Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 9

Vua Nkinza Nkhailu wu Luzingu Nzambi ka Tuvana

Vua Nkinza Nkhailu wu Luzingu Nzambi ka Tuvana

“Diawu mu kibila kiandi tuidi moyo, tunhikukinanga ayi tunzingilanga.”—MAVA. 17:28.

NKUNGA 141 Mangitukulu Matedi Moyo

MAMBU TUANLONGUKA a

1. Luvalu mbi luzingu luitu luidi kuidi Yave?

 YINDULABU boti nkundi’aku ma kuvana nzo, vayi yawu yisiedi ko ndimba yimbote ayi yima tona kubuka. Vayi kheti bobo, yawu yilenda sumbusu mu thalu yinangama beni yi zimbongo. Bukiedika, kheti mu phila nzo beni yekila, ngie wunkuiza yikieba ayi kuyivua nkinza. Bobuawu mvandi, Yave wu tuvana nkhailu wulutidi beni luvalu; luzingu. Bukiedika Yave wumonisa ti wumvuanga nkinza luzingu luitu, mu ku tuvana Muan’andi muingi kutukula.—Yoa. 3:16.

2. Dedi bummonisina 2 Kolinto 7:1, mbi Yave kantomba mu befu?

2 Yave nandi tho yi luzingu. (Minku. 36:9) Mvuala Polo wuzaba kiedika akiokio bo katuba: ‘Mu kibila kiandi tuididi moyo.’ (Mava. 17:25, 28). Diawu, tuidi bibila biwombo muingi kutuba ti luzingu tuidi, widi nkhailu wu Nzambi. Mu luzolo Yave kadi, wu tuvananga biabioso bintombulu muingi tuzinga. (Mava. 14:15-17) Vayi Yave kakiebanga ko luzingu luitu bubu mu mangitukulu, vayi wuntomba tukieba buvinha buitu bu kiphevi ayi bu kinsuni muingi tununga kunsadila mu phila yifuana. (Tanga 2 Kolinto 7:1.) Kibila mbi tufueti kiebila buvinha ayi luzingu luitu ayi buidi tulenda vangila mawu?

VUA NKINZA NKHAILU WU LUZINGU

3. Kibila mbi tuidi muingi kuvanga mangolo ma kukieba buvinha?

3 Kibila kinkinza tufueti vangila mangolo muingi kukieba buvinha buitu, kidi muingi kusadila Yave mu phila yifuana. (Malako 12:30) Tuntomba kuvana ‘nhitu’itu kuidi Nzambi banga makaba ma moyo’, diawu tubika vanga mambu, malenda tula luzingu luitu va kingela. (Loma 12:1) Diawu mu mamoso tumvanga, tulendi tuba ko ti tuisinkuiza bela ko, voti tunkuiza tatamana kuba buvinha bumboti. Diawu tuvanga mamoso tulenda nunga, muingi kumonisa kuidi Tat’itu yi diyilu ti tumvuanga nkinza nkhailu wu luzingu.

4. Mbi Ntinu Davidi kaba tomba kuvanga?

4 Ntinu Davidi wusudikisa kibila mbi kaba vuilanga nkinza nkhailu wu luzingu, bo kasonika: “Ndandu mbi lufua luama luala kuthuadisila, mi kunengubuka ku biziami? Bukiedika ti ntoto wala kuzitisa? Bukiedika ti wala manisa lukuikumunu luaku?” (Minku. 30:9) Ḿba Davidi wusonika mambu amomo, ku tsuka luzingu luandi; nandi wuvanga mamoso maba mu kitesu kiandi, bo kaba wumoyo muingi kuzitisa Yave. Bukiedika, befu boso tufueti baka momawu makani nandi kabaka.

5. Kheti tuidi biboba voti tuidi mu kubela mbi tulenda vanga?

5 Kimbevu ayi bununu, bilenda tutula nkaku muingi kubika vanga mambu tuaba vanganga. Mu kibila kiokio, tulenda ba mu ngazi ayi mu kiunda. Vayi tulendi vonga ko kutatamana kukieba buvinha buitu. Kibila mbi? Boso kuandi bubela, kheti tuma nuna, tulenda zitisa Yave dedi bo Davidi kavangila. Vayi didi diambu dimboti kuzaba ti kheti tuidi batu bankua masumu, Yave wu tuvuanga nkinza. (Matai 10:29-31) Ayi kheti tufuidi, tuala vulubuka. (Yobi 14:14, 15) Diawu, bo tukidi bamoyo tufueti vanga mamoso tulenda nunga muingi kukieba buvinha ayi luzingu luitu.

BIKA BIFU BIMBI

6. Mbi Yave kantomba befu tuvanga bo tunsola bi kudia ayi bi kunua?

6 Kheti Kibibila yisi ko buku yi kikola yintubila matedi buvinha, vayi yawu yintubila mayindu ma Yave matedi mambu amomo. Dedi, yawu yi tulubula muingi ‘tubika bifu bimbi’ bilenda bivisa nhitu’itu. (Mpovi 11:10) Ayi mvandi Kibibila kinkandimina phulu yi kudia ayi yi kukolu malavu, kibila bifu abiobio, bilenda tula luzingu luitu va kingela. (Zinga. 23:20) Yave wuntomba muingi tukiyala bo tunsola bi kudia ayi bi kunua.—1 Koli. 6:12; 9:25.

7. Buidi dilongi didi mu Zingana 2:11 di tusadisila tubaka makani mamboti matedi buvinha buitu?

7 Tulenda baka makani mammonisa ti tumvuanga nkinza nkhailu wu luzingu Nzambi ka tuvana, mu kusadila buboti kilunzi. (Minku. 119:99, 100; tanga Zingana 2:11.) Dedi, befu tunkuiza baka makani mamboti bo tunsola biuma bi kudia. Diawu kheti tunzolanga ntindu mueka wu bidia vayi tuzebi ti biawu bilenda tutuadisa ziphasi, tunkuiza sadila kilunzi kitu muingi tubika kudia bidia beni. Mvandi tunkuiza monisa ti tunsadila buboti kilunzi kitu, bo tunlala buboti, kuvanga bisavu muingi kunhikuna nhitu, bo tunkieba buvinha buitu bu kinsunha ayi ku diodisanga nzo’itu.

TATUKA BIUMA BILENDA KUVANGA PHASI

8. Mbi Kibibila kintuba matedi mayindu ma Yave ma kukieba buvinha?

8 Mu minsiku Yave kavana basi Isaeli, muba mvandi nsiku waba ku batebulanga moyo, mambu matedi buidi bafueti bela keba keba muingi babika tula luzingu luawu va kingela, kuba kuandi ku nzo voti mu kisalu. (Esodu 21:28, 29; Deute. 22:8). Kheti mutu mu khambu lutia luandi wumvonda wunkaka, vayi vabe tombuluanga nandi kutambula tsembolo. (Deute. 19:4, 5). Nsiku waba tubanga ti woso mutu mu khambulu lutia, wumvanga phasi nkietu widi mu buemba waba tambulanga tsembolo. (Esodu 21:22, 23) Diawu mu nzila Kibibila Yave wuntomba muingi tukieba buboti luzingu luitu.

Mu mambu amomo, buidi tulenda monisina ti tunkinzikanga nkhailu wu luzingu? (Tala lutangu 9)

9. Mbi tufueti vanga muingi tubika tula luzingu luitu va kingela? (Tala mvandi foto.)

9 Tummonisanga ti tumvuanga nkinza nkhailu wu luzingu Yave ka tuvana, mu kubika mambu malenda tula luzingu luitu va kingela, kuba ku nzo voti ku kisalu. Dedi, tulendi bika ko biuma binluekanga, bilongo ayi biuma binkaka va nyalu nguba bilenda tula luzingu lu bana va kingela ayi mvandi kuba keba keba mu biuma bilenda dumvuka, minsinga mi minda, mu khambu lukiebu lu mutu. Ayi mvandi tuisinkuiza sadila ko telefone bo tundiatisa likalu, bo tuidi bavonga, bo tuidi mu kunua bilongo bi tuvanga kuvonga voti bo tube nua malavu.

BO MAMBU MAPHASI MAMMONIKA

10. Mbi tufueti vanga ava ayi bo kivuka kimmonika?

10 Khumbu zinkaka, tulendi tina ko mambu malenda tumonikina mu kinzimbukulu. Mawu mammonikanga bo tumviokilanga mu bivuka, bivunga ayi mu mambu ma buphunha. Bo mambu amomo mammonika, tulenda tomba kuvanga dioso diambu dilenda vukisa luzingu luitu, mu kutumukina zithuadusulu zi mintinu mi luyalu, mu kubasika ku kibuangu kidi mu kumonikina mambu beni. (Loma 13:1, 5-7) Befu tulenda nunga kukubama ava kivuka kimonika mu kulandakana zithuadusulu zi mintinu mi luyalu matedi kivuka beni. Ayi tulenda baka ndandu mu kukubika nlangu, bidia bikhambu bolanga ayi biuma binkaka bilenda tusadisa.

11. Mbi tufueti vanga, boti vama monika mbela yintambakananga va kizunga kitu?

11 Mbi tufueti vanga boti va kizunga kitu vama monika mbela yintambakananga? Tufueti tumukina minsua mi zimfumu zi luyalu mu matedi kusukulanga mioko, kubika fikama beni batu, kuvuatanga zi maskara ayi kukota mu kuarentena. Tsuakulu yi kufika tumukina, yala monisa ti befu tumvuanga beni nkinza nkhailu wu luzingu Nzambi katuvana.

12. Buidi nsua widi mu Zingana 14:15 wulenda tusadisila kuzaba kusola mambu tunkuwa bo mambu maphasi mammonika?

12 Bo mambu maphasi mammonika, zitsangu zi luvunu zilenda tembakana kuidi bakundi, batu bankalanga yitu va nsengi ayi mu internet voti mu rádio. Bo mambu amomo mammonika, tubika kikinina mu mambu moso tunkuwa vayi tufueti kuwa tho yi zitsangu zikiedika zinkuizilanga mu zila mintinu mi luyalu voti mimfelimi. (Tanga Zingana 14:15.) Dingumba Dintuadisi ayi zifiliali, bamvanganga mangolo muingi kutomba zitsangu zi lufiatu ava kuvana zithuadusulu kuidi zikhomba mu kimvuka, matedi buidi bu kuvangila zikhutukunu ayi kisalu ki kusamuna. (Ebe. 13:17) Bo tunlandakana zithuadusulu aziozio, befu tu kikiebanga befu veka ayi kubika tuadisa ziphasi kuidi bankaka. Mvandi kuvanga mawu mankuiza sadisa batu va nsengi kuba mayindu mafuana matedi Zimbangi zi Yave.—1 Pete. 2:12.

KUBAMA MUINGI KUTATUKA MAMBU MATEDI MENGA

13. Buidi tummonisinanga ti tumvuanga nkinza nkhailu wu luzingu, mu kutumukina nsiku wu Yave matedi menga?

13 Zimbangi zi Yave bazebi ayi bankinzikanga menga banga kiuma kinlongo. Befu tunkinzikanga nsiku wu Yave matedi menga, mu kumanga kuvitika kuvutula menga, kheti bo tuidi kimbevu kingolo. (Mava. 15:28, 29) Vayi mawu masinsundula ko ti befu tuntomba kufua, kibila befu tumvuanga nkinza nkhailu wu luzingu Nzambi ka tuvana. Tuntombanga zidotolo zipisuka balenda kikinina ku tuvana mbukulu mu khambu sadila menga.

14. Buidi tulenda dekudila mambu malenda tombulu ku tupasula?

14 Befu kukeba buboti buvinha buitu, mu kusadila mambu moso tuma longuka mu dilongi adidi, ḿba vasinkuiza tombulu ko mbukulu yilenda tula luzingu luitu va kingela voti muingi ku tupasula. Befu kuba buvinha bumboti, tuala luta ba mangolo ava ayi bo ba tupasula.Tulenda dekula mambu maphasi malenda tombulu ba tupasula, befu kubotula biuma bilenda tula luzingu luitu va kingela, kuba kuandi ku nzo, ku kisalu ayi mu kutumukina minsiku bo tundiatisa dikalu.

Tummonisanga ti tumvuanga nkinza nkhailu wu luzingu, mu kuwesa nkanda wu DPA ayi kue wu natanga voso vama tunkuenda (Tala lutangu 15) d

15. (a) Kibila mbi didi diambu dinkinza kuwesa nkanda wumona wu DPA? (Tala mvandi foto.) (b) Dedi bummonisina video, buidi tulenda bakila makani matedi mbukulu yi menga?

15 Mu kuvua nkinza nkhailu wu luzingu, befu tufueti wesa nkanda wu DPA b ayi kunatanga wawu voso vama tunkuenda. Mu nzila nkanda awowo, befu tunzabikisanga mabanza mitu matedi kuvutula menga ayi zimbukulu zinkaka. Nkand’aku wu DPA widi wukhulu, voti wumona? Boti wuntomba kuwesa wawu, bika kuviokisa thangu yiwombo, kibila befu kufika wesa wawu, mambu ma kumonika, tuisinkuiza viokisa ko thangu yiwombo muingi kusudikisa dotolo makani mitu ayi mvandi tunkuiza sadisa zidotolo muingi babika sadila mbukulu yilenda ku tutuadisa ziphasi. c

16. Mbi tulenda vanga boti tuidi divuda mu phila tulenda wesila nkanda wu DPA?

16 Boso kua bubela, kheti tuidi matoko voti tuidi buvinha bumboti, befu boso tulenda monikina mambu ma kinzimbukulu voti tulenda bua kubela. (Mpovi 9:11) Diawu didi diambu dinkinza kuwesa nkanda wu DPA. Boti widi divuda matedi buidi bu kuwesila nkanda beni, wulenda dinda lusalusu kuidi bakulutu ba kimvuka kiaku. Bawu bamvanganga mangolo muingi kutomba kuvisa buidi bu kuwesila nkanda beni. Vayi bawu, basinkuiza baka ko makani va mvingi’aku mu ntindu mbukulu, wunkuiza vitika. (Ngala. 6:4, 5) Vayi bawu balenda kuvana lusalusu bo wumwesa nkanda beni.

BA MAYINDU MAFUANA

17. Buidi tulenda monisina ti tuidi batu badi mayindu mafuana matedi mambu mambukulu?

17 Makani mawombo tumbakanga matedi buvinha buitu ayi ntindu mbi mbukulu tunkuiza baka, mantuadusuluanga mu kilunzi kitu kikubuku mu minsua mi Kibibila. (Mava. 24:16; 1 Timo. 3:9) Bo tumbaka makani ayi tunzabikisa mawu kuidi bankaka, nkinza beni kusadila nsua widi mu nkanda Filipi 4:5 wuntuba: “Bika mayindu minu mafuana maba mazabakana kuidi batu boso.” Befu kuba batu badi mayindu mafuana, tualasa sabisa ko mu phila tunkuiza kebila buvinha buitu ayi tuisinkuiza kuika ko batu bankaka bayindula mu phila tunyindudilanga. Befu tunzolanga zikhomba zitu kheti makani mawu madi disuasana na makani mitu.—Loma 14:10-12.

18. Buidi tulenda vutudila matondo mu nkhailu wu luzingu?

18 Befu tumvutulanga matondo kuidi Yave tho yi luzingu, mu kukeba buboti luzingu luitu ayi kunsadila mu mangolo mitu moso. (Nzai. 4:11) Kheti tukhidi viokila mu mambu ma kubela ayi mambu mankaka maphasi, vayi alolo luisi ko luawu luzingu Mvang’itu kaba tomba mu befu. Nkadu to wunkambu, nandi wunkuiza tuvana luzingu lu mvu ka mvu lukambulu ziphasi ayi lufua. (Nzai. 21:4) Nati thangu beni yi tuka, diala ba diambu dimboti kutatamana kuba bamoyo ayi kusadila Yave Tat’itu yi diyilu!

NKUNGA 140 Luzingu lu Mvu ka Mvu!

a Dilongi adidi, dinkuiza tusadisa kuvua nkinza nkhailu wu luzingu Nzambi katuvana. Tunkuiza longuka mua mambu mankinza, mankuiza tusadisa kumona buidi bu kukebila buvinha, bo bivuka bimmonika voti kubika vanga mambu malenda tula luzingu luitu va kingela voti kuvangana phasi. Mvandi tunkuiza mona mbi tufueti vanga muingi kukubama bo mambu maphasi mammonika mu kinzimbukila.

b Nkanda beni mvandi ba wutedilanga, nkanda wu kukikakidila matedi menga ayi ntindu mbukulu mutu kankuiza vitika.

d MAMBU MADI MU ZIFOTO: Khomba wu ditoko widi mu kuwesa nkanda DPA ayi wunnata wawu voso vama kankuenda.