1. Ino buumi bwesu buyandika buti kuli Jehova?

 Amweezeezye kuti mweenzinyoko wamupa ŋanda. Pele njakaindi alimwi ilaloka. Nokuba kuti iili boobo, ŋanda eeyi iladula kapati. Tacidoonekwi buya kuti inga mwalumba kapati kuba anjiyo alimwi inga mwaikwabilila. Ncimwi buyo, Jehova watupa cipego citaliboteli, cipego cabuumi. Alimwi buya, wakatondezya mbwabubikkila maano kapati buumi bwesu kwiinda mukutupa Mwanaakwe kali cinunuzyo.—Joh. 3:16.

2. Kweelana alugwalo lwa 2 Bakorinto 7:1, ncinzi Jehova ncayanda kuti tucite?

² Jehova ngo Kasensa kabuumi. (Int. 36:9) Awalo mwaapostolo Paulo wakatondezya kuti wakali kusyoma oobo kwiinda mukwaamba kuti: “Walo nguutupa buumi, kweenda akupona.” (Mil. 17:25, 28) Aboobo tulakonzya kwaamba kuti buumi bwesu ncipego kuzwa kuli Leza. Alimwi caluyando, ulatupa zyoonse nzyotuyandika kutegwa tuzumanane kupona. (Mil. 14:15-17) Pele Jehova taciti maleele mazuba aano kupa kuti tuzumanane kupona. Muciindi caboobo, uyanda kuti tucite zyoonse nzyotukonzya kutegwa katupona buumi buli kabotu akuzumanana kumubelekela. (Amubale 2 Bakorinto 7:1.) Nkaambo nzi ncotweelede kubukwabilila buumi bwesu, alimwi mbuti mbotukonzya kucita oobo?

3. Nkaambo nzi keelede kutupa kusolekesya kupona buumi buli kabotu?

³ Kaambo kamwi ncotweelede kusolekesya kupona buumi buli kabotu, nkakuti inga twacikonzya kumubelekela Jehova kusikila mpotugolela. (Mk. 12:30) Tuyanda kutuula ‘mibili  yesu kaili cipaizyo cuumi, cisalala, cizuminwa a Leza,’ aboobo tatuciti zintu nzyotuzyi kuti zilakonzya kutupa kuciswa. (Rom. 12:1) Pele bwini mbwakuti, nokuba kuti twasolekesya buti, tulakonzya kuciswa. Nokuba boobo, tuyanda kusolekesya kupona buumi buli kabotu nkaambo tuyanda kutondezya Taateesu wakujulu kuti tulalumba akaambo kacipego cabuumi.

4. Ino makanze nzi ngaakajisi Mwami Davida?

⁴ Mwami Davida wakakaamba kaambo ncaakali kutondezya kulumba kucipego ca Leza cabuumi, ciindi naakalemba kuti: “Ino kuli mpindu nzi ikuti ndafwa, ikuti ndaselemukila mucilindi? Sena bulongo inga bwakutembaula na? Sena inga bwaambilizya kusyomeka kwako?” (Int. 30:9) Kweelede kuti Davida wakalemba majwi aaya ciindi naakalaafwaafwi kufwa. Pele wakalikanzide kusolekesya kupona buumi buli kabotu kutegwa azumanane kumubelekela Jehova. Tacidoonekwi buya kuti andiswe ngomakanze ngotujisi.

5. Nokuba kuti tulicembeede naa tulaciswa, ncinzi ncotukonzya kucita?

⁵ Kuciswa alimwi akucembaala zilakonzya kutupa kwaalilwa kucita zintu nzyotwakali kukonzya kucita kaindi. Akaambo kaceeci, tukonzya kulimvwa bubi alimwi akuusa. Pele tatweelede kutyompwa akucileka kububikkila maano buumi bwesu. Nkaambo nzi? Nkaambo nokuba kuti tucembeede buti naa tucisidwe buti, tulakonzya kuzumanana kumutembaula Jehova mbubwenya mbwaakacita Mwami Davida. Eelo kaka cilaumbulizya kuzyiba kuti tulayandika kapati kuli Leza wesu, tacikwe makani tulaciswa naa tulicembeede! (Mt. 10:29-31) Nokuba kuti twafwa, uyootubusya. (Job. 14:14, 15) Aboobo ciindi notucipona, tuyanda kusolekesya kubukwabilila buumi bwesu.

6. Ncinzi Jehova ncayanda kuti katucita kujatikizya kulya naa kunywa?

⁶ Nokuba kuti Bbaibbele talili bbuku lyabusilisi naa lyaamba makani aazyakulya zyeelede, lilatwaambila mbwayeeya Jehova kujatikizya makani aaya. Mucikozyanyo, utwaambila ‘kuzitantamuka zintu zibi’ izikonzya kunyonganya mibili yesu. (Muk. 11:10) Bbaibbele litwaambila kuti tatweelede kuba balyato naa bacakolwa, nkaambo zintu eezyi zilakonzya kunyonganya buumi bwesu alimwi akutujaya buya. (Tus. 23:20) Jehova uyanda kuti katulilesya kujatikizya zintu nzyotweelede kulya naa kunywa. Alimwi buya uyanda kuti katutaciindizyi kulya naa kunywa.—1Kor. 6:12; 9:25.

7. Ino kaambo kali ku Tusimpi 2:11 inga katugwasya buti kusala kabotu kujatikizya buumi bwesu?

⁷ Kuyeeya kabotu kulakonzya kutugwasya kupanga zyakusala izitondezya kuti tulalumba kapati akaambo kacipego ca Leza cabuumi. (Int. 119:99, 100; amubale Tusimpi 2:11.) Mucikozyanyo, kulatugwasya kusala cabusongo kujatikizya nzyotweelede kulya. Ikuti naa katuyandisya cakulya cimwi mpoonya kacitupa kuciswa, kuyeeya kabotu kulatugwasya kutacilya cakulya eeco. Alimwi tulatondezya kuti tuyeeya kabotu kwiinda mukujana ciindi cinji cakoona, kunyanyaasya mubili lyoonse, kuzumanana kwiibamba kabotu mibili yesu alimwi akusalazya maanda eesu.

8. Ncinzi Bbaibbele ncoliyiisya kujatikizya Jehova mbwaabona makani aakulikwabilila kuntenda?

⁸ Jehova wakapa bana Israyeli milawo iijatikizya mbobakeelede kulikwabilila kuntenda izyakali kukonzya kucitika aŋanda naa ciindi nobakali kubeleka. (Kul. 21:28, 29; Dt. 22:8)  Kuti naa muntu wajaya muntunyina nokuba kuti tanaacita caali, wakali kukonzya kuba muntenda yakujaigwa awalo. (Dt. 19:4, 5) Mulawo wakali kwaamba kuti nobaba baabo ibakali kunyonganya mwana uucili mwida kutali acaali bakeelede kusubulwa. (Kul. 21:22, 23) Magwalo alacisalazya kuti Jehova uyanda kuti katusolekesya kweeleba zintu zikonzya kuleta ntenda.

9. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa kutabi ntenda? (Amubone azifwanikiso.)

⁹ Tulatondezya kuti tulalumba kucipego ca Leza cabuumi kwiinda mukubikkila maano kuzintu zikonzya kuleta ntenda aŋanda alimwi akumulimo. Mucikozyanyo, ciindi notuyanda kusowa zintu zibosya, misamu iikola naa misamu iimwi, tulacita oobo munzila iikonzya kupa kuti kutabi ntenda. Alimwi tulaziyobola zintu zili boobu abusena mpobatasiki bana. Kunze lyaboobo, ciindi notwayasya mulilo, notwasibika meenda naa notubelesya zintu zyamalaiti, tweelede kubikkila maano kapati alimwi tatweelede kuzisiya zilikke. Tatweelede kweenzya moota kuti naa twanywa  musamu uukonzya kutukola, twanywa bukoko akuti naa tufwide ŋonzi. Alimwi tatweelede kujata fooni mumaanza ciindi notweenzya.

10. Ncinzi ncotweelede kucita kaitanacitika ntenda alimwi anoyacitika?

¹⁰ Zimwi ziindi, tatukonzyi kuzilesya ntenda kucitika, mbuli ntenda zilicitikila, zilwazi alimwi amanyongwe. Nokuba boobo, ciindi nozyacitika zintu zili boobu, tulakonzya kusola kulikwabilila kwiinda mukutobela malailile aakuzwa abusena aawo alimwi amalailile aambi oonse aazwa kumfwulumende. (Rom. 13:1, 5-7) Ntenda zimwi zilangilwa, zilakonzya kuzyibwa kakucili ciindi, aboobo inga twacita kabotu kutobela malailile aali woonse aazwa kumfwulumende kutegwa tulibambilile limwi. Mucikozyanyo, inga cagwasya kuyobola meenda, zyakulya zitafwambaani kunyonyooka alimwi akabbokesi kamisamu azimwi ziyandika.

11. Ikuti naa kwabbuka bulwazi buyambukila, ncinzi ncotweelede kucita?

¹¹ Ncinzi ncotweelede kucita kuti kwabbuka bulwazi buyambukila mucilawo motukkala? Tweelede kutobela malailile ngotupegwa amfwulumende mbuli aajatikizya kusamba kumaanza, kutantamukana, kusama mamasikki alimwi akulizandula. Kwiinda mukucita boobu, tutondezya kuti tulalumba kapati akaambo kacipego ca Leza cabuumi.

12. Ino lugwalo lwa Tusimpi 14:15 inga lwatugwasya buti kusala makani ngotweelede kusyoma ciindi nokwacitika ntenda?

¹² Ciindi nokwacitika ntenda, zimwi ziindi tulakonzya kumvwa makani aatali aamasimpe kuzwa kubalongwe, kuli basimukoboma naa anyuuzi. Pele muciindi cakwaasyoma “makani oonse” ngotumvwa, tweelede kubikkila maano kumakani aamasimpe aazwa kumfwulumende alimwi akuli bamadokota. (Amubale Tusimpi 14:15.) Ba Kabunga Keendelezya alimwi amaofesi aamitabi balasolekesya ikujana makani aamasimpe kabatanapa malailile kujatikizya miswaangano yambungano alimwi amulimo wakukambauka. (Heb. 13:17) Kwiinda mukwaatobela malailile ngobatupa, tulalikwabilila tobeni alimwi abamwi. Kuyungizya waawo, tulakonzya kupa kuti bantu bamucilawo kababalemeka Bakamboni ba Jehova.—1Pet. 2:12.

13. Ino inga twatondezya buti kuti tulalumba akaambo kacipego ca Leza cabuumi caboola kumakani aabulowa?

¹³ Bantu banji balizyi kuti Bakamboni ba Jehova basyoma kuti bulowa bulisetekene. Aboobo tulautobela mulawo wa Jehova uujatikizya bulowa kwiinda mukukaka kubikkwa bulowa nociba ciindi notwaciswa kapati. (Mil. 15:28, 29) Nokuba boobo, eeci tacaambi kuti tulakuyanda kufwa. Tulalumba akaambo kacipego ncaakatupa Leza cabuumi. Nkakaambo kaako tulasolekesya kuyandaula basilisi bacibwene ibakonzya kuzumina kutusilika kakunyina kutubikka bulowa.

14. Mbuti mbotukonzya kucesya ntenda zikonzya kupa kuti tuyandike kwaandulwa?

¹⁴ Ikuti twasolekesya kububikkila maano buumi bwesu kwiinda mukucita zintu nzyotwabandika mucibalo eeci, ambweni inga tiitwaciswa bulwazi bunga bwayandika kuti twaandulwe buya naa busilisi bukatazya. Ikuti katutaciswi-ciswi, tulakonzya kufwambaana kupona ciindi notwaandulwa. Alimwi tulakonzya kucesya ntenda zikonzya kupa kuti tuyandike kwaandulwa cakufwambaana, kwiinda mukuzibamba kabotu zintu zikonzya kuleta ntenda aŋanda naa kumulimo alimwi akutobela milawo yamumugwagwa.

15. (a) Nkaambo nzi ncociyandika kapati kweenda akkaadi yabulowa yakalembwa caino-ino? (Amubone acifwanikiso.) (b) Kweelana akavidiyo, ncinzi cikonzya kutugwasya kusala kabotu mubusilisi bujatikizya bulowa?

 ¹⁵ Mbwaanga tulalumba kapati akaambo kacipego cabuumi, tulailemba kkaadi yabulowa alimwi akweenda anjiyo ciindi coonse. b Kwiinda mukubelesya kkaadi eeyi, tulalemba kusala kwesu kujatikizya makani aakubikkwa bulowa alimwi abusilisi bumwi. Sena kkaadi yanu yabulowa yakalembwa caino-ino? Ikuti naa iyandika kubambululwa naa ambweni kutalika buya kulembwa, amucite oobo cakufwambaana, mutasumpyi pe. Kuzilemba kabotu zintu nzyotwakasala kulakonzya kupa kuti tusilikwe cakufwambaana. Alimwi kulakonzya kugwasya bamadokota ikutatupa busilisi naa musamu uukonzya kutubikka muntenda. c

16. Ncinzi ncotweelede kucita kuti katutazyi kabotu mboilembwa kkaadi yabulowa?

¹⁶ Tacikwe makani naa tulibana naa tujisi buumi buli kabotu, toonse buyo tulakonzya kucitikilwa ntenda alimwi akuciswa. (Muk. 9:11) Aboobo, inga caba cabusongo  kwiilembela limwi kkaadi yabulowa. Ikuti naa tamuzyi kabotu mbomweelede kwiilemba kkaadi eeyi, amulombe lugwasyo kubaalu bamumbungano yanu, nkaambo kanji-kanji inga balizyi mboyeelede kulembwa. Nokuba boobo, tabakamusalili busilisi mbomweelede kuzumina naa kukaka. Ooyu mukuli wanu. (Gal. 6:4, 5) Pele balakonzya kumugwasya kuzimvwisya nzila zyabusilisi nzyomukonzya kusala, mpoonya akumugwasya kuzilemba.

17. Ino inga twatondezya buti kuti tuli bantu banyoneka mumakani aajatikizya buumi?

¹⁷ Bunji bwazintu nzyotusala mumakani aajatikizya buumi alimwi abusilisi, ziyeeme amanjezeezya eesu aayiisyidwe Bbaibbele. (Mil. 24:16; 1Tim. 3:9) Ciindi notupanga zyakusala alimwi akwaambila bamwi kujatikizya nzyotwasala, tweelede kuyeeya ncolwaamba lugwalo lwa Bafilipi 4:5 kuti: “Bantu boonse abazyibe kuti mulanyoneka.” Kuti katuli bantu banyoneka, tatunoolibiliki kapati kujatikizya buumi bwesu alimwi tatunoosinikizyi bamwi kutobela mizeezo yesu. Tulabayanda kapati bakwesu abacizyi alimwi tulabalemeka nokuba kuti zyakusala zyabo ziliindene azyesu.—Rom. 14:10-12.

18. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulalumba akaambo kacipego cabuumi?

¹⁸ Tulatondezya kuti tulamulumba Jehova, Sikutupa buumi, kwiinda mukubukwabilila buumi bwesu alimwi akumubelekela kusikila mpotugolela. (Ciy. 4:11) Calino, tweelede kuzumanana buyo kuliyumya kukuciswa alimwi akuntenda. Pele oobu tabuli mbobuumi mbwaakali kuyanda kuti katupona Mulengi wesu. Ino-ino, uyootupa buumi butamani imunoonyina kucisa naa lufwu. (Ciy. 21:4) Eelo kaka cilakkomanisya kuba abuumi lino akumubelekela Taateesu wakujulu siluyando, Jehova!