1. Vutomi bya hina i bya nkoka ku fikela kwihi eka Yehovha?

 A HI nge munghana wa wena u ku nyike xifaniso xa khale swinene lexi dirohiweke kambe lexi durhaka mali yo tala naswona xi endliweke hi munhu la nga ni vuswikoti. Kun’wana xi hume muhlovo, xi dzhonile naswona xi handzulelekile. Hambileswi xi nga tano, xifaniso lexi xi durha timiliyoni to tala ta tirhandi. A swi kanakanisi leswaku a wu ta xi tlangela ni ku xi hlayisa. Hilaha ku fanaka, Yehovha u hi nyike nyiko ya nkoka ku nga vutomi. Entiyisweni, Yehovha u kombisa ndlela leyi a byi tekaka byi ri bya nkoka hayona vutomi bya hina hi ku nyikela hi N’wana wakwe leswaku a va nkutsulo.—Yoh. 3:16.

2. Hilaha swi kombisiweke hakona eka 2 Vakorinto 7:1, i yini leswi Yehovha a swi languteleke eka hina?

² Yehovha i Xihlovo xa vutomi. (Ps. 36:9) Muapostola Pawulo u wu xiyile ntiyiso lowu hi ku tsala a ku: “Ha xona hi ni vutomi, ha famba hi tlhela hi hanya.” (Mit. 17:25, 28) Hikwalaho hi nga vula leswaku vutomi bya hina i nyiko leyi humaka eka Xikwembu. Hi ku swi rhandza xi hi nyike leswi hi swi lavaka leswaku hi kota ku hanya. (Mit. 14:15-17) Kambe Yehovha a nga hi sirheleli hi singita. Ematshan’weni ya sweswo, u langutele leswaku hi khathalela rihanyo ra hina ni vuxaka bya hina na yena hilaha hi nga kotaka hakona. (Hlaya 2 Vakorinto 7:1.) Hikwalahokayini hi fanele hi sirhelela rihanyo ni vutomi bya hina naswona hi nga swi endla njhani sweswo?

3. Hi xihi xivangelo lexi endlaka hi ringeta ku tshama hi ri ni rihanyo lerinene?

³ Xivangelo lexi endlaka hi ringeta ku tshama hi ri ni rihanyo lerinene hi leswi hi lavaka ku tirhela Yehovha hilaha hi  nga kotaka hakona. (Mar. 12:30) Hi navela ku nyikela hi “mimiri ya [h]ina yi va gandzelo leri hanyaka ro kwetsima leri amukelekaka eka Xikwembu,” kutani hi papalata ku endla swilo leswi hi swi tivaka leswaku swi ta vavisa rihanyo ra hina. (Rhom. 12:1) I ntiyiso leswaku a hi nge swi koti ku tshama hi ri ni rihanyo lerinene. Kambe hi endla leswi hi nga swi kotaka hikuva hi lava ku komba Tata wa hina la nge matilweni leswaku ha yi khensa nyiko ya vutomi.

4. Hosi Davhida a a lava ku endla yini?

⁴ Hosi Davhida u hlamusele xivangelo lexi endleke a khensa Xikwembu hikwalaho ka nyiko ya vutomi hi ku tsala a ku: “Xana u kona loyi a vuyeriwaka loko ndzi fa, loko ndzi nghena esirheni? Xana ritshuri ri nga ku dzunisa? Xana ri nga byela van’wana leswaku wa tshembeka?” (Ps. 30:9) Swi nga endleka Davhida a tsale marito lawa loko a ri ekusuhi ni ku fa. Kambe a a tiyimisele ku ya emahlweni a hanya ni ku va ni rihanyo lerinene leswaku a ta kota ku dzunisa Yehovha. A swi kanakanisi leswaku hinkwerhu hi tiyimisele ku endla tano.

5. Hi nga endla yini swi nga ri na mhaka leswaku hi kule kumbe hi vabya ku fikela kwihi?

⁵ Mavabyi ni ku dyuhala swi nga hi sivela ku endla swilo swo tala leswi a hi kota ku swi endla. Hikwalaho ka sweswo, hi nga kwata ni ku va ni gome. Kambe a hi fanelanga hi hela matimba ivi hi nga ha khathali hi rihanyo ra hina. Hikwalahokayini? Hikuva swi nga ri na mhaka leswaku hi kule kumbe hi vabya ku fikela kwihi, hi nga swi kota ku dzunisa Yehovha ku fana na Hosi Davhida. Swa hi chavelela ku tiva leswaku hi va nkoka eka Xikwembu xa hina hambiloko hi vabya kumbe hi dyuharile! (Mat. 10:29-31) Hambiloko ho fa, xi ta navela ku hi pfuxa. (Yobo 14:14, 15) Loko ha ha hanya, hi lava ku endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi sirhelela rihanyo ni vutomi bya hina.

6. I yini leswi Yehovha a swi languteleke eka hina loko swi ta eka ndlela leyi hi dyaka ni ku nwa hayona?

⁶ Hambileswi Bibele ku nga riki buku ya swa rihanyo kumbe ya madyelo kambe yi kombisa ndlela leyi Yehovha a titwaka hayona etimhakeni leti. Hi xikombiso, u hi khutaza ku “papalata ni swilo leswi nga onhaka” mimiri ya hina. (Ekl. 11:10) Bibele yi yirisa ku dakwa ni makolo ku nga swilo leswi nga vekaka vutomi bya hina ekhombyeni. (Swiv. 23:20) Yehovha u langutele leswaku hi tikhoma loko hi hlawula leswaku hi ta dya ni ku nwa yini naswona swa mpimo wo tanihi kwihi.—1 Kor. 6:12; 9:25.

7. Xitsundzuxo lexi nga eka Swivuriso 2:11 xi hi pfuna njhani leswaku hi endla swiboho leswinene loko swi ta eka rihanyo ra hina?

⁷ Hi nga endla swiboho leswi kombisaka leswaku ha yi tlangela nyiko leyi Xikwembu xi hi nyikeke yona ya vutomi hi ku va lava twisisaka. (Ps. 119:99, 100; hlaya Swivuriso 2:11.) Hi xikombiso, hi endla swiboho leswinene loko swi ta eka leswi hi swi dyaka. Loko hi rhandza swakudya swo karhi kambe hi swi tiva leswaku swa hi vabyisa, ha swi papalata swakudya sweswo. Hi tlhela hi kombisa leswaku hi na ku twisisa hi ku va hi etlela nkarhi lowu ringaneke, hi endla vutiolori nkarhi ni nkarhi, hi tshama hi basile emirini ni le makaya ya hina.

8. Bibele yi yi kombisa njhani ndlela leyi Xikwembu xi tekaka vuhlayiseki bya hina hayona?

⁸ Nawu lowu Yehovha a a wu nyike tiko ra Israyele a wu katsa swiletelo leswi a swi  pfuna ku sivela tinghozi letikulu ekaya ni le ntirhweni. (Eks. 21:28, 29; Det. 22:8) Loko munhu a dlaya munhu hi xihoxo a ku va ni switandzhaku. (Det. 19:4, 5) Nawu a wu vula leswaku lava vavisaka n’wana la nga si tswariwaka hi xihoxo a va fanele va xupuriwa. (Eks. 21:22, 23) Matsalwa ma swi veka erivaleni leswaku Yehovha u lava hi khathala hi vuhlayiseki.   

9. I yini leswi hi nga swi endlaka leswaku hi papalata tinghozi? (Nakambe vona swifaniso.)

⁹ Hi kombisa leswaku ha yi tlangela nyiko ya Xikwembu ya vutomi hi ku khathala hi vuhlayiseki loko hi ri ekaya ni le ntirhweni. Hi xikombiso, hi lahla swilo leswi nga hi tsemaka, tikhemikhali leti nga ni khombo kumbe mirhi hi ndlela leyi hlayisekeke ni ku swi veka laha vana va nga taka va nga swi koti ku swi fikelela. Hi ni vuxiyaxiya loko hi tshivela ndzilo, hi virisa mati ni loko hi tirhisa michini ya gezi naswona a hi swi sukeli swilo leswi ku nga ri na munhu loyi a swi languteke. A hi nge chayeli movha loko hi nwe mirhi, byala kumbe hi karhele naswona a hi nge lavi ku kavanyetiwa hi ku tirhisa foni loko hi ri karhi hi chayela.   

10. Hi nga endla yini loko ku ri ni mhangu ni loko yi nga si endleka?

¹⁰ Mikarhi yin’wana a hi swi koti ku sivela swiyimo leswi nga ni khombo. Leswi hi swi vona loko ku ri ni timhangu ta ntumbuluko, mintungu ni mikitsikitsi ya madzolonga. Hambiswiritano, loko swilo leswi swi humelela, hi nga papalata khombo ni ku pona hi ku yingisa milawu ya ku nga fambafambi hi mikarhi yo karhi, swileriso swa ku baleka ni swipimelo swa vuhlayiseki loko ku ri ni xiyimo xa xihatla. (Rhom. 13:1, 5-7) Timhangu tin’wana hi nga ti lunghekela, kutani hi endla kahle ku yingisa swiletelo leswi mfumo wu hi nyikaka swona leswaku hi kota ku lunghekela mhangu. Hi xikombiso, hi nga ha vona swi vuyerisa ku hlayisa mati, swakudya leswi nga boliki hi ku hatlisa ni nkwama wa mirhi ya ndzindzakhombo.

11. Hi fanele hi tiyimisela ku endla yini loko hi langutane ni vuvabyi lebyi tlulelaka?

¹¹ Hi fanele hi endla yini loko ku va ni vuvabyi lebyi tlulelaka endhawini leyi hi tshamaka eka yona? Hi fanele hi yingisa swipimelo swa vuhlayiseki swo fana ni ku hlamba mavoko, ku nga tshinelelani ni van’wana, ku ambala ti-mask ni ku nga tihlanganisi ni van’wana. Loko hi yingisa etimhakeni leti, hi kombisa ndlela leyi hi khensaka Xikwembu swinene hikwalaho ka nyiko ya vutomi.

12. Nawu lowu nga eka Swivuriso 14:15 wu hi pfuna njhani leswaku hi va ni vuxiyaxiya loko swi ta eka rungula leri hangalakaka hi nkarhi wa mhangu?

¹² Hi nkarhi wa timhangu, hi nga ha twa rungula leri hoxeke eka vanghana, vaakelani ni le ka mahungu. Ematshan’weni yo tshemba “rito rin’wana ni rin’wana” leri hi ri twaka, hi endla kahle loko hi yingisa rungula leri tshembekaka ngopfu leri humaka eka mfumo ni le ka swa vutshunguri. (Hlaya Swivuriso 14:15.) Huvo leyi Fumaka ni marhavi va endla matshalatshala leswaku va kuma rungula leri nga ntiyiso va nga si nyikela nkongomiso mayelana ni tinhlengeletano ta vandlha ni ntirho wo chumayela. (Hev. 13:17) Loko hi landzela nkongomiso ha sirheleleka hina ni van’wana. Hi nga ha tlhela hi endla leswaku vandlha ri va ni ndhuma leyinene endhawini ya ka hina.—1 Pet. 2:12.

13. Hi swi kombisa njhani leswaku ha yi tlangela nyiko leyi Xikwembu xi hi nyikeke ya vutomi loko swi ta emhakeni ya ngati?

¹³ Vanhu vo tala va swi tiva leswaku Timbhoni ta Yehovha ti tshemba leswaku ngati ya kwetsima. Hi yingisa nawu wa Yehovha loko swi ta eka ngati hi ku ala ku cheriwa ngati, hambiloko xiyimo xi tikile. (Mit. 15:28, 29) Hambiswiritano, sweswo a swi vuli swona leswaku hi lava ku fa. Ku hambana ni sweswo, ha yi tlangela nyiko ya vutomi leyi Xikwembu xi hi nyikeke yona. Hi lava mpfuno wa madokodela lama nga ni vuswikoti lama tiyimiseleke ku hi tshungula hi ndlela ya xiyimo xa le henhla ma nga tirhisi ngati.

14. Hi nga swi papalata njhani ku tiveka ekhombyeni ro va hi lava vutshunguri lebyikulu?

¹⁴ Hi nga papalata ku tiveka ekhombyeni ro va hi lava vutshunguri lebyikulu hi ku yingisa swiringanyeto leswi se hi buleke ha swona eku sunguleni ka nhlokomhaka leyi. Loko hi ri ni rihanyo lerinene, hi ta swi kota ku tiyisela loko hi fanele hi endliwa vuhandzuri ni ku hatla hi hlakarhela. Hi nga tlhela hi papalata ku tiveka ekhombyeni ro va hi lava ku endliwa vuhandzuri hi xihatla hi ku susa swilo leswi nga hi vangelaka mhangu emakaya ni le mitirhweni ni ku yingisa milawu ya le magondzweni.

15. (a) Hikwalahokayini hi fanele hi tshama hi ri ni khadi ra durable power of attorney (DPA) leri nga enkarhini? (Nakambe vona xifaniso.) (b) Hilaha swi kombisiweke hakona eka vhidiyo, hi nga swi endla njhani swiboho leswinene mayelana ni ku tirhisa ngati?

 ¹⁵ Leswi hi tlangelaka nyiko ya vutomi, hi tata khadi ra durable power of attorney (DPA) naswona hi tshama hi ri na rona kun’wana ni kun’wana. b Khadi leri ra hi vulavulela loko swi ta eka ku cheriwa ngati ni vutshunguri byin’wana. Xana khadi ra wena ra DPA ri le nkarhini? Loko swi lava leswaku u ri tata kumbe u ri cinca, u nga yimayimi. Loko hi swi tsale ehansi swiboho swa hina, swi ta hi pfuna leswaku hi hatla hi kuma vutshunguri. Hi ta tlhela hi pfuna madokodela leswaku ma nga hi nyiki mirhi leyi nga hi vavisaka. c

16. Hi nga endla yini loko hi nga swi tivi leswaku ri tatiwa njhani khadi ra DPA?

¹⁶ Swi nga ri na mhaka leswaku ha ha ri vantshwa kumbe ha ha ri ni rihanyo lerinene, hinkwerhu hi nga weriwa hi nghozi kumbe hi vabya. (Ekl. 9:11) Hikwalaho, ku ta va ku ri vutlhari ku tata khadi ra DPA. Loko u nga tiyiseki leswaku ri tatiwa njhani, kombela vakulu va le vandlheni ra ka n’wina va ku pfuna. Va  tikarhatela ku tiva ndlela leyi ri tatiwaka hayona kambe a va nge ku endleli xiboho loko swi ta eka vutshunguri. Byebyo i vutihlamuleri bya wena. (Gal. 6:4, 5) Hambiswiritano, va nga ku pfuna u twisisa leswi u faneleke u swi hlawula ni ku tsala xiboho xa wena ehansi.

17. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha anakanyela loko swi ta etimhakeni ta rihanyo?

¹⁷ Swiboho swo tala leswi hi swi endlaka eka rihanyo ra hina ni swa vutshunguri swi titshege hi ripfalo ra hina leri leteriweke hi Bibele. (Mit. 24:16; 1 Tim. 3:9) Loko hi ri karhi hi endla swiboho ni ku bula ni van’wana, hi endla kahle ku tirhisa leswi vuriweke eka Vafilipiya 4:5 leyi nge: “Ku anakanyela ka n’wina a ku tiviwe hi vanhu hinkwavo.” Loko hi anakanyela, a hi vileli ngopfu hi rihanyo ra hina kumbe hi sindzisa van’wana leswaku va va ni vonelo ro fana ni ra hina. Ha va rhandza ni ku va xixima vamakwerhu hambiloko va endla swiboho leswi hambaneke ni swa hina.—Rhom. 14:10-12.

18. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha yi tlangela nyiko ya vutomi?

¹⁸ Hi kombisa leswaku ha n’wi khensa Yehovha Xihlovo xa vutomi, hi ku sirhelela vutomi bya hina ni ku n’wi endlela leswi hi nga swi kotaka. (Nhlav. 4:11) Enkarhini wa sweswi, hi fanele hi tiyisela mavabyi ni makhombo. Kambe leyi a hi yona ndlela leyi Muvumbi a a lava hi hanya hayona. Ku nga ri khale, u ta hi nyika vutomi lebyi nga heriki laha mavabyi ni rifu swi nga ta hela. (Nhlav. 21:4) Enkarhini wa sweswi, a hi tiphineni hi ku hanya ni ku tirhela Yehovha Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu!