1. ¿Imaynataq vidanchik Jehova Diospaqqa?

 PIPAS quykuwachwan imachankunapas allichaykunalla hatu-hatun wasita. Hinaspapas chay wasiqa millonnintin qullqipa chanin kanman. ¿Manachu regalawaqninchikta anchata agradecekuspanchik chay wasita allinta cuidachwan? Chayna regalota hinam Jehova Diospas vidanchikta quwarqanchik. Arí, vidanchikta anchata valorasqanraykum churintapas kachamurqa (Juan 3:16).

2. 2 Corintios 7:1 nisqanman hinaqa, ¿imata ruwananchiktam Diosqa munan?

² Jehova Diosmi “tukuy imata kawsachiqqa” (Sal. 36:9). Chaymanta rimaspanmi apostol Pablopas nirqa: “Pay kaptinmi kawsanchik, purinchik hinaspa kay pachapipas kachkanchik”, nispa (Hech. 17:25, 28). Chayraykum nichwan vidanchikqa Diospa quwasqanchik regalo kasqanta. Paymi kawsakunanchikpaq tukuy ima necesitasqanchiktapas quwanchik (Hech. 14:15-17). Ichaqa manamá hinalla kawsakunanchikpaqqa milagrotachu ruwanqa. Diosqa munan saludninchikta cuidakunanchikpaq chaynataq payta serviyninchikpi allin kananchikpaq kallpanchakunanchiktam (leey 2 Corintios 7:1). Chaynaqa, ¿imanasqam hinaspa imaynatam saludninchiktawan vidanchikta cuidananchik?

3. ¿Imanasqataq cuerponchik sanolla kananta munanchik?

³ ¿Imanasqataq cuerponchik sanolla kananta munanchik? Sano kaspaqa Jehova Diostam allinta servisun (Mar. 12:30). Bibliam nin: “Cuerpoykichiktayá Diosman quychik chuyay-chuyayta hinaspa pay chaskinanpaq hinata”, nispa (Rom. 12:1). Chayraykum cuerponchikta dañaq utaq unquchiq kaqkunamanta  cuidakunanchik. Allinta cuidakuspanchikpas wakinpiqa unquruchwanmi. Chaywanpas sanolla kanapaqmi tukuyta ruwanchik, chaynapi Diosninchikta vida quwasqanchikmanta agradecekunapaq.

4. ¿Imatam kamachiq David munarqa?

⁴ Kamachiq Davidpas Jehova Diospa qusqan vidantaqa anchatam cuidarqa. Chaymi Diosninchikta nirqa: “¿Imatataq pipas chaskinman wañuruptiyqa? ¿Yaqachu allpaqa hatunchasunkiman? ¿Yaqachu allpaqa allin ruwaq kasqaykimanta willakunman?”, nispa (Sal. 30:9). Ichapas chaytaqa qillqarqa wañukunallanpaqña kachkaspan. Chaywanpas Davidqa hinalla kawsakuytam munarqa, chaynapi Jehova Diosta yupaychananpaq. Chaytamá ñuqanchikpas munanchik.

5. ¿Imatam ruwayta atichwan yuyaqña kaspapas utaq unquspapas?

⁵ Yaqapaschá yuyaqña kasqanchikrayku utaq unqusqanchikrayku ñawpaqpi imapas ruwasqanchikta manaña ruwayta atinchikchu. Chaywanqa ichapas hukmanyasqa utaq llakisqa tarikuchwan. Ichaqa manamá chayraykuchu saludninchik cuidakuytaqa saqirunanchik. ¿Imanasqam chaynata ninchik? Yuyaqña kaspapas utaq unquspapas kamachiq David hinam Jehova Diosta serviytaqa atichwanraq. Anchatamá kusikunchik pantaq kaptinchikpas Diosqa kuyawasqanchikta hinaspa valorawasqanchikta yachaspanchikqa (Mat. 10:29-31). Anchata kuyawasqanchikraykum payqa wañukuptinchikpas kawsarichiyta munawanchik (Job 14:14, 15). Chaynaqa, kawsakuchkaspallaraqyá saludninchiktawan vidanchikta cuidakunapaq kallpanchakusun.

6. Imata hinaspa maynata mikunapaqwan tomanapaq tantiakuspa, ¿imayna kananchiktam Diosqa munan?

⁶ Bibliaqa manam willawanchikchu imakunawan hampichikunamantaqa utaq imakunata mikunamantaqa. Chaywanpas, chaykunamanta Jehova Diospa ima piensasqantam willawanchik. Bibliapim niwanchik: “[Cuerpoykita] sasachasuqniki kaqkunatayá qanmanta karunchay”, nispa (Ecl. 11:10). Vidanchikta peligroman churaq kaqkunam llumpay mikukuy hinaspa sinkanakama tomakuy. Chaykuna mana allin kasqantamá bibliapas niwanchik (Prov. 23:20). Chayraykum imata hinaspa maynata mikunapaqwan tomanapaq tantiakuspanchikqa controlakuq kananchikta Jehova Diosqa munan (1 Cor. 6:12; 9:25).

7. ¿Imaynatam Proverbios 2:11 nisqan yanapawanchik saludninchikpaq imatapas tantiakusqanchikpi?

⁷ ¿Imatam ruwananchik vida quwasqanchikmanta Jehova Diosta agradecekunapaq? Allin tantiaq kanapaqmi kallpanchakunanchik (Sal. 119:99, 100; leey Proverbios 2:11). Allintamá tantiakunanchik imata mikunapaqpas. Sichu yachanchik gustasqanchik mikuy unqurachiwananchikta hinaptinqa allinmi kanman manaña mikunapaq tantiakuyninchik. Llapallanchiktaqmi yachanchik allinta puñuyqa, ejerciciota ruwayqa, cuerponchikpi limpio kayqa hinaspa wasinchikpi limpio kayqa allinninchikpaq kasqanta. Chayraykum chaypaq anchata kallpanchakunanchik.

8. ¿Imaynatam yachanchik ima accidentepas pasaruwananchikta Jehova Dios mana munasqanta?

⁸ Jehova Diosmi Israel runakunaman kamachikuykunata qurqa wasinkupi hinaspa llamkayninkupi ima accidentepas mana pasarunanpaq (Ex. 21:28, 29; Deut. 22:8). Pipas runamasinta qunqaymanta wañurachispanqa kikinpas wañuchisqam kanman karqa (Deut. 19:4, 5). Chay kamachikuypiqa nirqataqmi  manaraq naceq wawachata pipas imanaruqqa castigasqa kananpaq (Ex. 21:22, 23). Bibliapa nisqanwanmá sutillata yachanchik Jehova Diosqa ima accidentepas mana pasaruwananchikpaq ima ruwananchikta munasqanta.

9. ¿Imakunatam ruwananchik ima accidentepas mana pasaruwananchikpaq? (Qawaytaq fotokunatapas).

⁹ ¿Imatam ruwachwan vida quwasqanchikmanta Jehova Diosta agradecekunapaq? Tukuytam ruwananchik wasinchikpi chaynataq llamkayninchikpi ima accidentepas mana pasarunanpaq. Wasinchikpi warmachakuna kaptinqa mana haypanankumanmi utaq mana rikunankumanmi churananchik imapas ñawchiy-ñawchiy utaq filoy-filoy kaqtaqa chaynataq wasita limpianapaq kaqkunatawan hampikunataqa. Manaña valeptinpas manam wakin basurakuna wischusqanchikmanchu takuykunanchik. Chaynallataqmi ninawanpas, ima rupaqwanpas utaq corrientewan funcionaq ima herramientawanpas hukkuna utaq kikinchik mana imanakurunapaq tukuyta ruwananchik. Manataqmi imatapas manejananchikchu saludninchikpaq hampita utaq imapas sinkachikuq kaqta tomaruspaqa, puñuysan kaspaqa, utaq celularta hapirayastinqa.

10. ¿Imatam ruwananchik manaraq sasachakuy kachkaptin utaq sasachakuy kaptin vidanchikta cuidananchikpaq?

¹⁰ Maynataña cuidakuptinchikpas qunqayllamantam ima sasachakuypas kanman. Ima desgraciapas kaptin wasinchikmanta lluqsinapaq autoridadkuna niwaptinchikqa kasukunanchikmi. Ima unquypas utaq ima sasachakuypas kaptin wasillanchikpi qipakunapaq niwaptinchikpas kasukunanchikmi (Rom. 13:1, 5-7). Wakinpiqa autoridadkunam niwanchikña ima sasachakuypas manaraq kachkaptin imata ruwananchikpaq. Ichapas niwanchikman yakuta utaq mana malograkuruq mikuykunata hinaspa hampikunata alistananchikpaq. Chayta kasukuyninchikqa allinninchikpaqmi kanqa.

11. ¿Imatam ruwananchik chaylla contagiakuq unquy llaqtanchikpi kaptinqa?

¹¹ ¿Imatam ruwananchik chaylla contagiakuq unquy llaqtanchikpi kaptinqa? Autoridadkunapa niwasqanchiktam kasukunanchik. Paykunam niwachwan makinchikta mayllakunapaq, wasinchikpi mana yachaqkunawan mana kuskalla kanapaq, mascarillawan churakunapaq hinaspa wasinchikmanta mana lluqsinapaq. Chaykunapi kasukuq kaspanchikqa Diostam agradecekuchkanchik vidanchikta quwasqanchikmanta.

12. ¿Imaynatam Proverbios 14:15 nisqan yanapawanchik qunqaymanta imapas kaptin?

¹² Imapas qunqaymanta kaptinqa, ichapas amistadninchikkuna utaq riqsinakusqanchikkuna mana imam kaqtachu willawachwan, chaykunataqa uyarichwantaqmi noticiakunapipas. Chaylla creerunamantaqa gobiernopa utaq doctorkunapa niwasqanchiktam uyarinanchik (leey Proverbios 14:15). Chaymantapas, huñunakuyninchikkunapaq hinaspa Diosmanta willakuyninchikpaq Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa hinaspa betelpi iñiqmasinchikkunapa tantiasqankutam kasukunanchik. Paykunaqa allinta yachaykuspankuñam imapaqpas tantianku (Heb. 13:17). Paykunata kasukuspaqa kikinchiktawan hukkunatam allinlla kanankupaq yanapachkanchik, runamasinchikkunapas Jehova Diospa testigonkunamantam allinta rimanmanku (1 Ped. 2:12).

13. Yawarta churachikunapaq niwaptinchikqa, ¿imatam ruwanchik vidanchikta valorasqanchikrayku?

¹³ Achka runakunam yachanku Jehova Diospa testigonkunaqa vidanchikta hina yawarta valorasqanchikta. Diosta kasukuspanchikmi yawartaqa mana churachikunchikchu vidanchikña peligropi kaptinpas (Hech. 15:28, 29). Chaywanqa manam nichkanchik wañuy munasqanchiktachu. Arí, Diospa quwasqanchik regalo kasqanraykum vidanchiktaqa anchata valoranchik. Chayraykum allin hampikunawan hinaspa mana yawarllawan hampiq allin doctorkunata maskanchik, chaynapi chaylla allinyanapaq.

14. ¿Imatam ruwachwan hospitalkamaraq mana chayanapaq?

¹⁴ Kay yachachikuypi qawamusqanchik consejokunata kasukuspanchikqa manachá hospitalman apawananchikkamaraqqa unqurusunchu. Chaywanpas, ¿imaynam kasun operawananchik kaptinqa? Manaraq operacionman chayachkaspanchik saludninchikta cuidakunapaq tukuyta ruwasqanchikraykum apurawman allinyarusun. Chaymantapas, wasinchikpi utaq llamkayninchikpi cuidakuptinchikqa chaynataq manejanapaq señalkunata kasukuptinchikqa manachá llumpaytaqa ima accidentepas pasawasunchu.  Manataqchá ima operacionmanpas chayasunchu.

15. (1) ¿Imanasqataq ancha allin DPA nisqa tarjetanchikpa actualizasqa kaynin hinaspa mayman rispapas apayninchik? (Qawaytaq fotokunatapas). (2) Videopi qawasqanchikman hinaqa, ¿imakunatam ruwachwan yawarmanta allinta tantiakunanchikpaq?

¹⁵ ¿Imataraqtaq ruwachwan vidanchikta quwasqanchikmanta Jehova Diosta agradecekunapaq? Yawar churachikuyta mana munasqanchikmanta rimaq documentonchiktam mayman rispapas apananchik. Chaytam sutichanchik tarjeta DPA nispa. Arí, chay documentopim kachkan yawarta mana churachikunapaq chaynataq imaynata hampichikunapaq tantiasqanchik. ¿Qampa kapusuchkankichu chay documentoyki? Mana kapusuptikiqa utaq actualizanayki kaptinqa amayá suyayraqchu. Sichum imapas tantiasqanchik chay documentopi claro kaptinqa manañam tiempotaqa usuchisunchu doctorkunaman tukuymanta willaspanchikqa. Doctorkunapas chayllam yachanqaku imayna hampichikunanchikta, chay documentota leespankutaqmi yachanqaku ima hampikuna mana allinninchikpaq kasqanta. b

16. ¿Pikunam yanapasunkiman yawarmanta rimaq documentota mana llenayta atiptikiqa?

¹⁶ Musu-sipasña kaptinchikpas utaq sanoña  kaptinchikpas llapallanchiktam ima accidentepas pasaruwachwan, utaqmi qunqaymanta unquruchwan (Ecl. 9:11). Chaymi llapallanchikpa kapuwananchik yawar churachikuyta mana munasqanchikmanta rimaq documentonchik. Ichaqa, ¿imatam ruwawaq chay documentota llenayta mana atispaykiqa? Amayá llakikuychu, iñiqkunapi punta apaqkunam chay documentomantaqa allinta yachanku, paykunam yanapaykusunki. Ichaqa manam paykunachu tantianqaku chay documentopi imata ninanpaqqa, qanmi chaytaqa tantianayki (Gal. 6:4, 5). Arí, punta apaqkunaqa chay documentopi imakunata churanaykipaqmi entiendechisunkiman hinaspam kikikipa tantiasqaykita chay documentopi churanaykipaq yanapasunki.

17. ¿Imakunatam mana ruwasunchu mana hikutakuqllaña kaspaqa?

¹⁷ Yaqa llapanpim imawan hampichikunapaq utaq mana hampichikunapaqqa bibliapa yachachikuyninkunapi yuyaymanaspa tantiakunanchik, chaynapi conciencianchik hawka tarikunanpaq (Hech. 24:16; 1 Tim. 3:9). Chayraykum imapaqpas tantiaspanchikqa chaynataq ima tantiasqanchikmanta hukkunawan rimaspanchikqa Filipenses 4:5 nisqanpi ima nisqanta yuyarinanchik, chaypim nin: “Llapallan runakunayá yachachunku ama hikutakuqllaña kasqaykichikta”, nispa. Chayna kaspaqa manam saludninchikmantaqa llumpaytaqa preocupakusunchu, manataqmi hukkunatapas hikutasunchu ñuqanchik hina piensanankupaqqa. Ñuqanchik hina mana piensaptinkupas llapallan iñiqmasinchikkunatam kuyanchik hinaspapas ima tantiakusqankutam respetanchik (Rom. 14:10-12).

18. ¿Imaynatam Jehova Diosta agradecekuchwan vida quwasqanchikmanta?

¹⁸ Yachamusqanchikman hinam Jehova Dioslla tukuy imata kawsachiqqa. Chaymi kawsakuyninchikta cuidaspaqa hinaspa tukuy vidanchikwan servispaqa vida quwasqanchikmanta agradecekuchkanchik (Apoc. 4:11). Kunanqa llapallanchikmá unqunchik chaynataq ima sasachakuypipas tarikunchik, ichaqa manam Jehova Diosqa chayna kawsakunanchiktachu munarqa. Arí, ñamá chayaykamuchkanña manaña unquspa hinaspa manaña wañuspa kawsakunanchikpaq tiempoqa (Apoc. 21:4). Chaynaqa, chay tiempo chayamunankamayá vidanchikta valoraspa cuidasun, hinaspapas vida quwaqninchik taytanchik Jehova Diostayá hinalla servisun.