Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

YACHAI 9

Yayitu Dios cushca causaita cuidashunchij

Yayitu Dios cushca causaita cuidashunchij

“Pai causaita cujpimi causanchij, purinchij, paillamantatajmi tiyanchij” (HECHOS 17:28).

CANTO 141 Causaica Dios cushca regalomi

CAITAMI YACHASHUN a

1. ¿Jehová Diospajca ñucanchij causaica mashnataj valin?

 CAIPI yuyai, shuj amigoca canmanmi shuj huasita convidan. Chai huasica ashalla allichinata minishtishpapish achca millón cullquimi valin. Chaimantami canca chai huasita achcata valoranguiman, achcata cuidanguiman. Jehová Diospish shuj valishca regalota cushca shinami tucui ñucanchijmanca causaita cushca. Jehová Diospajca ñucanchij causaica dimastijmi valin (Juan 3:16). Chaimantami paipaj shujlla Churita ñucanchijta quishpichichun cacharca.

2. 2 Corintios 7:1-pi nishca shinaca ¿Diosca imata rurachuntaj munan?

2 Jehová Diosca tucui ñucanchijmanmi causaita cushca (Salmo 36:9). Chaimantami apóstol Pabloca: “Pai causaita cujpimi causanchij, purinchij, paillamantatajmi tiyanchij” nirca (Hechos 17:25, 28). Jehová Diosca ñucanchijcuna causashpa catichunmi tucui minishtishcacunata cun (Hechos 14:15-17). Pero paica ñucanchij causaita quishpichingapajca ima milagrocunataca mana rurangachu. Ashtahuanpish cada unomi ñucanchij saludta cuidangapaj, espiritualmente sinchi cangapajpish esforzarina canchij (2 Corintios 7:1-ta liyipai). Shinaca ¿imamantataj ñucanchij saludta cuidana canchij? ¿Chaitaca ima shinataj pajtachi tucunchij?

DIOS CUSHCA CAUSAITA VALORASHUNCHIJ

3. ¿Imamantataj ñucanchij saludta cuidasha ninchij?

3 Jehová Diosta sirvishpa catingapajmi ñucanchij saludta alli cuidasha ninchij (Marcos 12:30). Ñucanchij cuerpotaca causaj sacrificiota shina Diosmanmi cusha ninchij. Chaimantami ñucanchij saludta ima ama llaquichichun alli cuidanchij (Romanos 12:1). Chashna cuidarishpapish maipica ungurinchijllami. Shinapish Jehová Dios causaita cushcamanta, paita agradicisha nishcamantami ñucanchij saludta cuidangapaj esforzarishpa catinchij.

4. ¿Rey Davidca imatataj munarca?

4 Mandaj Davidca Jehová Dios cushca causaitami achcata valorarca. Chaimantami paica: “Ñuca huañushpa, pambana jutcuman rishpaca ¿imatataj japishayari? Ñuca chaipi ñutu allpa tucushpaca ¿ima shinataj canta alabashayari?, ¿ima shinataj canta jatunyachishayari?” nirca (Salmo 30:9, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo). Davidca pai huañunapaj ashalla tiempo faltajpimi cai shimicunata quillcashcanga. Pai ña huañunata yachashpaca Jehová Diosta alabashpa catingapaj, sirvishpa catingapajmi causashpa catinata munarca. Ñucanchijpish chaillatatajmi munanchij.

5. ¿Mayorlla cashpapish, ungushca cashpapish imatataj rurashpa catina canchij?

5 Mayorllacuna cashcamanta o ungushcacuna cashcamantachari jovencuna laya o sanocuna laya Yayitu Diosta ña mana sirvishpa catinchij. Chaimantachari maipica desanimados, llaquilla sintirinchij. Chashna sintirishpapish ñucanchij saludtaca mana descuidanachu canchij. ¿Imamantataj ñucanchij saludta cuidashpa catina canchij? Mayorllacuna cashpapish o ungushcacuna cashpapish mandaj David shinami Yayitu Diosta sirvishpa cati tucunchij. Jehová Dioscarin ñucanchijcuna juchayujcuna cajpipish valorashpami catin (Mateo 10:29-31). Ñucanchijcuna huañujpipish paica ñucanchijta causachinatami munan (Job 14:14, 15). Caicunata intindishpaca causacushparajmi ñucanchij causaita, ñucanchij saludta cuidashpa catingapaj esforzarina canchij.

CAMBAJ SALUDTA CUIDANGAPAJ ESFORZARI

6. ¿Micucui horas, ubyacui horasca imata ruranatataj yachana canchij?

6 Bibliaca ima shina alimentarinata ricuchij shuj libro o medicinapaj libroca mana canchu. Shinapish Bibliapica Yayitu Dios ñucanchij cuerpota cuidachun munashcatami ricuchin. Paica Eclesiastés 11:10-pica: “Cambaj aichahuan ima mana allita ruranamantapish chꞌicanyailla” ninmi. Ñucanchijtaca yallitaj micuna, machashcalla purinami llaquichi tucun. Yayitu Diospish Bibliapica chaita ama rurachunmi consejan (Proverbios 23:20). Chaimantami ñucanchijpish Yayitu Dios munashca shinaca mana alli micunamanta, yallitaj micunamanta, machanamantapish jarcarinata yachana canchij (1 Corintios 6:12; 9:25).

7. Proverbios 2:11-pi nishca shinaca ¿alli saludta charingapajca imatataj rurana canchij?

7 Ñucanchij decidishcacunahuanmi Yayitu Dios causaita cushcamantaca agradecidos cashcata ricuchina canchij. Pero alli decidingapajca alli yuyaiyujcunami cana canchij (Salmo 119:99, 100; Proverbios 2:11-ta liyipai). Por ejemplo canca shuj micunatachari dimastij munangui, pero canta dañota rurajta yachashpaca chaitaca mana micunguimanchu. Shinallataj alli dormishpa, ejerciciota rurashpa, ñucanchij huasitapish, cuerpotapish limpiota charishpami Yayitu Dioshuan agradecidos cashcata, alli yuyaiyuj cashcata ricuchishun.

ACCIDENTECUNATA AMA CHARINGAPAJ ESFORZARI

8. ¿Bibliapi nishca shinaca Yayitu Diosca imata rurachuntaj munan?

8 Huasipi cashpa, trabajopi cashpa accidentecunata ama charichunmi Jehová Diosca israelitacunamanca Leycunata curca (Éxodo 21:28, 29; Deuteronomio 22:8). Por ejemplo, maijan israelita mana munashcahuan pita huañuchishpapish achca llaquicunatami charina carca (Deuteronomio 19:4, 5). Cutin manaraj huacharishca huahuata huañuchijpica Yayitu Diosca huañuchijta castigachunmi mandarca (Éxodo 21:22, 23). Caicunata ricushpami Yayitu Diosca accidentecunamanta cuidarichun munashcata yachanchij.

¿Fotocunapi ricushca shinaca ñucanchij causaita, shujtajcunapaj causaitapish cuidangapajca imatataj rurana canchij? (Párrafo 9-ta ricui).

9. ¿Accidentecunata ama charingapajca imallatataj rurana canchij? (Fotocunamantapish parlapai).

9 Ñucanchij huasipi o trabajopi accidentecunata ama charingapajca, imata rurana cashcatami alli ricuna canchij. Por ejemplo, filojlla cosascunata charishpa, productos quimicocunata charishpa, medicamentocunatapish charishpaca huahuacuna ama japinalla pushtupimi huaquichina canchij. Chaicunata shitasha nishpaca alli asegurashpami shitana canchij. Shinallataj ninahuan, cocinapi tꞌimbucujcunahuan, enchufleyuj aparatocunahuanpishmi cuidadota charina canchij. Chaicunata utilizacushpaca chaupipi saquishpa, shujtaj cosascunata ruranamanca mana rinallachu canchij. Ashtahuanpish ima medicamentota ubyashca cashpa, tragota ubyashca cashpa o mana alli dormishca cashpaca carrota mana manejanachu canchij. Manejacui horaspipish telefonotaca mana maquipi charinachu canchij.

LLAQUI ATRAZO JAPI HORASPAJ PREPARARI

10. ¿Llaqui atrazo manaraj ricurijpi, llaqui atrazo tiyai horaspish ñucanchij causaita cuidangapajca imatataj rurana canchij?

10 Maipica llaqui atrazoca ratomi japi tucun. Por ejemplo, desastre naturalescuna, millai ungüicuna, caparinacuicuna, macanacuicunapishmi menos pensado ricurinlla. Pero chashna llaquicuna tiyajpica ñucanchij causaita cuidashpami cati tucunchij. Chaipajca autoridadcuna huasipi saquirichun nijpi o huasimanta rato llujshichun nijpi o shujtaj instruccioncunata cujpica cazunami canchij (Romanos 13:1, 5-7). Cutin huaquin llaquicuna manaraj tiyajpica allimi preparari tucunchij. Chaipajpish autoridadcuna cushca instruccioncunatami cazuna canchij. Por ejemplo, yacutapish, mana rato dañarij micunacunatapishmi huaquichi tucunchij. Jambingapajpishmi botiquín de primeros auxiliosta chari tucunchij.

11. ¿Shuj millai ungüi mirarijpica imatataj rurana canchij?

11 ¿Shuj millai ungüi ñucanchij causan ladopi rato mirarijpica imatataj rurana canchij? Autoridadcuna nishcacunatami cazuna canchij. Por ejemplo, ñucanchij maquicunatami cutin cutin maillana canchij, caishujmanta chaishujmanta caru carupimi purina canchij, mascarillacunatapishmi churarina canchij, minishtirijpicarin cuarentenatami rurana canchij. Caicunata pajtachishpaca Jehová Dios cushca causaita valorashcatami ricuchishun.

12. Proverbios 14:15-pi nishca shinaca ¿imacunallatataj mana crinalla canchij?

12 Ima llaquicuna tiyai horaspica ñucanchij amigocuna, rijsishcacuna o noticierocunapica panda informaciontachari huillangacuna. Pero chaicunata crinapaj randica gobiernopaj autoridadcuna, doctorcunapish ima nishcacunatami uyana canchij (Proverbios 14:15-ta liyipai). Shinallataj Cuerpo Gobernantepi caj huauquicuna, Betelpi caj huauquicunapish predicanamanta, tandacunamanta ima instruccioncunata cujpica paicunatami cazuna canchij. Chai huauquicunaca tucuita alli investigashpa alli decidingapajmi esforzarincuna (Hebreos 13:17). Chai pushaj huauquicunata cazushpaca ñucanchij causaitapish, shujtajcunapaj causaitapishmi cuidashun. Chashna allita rurajta ricushpaca shujtaj gentecunaca testigo de Jehovacunamantami alli parlangacuna (1 Pedro 2:12).

YAHUARTA AMA CHASQUINGAPAJ PREPARARI

13. ¿Dios cushca causaita valorashcata ricuchingapajca imamantataj yahuarta mana chasquina canchij?

13 Testigo de Jehovacunaca yahuarta achcata respetashcatami ricuchinchij. Jehová Dios yahuarmanta ima nishcata cazungapajmi llaqui atrazo japijpipish transfusiones de sangreta mana chasquinchij (Hechos 15:28, 29). Chashnapish ñucanchijcunaca huañunataca mana munanchijchu, chaipaj randica Dios cushca causaitami achcata valoranchij. Chaimantami doctorcuna sin sangre tratamientocunata rurachun mashcanchij.

14. ¿Ama ancha ungungapaj, ama de urgencia operachunpish ima shinataj cuidarina canchij?

14 Cai yachaipi ricushca consejocunata catishpaca manachari ancha ungurishun, ima tratamientota catinatapish manachari minishtishun. Cutin ñucanchijta operagrijpica ñucanchij saludta cuidashcamantami rato alliyashun. Shinallataj ñucanchij huasipi o trabajopi cuidadota charishpa, leyes de transitota tucuipi cazushpaca ima accidentecunataca manachari charishun. Chashnami ñucanchijtaca de urgencia operangapaj mana apangacuna.

Ñucanchij causaita valorashcamantami DPA nishca documentota jundachinchij. Chaitapish tucui ladocunamanmi apashpa purinchij. (Párrafo 15-ta ricui). c

15. a) ¿DPA nishca documentota jundachina, actualizadota charinaca imamantataj importante can? (Fotomantapish parlapai). b) ¿Videopi nishca shinaca yahuarmanta alli decisioncunata agllangapajca imatataj rurana canchij?

15 Ñucanchij causaita cuidangapaj, yahuartapish ama chasquingapajmi DPA nishca documentota jundachina canchij. Chai documentotaca siempremi apana canchij. DPA nishca documentopica ñucanchijcuna yahuarta mana chasquinata, ima tratamiento medicota chasquinatapishmi huillanchij. Chaimantami cai documentotaca jundachina canchij, actualizana cashpaca actualizadotami charina canchij. Cai documentota jundachishcata charijpica doctorcunaca can imata decidishcataca ratomi yachangacuna, chashnami cantaca rato ayudangacuna. Shinallataj cai documentota charijpica doctorcunaca cambaj causaita llaquichij tratamientocunataca mana rurangacunachu. b

16. ¿DPA nishca documentota mana jundachinata yachashpaca imatataj rurana cangui?

16 Jovencuna cashpapish, alli saludta charishpapish tucuicunami unguri tucunchij o ima accidentetapish chari tucunchij (Eclesiastés 9:11). Chaimantami DPA nishca documentotaca jundachina canchij. Pero ¿chai documentota jundachinata mana yachashpaca? Ama preocuparichu. Cambaj congregacionpi tiyaj ancianocunami chaita jundachichun ayudai tucuncuna. Chashnapish ancianocunaca canmantaca mana decidingacunachu. Canllatajmi imata decidisha nishcata alli ricuna cangui (Gálatas 6:4, 5). Shinapish ancianocunaca chai documentopi tiyaj yuyaicuna ima nisha nishcatami alli intindichingacuna.

SHUJTAJCUNA DECIDISHCACUNATA RESPETAI

17. ¿Alli yuyaiyujcuna, shujtajcunata respetajcuna cashcataca ima shinataj ricuchinchij?

17 Bibliapaj yachachishcacunata alli ricushpami ñucanchij saludmanta cada uno alli decisioncunata agllana canchij (Hechos 24:16; 1 Timoteo 3:9). Chaimantami Filipenses 4:5-pi ima nishcatapish pajtachina canchij. Chaipica alli yuyaiyujcuna, shujtajcunata respetajcuna cachunmi yachachin. Caita pajtachingapajca ñucanchij saludmanta mana yallitaj preocuparinachu canchij. Shujtajcunapish ñucanchij shina yuyachunca mana obliganachu canchij. Ñucanchij huauqui panicunaca paicunapaj saludta cuidangapajchari chꞌican chꞌican decisioncunata agllangacuna. Imata decidijpipish paicunatami cꞌuyashpa, respetashpa catina canchij (Romanos 14:10-12).

18. ¿Jehová Dios ñucanchijman causaita cushcamantaca ima shinataj agradicina canchij?

18 Callaripi nishca shinaca Jehová Diosmi ñucanchijmanca causaita cushca. Jehová Diosta agradicingapajca paitami sirvishpa catina canchij, ñucanchij causaitapishmi cuidana canchij (Apocalipsis 4:11). Jehová Diosca ungurishpalla, problemacunata charishpalla causachunca mana munarcachu. Ashtahuanpish llaquicuna illaj, huañui illaj causachunmi munan (Apocalipsis 21:4). Chai causaita charingacamaca ñucanchij causaita cuidashpa catishunchij. Jehová Diostapish tucui ñucanchij causaipi shungumanta sirvishpa catishunchij.

CANTO 140 Huiñai causaitami charishun

a Cai yachaipica Dios cushca causaita ashtahuan valoranatami yachashun. Accidentecunata ama charingapaj, ñucanchij saludta cuidangapaj, llaquicuna tiyai horaspi ima shina cuidarina cashcatapishmi ricushun. Shinallataj llaqui atrazo manaraj japijpi ima shina prepararina cashcatami ricushun.

c FOTOCUNAMANTA: Shuj joven huauquica DPA nishca documentotami jundachicun. Chaitapish siempre apangapajmi esforzaricun.