1. Dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e adu ngbondoni ka lɛ Yehova?

 DA BƐ mɔ ya, kwa mɔ kɔi ahɛ̃ mɔ dɛsĩn kɔi ti gã mɛ ndo ti ngenza gba nvɛ̃ni. Dɛsĩn ni na langi kɔi ti nzɔ̃ni, wa ali nga dɛsĩn ni ka ndo kartɛ mɛ nzɔni nvɛ̃ni. Abɛse dɛsĩn ni na ambɛge aye mɛ ta ni nzɔ̃ni ma ko, kanda ni na valɛrɛ ti amiliɔ̃ ti adolar. Ta kitɛ da ma ya, mɔ na sepalangɔ na ni, wa mɔ nga na lingɔ kpengbani ya, mɔ bata dɛsĩn niko nzɔ̃ni. Kwɛ kɔi, Yehova hɛ̃ e nzɔ̃ ye kɔi mɛ na valɛrɛ gba nvɛ̃ni, adu dungɔ lɛ ngɛ̃́. Yehova fa ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ adu ngbondoni na ndenge mɛ lo hɛ̃ Nyi lo ti nɛngɔ ya, lo kpi na ndombali e.​—Yn. 3:16.

2. Na bangɔ 2 Kɔrinto 7:1, ye mɛ Yehova ye ya, e li nɛ?

² Dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e alo ka tɛ Yehova. (Nz. 36:9) Toma Polo hĩngandó kpale niko, ni la lo tɛnɛndó ya: “Na lo tɛ lo la e ndodu lɛ e ngɛ̃, na lo nguru tɛ lo la e ndodɔ nɔ, nga bo lo la lo li e.” (Aw. 17:25, 28) Ni la, elengbi ti tɛnɛngɔ ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e adu nzɔ̃ ye mɛ Nzapa hɛ̃ e. Na lo ti songo tɛ lo ko, lo ndo hɛ̃ e aye mɛ e na gwɛ̃ ni ti nɛngɔ ya, e du na dungɔ lɛ ngɛ̃́. (Aw. 14:15-17) Kanda ta Yehova ndo bata dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e na ndenge ti kpɛ̃nɛ ma. Lo ndo ye ya, e li zu mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, tɛrɛ e du nzɔ̃ni, wa e ngbã lá kwɛ lingɔ kwa hɛ̃ lo. (Di 2 Kɔrinto 7:1.) Nda mɛ elengbi ti batangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ná tɛrɛ e nɛ, wa ngasia elengbi ti lingɔ ni nɛ?

3. Nda mɛ elengbi ti lingɔ kpengbani ya, sãte tɛ e adu nzɔ̃ni nɛ?

³ E ndo li kpengbani ti nɛngɔ ya, e du na sãte ti nzɔ̃ni na lo  mɛ ya, e ndo ye lingɔ kwa hɛ̃ Yehova na bangɔ makoki tɛ e. (Mar. 12:30) E ndo ye kangɔ “tɛrɛ e zu hɛ̃ lo nga ma sa mɛ ahɛ̃ ya, aho alu na [Nzapa]”, ni la, e ndo kɛ̃ lingɔ ye mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ tɛrɛ e. (Roma 12:1) Kanda abɛse e li ngasia ti nɛngɔ ya, e bata na tɛrɛ e ko, e hĩnga ya, tee na tee tɛrɛ e na sɔngɔ. Kanda e ndo li zu mɛ elengbi ti lingɔ, na lo mɛ ya e ndo ye fangɔ na To e ti ndozu ya, e ndo sepala na dungɔ lɛ ngɛ̃́, nzɔ̃ ye mɛ lo hɛ̃ e.

4. Ye mɛndó gbia Davidi na ekateli ti lingɔ nɛ?

⁴ Gbia Davidi afa nda mɛndó lo ndo mu dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ Nzapa hɛ̃ lo na tina ka lɛ lo gba na ngoi mɛndó lo su ya: “Se mbi kpi, wa mbi zu nga kaya sese ko, nzɔ̃ kpale mɛ ka da nɛ? Sese na gondangɔ mɔ? Ni na fangɔ ya, mɔ du mbilimbili?” (Nz. 30:9) Ngoi mɛndɛ̃ Davidi asundó mbeti mɛ na ngoi mɛndó lo dɛ dã ti kpingɔ. Kanda londó na ekateli ti kpengbani ti nɛngɔ ya, lo ngbã na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ngoi yɔngɔrɔni ti nɛngɔ ya, lo vɔrɔ Yehova. Ta kitɛ da ma ya, e zu na ekateli ti ngaso

5. Ye mɛ elengbi ti lingɔ abɛse e ti abange bere tɛrɛ e ndo sɔ nɛ?

⁵ Ngã ná tingɔ bange alengbi ti gbanzingɔ e na lingɔ aye gba nga ma se mɛndó e ndo li na ni uzu. Ni lengbi ti lingɔ ya, e ma ngɔnzɔ wa e ti nga na vundu. Kanda ayɔ ya, e li kpengbani ti nɛngɔ ya, e bata sãnte tɛ e. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, abɛse e ti abange bere tɛrɛ e ndo sɔ ko, elengbi bo ti lingɔ kwa hɛ̃ Yehova mabere se mɛndó gbia Davidi li na ni. Hĩngangɔ ya, Yehova ndo hũ e ngbondoni abɛse e ti abange bere tɛrɛ e ndo sɔ ko, alengbi ti zungɔ na bɛ e! (Mat. 10:29-31) Abɛse e kpili ko, lo na diringɔ na e lɛ e ngɛ̃́. (Yobo 14:14, 15) Ni la, ngoi mɛ e dɛ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ko, ni du ngbondoni ya, e li zu mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e bata sãte tɛ e nga na dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e.

6. Ye mɛ Yehova ye ya, e li na ndo kpale mɛ aba tɛngɔ bere nyɔngɔ nɛ?

⁶ Abɛse ta Ngbangɔ ndo tɛnɛ tɛnɛ mɛ aba kpale ti sãte bere aye mɛ elengbi ti tɛngɔ ma ko, ni ndo tɛnɛ tɛnɛ ti se mɛ Yehova ndo ba na akpale niko. Na ndakisa, ni tɛnɛ hɛ̃ e ya “e hã pɛnɔ” mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ tɛrɛ e. (Mos. 11:10) Na ndakisa, Ngbangɔ kɛ̃ tɛngɔ bere yɔngɔ samba ɔngɔ nyɔ kpɔ̃ni. (Mas. 23:20) Yehova ye ya, e du na komipekisa na ngoi mɛ e ndo mu ekateli ti tɛngɔ, bere nyɔngɔ ye kɔi ngaso, abɛse ayɔ ya, e tɛ gba bere yakere.​—1 Kɔr. 6:12; 9:25.

7. Ngasia la, wangɔ mɛ kaya Masese 2:11 ando za e ti nɛngɔ ya, e mu ekateli mɛ nzɔ̃ni na lo ti sãte tɛ e nɛ?

⁷ E na mungɔ ekateli mɛ ndo fa ya, e ndo hɛ̃ sia kɔli hɛ̃ Yehva na lo ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ adu nzɔ̃ni ye mɛ lo hɛ̃ e se du ya, e ndo salela makoki ti bingangɔ li mɛ e na ni nzɔ̃ni. (Nz. 119:99, 100; di Masese 2:11.) Na ndakisa e ndo pɔna aye mɛ elengbi ti tɛngɔ na kɔdɛ. Se du ya, e ndo sepala tɛngɔ ye kɔi ngaso, wa e hĩnga ya, ni lengbi ti hɛ̃ngɔ zo ngã ko, bingangɔ li ti nzɔ̃ni alengbi ti tongo e ya, e kɛ̃ tɛngɔ ye niko. E ndo fa nga ya, e na ndara se du ya, e ndo lalangɔ nzɔ̃ni, e ndo li fizikɛ ngoi zu, wa se du ya, e ndo bata tɛrɛ e ná da tɛ e vuruni.

8. Ngbangɔ tɛnɛ ya nɛ na ndenge mɛ Nzapa ndo ba na kpale mɛ aba batangɔ tɛrɛ na ya kpengba kpale nɛ?

⁸ Ndia mɛndó Yehova hɛ̃ aya Izraɛlɛ ni na awangɔ mɛ alengbindó ti zangɔ ala ya, ala bata tɛrɛ la na akpengba kpale mɛ alengbi ti singɔ na ala kaya da bere ka kwa. (Kob. 21:28, 29; Mib. 22:8) Se du ya, zo ti Izraɛlɛ kɔi aho zo mɛndɛ̃ zangangɔ ya lo kanela lo ko, ni ndo sindó na kpengba kpale nvɛ̃ni. (Mib. 19:4, 5)  Ndia niko tɛnɛndó ya, se zo kɔi ali nyingambi siɔni ta na se bɛ lo ma ko, zo niko alengbindó ti luangɔ etumbu. (Kob. 21:22, 23) Ngbangɔ tɛnɛ ya, Yehova ye ya, e bata tɛrɛ e na kpengba kpale.

9. Aye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, e kpɛ akpengba kpale nɛ? (Ba nga alimɔ)

⁹ E ndo fa ya, e ndo mu dungɔ lɛ ngɛ̃́ ya, ni du nzɔ̃ ye ti ngbondoni mɛ Nzapa hɛ̃ e na ngoi mɛ e ndo li zu ti nɛngɔ ya, e bata ni na ya kpengba kpale, abɛse adu kaya da bere ka ndo ti kwa. Na ndakisa, se e ye bingɔ ye mɛ alengbi ti fangɔ azi na kã bere lingɔ ala siɔni, aye mɛndɛ̃ bere ayɔrɔ mɛ na puazɔ̃ ko, e ndo li ni na ndenge mɛ ta alengbi ti hɛ̃ngɔ azi mɛndɛ̃ kpengba kpale ma, wa e ndo ye nga na bɛ e kɔi ya, e bi ni na ndo mɛ ta ayangambi alengbi ti hũngɔ ma. Ngoi mɛ e ndo zɔ wá bere e gbĩ ngu ko, e na salelangɔ aye mɛndɛ̃, e nga na lingɔ kpengbani ti nɛngɔ ya, e nvɛ̃ni e du da ti nɛngɔ ya, e bata ni. E ndo kɛ̃ nga kpɛngɔ na kamiɔ̃ na ngoi mɛ e ndo nyɔ yɔrɔ mɛ alengbi ti gbɛ̃ngɔ bingangɔ li tɛ e na ngoi mɛ e nyɔ samba, bere ta e lalangɔ na se ni ma. Wa e ndo kɛ̃ salelangɔ aparɛil na ngoi mɛ e ndo kpɛ na kamiɔ̃.

10. Ye mɛ elengbi ti lingɔ uzu nga na ngoi mɛ kpengba kpale kɔi asi nɛ?

¹⁰ Ngoi mɛndɛ̃, ta elengbi ti gbanzingɔ kpengba kpale kɔi ngaso ya, azia lingɔ tɛrɛ lo ma. Na ndakisa, kpengba kpale ti yengingɔ ti sese, bere kpengba yá, siɔ ngã, bere ato. Kanda se kpale ti ngaso li tɛrɛ lo ko, elengbi ti batangɔ tɛrɛ e, e bata nga dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e se du ya, e ndo tɔndɔ tɛnɛ mɛ agbia ndo tɛnɛ ti nɛngɔ ya, e lo kaya ndo ti ngaso e si, nga na tɔndɔngɔ andia mɛndɛ̃ mɛ agbia ndo kpã. Elengbi nga ti lɛkɛngɔ tɛrɛ e uzu ti nɛngɔ ya, kpengba kpale ni si, ni la, elengbi ti tɔndɔngɔ ndia mɛ agbia tɛ leta ndo kpã ti nɛngɔ ya abata e. (Roma 13:1, 5-7) Na ndakisa elengbi ti hũngɔ nzɔ̃ni ya, e bata ngu ti nyɔngɔ, aye mɛ ta ndo zɔ̃ ma, bere ayɔrɔ mɛ alengbi ti zangɔ e iɔ.

11. Ye mɛ elengbi ti lingɔ se du ya, siɔ ngã ndo ya ka ndo mɛ e da nɛ?

¹¹ Ye mɛ elengbi ti lingɔ se du ya, siɔ ngã asi kaya kɔdɔrɔ mɛ e da nɛ? Elengbi ti tɔndɔngɔ tɛnɛ mɛ agbia tɛ leta ndo tɛnɛ, na ndakisa, kpongɔ ti e ngoi zu, dungɔ yɔngɔrɔni ná azi, yungɔ maskɛ, nga na dungɔ na bɛ e ka ndo mɛ e da se du ya e na ngã. Se du ya, e ndo tɔndɔ ndia niko ko, e na fangɔ ya, e ndo hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ Nzapa ahɛ̃ e ya, adu ngbondoni.

12. Ngasia la, Masese 14:15 alengbi ti zangɔ e ya, e pɔna asango mɛ elengbi ti mangɔ na ngoi mɛ kpengba kpale si nɛ?

¹² Na ngoi ti siɔ ngã ko, elengbi ti mangɔ atɛnɛ ti nvɛ̃nɛ ka tɛ akwa e, azi ti kartie, ka lɛ TV, nga kaya sitɛ internet ti tɛnɛngɔ tɛnɛ na akwa, bere na lége mɛndɛ̃. Na nɛngɔ ya, e ye “tɛnɛ tɛ azi zu” mɛ e ndo ma ko, na dungɔ nzɔ̃ni ya, e ma atɛnɛ mɛ elengbi ti kpãngɔ bɛ e na ndo ni mɛ agbia tɛ leta ná amonganga ndo tɛnɛ. (Di Masese 14:15.) Bombi tɛ adonzi nga na abiro ti afilial ndo li kpengbani ti luangɔ asango mɛ alengbi uzu ti nɛngɔ ya, ala hɛ̃ malako mɛ aba lingɔ bombi bere kwa ti fangɔ tɛnɛ. (Aeb. 13:17) Se du ya, e ndo landa malako mɛ ala ndo hɛ̃ ko, e nvɛ̃ni na batangɔ tɛrɛ e, e nga na batangɔ afɔ̃ e mɛndɛ̃ kaya kpengba kpale. E nga na batangɔ ndima ti linɔ tɛ e ka ndo mɛ e ka da.​—1 Pet. 2:12.

13. Ngasia la, e ndo hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ Nzapa hɛ̃ ya, adu ngbondoni na ngoi mɛ e ndo tengbi na kpale mɛ aba hɛ̃ngɔ mɛnɛ nɛ?

¹³ Azi gba ahĩnga ya, Atɛmwɛ̃ tɛ Yehova ndo ye ya, mɛnɛ du sãtu. E ndo tɔndɔ ndia tɛ Yehova na lo mɛ aba mɛnɛ na ndenge mɛ ta e ndo ye ya, ahɛ̃ e mɛnɛ ma, abɛse na lo ti ngã mɛ mbala kaka bere kpengba kpale kɔi ngaso mɛ. (Aw. 15:28, 29) Ta ndo fa ya, e na gwɛ̃ ti kpingɔ kwá ma. Kutu e ndo hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ mɛ Yehova hɛ̃ e ya, adu ngbondoni. E ndo gi amɔnganga mɛ ndo hɛ̃ yɔrɔ nzɔ̃ni ya, ala za e, zangangɔ ya, ala hɛ̃ e mɛnɛ.

14. Ye mɛ elengbi ti lingɔ ti nɛngɔ ya, ta amonganga ahɛ̃ e ayɔrɔ ti kpengbani ma nɛ?

¹⁴ Se du ya, e kpã tɛnɛ mɛ e lo so tɛnɛngɔ na lo ti batangɔ tɛrɛ e na kwa ko, ngoi mɛndɛ̃ ta na yɔngɔ ya, asu e bere amɔnganga hɛ̃ e yɔrɔ ti kpengbani ma. Dungɔ na sãte ti nzɔ̃ni na zangɔ e ya, e du na kpengba tɛrɛ na ngoi mɛ asu e nga na pɛ sungɔ e. Se du nga ya, e ndo bɛ aye zu mɛ alengbi ti singɔ na kpengba kpale kaya da, ka kwa, wa e ndo tɔndɔ nga na likebi zu ndia ti lége ko, ni na zangɔ e ya, e kpɛ kpengba kpale mɛ na yɔngɔ ya asu e na mbalakaka.

15. (a) Nda mɛ dungɔ na kartɛ Pas de sang mɛ e bongisa ni nzɔ̃ni adu ngbondoni nɛ? (Ba nga limɔ.) (b) Mabere se ko la afa na ni ka lɛ video, ngasia la, elengbi ti mungɔ ekateli na omɛ ba hɛ̃ngɔ mɛnɛ nɛ?

¹⁵ Na lo mɛ ya, e ndo hũ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ya, adu ngbondoni ko, e ndo lɛkɛ kartɛ (Pas de  sang) wa ndo zu mɛ e ndo nɔ nɔ da ko, e ndo gwe na ni. b Na lége ti mbeti niko ko, e ndo fa ekateli tɛ e na omɛ aba hɛ̃ngɔ mɛnɛ, nga na ayɔrɔ mɛndɛ̃ mɛ amonganga ndo hɛ̃. Mɔ lɛkɛ kartɛ Pas de sang tɛ mɔ nzɔ̃ni? Se du ya, mɔ na gwɛ̃ ti lɛkɛngɔ ni fãni mɛndɛ̃ ko, ta mɔ zia ngoi ɔ yɔngɔrɔni ma. Sungɔ ekateli tɛ e ka lɛ kartɛ ni na zangɔ e ya, amonganga ahɛ̃ e yɔrɔ mɛ nzɔ̃ni zangangɔ ya, ahɛ̃ e mɛnɛ. Ni nga na zangɔ amonganga ya, ala hɛ̃ e yɔrɔ mɛ ta na singɔ na kpengba kpale ndo e ma. c

16. Se ta e hĩnga se ti sungɔ ye ka lɛ kartɛ Pas de sang nzɔ̃ni ma ko, ye mɛ elengbi ti lingɔ nɛ?

¹⁶ Abɛse e du apalanga bere abange, e na sãte ti nzɔ̃ni bere ta e na sãte ti nzɔ̃ni ma ko, tɛrɛ e zu alengbi ti sɔngɔ, elengbi nga ti tengbingɔ na kpengba kpale. (Mos. 9:11) Na lo ni la, na dungɔ nvɛ̃ni kpale ti ndara se e su ekateli tɛ e ka lɛ kartɛ Pas de sang. Se ta mɔ hĩnga se ti sungɔ ye ka lɛ kartɛ ni ma ko, yɔ ka ti abiazi ti ya bombi tɛ ĩ ya, ala za mɔ. Ala ndo li kpengbani ti mɛsɛnɛngɔ na se ti sungɔ ye ka lɛ kartɛ ni, kanda ta ala na mungɔ ekateli na omɛ aba mungɔ yɔrɔ na panda mɔ ma. Ni du kumba tɛ mɔ nvɛ̃ni. (Gal. 6:4, 5) Ala lengbi bo ti zangɔ mɔ ya, mɔ hĩnga nzɔ̃ni aye mɛ mɔ  na pɔnangɔ, wa mɔ su nga ekateli tɛ mɔ nvɛ̃ni zɔ̃ni.

17. Ngasia la, e na fangɔ ya, ta e na kpengba kpale na omɛ aba sãte tɛ e ma nɛ?

¹⁷ Ekateli mɛ e ndo mu na omɛ aba sãte tɛ e, ná yɔrɔ mɛ e na gwɛ̃ ti mungɔ ka tɛ amonganga ko, ni lo na ndo bingangɔ li tɛ e mɛ Ngbangɔ teya ni. (Aw. 24:16; 1 Tim. 3:9) Ngoi mɛ e ndo mu ekateli, wa e tɛnɛ nga ni hɛ̃ azi mɛndɛ̃ ko, ni na dungɔ nzɔ̃ni ya, e tɔndɔ ndia mɛ kaya Filipɛ 4:5: “Ĩ fa hɛ̃ azi zu ya ĩ du adede azi.” Se du ya, ta e na akpengba kpale ma ko, ta bɛ e na sɔngɔ ɔngɔ nyɔ kpɔ̃ni na lo ti sãte tɛ e ma, wa ta e nga na kpãngɔ mbamba ti azi mɛndɛ̃ ti nɛngɔ ya, ala ye bingangɔ li tɛ e ma. E ndo ye, e ndo tɔndɔ nga ayata e abɛse ekateli mɛ ala ndo mu ndo kɛsɛnɛ na tɛ e.​—Roma 14:10-12.

18. Ngasia la, elengbi ti fangɔ ya, e ndo hɛ̃ sia kɔli na lo ti dungɔ lɛ ngɛ̃́ nɛ?

¹⁸ E ndo hɛ̃ sia kɔli hɛ̃ Yehova mɛ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e lo ka tɛ lo na ndenge mɛ e ndo bata dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e wa e ndo hɛ̃ nga lo aye ti nzɔ̃ni mɛ e na ni. (Suma 4:11) Na olo ko, elengbi ti tiringɔ to na ngã nga na akpengba kpale mɛndɛ̃ ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́. Kanda, ta adu se mɛndó Wa lingɔ e ye ya, e du na ni la ma. Angbã dã lo hɛ̃ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka mɛ azanga pɛnɔ ná kwá. (Suma 21:4) Uzu ti nɛngɔ ya, ngoi niko lengbi ko, e ndo sepela nvɛ̃ni dungɔ na dungɔ lɛ ngɛ̃́ nga na lingɔ kwa hɛ̃ Yehova, to e ti ndozu mɛ asĩ na songo!