Okutauluka omutete

Okutauluka omutete wononthele

ONTHELE YOKULILONGESWA 9

Kwata Nawa Omwenyo Wapewa na Huku

Kwata Nawa Omwenyo Wapewa na Huku

“Tuna omuenyo, tuenda-enda nokukahi-ko mokonda yae.” — OVIL. 17:28.

OTYIIMBO 141 Omuenyo Uhuvisa

ETYI MATULILONGESA a

1. Oityi tutila omwenyo wesukisa unene ku Siovaa?

 SOKA ñgeno wapewa ondywo imwe yalanda onombongo ononyingi nepanga liove, mahi ondywo yatyo oyo kayahotelwe, ya ina pamwe iloka. Yahula okuti ina oupuka umwe wahaviukile, mahi yalanda onombongo ononyingi. Tyotyili, ove mopandula unene ondywo oyo wapewa, tupu moikwate nawa. Na Siovaa otyo alinga, wetwavela otyipuka tyimwe otyiwa unene, omwenyo. Ngwe tyili, tyamoneka umwe nawa okuti Siovaa utuhandela omwenyo etyi ayeka Omona wae etunkhile tuyovoke. — Suau 3:16.

2. Omu mutyipopila omukanda 2 Ova Kolindu 7:1, oityi Siovaa ahanda tulinge?

2 Siovaa oe Ohekulu yomwenyo. (Sal. 36:9) Omu apositolu Paulu nae ankho otyili otyo utyii, ngwe wapopia okuti: “Tuna omuenyo, tuenda-enda nokukahi-ko mokonda yae.” (Ovil. 17:25, 28) Otyo tutila umwe, omwenyo wetu otyipuka otyiwa twapewa na Huku. Ngwe Huku molwembia lwae utwavela umwe atyiho twesukisa tukale-ko nomwenyo. (Ovil. 14:15-17) Mahi Siovaa kalingi omaelema ayakulile omwenyo wetu. Ngwe wahanda umwe onthwe tuliyunge nawa, atukala nekongoko likahi nawa molutu lwetu, no moupanga wetu nae. (Tanga 2 Ova Kolindu 7:1.) Oityi tusukisila okuliyunga umwe nawa tukale nekongoko likahi nawa, twahanyane nomwenyo? Oñgeni tuna okutyilinga?

HUMBA OMWENYO

3. Oityi twesukisila okuliyunga tukale nekongoko likahi nawa?

3 Tyimwe tusukisila okuliyunga nawa tukale umwe nekongoko likahi nawa, omokonda tyina tuna ekongoko likahi nawa tutyivila okuundapela vali nawa Siovaa. (Malu. 12:30) Onthwe tuliyunga umwe kovipuka twii okuti vipondola okunyona ekongoko lietu, mokonda twahanda tupakule ‘omalutu etu aakala ngotyilikutila tyina omwenyo, tyasukuka, tyitavelwa na Huku.’ (Loma 12:1) Otyili, onthwe ngatuliyunga-yunga ñgoo vala, otyo katyilekesa okuti pahe kamatuvele vali. Mahi onthwe tulinga umwe atyiho tuvila tuliyunge na tukale nekongoko likahi nawa, tyimoneke okuti twapandula Tate yetu wo keulu etyi etwavela omwenyo.

4. Oityi Ohamba Ndaviti ankho ahanda okulinga?

4 Ohamba Ndaviti wapopia umwe nawa oityi ankho akwatela nawa omwenyo apewa na Huku, wahoneka okuti: “Ame okunkhia andyiende meendo, mopolo-po-tyi? Okuti eheke malikuhivilika? Okuti malihipulula oukwatyili wove?” (Sal. 30:9) Mokutala Ndaviti wahoneka onondaka ombo pweetyi ankho akulupa-le, ehungi-ale kokunkhia. No ngootyo ankho nkhele wahanda aende-ko vali, akale nomwenyo na etyivile okuhilivika Siovaa. Tyotyili, noonthwe atuho otyo twahanda okulinga ngootyo.

5. Tyilinge hamwe twakulupa, tyilinge ekongoko lietu kalitwala-mo nawa, oityi tuna okulinga?

5 Pamwe mokonda yokuvela-vela, hamwe okwakulupa, tupondola pahe katutyivili vali okulinga ovipuka vimwe ankho tulinga kohale. Otyo tyipondola okututokotesa vala omutwe, nokutusoyesa. Mahi no ngootyo, katupondola okulinga omusenyo ekongoko lietu, pahe atweheliyungu vali. Omokonda yatyi? Omokonda, tyilinge twakulupa tyilinge tuvela, nkhele tupondola umwe okuhilivika Siovaa ngeetyi tyalingile Ohamba Ndaviti. Ngwe tyihambukiswa unene okunoñgonoka okuti Huku yetu utuhole unene namphila tuvakwankhali! (Mat. 10:29-31) Na ankho umwe tunkhia, Siovaa mesuku unene nokutututilisa. (Jó 14:14, 15) Twahanda tyina nkhele tuna omwenyo, atuliyungu umwe nawa tukale nekongoko likahi nawa, twahanyane nomwenyo.

LIYUNGA KOVIPUKA VINYONA EKONGOKO

6. Tyina tuti pokulia no pokunwa, oityi Siovaa ahanda tulinge?

6 Ombimbiliya yahula okuti hamukanda-ko upopia vala etyi tuna okulinga tukale nekongoko likahi nawa, mahi yapopia etyi Siovaa asoka tyiyemba kekongoko lietu. Tyimwe Siovaa apopia wati: ‘Lipola ovipuka vinyona,’ ovipuka vipondola okunyona olutu lwetu. (Ecl. 11:10) Ombimbiliya yailika okunwa unene nokulia unene, ngwe ovipuka ovio tyili vipondola umwe okunyona ekongoko lietu. (Pro. 23:20) Siovaa wahanda tulinge ovanthu vokuliteta kokulia unene, no kokunwa unene. — 1 Kol. 6:12; 9:25.

7. Oñgeni omukanda wa Provérbios 2:11 utukwatesako tutale etyi tuna okulinga tukale nekongoko likahi nawa?

7 Matyimoneka vala okuti tupandula unene omwenyo Huku etwavela, tyina tusoka umwe nonondunge pokutala etyi tuna okulinga tukale nekongoko likahi nawa. (Sal. 119:99, 100; tanga Provérbios 2:11.) Tyimwe tuna okulinga tyimoneke umwe okuti tusoka nonondunge, okutala nawa etyi matuli. Ine tuna otyikulia tyimwe tuhole, mahi otyo tutyii okuti tyituvelesa, omunthu wonondunge opo uliyunga-ko umwe, ketyili-ale. Tupu matyimoneka okuti onthwe tusoka umwe nawa nonondunge evi matulingi, tyina tulangalapo omutenya tupululukwe umwe nawa, na tyina tunana-nana monongolo apeho, na tyina tulikoha, na tyina tusukula eumbo lietu.

LIYUNGA KOVIPUKA VIPONDOLA OKUKWEETELA

8. Omu mutyipopila Ombimbiliya, oityi Huku asoka tyiyemba kokuliyunga kokulinga ovipuka vipondola okutweetela?

8 Povitumino Siovaa apele ova Isilayeli, pena tyimwe ankho tyivepopila veliyunge kovipuka vipondola okuveetela, tyilinge meumbo tyilinge tyina veli nokulinga ovilinga. (Êxo. 21:28, 29; Deu. 22:8) Na tyina umwe omunthu ankho aipaa mukwavo motyiponyo, ankho katyiyekwa vala ngootyo. (Deu. 19:4, 5) Otyitumino tupu ankho tyipopia okuti no ou umwe ulinga otyipuka tyimwe tyikanyona olukembe nkhele luli meimo, kayekwa vala ngootyo. (Êxo. 21:22, 23) Movihonekwa tyamoneka umwe nawa okuti Siovaa wahanda twahalinge ovipuka vipondola okutweetela, pamwe apakanyingilila umwe omwenyo womunthu.

Movipuka evi, oityi tuna okulinga tyimoneke umwe okuti tuna onthilo nomwenyo? (Tala opalangalafu 9)

9. Oityi tuna okulinga twehelieetele, tupu twahaetele vakwetu? (Tala olutalatu.)

9 Matyimoneka umwe nawa okuti twapandula unene omwenyo twapewa na Huku, tyina tuliyunga umwe twahaetele vakwetu, noonthwe mwene twehelieetele, tyilinge tyina tuli vala meumbo tyilinge tyina tulinga ovilinga. Onthwe katupondola okusa vala poluhandya ovipuka vivanga ovanthu, novipuka vinyona omphepo, novipuka vipialukisa, novihemba, tuvipaka umwe nawa katuvipake apa pavasa ovana. Onthwe nga twakwata ongasolina, nopitololiu novipuka ovikwavo vali vikwata otupia, hamwe otyipuka tyatokota, neetyi tyilikalwa kolusi, katuvisi vala poluhandya, tuviholeka umwe nawa. Onthwe katutahe etuku-tuku, hamwe omota tyina twanwa ovihemba, na tyina twanwa etyi tyipialukisa, na tyina twaliwa nolumphoki, tupu katuti otyo tutaha otyo tumanga-manga potelefone.

TYINA MWATUMBUKILWA NOVIHUNA

10. Oityi tuna okulinga tyina twatumbukilwa novihuna na tyina nkhele vieheneye?

10 Kuna ovipuka vimwe pamwe vituuhulula umwe vala noonthwe ankho twahavalula-le. Ovipuka ovio pamwe ovihuna, nomikihi, novilwa motyilongo. Tyina twatumbukilwa novipuka viatyo ngoovio, otyiwa tututumbe umwe twahapesekele-po vala, nokutavela evi tupopilwa novatumini. (Loma 13:1, 5-7) Mahi kuna vimwe vitutumbukila pamwe twatolelelwe-ale okuti vipondola okumoneka. Otyo tyahandela tutavele kovatumini tyina vetutolela evi tuna okulinga tukale vala tyamaneka. Pamwe tuhole okupopilwa tukale nokapasita, atupake-mo okulia kwahavolo, nomaande novihemba.

11. Tyina potyilongo pamatumbuka ouvela uliyambuliswa oityi tuna okulinga?

11 Oityi tuna okulinga tyina potyilongo tyetu pamatumbuka ouvela uliyambuliswa? Tuna okutavela etyi tutolelwa novatumini, okulikoha peke, nokulikalela kokule na vakwetu, nokuvala omamasikala, nokukala vala peumbo atwahaenda-enda. Tyina tulinga ovipuka ovio, opo matyimoneka umwe nawa okuti twapandula unene omwenyo twapewa na Huku.

12. Oñgeni etyi tyipopia Provérbios 14:15 tyipondola okutukwatesako tutale umwe nawa etyi twiiva tyina potyilongo tyetu pamatumbuka ovihuna?

12 Tyina potyilongo tukala pamatumbuka ovihuna, pahe ovanthu vapondola vala okuhahanesa omatutu, no molaliu no motelevisau mupondola okupopiwa evi viehe-vio. Otyiwa twehetavele vala “onondaka ambuho twiiva,” mahi atutavela ombu mbapopiwa umwe naava vayumbwa onthumbi. (Tanga Provérbios 14:15.) Ononkhalamutwe mbo Nombangi, nono Mbetele, vaovola umwe etyi tyipopiwa naava vayumbwa onthumbi, vetyivile okusoka oñgeni matyeendekwa omaliongiyo novilinga viokwivisa. (Heb. 13:17) Ine tutavela etyi tupopilwa, matyiti umwe otyo tyituyakulila onthwe mwene, otyo tupu tyiyakulila vakwetu. Tupu matupopisa nawa ewaneno. — 1 Pet. 2:12.

KALA TYAMANEKA ULIYUNGE KOHONDE

13. Oityi matyilekesa okuti onthwe tutavela otyitumino tya Siovaa tyokwati liyungei kohonde?

13 Onthwe Nombangi mba Siovaa twiiwe okuti tuna onthilo nohonde mokonda ikola. Onthwe tutavela otyitumino tya Siovaa tyati liyungei kohonde, tyina twehetavela okupakwa ohonde, na tyina umwe tweyiitwa pokuhakulwa. (Ovil. 15:28, 29) Mahi otyo hakuti ngootyo twahanda okunkhia. Au otyo hatyoko, onthwe tuhole unene omwenyo ou twapewa na Huku. Onthwe twovola umwe onondotolo mbutavela okutuhakula ambehetupake ohonde.

14. Oityi twesukisa okulinga ine tyetavela atwehekehika vali okwenda kosipitali ovipuka avileme?

14 Matutyivili vala okuliyunga ine tyetavela atwehekehika vali okwenda kosipitali ovipuka avileme, tyina tulinga etyi tyapopiwa-le monthele ei, okuliyunga umwe tukale nekongoko likahi nawa. Tupu ine tuliyunga umwe nawa, na ankho twekehika kokupelalwa matyitukwatesako atupinduka liwa. Ovipuka vimwe tupondola okulinga twehekehike-ale vali pamwe kokupelalwa, okwahasi vala ombwandya ovipuka vietu peumbo, no povilinga, nokutavela onosinale ambuho tuvasa metapalo tyina tutaha etuku-tuku, hamwe omota.

Mokonda onthwe tuhole omwenyo twapewa, tuhoneka umwe omukanda wetu wohonde, atuutyindi apeho tyina tutunda-po. (Tala opalangalafu 15) d

15. (a) Oityi tyesukisila unene tuhoneke omukanda wetu wohonde? (Tala olutalatu.) (b) Ngeetyi tyapopiwa movindiu, oityi tuna okulinga tyina tukoya oñgeni matuhakulwa?

15 Mokonda onthwe tuhole omwenyo twapewa, tuhoneka umwe omukanda wetu wohonde (Diretiva Antecipada e Procuração para Tratamentos de Saúde) atuutyindi apeho tyina tutunda-po. b Momukanda omo, omo tupopia oñgeni twahanda okuhakulwa twahapakwe ohonde, novihemba vimwe tupondola okuhakulwa navio tyina twakamba ohonde. Okuti omukanda wove wohonde weuhoneka umwe, ya apa weuhoneka petupu omuvo omunyingi? Ine kunehoneke omukanda oo, hamwe tupu apa weuhoneka pakala-le ehimbwe, wehetyipange vali, uhoneka umwe. Okuhoneka umwe nawa-nawa oñgeni twahanda okuhakulwa, matyitukwatesako haa apahakala vali ovilinga viokupopaila onondotolo oñgeni tuna okuhakulwa. Natyo tupu matyikwatesako onondotolo ambehetulingi etyi onthwe twahapondola okulingwa pokuhakulwa. c

16. Oityi tuna okulinga tyina twehetyinoñgonokele nawa oñgeni tuna okuhoneka omukanda wetu wohonde?

16 Atuho umwe, na ankho nkhele tuvana, ya tupu katwatotele-ale, tupondola umwe okutumbukilwa nouvela, pamwe tupu atulingi o asindende. (Ecl. 9:11) Naina, otyiwa umwe tuhoneke omukanda wetu wohonde. Ine kwetyivilile okuuhoneka, kapopie novakulu vewaneno vekukwateseko. Ngwe vetyii umwe nawa oñgeni omukanda oo uhonekwa, mahi kamavekupopila oñgeni una okuhakulwa, otyo tyitei kwoove. (Gal. 6:4, 5) Tupu vapondola umwe okukukwatesako utyivile okuhoneka etyi wasoka.

POLA POKATI

17. Oityi tuna okulinga tyimoneke umwe okuti twapola pokati?

17 Onthwe pokutala etyi tuna okulinga tuliyunge umwe nawa tukale nekongoko likahi nawa, neetyi tuna okulingwa pokuhakulwa, tusoka kweetyi twalongeswa n’Ombimbiliya. (Ovil. 24:16; 1 Tim. 3:9) Tyina tusoka etyi matulingi pokuhakulwa, na tyina tutomphola na vakwetu, otyiwa umwe tulandule etyi tyapopiwa momukanda Ova Filipu 4:5 wati: “Ovanthu aveho vanoñgonoke okuti muapola pokati.” Tyina twapola pokati, katulingi unene otyiho nokusoka ine haa muhuka tuvela, tupu katupopila-ko vakwetu etyi vena okulinga pokuhakulwa. Onthwe tuhole vakwetu tufenda navo Siovaa, tuvelinga onthilo na tyina umwe etyi vakoya pokuhakulwa tyelikalela neetyi onthwe twakoya. — Loma 14:10-12.

18. Oityi tuna okulinga tyimoneke umwe okuti tupandula omwenyo ou twapewa?

18 Matyimoneka okuti tupandula Siovaa Hekulu yomwenyo, tyina tukwata umwe nomavoko evali omwenyo ou etwavela, nokulinga atyiho tuvila movilinga viae. (Ehol. 4:11) Nkhele pehepano matukondyo umwe nokuvela, nokumona ovihuna. Mahi otyo hatyoko-ale mwene Huku yetu wokwetutunga etuhandelele. Apa katutu meketwavela omwenyo wahapu, atukakala umwe tyahavela-vela vali, tyahankhi vali. (Ehol. 21:4) Mahi nkhele mokukevela, otyiwa tukwate umwe nawa omwenyo tunao, atulingila umwe nawa Tate yetu keulu wolwembia, Siovaa!

OTYIIMBO 140 Omuenyo Uhapu!

a Onthele ei maitukwatesako atuhumbu vali omwenyo twapewa na Huku. Matutale ovipuka tuna okulinga tuyakulile ekongoko lietu, nomwenyo wetu tyina pamoneka ovipuka vipondola okutupola omwenyo. Tupu matutale etyi tuna okulinga tukale vala tyamaneka, na tyina twatumbukilwa nouvela tutyii-ale etyi matulingi.

b Omukanda oo tupu utiwa DPA.

d ONONDAKA MBOKUHANGUNUNA OLUTALATU: Omukwendye uli nokuhoneka omukanda wae wohonde, tyina pahe atunda-po uupaka mokapasita kae aenda-enda nako.