1. ¿Jayebto skʼoplal ta yoʼtan te Jehová te jkuxlejaltik?

 NOPA AWAʼIY te ay jtul awamigo te ya skʼebanbat jun cuadro te kʼax nameyix pero te bayal stojol. Manchukme bayalix yabakul, jatemix sok lokʼemix jtebuk sbonil, bayal millón stojol. ¿Mabal jichuk te ya akʼuxultay sok ya akanantay? Jaʼnix jich, te Jehová yakʼojbotik jun mukʼul majtanil: jaʼ te jkuxlejaltik. Ta melel, ta sit te Jehová kʼax mukʼ skʼoplal te jkuxlejaltik te la yak ta jtojoltik te snichʼane (Juan 3:16).

2. Jich bitʼil ya yal 2 Corintios 7:1, ¿bin ya skʼan te Jehová te yakuk jpastike?

² Te Jehová jaʼ «te sloqʼuib-haʼ yuʼun cuxlejal» (Sal. 36:9). Jaʼ ay ta yoʼtan-a te Pablo kʼalal jich la yal: «Jaʼ ta swenta te kuxulotik, ya xbeenotik sok te ayotik ta kʼinale» (Hech. 17:25, 28). Jaʼ yuʼun ya xjuʼ ya kaltik te jaʼ majtanil yuʼun Dios te jkuxlejaltik. Ya yakʼbotik sok skʼuxul yoʼtan te bin ya xtuun kuʼuntik yuʼun ya xkuxinotik (Hech. 14:15-17). Pero, te Jehová maba ya spas jun milagro yuʼun ma xlajotik. Jaʼ ya skʼan te ya jpastik tulan ta skanantayel te jkuxlejaltik sok te schʼuunel koʼtantik (kʼopona 2 Corintios 7:1). ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jkanantaytik te jkuxlejaltik, sok bin-utʼil ya jpastik?

3. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jkanantaytik te jkuxlejaltik?

³ Te bin swentail te ya jkʼan ya jkanantaytik te jkuxlejaltik,  jaʼ te ya jkʼan ya jtuuntestik ta stojol te Jehová (Mar. 12:30). Te bitʼil ya jkʼan ya kakʼtik te jbakʼetaltik «jich bin-utʼil kuxul chikʼbil majtanil te chʼultesbil sok te lek yoʼtan yuʼun te Diose», ya jpʼajtik spisil te bin ya xjuʼ ya yutsʼin te jkuxlejaltik (Rom. 12:1). Manchukme ya jkanantay jbatik yananix stsakotik chamel-a. Pero ya jpastik te ban kʼalal ya xjuʼ kuʼuntik yuʼun ya jkanantay jbatik, melel ya jkʼan ya kakʼbeytik yil te jTatik te ay ta chʼulchan te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te jkuxlejaltik.

4. ¿Bin ya skʼan-a te ajwalil David?

⁴ Te ajwalil David kʼax mukʼ skʼoplal ta yoʼtan te kuxlejalil te akʼbot yuʼun te Diose. Jaʼ yuʼun jich la stsʼibay: «¿Bin ay ta tahel teme lajone, teme ya xcohon bahel ta muquenale? ¿Ya bal yalbat yutsil acʼoblal te tsʼuʼlum? ¿Ya bal yalbe scʼoblal te stalel jun awoʼtan ta jtojolcotic?» (Sal. 30:9). Jich la stsʼibay te kʼalal nopolniwan ya xlajix-ae. Manchukme jich-abi, ya skʼan ya xkuxinxan yuʼun ya yalbeyxan yutsil skʼoplal te Jehová. Jichnix ya kaʼiy jbatik-euk te joʼotike.

5. Manchukme ayix kaʼbilaltik o ayotik ta chamel, ¿bin ya skʼan ya jpastik?

⁵ Teme ayix kaʼbilaltik o ayotik ta chamel, yaniwan jmel koʼtantik yuʼun te ma xjuʼix kuʼuntik spasel te bin la jpastik ta nail tale. Pero ma jaʼuk ya skʼan ya yal te ma skʼan ya jpastikix tulan ta skanantayel te jkuxlejaltik. ¿Bin yuʼun? Melel manchukme ayix kaʼbilaltik o ayotik ta chamel, yato xjuʼ ya kalbeytik yutsil skʼoplal te Jehová jich bitʼil la spas te ajwalil David. ¡Bayal ya yakʼ stseʼelil koʼtantik snaʼel te ya skʼanotik te Dios kuʼuntik sok te ay jkʼoplaltik ta yoʼtan manchukme jmulawilotik! (Mat. 10:29-31). Jaʼ yuʼun yaloj te ya schaʼkuxajtesotik teme lajotike (Job 14:14, 15). Jich yuʼun jpastik tulan ta skanantayel te jkuxlejaltik te bitʼil kuxulotiktoe.

6. ¿Bin ya skʼan te Jehová te yakuk jpastik te kʼalal ya xweʼ uchʼotik?

⁶ Te Biblia ma jaʼuk jun libro yuʼun poxiletik o yuʼun weʼelil, pero ya yakʼ jnaʼtik bin yilel ya yil te Jehová. Jun ejemplo, jaʼ te jich ya yalbotik: «Loqʼuesa ta atojol te bin chopole» (Ecl. 11:10). Cheʼoxeb te bintik ya yutsʼin te jkuxlejaltik sok te ma lek ya yil te Diose, jaʼ te ma pʼisbiluk te jayeb ya xweʼotik soknix te yakubel (Prov. 23:20). Jaʼ yuʼun, te kʼalal ya xweʼ uchʼotik, te Jehová ya skʼan te yakuk jnaʼtik skomel jbatik (1 Cor. 6:12; 9:25).

7. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Proverbios 2:11 ta skanantayel te jkuxlejaltik?

⁷ Teme ya jkʼan ya kakʼtik ta ilel te ya kaltik wokol yuʼun te jkuxlejaltik te yakʼojbotik te Diose, ya skʼan ya jtsajtay jbatik (Sal. 119:99, 100; kʼopona Proverbios 2:11). Jich bitʼil te kʼalal ya jtsatik te bin ya jweʼtik, ya skʼan ya jnoptik ta lek. Teme ay bin ya jmulantik sweʼel pero jnaʼojtik te ya yutsʼinotik, jaʼ lek te ma jweʼtike. Jaʼnix jich ya skʼan ya xwayotik ta lek, ya jpastik ejercicio, ya x-atinotik sok te lek kusbiluk te jnatik.

8. Jich bitʼil ya yal te Biblia, ¿jayebto skʼoplal ta yoʼtan te Jehová te ya jkanantay jbatike?

⁸ Te Jehová la yakʼbey leyetik te israeletik yuʼun ma sta swokolik ta snaik sok ta yaʼtelik (Éx. 21:28, 29; Deut. 22:8). Teme jtul ants winik ay machʼa ya smil, ya sta swokol manchukme ma  yolojuk-a (Deut. 19:4, 5). Te Ley ya yal te ya yichʼ castigo te machʼa ya smil jtul alal te maba ayinem, manchukme ma spasemaluk yoʼtan la spas (Éx. 21:22, 23). Te Biblia jamal ya yal te Jehová ya skʼan te ya jtsajtay jbatik yuʼun ma jta jwokoltik.

9. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ma jta jwokoltik-a? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik).

⁹ Ya kakʼtik ta ilel te ya kalbeytik wokol te Dios yuʼun te jkuxlejaltik teme ya jkanantay jbatik yuʼun ma jta jwokoltik ta jnatik sok ta kaʼteltik. Jich bitʼil teme ay kuʼuntik te bintik juxbil ye, poxiletik o veneno, ya jkʼejtik ta lek yuʼun ma staik-a te alaletik, sok teme ya jchʼojtik bael ma bayuknax ya skʼan ya kakʼtik. Jaʼnix jich ya skʼan ya jkanantay jbatik ta swenta te kʼajkʼ, te bintik ya x-aʼtej ta luz sok te kʼajkʼal jaʼ sok ya skʼan te ma bayuknax banti ya kijkitaytik. Jaʼnix jich maba ya jtijtik carro teme yakotik ta stuuntesel poxiletik te bayal yip, teme la kuchʼtik jtebuk trago, te maba wayemotik ta lek, sok maba ya kilulantik te jcelulartik.

10. ¿Bin ya skʼan ya jpastik ta nail o ta yorail te kʼalal ya xkʼax jun wokolil?

¹⁰ Ma xjuʼ te spisil-ora ya jkomtik te bintik ya yakʼ jwokoltik, jich bitʼil te ya xkʼax te bintik ya xjinawan jilel, te chamel te ya xpujk ta bayuk sok te bin ya spasik te chopol ants winiketik. Pero, te kʼalal ay jich ya xkʼot ta pasel, ya xjuʼ ay bin ya jpastik yuʼun ma xlajotik, jaʼ te ya jchʼuunbeytik smantal te j-aʼtel patanetik jich bitʼil te ya yalik te ya xjilotik ta jnatik o te ya xlokʼotik bael ta jnatik (Rom. 13:1, 5-7). Pero ay wokoliletik te ya xjuʼ ya yakʼ jchajpan jbatik ta naile, jaʼ yuʼun lek te ya jchʼuuntik te bin ya yalik te j-aʼtel patanetik. Jich bitʼil te ya skʼan ya jkʼejtik jaʼ o weʼeliletik te ma orauk ya stsʼilaj sok chaʼoxchajp poxiletik (botiquín de primeros auxilios).

11. ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ya xjajch jun chamel te bayuk ya xpujk?

¹¹ Jaxan teme ya xjajch tulan chamel te banti nainemotik, ¿bin ya skʼan ya jpastik? Jaʼ te ya jchʼuuntik te bin ya yalik te j-aʼtel patanetik, jich bitʼil te ya jpok jkʼabtik, te ma jlakʼtik te yantik, ya jtuuntestik cubreboca sok ya jmak jbatik ta na teme ya stsakotik te chamel. Teme ya jchʼuuntik spasel-abi, ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te kuxlejalil te yakʼojbotik te Jehová.

12. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Proverbios 14:15 ta swenta te bin ya kichʼtik albeyel kʼalal ay bin oranax ya xkʼot ta pasel ta jtojoltik?

¹² Kʼalal ya xkʼot ta pasel jun wokolil, ayniwan bintik ya kichʼtik albeyel te ma smeleliluk, jaʼniwan ya yalbotik te kamigotaktik, te ants winiketik o ya kaʼiytik ta radio o ta televisión. Mame jchʼuuntik spisil te bin ya kichʼtik albeyel, jaʼ lek te jaʼ ya jchʼuuntik te bin ya yal te ajwaliletik sok te j-aʼteletik ta swenta poxil (kʼopona Proverbios 14:15). Jaʼnix jich ya skʼan ya jchʼuuntik te bin ya yalbotik te Cuerpo Gobernante sok te beteletik ta swenta te tsoblejetik sok te scholel skʼop Dios, melel ya stuuntesik lekil información yuʼun ya staik ta nopel te bin ya yichʼ pasele (Heb. 13:17). Kʼalal jich ya jpastik, ya jkanantaytik te jkuxlejaltik, te skuxlejal te yantik, sok jich lek ya xkʼopojik ta stojol te testigoetik yuʼun Jehová (1 Ped. 2:12).

13. Ta swenta te stuuntesel chʼichʼ, ¿bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ya kiltik te jkuxlejaltik?

¹³ Te testigootik yuʼun Jehová naʼbil jbatik yuʼun te mukʼ skʼoplal ya kiltik te chʼichʼe. Ya jchʼuuntik te mantalil yakʼoj te Jehová te ma skʼan ya kichʼtik te chʼichʼ manchukme oranax ay bin ya xkʼot ta jtojoltik (Hech. 15:28, 29). Ma jaʼuk ya skʼan ya yal-abi te ya jkʼantik te ya xlajotike. ¡Mukʼ skʼoplal ya kiltik te jkuxlejaltik! Melel jaʼ jun mukʼul majtanil te yakʼojbotik te Diose. Jaʼ yuʼun ya jletik doctoretik te pʼijubenik ta lek te ya snaʼik poxtaywanej sok te maba ya stuuntesik chʼichʼ.

14. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ma puersa ya kichʼtik ikʼel bael ta doctor?

¹⁴ Maniwan puersa ya xbootik ta doctor teme ya jchʼuuntik te bintik la kalbeytikix skʼoplal ta artículo ini. ¿Jaxan teme ya kichʼtik jun operación? Teme stalelnanix jkanantayoj jbatik-a, oranax ya xlekubotik. Teme ya jpastik tulan ta skanantayel jbatik ta jnatik, ta kaʼteltik sok teme stojilnax ya jtijtik te jcarrotik, jich maba ya jta jwokoltik te ya skʼan ya kichʼtik ikʼel bael ta doctor yuʼune.

15. 1) ¿Bin yuʼun mukʼ skʼoplal te spisiluk-ora kichʼojtik te DPA sok te achʼubtesbiluke? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik). 2) Jich bitʼil chiknaj ta video, ¿bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jtatik ta nopel ta lek te bin ya jpastik ta swenta te chʼichʼe?

 ¹⁵ Yanxan te bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te mukʼ skʼoplal ta koʼtantik te jkuxlejaltik, jaʼ te ya jnojestik te jun te banti ya kaltik te maba ya kichʼtik chʼichʼ sok te spisiluk-ora ya kichʼtik bael te banti ya xbootike. b Ta jun ini ya yichʼ tsʼibayel te bin la jtatik ta nopel ta swenta te yichʼel chʼichʼ sok yantik poxiletik. ¿Awachʼubtesojbal te jun-abi? Teme mato anojesoje o teme ya skʼan ya awachʼubtese, pasa ta oranax. Teme ya jtsʼibaytik ta lek te bin la jtatik ta nopel, maba wokoluk ya xkʼot ta oʼtanil sok maba ya jchʼaytik tiempo ta scholbeyel te doctor, jich oranax ya kichʼtik poxtayel. Jaʼnix jich ya skoltayotik yuʼun maba ya kichʼtik akʼbeyel poxiletik te ya xjuʼ ya yutsʼinotik. c

16. ¿Bin ya xjuʼ ya apas teme maba ya anaʼ snojesel te jun ta swenta te chʼichʼe?

¹⁶ Manchukme jchʼielotikto o maʼyukotik ta chamel, jpisiltik ya xjuʼ ya jtatik  wokol o ya stsakotik chamel (Ecl. 9:11). Jaʼ yuʼun ya skʼan te nojesbiluk kuʼuntik te jun ta swenta te chʼichʼe. ¿Jaxan teme maba ya anaʼ snojesele? Ma xa amel awoʼtan. Te ancianoetik ta congregación ya snaʼik bin-utʼil ta pasel sok ya xjuʼ ya skoltayatik. Pero maba ya yalbatik te bin ya skʼan ya apase, jaʼatnixme ya ata ta nopel (Gál. 6:4, 5). Te bin ya spasike jaʼ te ya skoltayatik yuʼun ya xkʼot ta awoʼtan te bintik ya xjuʼ ya apase sok te bin ya atsʼibay ta june.

17. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te maba ya jsujtik te yantike?

¹⁷ Kʼalal ya jtatik ta nopel te bin poxiletik ya kichʼtik, jaʼ ya kichʼtik ta wenta te bin ya yalbotik te koʼtantik te pʼijubtesbil yuʼun te Biblia (Hech. 24:16; 1 Tim. 3:9). Jaʼ yuʼun, te kʼalal ay bin ya jtatik ta nopel spasel sok te ya kalbeytik skʼoplal te yantik, ya skʼan ya xjul ta koʼtantik te Filipenses 4:5 te jich ya yal: «Akʼame chiknajuk ta stojol spisil ants winiketik te ma jaʼuk ya awakʼik ta chʼuunel te bin ya awalike». Ya kakʼtik ta ilel te maba ya sujawanotik kʼalal maba ya jtentik te yantik yuʼun jichuknix snopojibal yuʼunik te bitʼil te joʼotike. Kʼux ta koʼtantik sok ya kichʼtik ta mukʼ te kermanotaktik manchukme ma pajaluk te bin ya jtatik ta nopel spasele (Rom. 14:10-12).

18. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te ya kaltik wokol yuʼun te jkuxlejaltike?

¹⁸ Jich bitʼil la kaltik ta sjajchibal, te Jehová jaʼ te slokʼib jaʼ yuʼun kuxlejalil. Ya kakʼtik ta ilel te ya kalbeytik wokol teme ya jkanantaytik te jkuxlejaltik sok teme ya jtuuntestik ta spasbeyel te yaʼtele (Apoc. 4:11). Ta ora ini ya stsakotik chamel sok ya jtatik wokol, pero ma jaʼuk skʼanojel yoʼtan-a te Jehovae. Pero, jaʼnax ta swenta te Jehová nopol ya xkuxinotikix ta jun balumilal te banti maʼyukix wokolil sok lajel (Apoc. 21:4). Jaʼ yuʼun, ta ora ini mukʼuk skʼoplal ya kiltik te jkuxlejaltik sok jtuuntestik ta abatinel ta stojol te machʼa la yakʼbotike: jaʼ te jTatik te ay ta chʼulchan te kʼuxotik ta yoʼtane.