1. Ewi joñan an aorõk mour ko ad ippãn Jeova?

 BAJ pijaikl̦o̦k m̦õk an juon m̦õttam̦ lewaj juon jiña me elukkuun m̦or ak elukkuun jejuwaan im aiboojoj. Ilo jiña in, ewõr jet jikin ko me ejjeor kõl̦arin, emããr, im erup jidik mejãn. Meñe ãindein, ak joñan on̦ããn jiña in ej elõñ milien tal̦a ko. Ejjel̦o̦k pere bwe kwõn kar kwal̦o̦k am̦ kam̦m̦oolol im kõjparok jiña in. Ãindeinl̦o̦k wõt, em̦õj an Jeova letok ñan kõj juon menin letok elukkuun aorõk, ear letok ñan kõj mour. Ilo m̦ool, Jeova ej kwal̦o̦k joñan an lukkuun kaorõk mour ko ad ikijjeen an kar letok eo Nejin ãinwõt juon menin katok kõn kõj.—Jon 3:16.

2. Ãinwõt an 2 Korint 7:1 kwal̦o̦k, ta eo Jeova ej kõtmãne jãn kõj?

² Jeova ej Wũnjãn mour. (Sam 36:9) Rijjilõk Paul ear kwal̦o̦k an tõmak men in ke ear ba: “Kõn wõt E, jej mour im m̦akũtkũt im pãd.” (Jrb. 17:25, 28) Kõn men in, ekkar bwe jen ba bwe mour ko ad ej juon menin letok jãn Anij. Kõn an yokwe, ej letok ñan kõj men ko jej aikuji bwe jen mour wõt. (Jrb. 14:15-17) Bõtab ilo tõre in Jeova ejjab kõjparok mour ko ad ilo kabwilõñlõñ. Ijello̦kun an ãindein, ej kõtmãne bwe jen lale im kõjparok ãjmour ko ad ilo kanniõk im ilo tõmak joñan wõt ad maroñ. (Riit 2 Korint 7:1.) Etke jej aikuj kõjparok ãjmour ko ad im mour ko ad, im ewi wãween jemaroñ kõm̦m̦ane men in?

3. Ta juon un jej aikuj kate kõj im lale bwe en em̦m̦an wõt ãjmour ko ad?

³ Juon un jej aikuj kate kõj im lale bwe en em̦m̦an wõt ãjmour ko ad ej kõnke jen maroñ karejar ñan Jeova kõn aolepen ad. (Mark 12:30) Jekõn̦aan ‘ajel̦o̦k ãnbwinnid ãinwõt juon  menin katok emour im eokkwõjarjar, im ebuñbũruon Anij kake,’ kõn men in jej kããlõt ñan jab kõm̦m̦ani men ko me renaaj ko̦kkure ãjmour ko ad. (Rom 12:1) Ejjel̦o̦k pere bwe ewõr joñan men ko jemaroñ kõm̦m̦ani bwe en em̦m̦an wõt ãjmour ko ad. Bõtab jej kate kõj joñan wõt ad maroñ kõnke jekõn̦aan kwal̦o̦k ñan eo Jemãd ilañ bwe jej kaorõk menin letok eo kõn mour.

4. Ta eo Kiin Devid ear kõn̦aan kõm̦m̦ane?

⁴ Kiiñ Devid ear kõmel̦el̦e etke ear kaorõk menin letok eo kõn mour jãn Anij ke ear ba: “Ta tokjãn ñe imej? Ta tokjãn aõ naaj ilo̦k ñan lõbũ? Ro ri-mej remaroñ ke nõbar eok? Remaroñ ke kwal̦o̦k kõn am̦ tiljek?” (Sam 30:9, UBS) Devid emaroñ kar je naan kein iturinl̦o̦k jem̦l̦o̦kin mour eo an. Meñe ãindein, ak ear jek ippãn make bwe enaaj lukkuun kate joñan wõt an maroñ bwe en to wõt an mour im em̦m̦an wõt ãjmour eo an bwe en maroñ wõnm̦aanl̦o̦k im karejar ñan Jeova. Ejjel̦o̦k pere bwe kõj aolep jekõn̦aan bar kõm̦m̦ane men in.

5. Jekdo̦o̦n ewi joñan ad rũtto ak nañinmej, ak ta eo jemaroñ kõm̦m̦ane?

⁵ Nañinmej im ad rũttol̦o̦k emaroñ bõbraik kõj jãn ad kõm̦m̦ani elõñ iaan men ko jekõn kõm̦m̦ani ilo kar m̦okta. Kõn men in jemaroñ inepata im bũrom̦õj. Bõtab jejjab kõn̦aan ebbweer im kõjekdo̦o̦n ãjmour ko ad. Etke? Kõnke jekdo̦o̦n ewi joñan ad rũtto ak nañinmej, ak jemaroñ karejar wõt ñan Jeova, ãinwõt kar Kiiñ Devid. El̦ap ad bõk kaenõm̦m̦an jãn ad jel̦ã bwe Anij eo ad ej kaorõk kõj meñe jejjab weeppãn! (Matu 10:29-31) Meñe jenaaj mej, ak enaaj lukkuun kõn̦aan kõjerkakpejeik kõj. (Job 14:14, 15) Ilo tõre in jej mour wõt, jekõn̦aan kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kõjparok ãjmour ko ad im mour ko ad.

6. Ta eo Jeova ej kõtmãne jãn kõj ñe ej itok ñan ad m̦õñã im idaak?

⁶ Meñe Baibõl̦ eo ejjab juon bok me ej kwal̦o̦k kõn kilen ad kõjparok ãjmour ko ad ak kõn ta ko jen m̦õñã, ak ej kwal̦o̦k kõn l̦õmn̦ak ko an Jeova kõn men kein. Ñan waanjoñak, ej lukkuun rõjañ kõj ñan ‘jol̦o̦k men ko renana’ me remaroñ ko̦kkure ãnbwinnid. (Ekl. 11:10) Baibõl̦ ej ba bwe en jab l̦e jãn joñan ad idaak arkool̦ im m̦õñã. Men kein remaroñ ko̦kkure ãjmour eo ad im joñan, remaroñ bar bõk mour eo ad. (JK. 23:20) Jeova ej kõtmãne bwe jen jel̦ã irooj iood make ñe jej kããlõt ta ko jen m̦õñã im idaak, im ewi joñan.—1 Kor. 6:12; 9:25.

7. Ewi wãween an naanin rõjañ eo ilo Jabõn Kõnnaan 2:11 jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani jokãlõt ko rem̦m̦an kõn ãjmour eo ad?

⁷ Jemaroñ kõm̦m̦ani jokãlõt ko me rej kaalikkar ad lukkuun kam̦m̦oolol Anij kõn menin letok eo an kõn mour ikijjeen ad kwal̦o̦k lol̦o̦kjen̦. (Sam 119:99, 100; riit Jabõn Kõnnaan 2:11.) Ñan waanjoñak, jej kwal̦o̦k lol̦o̦kjen̦ ikijjeen men ko jej m̦õñã. El̦aññe ewõr jet kain m̦õñã ko renno̦ ippãd bõtab jejel̦ã bwe rekõm̦m̦an ad nañinmej, innem kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ eo ad enaaj kõm̦akũt kõj ñan jab kañi m̦õñã rot kein. Jej bareinwõt kam̦ool bwe jej kwal̦o̦k lol̦o̦kjen̦ ñe ebwe awa in ad kiki, jej ekkeini ad ekjerjaij, im jej lale bwe en erreo ãnbwinnid ekoba m̦õko im̦õd.

8. Ta eo Baibõl̦ ej kaalikkar kõn l̦õmn̦ak eo an Anij kõn ad kõjparok jãn jorrããn ko?

⁸ Kien eo an Jeova ñan aelõñin Israel ear kitibuj naanin tõl ko me rar jipañ bõbrae ãkjitõn ko rel̦l̦ap jãn aer wal̦o̦k ilo m̦õko im̦weer im ilo aer jerbal. (Ex. 21:28, 29; Dut. 22:8)  El̦aññe juon ear jirilo̦k im m̦ane bar juon armej, ewõr apañ ko rel̦l̦ap enaaj iiooni itok wõt jãn an kar kõm̦m̦ane men in. (Dut. 19:4, 5, UBS) Joñan, Kien eo ear ba bwe ñe juon ear jirilo̦k im kõm̦m̦an bwe juon ajri me ejjañin l̦otak en jorrããn, innem armej in ear aikuj bõk kaje. (Ex. 21:22, 23) Baibõl̦ eo ej kaalikkar bwe Jeova ekõn̦aan bwe jen juon eo ejel̦ã kõjparok.

9. Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kõjparok bwe en ejjel̦o̦k jorrããn? (Bar lale pija ko.)

⁹ Jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn menin letok eo kõn mour jãn Anij ilo ad kate kõj ñan kõjparok bwe en ejjel̦o̦k jorrããn ñe jej pãd ilo m̦õko im̦õd im jikin jerbal. Ñan waanjoñak, jej julo̦ki jabdewõt men ko rekkañ, chemical ko rekauwõtata, ekoba uno ko ilo juon wãween me eban ko̦kkure ro jet, im jej lukkuun lale bwe jen likũti men kein ilo jikin ko ajri ro reban maroñ jibwi. Jej bareinwõt lukkuun kõjparok ñe jej jerbal ippãn kijeek, dãn bwil, ak power tool ko, im jejjab ilo̦k jãn men kein ñe jej kõjerbali. Jejjab kattõre wa ko ñe ejjab lukkuun em̦m̦an ad mour ak ejjab em̦m̦an kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ eo ad kõn wõt uno ko, dãnnin arkool̦, ak jabwe awa in kiki, im  jejjab kõtl̦o̦k bwe jen m̦ad kõn talboon ak men ko ãierl̦o̦kwõt ñe jej kattõr wa.

10. Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani m̦okta jãn im ñe ej wal̦o̦k wãween ko rekauwõtata?

¹⁰ Jet iien, ejjel̦o̦k ad maroñ ñan kabõjrak wãween ko rekauwõtata jãn aer wal̦o̦k. El̦apl̦o̦k an men in m̦ool ñe ej itok ñan l̦añ ko rel̦l̦ap, ñe ewõr juon nañinmej me em̦õkaj an ajeeded, im ñe ewõr poktak ko rel̦l̦ap. Ijoke, ñe ewal̦o̦k jorrããn rot kein, jemaroñ kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kõjparok kõj ikijjeen ad pokake naanin tõl ko jãn kien ñan em̦m̦akũt jãn ijo jej pãd ie ekoba naanin tõl ko jet. (Rom 13:1, 5-7) Ewõr ad maroñ ñan kõppojakl̦o̦k im̦aan ñan jet jorrããn ko rej wal̦o̦k ilo idiñ, innem jej aikuj pokake naanin tõl ko jãn kien bwe jen maroñ pojak ñan iien kein. Ñan waanjoñak, emaroñ juon menin jipañ ñan kakkon̦ dãn im m̦õñã ko eto aer jorrããn ekoba juon first-aid kit.

11. Ñe ewal̦o̦k juon nañinmej me em̦õkaj an ajeeded ilo jikin eo jej jokwe ie, ta eo jej aikuj m̦õn̦õn̦õ in kõm̦m̦ane?

¹¹ Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane ñe ewal̦o̦k juon nañinmej me em̦õkaj an ajeeded ilo jikin eo jej jokwe ie? Jej aikuj pokake naanin tõl ko jãn kien, ãinwõt ad aikuj kwal̦ peid, dãpij joñan ettol̦o̦kid jãn ro jet (social distancing), ekkõn̦ak mask, im quarantine. Ad l̦oore naanin tõl kein rej kwal̦o̦k ewi joñan ad lukkuun kaorõk menin letok eo kõn mour jãn Anij.

12. Ewi wãween an naanin kakapilõklõk eo ilo Jabõn Kõnnaan 14:15 jipañ kõj ilo ad kããlõti mel̦el̦e ta ko jen roñjaki ñe ewõr jorrããn ko?

¹² Ñe ewal̦o̦k jorrããn ko ilo idiñ, jemaroñ roñ mel̦el̦e ko rejjab m̦ool jãn ro m̦õttad, ro iturid, im bareinwõt ilo nuuj. Ijello̦kun ad tõmak “naan otemjej” jej roñ, em̦m̦an ñe jenaaj roñjake mel̦el̦e ko jemaroñ lõki jãn kien im taktõ ro. (Riit Jabõn Kõnnaan 14:15.) Kumi eo Ej Lale Aolep Eklejia Ko ekoba ro ilo ra ko ad rej kate er joñan wõt aer maroñ ñan bõk mel̦el̦e ko rem̦ool im rejim̦we m̦okta jãn aer letok naanin tõl ko ikijjeen kweilo̦k ko an eklejia im jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad. (Hib. 13:17) Ilo ad l̦oori naanin tõl kein, jej kõjparok kõj im ro jet jãn jorrããn ko. Jemaroñ bar kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an etan eklejia eo ilo jikin eo jej pãd ie.—1 Pit. 2:12.

13. Ewi wãween ad kwal̦o̦k bwe jej kaorõk menin letok eo kõn mour jãn Anij ñe ej itok ñan bõtõktõk?

¹³ Elõñ armej rejel̦ã bwe Ri-Kõnnaan ro an Jeova rej tõmak bwe bõtõktõk ej juon men eokkwõjarjar. Jej pokake kien eo an Jeova kõn bõtõktõk ikijjeen ad m̦akoko in bõk bõtõktõk, jekdo̦o̦n ñe ewõr idiñ kõn ãjmour eo ad. (Jrb. 15:28, 29) Bõtab men in ejjab mel̦el̦ein bwe jekõn̦aan mej. Ilo m̦ool, jej kaorõk mour—ej juon menin letok jãn Anij. Jej pukot jipañ jãn taktõ ro me rem̦õn̦õn̦õ in jipañ kõj ilo wãween ko rem̦m̦antata me rejjab kitibuj ad bõk bõtõktõk.

14. Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan bõbrae ad aikuj m̦wijm̦wij ak bõk kein kõm̦adm̦õd ko jet rel̦l̦ap?

¹⁴ El̦aññe jej kõjparok ãjmour eo ad ikijjeen ad l̦oori naanin jipañ ko me kar kwal̦o̦k kaki m̦oktal̦o̦k ilo katak in, bõlen jemaroñ bõbrae ad aikuj m̦wijm̦wij ak bõk kein kõm̦adm̦õd ko jet rel̦l̦ap. Bõtab ñe jenãj aikuj m̦wijm̦wij im em̦m̦an ãjmour eo ad, men in enaaj jipañ kõj ñan kajoor wõt ilo iien eo jej m̦wijm̦wij im ãlikin. Jemaroñ bareinwõt bõbrae ad aikuj m̦wijm̦wij ilo idiñ ikijjeen ad kõm̦m̦an bwe en ejjel̦o̦k wãween ko rekauwõtata rej wal̦o̦k ilo m̦õko im̦õd im jikin jerbal ko ad im ikijjeen ad l̦oori kien ko kõn kattõr wa.

15. (1) Etke eaorõk bwe jen bõk ippãd aolep jikin peba eo kõn jab bõk bõtõktõk me ej kwal̦o̦k mel̦el̦e ko ad rekããltata ie? (Bar lale pija eo.) (2) Ãinwõt an wal̦o̦k ilo pijain alwõj eo, ewi wãween ad maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an kõn bõtõktõk?

 ¹⁵ Kõnke jej kaorõk menin letok eo kõn mour, jej kanne peba eo kõn jab bõk bõtõktõk (advance health-care directive) im jej bõke ippãd aolep jikin. b Ikijjeen peba in, jej kwal̦o̦k kõn̦aan ko ad ikijjeen bõk bõtõktõk im kein kõm̦adm̦õd ko jet. Peba eo am̦ kõn jab bõk bõtõktõk ej ke kwal̦o̦k mel̦el̦e ko rekããltata im kõn̦aan ko am̦ kiiõ? El̦aññe kwõj aikuj kanne juon am̦ peba ak likũt mel̦el̦e ko rekããltata ie, jab aepedped. Ñe jenaaj kaalikkar kõn̦aan ko ad ilo jeje, men in enaaj jipañ bwe en jab rum̦wij ad bõk kein kõm̦adm̦õd ko jej aikuji. Men in enaaj bar jipañ taktõ im nõõj ro bwe ren jab pok im letok kein kõm̦adm̦õd ko me remaroñ ko̦kkure kõj. c

16. Ta eo jemaroñ kõm̦m̦ane ñe jejaje kilen kanne peba eo kõn jab bõk bõtõktõk?

¹⁶ Jekdo̦o̦n ewi joñan ad dik ak joñan an em̦m̦an ãjmour eo ad, ak kõj aolep jemaroñ pãd ilo ãkjitõn ak oktak im nañinmej. (Ekl. 9:11, UBS) Kõn men in, ej juon menin mãlõtlõt ñan kanne juon ad peba kõn jab bõk bõtõktõk. El̦aññe kwõjaje kilen kanne peba in, kajjitõk  jipañ jãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo am̦. Rej kate er bwe ren jel̦ã kilen kanne peba in, meñe ãindein ak reban kõm̦m̦an jokãlõt ñan kwe ikijjeen ta ko taktõ ro ren kõm̦m̦ani kõn mour eo am̦. Ej am̦ eddo in. (Gal. 6:4, 5) Bõtab remaroñ jipañ eok ñan mel̦el̦e kõn men ko kwõmaroñ kããlõti im bwe kwõn kwal̦o̦k kõn̦aan ko am̦ ilo jeje.

17. Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k bwe kõj ri-mel̦el̦e ñe ej itok ñan jokãlõt ko kõn ãjmour?

¹⁷ Elõñ iaan jokãlõt ko ad ikijjeen ãjmour im kein kõm̦adm̦õd ko, rej pedped ioon bõklõkõt eo ad me em̦õj kammineneiki kõn Baibõl̦. (Jrb. 24:16; 1 Tim. 3:9) Ñe jej kõm̦m̦an jokãlõt ko im kõnnaan kake ippãn ro jet, jej aikuj keememej naanin kakapilõklõk eo ilo Pilippai 4:5, me ej ba: “En alikkar ñan armej otemjej ke kom̦ ri-mel̦el̦e.” Ñe jej juon ri-mel̦el̦e, eban l̦e jãn joñan ad inepata kõn ãjmour eo ad im jeban iuun ro jet bwe ren l̦oore l̦õmn̦ak ak kõn̦aan ko ad. Jej yokwe im kautiej ro jeid im jatid, meñe emaroñ oktak jokãlõt ko aer jãn jokãlõt ko ad.—Rom 14:10-12.

18. Ewi wãween jemaroñ kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol kõn menin letok eo kõn mour?

¹⁸ Jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol Jeova, eo ej Wũnjãn mour, ikijjeen ad kõjparok mour ko ad im lel̦o̦k aolepen ad ñane. (Rev. 4:11) Ilo tõre in, jej aikuj kijenmej ium̦win nañinmej im jorrããn ko. Bõtab ejjab mour eo in ri-Kõm̦anm̦an eo ad ear kõn̦aan ñan kõj. M̦õttan jidik enaaj letok mour indeeo im jeban bar eñtaan im mej. (Rev. 21:4) Bõtab ilo tõre in kiiõ, el̦ap ad kam̦m̦oolol bwe jej mour im karejar ñan Jeova, eo Jemãdwõj ilañ me el̦ap yokwe ippãn!