1. Sima njel yada i i bi hôla Hiôb i tibil yi Yéhôva?

 MU MINKWEL nwominsôna Hiôb a bi bana ni bôt i niñ yé, wada u bi lôôha tihba nye, nkwel a bi bana ni Yéhôva. Yéhôva a bi bat Hiôb le a béñge bihélha bi mam a bi hek, inyu bigda le ibabé nkaa a nyoñ toi ndun ni bagwélél bé ni le a gwé pék i mbuma ñañ. Kiki hihéga, a bi hôñlaha Hiôb le Nyambe a nyoñ toi ndun ni binuga, jon a yé le a yoñ ndun ni nye Hiôb. (Hiôb 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) I mbus Hiôb a bi memle bilem bi Nyambe, hala a bi kônde kéñbaha yi yé i bilem bi Yéhôva.

2. Inyuki ngim mangéda hala a nla lédél bés i memle bihégél bi Yéhôva?

² Yak bés i ngéda di memle bihégél bi Nyambe, di nla nigil ngandak mam inyu yé. Ndi ngim mangéda, hala a nla lédél bés. Ibale di niñ i tison, i nla ba ndutu i tehe bihégél bi Nyambe. To ibale di niñil i mbai, di nla nôgda wee di gwé bé ngéda i memle bihégél. Jon nano, di tehe inyuki i nlôôha ba nseñ i yoñ ngéda i memle bihégél. Di ga tehe lelaa Yéhôva bo Yésu ba ngwélél bihégél inyu niiga, ni kii di nla boñ inyu kônde nigil ngandak mam mu bihégél.

3. Kii i ñunda le Yéhôva a bé gwés le Adam a kon maséé lôñni bihégél?

³ Yéhôva a bé gwés le mut binam nu bisu a kon maséé ni mam a bi hek. I ngéda Nyambe a bi hek Adam, a ti nye loñge paradis inyu memle yo, bôñgôl yo, ni kéñbaha yo. (Bibôdle 2:8, 9, 15) Hégda maséé Adam a bé nôgda i ngéda a bé tehe mbôô i ntoo ni mbônji i nyibla. Kinje nsima Adam a bééna i yoñ ndun ni wom Éden!  Yéhôva a bi kal ki Adam le a ti binuga gwobisôna môl. (Bibôdle 2:19, 20) Yéhôva a bé le a ti binuga gwobisôna môl, ndi a bi tehe nseñ i ti Adam i bôlô i. Inyu yi limbe jôl a nti ngim nuga, Adam a bi nlama nigil i nuga i loñge loñge, libak jé, maboñok mé. Bebek le nson u u bé lémél Adam ngandak. Hala a bi lama ti nye pôla i nôgda le Yéhôva a gwé pék i mbuma ñañ, le bihégél gwé bi nlôôha ba bilam, bi bak nya ndi nya.

4. (a) Imbe njom ipe i nlama tinde bés i memle bihégél? (b) Bimbe bihégél bi tôbôtôbô u nlôôha gwés?

⁴ Di memle bihégél inyule Yéhôva a bat bés le di boñ hala. A naña bés i boñ hala ni bini bibuk le: “Pana mis nyoo ngii, ni béñge,” i mbus a bat le: “Njee a bi hek i gwom bini?” Bésbobasôna di nyi ndimbhe. (Yésaya 40:26) Yéhôva a bi hek ngandak gwom i ngii, a yônôs hisi ni tuye ni bihégél, inyu boñ le di nigil gwo inyu yi nye. (Tjémbi 104:24, 25) Di yoñ ki ndék ngéda i hoñol lelaa Nyambe a bi hek bés. A bi hek bés ni ngap i memle gwom bilam a bi hek. A bi ti bés ngap i tehna, i nok, i noode, i numbe ni i tihba inyu hôla bés i kon maséé ni mam momasôna a bi hek.

5. Inoñnaga ni kaat Rôma 1:20, lelaa di nla ôt nseñ ni yigil i bihégél bi Yéhôva?

⁵ Bibel i nyelel ki bés njom ipe i i nlama tinde bés i memle bihégél. Bihégél bi niiga bés bilem bi Yéhôva. (Añ Rôma 1:20.) Kiki hihéga, béñge i mam Yéhôva a bi hek kiki ma nlôôha ba malam. Baa ma nyelel bé pék i Nyambe? Béñge i ngandak mintén mi bijek di gwé. Hala a ñunda toi le a ngwés bôt ba binam ngandak. I ngéda di ntehe bilem bi Yéhôva mu mam a bi hek, hala a nhôla bés i tibil yi nye ni i kôôge nye bebee. Nano di béñge lelaa Yéhôva a bi gwélél bihégél inyu niiga bôt ba binam.

6. Kii dinuni di nke i yén homa numpe di niiga bés?

⁶ Yéhôva a gwé ntjegek ngéda inyu hiki jam. Hiki nwii bon ba Israel ba bé tehe dinuni dini le nyodol lom di mpuue inyu ke homa numpe ibôdôl ha i mamélél ma sôñ Matjel letee ni ñemkété i sôñ Mpuye. Jon Nyambe a kal Lôk Israel le: “Nyodol lom i nyi imbe ngéda i nlama puue.” (Yérémia 8:7) Nlélém kiki Yéhôva a bi téé ngim ngéda le dinuni di di nlama ke i yén homa numpe, hala nyen  a bi téé ngim ngéda inyu lona bikééhene gwé. To i len ini, ngéda di ntehe dinuni di, hala a nhôñlaha bés le Yéhôva a ga mélés i béba nkoñ ’isi ini, i ntéak wé ngéda.​—Habakuk 2:3.

7. I ngéda di ntehe lelaa hinuni hi mpuue, kii hala a niiga bés? (Yésaya 40:31)

⁷ Yéhôva a nti bagwélél bé ngui. Ni njel mpôdôl Yésaya, Yéhôva a bi bôn litén jé le, a’ ti bo “bipapai kiki minyôgôl” i ngéda ba ga tomb. (Añ Yésaya 40:31.) Bon ba Israel ba bééna lem i tehe minyôgôl mi mpuue i ngii ibabé le mi tumbba ngandak. Hala a mbigdaha bés le Yéhôva a nla ti bés ngui kiki a nti minyôgôl. I ngéda u ntehe hinuni hi gwé ngui hala, hi mpuue i ngii ibabé hio i bép bipapai, hala a mbigdaha we le Yéhôva a nla ti we ngui i yémbél mandutu moñ.

8. Kii Hiôb a bi nigil i ngéda a bé memle bihégél bi Nyambe, kii hala a niiga bés?

⁸ Yéhôva a kôli le di bôdôl nye ñem. Yéhôva a bi hôla Hiôb i kônde bôdôl nye ñem. (Hiôb 32:2; 40:6-8) I ngeñ a bé kwel ni Hiôb, Nyambe a bi pôdôl ngandak bihégél kiki bo tjôdôt, ond i ngii ni nwegnwek. Yéhôva a bi sima yak binuga kiki bo nlôm nyaga bikai ni hosi. (Hiôb 38:32-35; 39:9, 19, 20) I mam ma momasôna ma ñunda ndik bé bés le Nyambe a nlôôha bana ngui, ndi ma ñunda yak gwéha yé ni pék yé ikeñi. U nkwel u, u boñ le Hiôb a kônde bôdôl Yéhôva ñem iloo i ngéda bisu. (Hiôb 42:1-6) Nlélém ni bés, i ngéda di nigil bihégél, hala a nhôñlaha bés le Yéhôva a gwé pék i mbuma ñañ, a gwé ki ngui iloo bés huum! Di nigil ki le a nla mélés mandutu més momasôna, a ga mélés ki mo. I yi hala i nla boñ le di kônde bôdôl nye ñem.

9-10. Kii hiañgaa ni nop bi niiga bés inyu Yéhôva?

⁹ Yésu a bé yi ngandak mam mu bihégél bi Nyambe. Kiki a bé “loñge ngwelnson,” a bi bana nsima i sal bo isañ i ngéda a bé hek mam momasôna. (Bingéngén 8:30) I ngéda a bé hana ’isi Yésu a bi gwélél bihégél inyu niiga banigil bé njee a yé Isañ. Di tehe ndék mam a bi niiga bo.

¹⁰ Yéhôva a ngwés bôt bobasôna. Mu nkwel wé a bi ti i ngii hikôa, Yésu a bi gwélél gwom biba bi bôt ba nlôôha bé yimbe, hiañgaa ni nop inyu niiga banigil bé. I gwom bi gwobiba bi nlôôha nseñ inyu boñ le di niñ. Yéhôva a bé le a tjél ti i bôt ba ngwélél bé nye i gwom bi. Ndi gwéha i ntinde nye i ti bôt bobasôna hiañgaa ni nop. (Matéô 5:43-45) Yésu a bi gwélél hihéga hi inyu niiga banigil bé le Yéhôva a gwé ngôñ le di gwés mintén mi bôt nwominsôna. Hiki ngéda di ntehe hiañgaa hi mbai tole nop a no, hala a mbigdaha bés le Yéhôva a ngwés bôt bobasôna. Ndémbél yé i ntinde bés i tééne bôt bobasôna likalô ibabé i todol mut nye ki nye.

11. I ngéda di mbéñge dinuni di ngii, kii hala a niiga bés?

¹¹ Yéhôva a nti bés i gwom bi mbéda bés inyu niñ. Mu nkwel wé i ngii hikôa Yésu a bi kônde le: “Tiblana béñge dinuni di ngii, di nwes bé mbôô to bumbul, to kot bijek ikété mandugi, ndi Isoñ nan nu a yé i ngii a njés tjo.”  I nene le i bôt ba bé emble Yésu, ba paa mis inyu béñge dinuni di ngii di mpuue i ngéda Yésu a bat bo le: “Baa ni gwé bé mahee iloo tjo?” (Matéô 6:26) Yésu a bi gwélél i njel i inyu unda bo le ibabé nkaa Yéhôva a ga yoñ ndun ni bés. (Matéô 6:31, 32) Letee ni i len ini, biniigana Yésu a bi ôt mu bihégél bi ngi hôlga bagwélél ba Yéhôva. Njohok sita yada i loñ Panya i i bé nsañal, a bi bôdôl nimis makénd mé inyule a bé léba bé loñge homa liyééne. Ndi i ngéda a bi tehe lelaa dinuni di nléba bijek gwap, hala a bi hôgbaha nye. A nkal le: “Dinuni di, di bi hôñlaha me le Yéhôva a nyoñ ndun ni tjo, jon a ga yoñ ndun ni me.” Ndék ngéda i mbus, sita a léba homa liyééne.

12. Inoñnaga ni kaat Matéô 10:29-31, kii diuuna di niiga bés inyu Yéhôva?

¹² Yéhôva a ndiihe hiki wada wés. Ilole a ñom baôma bé likalô, Yésu a bi kôôba bo i ngolba i bé bem bo. (Añ Matéô 10:29-31.) Inyu boñ hala, a bi gwélél dihéga di dinuni bon ba Israel ba bé béna tehe, diuuna. I hiai hi bisu, dinuni di di bé hee bé to yom, ndi Yésu a kal banigil bé le: “Ndi to hiada hi nkwo bé ’isi ibabé le Isoñ nan a yi hala.” I mbus, a kônde le: “Ni gwé mahee iloo ngandak diuuna.” Yésu a bi yis banigil bé le, ibabé pééna Yéhôva a ndiihe hiki wada wap, jon ba bé lama bé kon ngolba woñi. Banigil ba bi lama bigda bibuk bi Yésu hiki ngéda ba bé tehe diuuna mu kiki ba bé téé likalô bitison ni mambai. To hee homa u ntehe man hinuni, bigda le Yéhôva a ndiihe we ngandak inyule yak we u “gwé mahee iloo ngandak diuuna.” Jon u kon bañ woñi, ni mahôla mé w’a yémbél ngolba.​—Tjémbi 118:6.

13. Kii i ga hôla bés i ôt biniigana mu mam Nyambe a bi hek?

¹³ Di nla nigil ngandak mam ipe inyu Yéhôva i ngéda di mbéñge bihégél. Lelaa? Di nlama téé ngim ngéda inyu memle i mam Nyambe a bi hek. I mbus, di nlama ôt pék inyu yi, kii i mam di memle ma niiga bés inyu Yéhôva. Ngim mangéda i nla ba ndutu i boñ hala. Sita yada le Géraldine, nu a yé i loñ Kamerun a nkal le: “Me bi néñél i tison, jon i mbéda me biliya bi ngui inyu memle bihégél.” Mañ likoda wada le Alfonsô a nkal le: “Me bi nôgda le i mbéda me ntjegek ngéda inyu memle bihégél bi Yéhôva, ni ôt pék inyu yi kii hala a niiga me inyu yé.”

14. Kii David a bi nigil i ngéda a bé ôt pék mu mam Nyambe a bi hek?

¹⁴ David a bé ôt pék bañga bañga mu  bihégél bi Nyambe. A kal Yéhôva le: “I ngéda me mbéñge ngii, minson mi dinoo tjoñ, sôñ, ni tjôdôt u bi hek, me mbadba le: ‘Mut binam a yé kii le ndi u hoñol nye?’” (Tjémbi 8:3, 4) David a bé paa mis ni juu inyu memle tjôdôt, a bé gwés ndigi bé memle bilama bi ngiinda, a bé yoñ yak ngéda i ôt pék inyu yi kii tjôdôt di bé niiga nye inyu Nyambe. Hala a bi hôla nye i hégda bikeñi bi Yéhôva. Mangéda mape, David a bé yoñ ngéda i hoñol lelaa a bi hol libum li nyañ. Mu kiki a bé yoñ ngéda i ôt pék mu disii di mam di, hala nyen a bé nok le pék Yéhôva i mbuma ñañ.​—Tjémbi 139:14-17.

15. Sima ngim bilem bi Yéhôva u bi pam i tehe mu bihégél gwé. (Tjémbi 148:7-10)

¹⁵ Kiki David, u gwé bé ngôñ i ke haa inyu léba ngim jam Yéhôva a bi hek, ni ôt pék mu. Ibale u mbéñge yaga i gwom bi nkéña we u ga pam i yimbe ngandak bilem bi Yéhôva. Kiki hihéga, u nla nôgda ngui Yéhôva i ngéda lék i nai, hiañgaa hi lighak we. (Yérémia 31:35) W’a ba ki nhelek ni pék i Yéhôva i ngéda u memle hinuni hi ñoñ jumbul jé. U ga nôgda le Yéhôva a ngwés le di ba maséé, di nolok i ngéda di ntehe man ngwo a ntuk, a nwehek nwel wé. I ngéda u ntehe nyañ man a ntugus nkéñéé wé man, hala a ntinde we i ti Yéhôva mayéga inyu gwéha yé. Di gwé ngandak manjel i yi njee a yé Yéhôva ngéda di mbéñge i mam makeñi ni matitigi a bi hek.​—Añ Tjémbi 148:7-10.

16. Mambe makidik di nlama yoñ?

¹⁶ Nyambe wés a gwé pék i mbuma ñañ, a ngwés bés, a gwé ngui, yak i mam momasôna a bi hek ma yé malam. Di nla nigil i yi bilem bini, yak ngandak ipe ibale di ntibil bok mis i mam a bi hek, bi bi nkéña bés. Bésbobasôna di nlama yoñ ngéda i memle bihégél, ni i ôt pék inyu yi kii bi nla niiga bés inyu Yéhôva. I ngéda di mboñ hala, di ga kôôge bebee ni Nhek wés. (Yakôbô 4:8) I yigil i noñ, di ga tehe lelaa bagwal ba nla gwélél i mam Nyambe a bi hek inyu hôla bon bap i kôôge bebee ni Yéhôva.