1. Buumi bwesu buyandikana biyeni kuli Jehova? Amba chikozyano.

 ATUTEEDI mweenzinyokwe wakupa ng’anda. Pesi ng’anda eeyo yaba yachiindi, ilalwaanze, ilazuza alubo yakatubuluka. Nikuba oobo, kuti yawuzigwa, idula loko. Nisimpe kuti ng’anda eeyo ulayibona kayiyandikana loko alubo ulabeleka changuzu kuti uyibambe kabotu. Munzila iikozyenie, Jehova wakatupa chipo eechi chabuumi chitakonzyi kuulwa aamali. Jehova wakatondeezya mbatuyanda kwiinda mukutupa Mwanaakwe kuti atununune.—Joh. 3:16.

2. Kweendelana alugwalo lwa 2 Bakkorinte 7:1, Jehova ulangilila kuti tuchite biyeni?

² Jehova Nkasensa kabuumi. (Int. 36:9) Mwaapostoli Pawulu wakazibikka aantanganana eezi, chiindi naakaamba kuti: “[Leza] nguwe uupa kuti katuli bawumi, katweenda alubo katupona.” (Mil. 17:25, 28) Nkinkaako, buumi nchipo chizwa kuli Leza. Leza ulatusanina kuchitila kuti tuzumanane kupona. (Mil. 14:15-17) Pesi Jehova tatukwabilili munzila yachigambyo. Ulangilila kuti tuchite zyoonse nzitukonzya kuti tulilanganie kumubili amubukombi. (Bala 2 Bakkorinte 7:1.) Nkamboonzi nitweelede kukwabilila buumi bwesu alubo kujana twazichita biyeni?

3. Nkaakali kamwi kaambo kapa kuti tweezye kulikwabilila kumalwazi?

³ Kamwi kaambo kapa kuti tweezye kutantamuka malwazi, nkakuti tuyanda kubelekela Jehova amanguzu eesu woonse.  (Mk. 12:30) Tuyanda kupa “mibili [yesu] kayili chipayizyo chuumi, chisalala alubo chitambulika kuli Leza.” Nkinkaako, tatweelede kuchita zintu nzituzi kuti zilakonzya kupa kuti tuchiswe. (Rom. 12:1) Eezi tazyaambi kuti tatukoochiswa pe, pesi tweelede kuchita zyoonse nzitukonzya kuti tukkale katusimide nkaambo tuyanda kutondeezya Taateesu uuli kujulu kuti tuchibona kachiyandikana chipo chabuumi.

4. Niinzi nzyaakali kuyanda Mwaami Davida?

⁴ Mwaami Davida wakatondeezya mbaakali kuchibona kachiyandikana chipo chabuumi, chiindi naakalemba kuti: “Ino kuli mpindu nzi ikuti ndafwa, ikuti ndaselemukila mucilindi? Sena bulongo inga bwakutembaula na? Sena inga bwaambilizya kusyomeka kwako?” (Int. 30:9) Kweelede kuti Davida wakalemba majwi aaya kumamanino abuumi bwakwe. Davida wakali kuyanda kuti azumanane kupona kuchitila kuti atembawule Jehova. Toonse biya nzituyanda eezi.

5. Niinzi nzitukonzya kuchita kazitakwe ndaba pe kuti twachembaala naakuti tulikuchiswa?

⁵ Kuchiswa akuchembaala kulakonzya kupa kuti tutachiti zyiingi mbuli mbutwakali kuchita chiindi. Eezi zilakonzya kupa kuti tunyeme akuti tumane manguzu. Pesi tatweelede kumana manguzu naakuti kulilekelezya. Nkamboonzi? Nkaambo tulakonzya kutembawula Jehova mbuli mbaakachita Mwaami Davida kazitakwe ndaba pe kuti twachembaala naakuti twachiswa loko. Zilawumbulizya kaka kuziba kuti Leza wesu utubona katuyandikana nikuba kuti tatumaninide pe. (Mt. 10:29-31) Nikuba kuti twafwa, uzootubusya. (Job. 14:14, 15) Nkinkaako, tuyanda kuchita zyoonse nzitukonzya kuti tulikwabilile kumalwazi.

6. Jehova ulangilila kuti tuchite biyeni kuzintu nzitusala kulya akunywa?

⁶ Nikuba kuti Bbayibbili teebbuku lyazyabusilisi naakuti lyazyamalayilile azyakulya, pesi lili aamaboneno aaJehova kunkani eezi. Muchikozyano, Jehova utulayilila kuti tutantamuke “zintu zibi” zikonzya kupambanisya mibili yesu. (Muk. 11:10) Kulya zyiindilide akukolwa kulakonzya kupambanisya buumi bwesu alubo takuzumizigwi pe aBbayibbili. (Tus. 23:20) Jehova ulangilila kuti tulijate akuti tulibikkile migaano kuzintu nzitusala kulya akunywa.—1 Kor. 6:12; 9:25.

7. Malayilile aali muli Tusimpi 2:11, nga alatugwasya biyeni kuti tutantamuke zintu zikonzya kupambanisya buumi bwesu?

⁷ Kuyeeya kabotu kulayandikana kuchitila kuti tusale munzila iitondeezya kuti tulachilemeka chipo chabuumi chizwa kuli Leza. (Int. 119:99, 100; bala Tusimpi 2:11.) Muchikozyano, tweelede kubikkila maanu kuzintu nzitusala kulya. Kuti kakuli chimwi chakulya nchituyandisya chipa kuti tuchiswe, tatweelede kuchilya pe. Tulakonzya kutondeezya kuti tuli bantu bayeeya kabotu kwiinda mukujana chiindi chikkwene chakoona, chakunyanyaasya mubili, chakusamba achakukkilina maanda eesu.

8. Bbayibbili lityeni atala ambazibona Leza zintu zikonzya kubikka buumi bwesu mungoozi?

⁸ Mulawu Jehova ngwaakapa chisi chama-Israyeli wakali aamalayilile aakali kukonzya kubagwasya kuti balikwabilile kungoozi zyakali kukonzya kuchitika mumyuunzi akumilimu. (Kul. 21:28, 29; Dt. 22:8) Kuti muntu wajaya mweenzinyina kutali achaali, kuli chisubulo chipati nchaakali kupegwa. (Dt.  19:4, 5) Mulawu wakali kwaamba kuti bantu bakali kuchisa mwana wakachili mwida bakeelede kupegwa chisubulo. (Kul. 21:22, 23) Magwalo azibikka aantanganana kuti Jehova uyanda kuti tuchenjelele zintu zikonzya kubikka buumi bwesu mungoozi.

9. Niinzi nzitweelede kuchenjelela kuti tutabikki buumi bwesu mungoozi? (Langa zifanikisyo.)

⁹ Tutondeezya kuti tuchibona kachiyandikana chipo chabuumi kwiinda mukugwisya zintu zikonzya kubikka buumi bwesu mungoozi mumaanda eesu naakuti kumilimu. Muchikozyano, chiindi nitusowa zintu zibosya naakuti minsamu iijaya, tweelede kuba aachoonzyo chakuti zintu eezyo tazizoochisi bamwi pe. Zintu zili boobu tazyeelede kuba aafwiifwi abana. Tweelede kubikkila maanu chiindi nitubelesya mulilo, nitubweza maanzi aapya anitubelesya zibelesyo zyamagesi. Zintu eezi tazyeelede kusiigwa aantanganana. Tatweelede kweenzya moota nitwazwa kubelesya minsamu yabusilisi iikola, kunywa bukande naakuti katuli aang’onzi. Alubo tatweelede kubelesya fooni kumwi katuli kweenzya moota nkaambo kuchita oobo kulakonzya kutunjizya mungoozi.

10. Niinzi nzitweelede kuchita kuti twamvwa atala apenzi likonzya kuchitika anilyachitika?

¹⁰ Chimwi chiindi tatukonzyi kusinkila zintu zyoonse zikonzya kubikka buumi bwesu mungoozi. Zintu eezi ziswaanizya mapenzi aalichitikila, malwazi ankondo. Nikuba oobo, kuti zintu eezi zyachitika, tulakonzya kuchesya mapenzi kwiinda mukuswiilila malayilile aazwa kumfulumende aali atala achiindi chakuleka kweendeenda, mbutweelede kuchija naakuti zimwi. (Rom. 13:1, 5-7) Chimwi chiindi tulakonzya kuchenjezegwa atala alimwi penzi likonzya kuchitika kakuchili chiindi. Kulayandikana kuti tuswiilile malayilile aazwa kubalupati-pati aali atala ambutukonzya kuchija. Muchikozyano, tulakonzya kubamba maanzi miingi aakunywa, chakulya chitafwambaani kubola aminsamu yabusilisi.

11. Niinzi nzitweelede kuchita kuti kwaba bulwazi butabukila kundawu nkutukkala?

¹¹ Niinzi nzitweelede kuchita kuti kwaba bulwazi butabukila kundawu nkutukkala? Tweelede kutobela malayilile aakulikwabilila aali mbuli aakusamba maboko, kutantamukana, kuzwaata mamasikki, akutaliswaanizya aabamwi kuti twachiswa. Kuti tweezya kuswiilila malayilile aaya, nga tulikutondeezya kuti tuchibona kachiyandikana chipo chabuumi.

12. Malayilile aajanika muli Tusimpi 14:15, atugwasya biyeni kuti tuchenjelele makani aapupululwa kuti kwabuka chiimo chiyumu?

¹² Kuti kwaba zyiimo ziyanda kufwambaaninwa, milumbe iitali yachoonzyo, ilakonzya kufwambaana kuzula kubeenzuma, kuli basimayakilane amumanyuzi. Kwiinda kuti tusyome “makani oonse” ngitumvwa, tweelede kuswiilila malayilile aasyomeka aazyabusilisi aazwa kumfulumende. (Bala Tusimpi 14:15) BamuKabunga Keendelezya abakwesu bali kumawofesi aamutabi nga bayanduulisisya kuti bajane makani aachoonzyo kabatanatupa malayilile ngitweelede kutobelezya kumiswaangano amumulimu wakukambawuka. (Heb. 13:17) Kuti twabelekelaamwi, tatukoobikka buumi bwesu abwabamwi mungoozi. Alubo tulapa kuti mbungano ibe aampuwo mbotu muchilawu mutukkala.—1 Pet. 2:12.

13. Tutondeezya biyeni kuti tuchibona kachiyandikana chipo chabuumi kunkani yaganzi?

¹³ Bakamboni baJehova bazibidwe aakulemeka ganzi nkaambo lilasalala. Tuswiilila mulawu waJehova waganzi kwiinda mukutazumina kubikkwa ganzi nikuba muzyiimo ziyanda kuti tusilikwe chakufwambaana. (Mil. 15:28, 29) Eezi tazyaambi kuti nga tuyanda kufwa. Tuchibona kachiyandikana chipo chabuumi chizwa kuli Leza. Tuleezya kuyanduula madokotela bakonzya kutusilika kabatabelesyi ganzi.

14. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti tuchesye penzi lyakuyanda busilisi?

¹⁴ Kuti twatantamuka zintu zikonzya kupa kuti tuchiswe zyaambwa kumatalikilo, tulakonzya kuchesya myeenya yakujatwa aamalwazi aakatazya kusilika. Kukkala katusimide kulakonzya kutugwasya kuti tufwambaane kupona kuti twajana busilisi nitwachiswa. Tulakonzya kuchesya penzi lyakuyanda busilisi, kwiinda mukugwisya zintu zikonzya kutuchisa mumaanda eesu naakuti kumulimu akutobela milawu yamumugwagwa.

15. (a) Nkamboonzi nitweelede kweenda aakkaadi lyaganzi pya? (Langa chifanikisyo.) (b) Mbuli mbutwakabona muvidiyo, niinzi zikonzya kutugwasya kuti tusale kabotu kunkani yaganzi?

¹⁵ Kuti katuchibona kachiyandikana chipo chabuumi, tweelede kufila kkaadi lyaganzi mpo tweende aalyo chiindi choonse. b Kkaadi  eeli litondeezya nzituyanda kuti zitobelezegwe aabasilisi kunkani yaganzi abumwi busilisi. Kkaadi lyako lyaganzi ndipya na? Kuti kalili lyaba lyachiindi naakuti kutakwaalyo ulakonzya kufila kkaadi pya. Kwaamba nzituyanda kuti zizootobelezegwe kwiinda mukufila kkaadi, kugwasya kuti kutazoobi zimwi zintu zitazootuchelezye kuti tujane busilisi. Alubo kugwasya basilisi kuti batazootupi busilisi bukonzya kutupambanisya akaambo kakuti nga tabazi nzituyanda. c

16. Niinzi nzweelede kuchita kuti kutazi kuti kkaadi lyaganzi lifilwa biyeni?

¹⁶ Kufumbwa kuti tuchili baniini naakuti tulisimide, toonse tulakonzya kuchiswa naakuti kusikilwa ngoozi kufumbwa chiindi. (Muk. 9:11) Nkinkaako, kulayandikana kuti tufile kkaadi lyaganzi. Kuti kutazi pe kuti lifilwa biyeni kkaadi eeli, buzya umwi wabaalu bamumbungano yanu. Ulakugwasya kuti ubone mbukonzya kufila kkaadi eeli, pesi takookusalila nzweelede kulemba. Ooyo mukuli wako. (Gal. 6:4, 5) Nzibakonzya kuchita baalu nkukugwasya kuti uzibe zintu nzuyanda  kusala anzuyanda kulemba kuti zizootobelezegwe kuti wachiswa.

17. Nga tulatondeezya biyeni kuti tuli bantu bamvwisisisya kunkani zyabusilisi?

¹⁷ Moyo wesu wakayiisigwa aaBbayibbili, weelede kutugwasya kuti tusale kabotu kunkani zyabusilisi azyakutantamuka malwazi. (Mil. 24:16; 1 Tim. 3:9) Chiindi nitusala zyakuchita naakuti nitwaambuuzyania aabamwi, tweelede kuyeeya majwi aali mulugwalo lwa Bafilipi 4:5, aamba kuti: “Bantu boonse abazibe kuti mulamvwisisisya.” Kuti katuli bantu bamvwisisisya, tuyooba aamaboneno aali aakati aakati atala abuumi bwesu alubo tatukoosungilizya bamwi kuti batobelezye nzituchita. Tulabayanda alubo tulabalemeka bakwesu abachizi, nikuba kuti chimwi chiindi balakonzya kusala zisiyene anzitusala.—Rom. 14:10-12.

18. Kujana twatondeezya biyeni kuti tulamulumba Leza akaambo kachipo chabuumi?

¹⁸ Tulakonzya kutondeezya mbutumulumba Jehova Kasensa kabuumi kwiinda mukukwabilila buumi bwesu akumubelekela amanguzu eesu woonse. (Chi. 4:11) Kuchiindi eechino, tunoochiswa alubo tunooswaana mapenzi. Pesi oobu teembuubuumi mbwaakali kuyanda Jehova kuti katupona. Lino-lino, uzootupa buumi butamani butakwe machise alufu. (Chi. 21:4) Katuchilindide buumi oobo, atukwabilile buumi bwesu kuchitila kuti tubelekele Taateesu wakujulu Jehova.