyo,  tunaonyesha maamuzi yetu kuhusu kutiwa damu mishipani na kuhusu matibabu mengine. Je, hati yako ya mamlaka ya kudumu ya uwakilishi ina habari za karibuni zaidi? Ikiwa unahitaji kujaza au kurekebisha habari zilizopo, usiahirishe jambo hilo. Tukieleza waziwazi maamuzi yetu kwa kuyaandika, hilo litatusaidia kuepuka kuchelewesha matibabu yetu isivyo lazima. Pia, kufanya hivyo kutaepusha madaktari kutupatia matibabu yanayoweza kutudhuru. c

16. Tũbuĩrĩte kũthithia atĩa kethĩra tũtĩkũmenya kũũjũrĩria bwega kadi ya DPA?

¹⁶ Hata iwe sisi ni vijana au tuna afya kadiri gani, sisi sote tunaweza kupatwa na ugonjwa au aksidenti. (Mhu. 9:11) Hivyo, kwa hakika ni jambo la hekima kujaza hati ya mamlaka ya kudumu ya uwakilishi. Kama huna uhakika wa jinsi ya kujaza hati hiyo, waombe msaada wazee wa kutaniko lenu. Wanajitahidi kufahamu vizuri jinsi ya kujaza hati hiyo, lakini hawatakufanyia maamuzi ya kitiba. Hilo ni jukumu lako. (Gal. 6:4, 5) Hata hivyo, wanaweza kukusaidia unapojaza hati hiyo.

17. Tũũmba kwonania atĩa tũrĩ na ũng’ananĩru mantũne jegie ũgima bwa mwĩrĩ?

¹⁷ Maamuzi mengi tunayofanya kuhusu afya yetu na matibabu, yanaongozwa na dhamiri yetu iliyozoezwa na Biblia. (Mdo. 24:16;1 Tim. 3:9) Tunapofanya maamuzi na kuyazungumzia pamoja na wengine, ni vema kutumia kanuni hii inayopatikana kwenye Wafilipi 4:5: “Usawaziko wenu na ujulikane kwa watu wote.” Tunapokuwa na usawaziko, hatuhangaikii kupita kiasi afya yetu ya kimwili, au kuwashinikiza wengine wafuate maoni yetu kuhusu afya. Tunawapenda na kuwaheshimu ndugu na dada zetu, hata ikiwa wanafanya maamuzi tofauti na yetu.​—Rom. 14:10-12.

18. Nĩatĩa tũũmba kwonania nkaatho tontũ bwa kĩewa kĩa mwoyo?

¹⁸ Tunaonyesha uthamini wetu kwa Yehova, Chanzo cha uhai, kwa kulinda uhai wetu na kumpa kilicho bora kulingana na uwezo wetu. (Ufu. 4:11) Kwa sasa, ni lazima tukabiliane na magonjwa na majanga mbalimbali. Lakini haya si maisha ambayo Muumba wetu alikusudia tuwe nayo. Hivi karibuni atatupatia uzima wa milele bila maumivu na kifo. (Ufu. 21:4) Hata hivyo, kwa sasa tunafurahi sana kuwa hai na kumtumikia Baba yetu wa mbinguni mwenye upendo, Yehova!