1. Cinshi cimo icalengele Yobo eshibe bwino imibele iyo Yehova akwata?

 ILYO Yobo ali no mweo, alilanshenye na bantu abengi, nomba ifyo alanshenye na Yehova Lesa e fyacindeme sana kuli ena. Ilyo Yehova alelanshanya na Yobo, amwebele ukulolesha ifintu ifisuma ifyo abumba. Ici cali no kulenga Yobo ukwishiba ukuti Yehova wa mano nga nshi, no kucetekela ukutila kuti apeela ababomfi bakwe fyonse ifyo balekabila. Ku ca kumwenako, Yobo balimwibukisheko ukuti apo Lesa alasakamana inama, na o wine bali no kulamusakamana. (Yobo 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Ukutontonkanya pa fyo Lesa abumba, kwalengele Yobo asambilile imibele na imbi iingi iyo Lesa akwata.

2. Mulandu nshi cingakosela ukubika amano ku fyo Lesa abumba?

² Na ifwe bene kuti twaishiba imibele na imbi iyo Lesa akwata nga twabika amano ku fintu abumba. Nomba inshita shimo tacanguka ukubika amano ku fyo Lesa abumba. Nga twikala mu tauni nalimo te kuti tulemona ifintu ifingi ifyo Yehova abumba. Lelo nangu tatwikala mu tauni kuti tulemona kwati tatukwete inshita iya kumona ifyo Lesa abumba. Kanshi lekeni tusambilile umulandu cacindamina ukubikila amano no kutontonkanya pa fyo Yehova abumba. Twalasambilila ne fyo Yehova na Yesu babomfeshe ifyabumbwa ku kusambilisha abantu, ne fyo twingacita pa kuti na ifwe tulesambililako ku fyo Lesa abumba.

3. Finshi filanga ukuti Yehova alefwaya Adamu aleba ne nsansa nga amona ifyo abumbile?

³ Yehova alefwaya ukuti ifyo abumbile filelenga umuntu wa kubalilapo aleba ne nsansa. Ilyo Lesa abumbile Adamu,  amubikile mu paradaise kabili alimupeele no mulimo wa kusakamana fyonse ifyalimo no kukusha paradaise. (Ukute. 2:8, 9, 15) Elenganyeni ifyo Adamu aletemwa nga amona uko inseke shilemena kabili amona uko amaluba yalebalula. Uyu mulimo Yehova apeele Adamu uwa kusakamana ibala lya Edeni wali uwacindama nga nshi! Yehova na kabili alipeele Adamu umulimo wa kwinika inama amashina. (Ukute. 2:19, 20) Yehova nga alefwaya, nga e wainike inama amashina, nomba apeele Adamu uyu mulimo. Ukwabula no kutwishika, ilyo Adamu talainika inama ishina, alebala ailolekesha e lyo aipeela ishina. Adamu afwile aleumfwa bwino ukwinika inama amashina. Ici calengele Adamu eshibe ukuti Yehova alikwata sana amano no kuti ifyo abumba fisuma.

4. (a) Mulandu nshi umo uo tulingile ukubikila amano ku fyo Lesa abumba? (b) Finshi ifyo Lesa abumba ifyo mwatemwa sana?

⁴ Umulandu umo uo tulingile ukubikila amano ku fyo Lesa abumba mulandu wa kuti Yehova e fyo afwaya ukuti tulecita. Atweba ukuti: “Lolesheni mu muulu no kumona.” Lyena atwipusha ukuti: “Nani uwalengele intanda ishi?” Icasuko cintu cayeba. (Esa. 40:26) Yehova tabumbile fye ifya mu muulu, lelo alibumbile na fyonse ifyaba pano isonde na muli bemba. Kabili ifi fyonse abumba filatusambilisha imibele na imbi iyo akwata. (Amalu. 104:24, 25) Tontonkanyeni na pa fyo Lesa atubumbile. Atupangile mu musango wa kuti nga twamona ifyo abumba tuleumfwa bwino. Na kabili alitubumba na maka ya kumona, ukumfwa, ukwikata, ukusonda no kununsha pa kuti tuletemwa ifyo abumba.

5. Ukulingana na mashiwi yaba pa Abena Roma 1:20, tunonkelamo shani nga tulebika amano ku fyo Yehova abumba?

⁵ Baibolo yalilanda pa mulandu na umbi uwacindama uo tulingile ukubikila amano ku fyo Lesa abumba. Ifyo Yehova abumba filatusambilisha imibele yakwe. (Belengeni Abena Roma 1:20.) Ku ca kumwenako, nga mwatontonkanya pa fyo Yehova abumba, kuti mwamona ukuti alifipanga bwino sana. Ifyo apanga filanga ukuti Lesa alikwata sana amano. Kabili tontonkanyeni pa fya kulya ifyapusanapusana ifyo tuipakisha. Filanga ukuti Yehova alitutemwa sana. Nga twamona imibele ya kwa Yehova mu fyo abumba tulamwishiba bwino, ne ci cilenga tupalame sana kuli ena. Nomba natumone ifyo Yehova abomfya ifyo abumba ku kusambilisha abantu amasambililo ayacindama.

6. Finshi twingasambilila ku fyuni ifikuuka?

⁶ Yehova alitantika inshita ya kucitilapo ifintu. Cila mwaka, mu February ukufika mu May, abena Israele balemona uko bakabaso balepupuka ukulola ku kapinda ka ku kuso. Lesa aebele abena Israele ukuti: “Kabaso wa mu lwelele ena alishiba inshita yakwe.” (Yer. 8:7) Yehova alitantika inshita iya kuti ifi fyuni fikuuke. Ifi fine e fyo atantika ne nshita iyo akaletelapo ubupingushi. Nga tulemona uko ifyuni filekuuka muno nshiku, tuleibukisha no kucetekela ukuti Yehova alikwata inshita yakwe iya konawilapo cino calo cabipa.—Haba. 2:3.

7. Finshi twingasambilila ku cuni icilepupuka? (Esaya 40:31)

⁷ Yehova alapeela ababomfi bakwe amaka. Ukupitila muli Esaya, Yehova alaile abantu bakwe ukuti ali no kubapeela amaka nga bali na mafya ica kuti bali no ‘kupupuka na mapindo kwati ni bakapumpe.’ (Belengeni Esaya 40:31.) Abena Israele balemona uko bakapumpe balepupuka mu lwelele ukwabula ukubomfya amaka ayengi. Ici calengele abena Israele baleibukisha ukuti filya fine Yehova alepeela bakapumpe amaka, e fyo ali no kulapeela abena Israele amaka. Nga mwamona icuni cileya fye mu muulu ukwabula ukupapaila amapindo, muleibukisha ukuti na ifwe Yehova kuti atupeela amaka ya kucimfya amafya ayo twingakwata.

8. Finshi Yobo asambilile ilyo abikile amano ku fyo Lesa abumba, kabili finshi twingasambililako?

⁸ Kuti twacetekela Yehova. Yehova alilengele Yobo amucetekela sana. (Yobo 32:2; 40:6-8) Ilyo Lesa alelanshanya na Yobo, alilandile pa fintu ifingi ifyo abumba, pamo nge ntanda, amakumbi, no kubyata kwa nkuba. Yehova na kabili alilandile na pa nama pamo nge mboo e lyo na kabalwe. (Yobo 38:32-35; 39:9, 19, 20) Fyonse ifi fyalelangilila ifyo Lesa akwata amaka, ukutemwa e lyo ne fyo akwatisha amano. Ifi fyonse balanshenye fyalengele Yobo acetekela sana Yehova. (Yobo 42:1-6) Na ifwe nga tulebika amano ku fyo Yehova abumba, fikalatwibukisha ukuti Yehova wa mano icine cine kabili wa maka sana ukutucila. Kabili akafumyapo amafya ayatucusha. Ici kuti calenga twamucetekela sana.

9-10. Finshi imfula na kasuba fitusambilisha pali Yehova?

⁹ Yesu alishibe sana ifyabumbwa. Ngo “waishibisha imilimo,” alibombele pamo na Wishi ukupanga ifintu fyonse. (Amapi. 8:30) Ilyo Yesu ali pano isonde, alebomfya ifyabumbwa ukusambilisha abasambi bakwe pali Wishi. Natulandeko pali fimo ifyo asambilishe.

¹⁰ Yehova alitemwa abantu bonse. Mu Lyashi lya pa Lupili, Yesu aebele abasambi bakwe pa fintu fibili ifyo abantu bashibikako sana amano, e kutila akasuba ne mfula. Ifi fintu fibili fyalicindama pantu filakabilwa pa kuti tutwalilile ukuba no mweo. Yehova alafwaya nga tapeela akasuba ne mfula ku bantu abashimupepa. Lelo alapeela abantu bonse akasuba ne mfula. (Mat. 5:43-45) Yesu abomfeshe ifi filangililo fibili ukusambilisha abasambi bakwe ukuti Yehova afwaya tuletemwa abantu bonse. Kanshi nga twamona uko akasuba kalewa nelyo uko imfula ileloka, tuletontonkanya pa fyo Yehova ashaba na kapaatulula. Nga tulebila imbila nsuma ku bantu bonse, tulalanga ukuti tulapashanya ifyo Yehova atemwa abantu bonse.

11. Bushe ukubika amano ku fyuni kuti kwatukoselesha shani?

¹¹ Yehova alatupeela ifyo tukabila. Mu lyashi  limo line ilya pa lupili, Yesu atile: “Lolekesheni ifyuni fya mu muulu, pantu tafibyala imbuto nelyo ukulobolola nelyo ukusunga ifya kulya mu matala; na lyo line Shinwe wa mu muulu alafiliisha.” Nalimo abantu balemona no ko ifyuni fyalepupuka mu lwelele ilyo Yesu abepwishe ukuti: “Bushe tamwaficila ukucindama?” (Mat. 6:26) Ifi Yesu asambilishe fyalilenga twaishiba ukuti Yehova kuti atusakamana. (Mat. 6:31, 32) Ifi tusambilila ku fyabumbwa filakoselesha ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka. Painiya umukashana uwikala ku Spain, alifuupwike pantu takwete ukwa kwikala. Nomba ilyo amwene ifyuni filelya inseke ne fisabo, alyumfwileko bwino. Atile: “Filya fyuni fyalenjibukishako ukuti Yehova alafisakamana, kanshi na ine ali no kunsakamana.” Tapakokwele uyu nkashi alisangile ukwa kwikala.

12. Finshi twingasambilila pali Yehova ku mashiwi yaba pali Mateo 10:29-31 ayalanda pa nseba?

¹² Yehova alamona ukuti umuntu umo umo alicindama. Ilyo Yesu talatuma abatumwa mu kubila imbila nsuma, alibasambilishe ifyo balingile ukucita pa kuti belatiina abali no kulabacusha. (Belengeni Mateo 10:29-31.) Pa kubakoselesha alandile pa uluseba ulwasekele sana mu Israele. Mu nshiku sha kwa Yesu inseba tashacindeme sana. Lelo Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Takuli nangu lumo ulwingapona pa nshi ukwabula Shinwe ukwishiba.” Lyena abebele no kuti: “Mwalicindama ukucila inseba ishingi.” Aya amashiwi yalengele abasambi balamona ukuti Yehova alamona umusambi umo umo ukuti alicindama, kanshi tabalingile ukulatiina nga balebacusha. Abasambi ba kwa Yesu nga bamona inseba ilyo balebila imbila mu matauni e lyo na mu mishi, baleibukisha amashiwi Yesu abebele aya kuti mwalicindama. Nga mwamona akoni akanono sana, muleibukisha ukuti Yehova amumona ukuti mwalicindama pantu ‘mwalicila inseba ishingi.’ Yehova nga alemwafwa te kuti mutiine nga balemucusha.—Amalu. 118:6.

13. Finshi tufwile ukucita pa kuti tulesambililako ku fyo Yehova abumba?

¹³ Kuti twasambilila ifingi pali Yehova ku fyo abumba. Kuti twasambilila shani? Ica kubalilapo, tufwile ukufwayako inshita iya kumona ifyo abumba. Lelo tufwile ukutontonkanya pa fyo fitusambilisha pali Yehova. Nalimo te kuti citwangukile ukucita ifi twalandapo. Ba Géraldine, bankashi ba ku Cameroon batile: “Nakuliile mu musumba uukalamba, kanshi nalekabila ukulafwayako inshita pa kuti ndebika amano ku fyo Lesa abumba.” Ba Alfonso abali ni baeluda batile: “Nalisambilila ukutantika inshita ya kuba neka pa kuti ndemona ifyo Yehova abumba, e lyo no kutontonkanya pa fyo filensambilisha pali ena.”

14. Finshi Davidi asambilile ilyo aletontonkanya pa fyo Lesa abumba?

 ¹⁴ Davidi aletontonkanya sana pa fyo Lesa abumba. Aebele Yehova ukuti: “Ilyo nalolesha imyulu yenu, imilimo ya minwe yenu, umweshi ne ntanda ifyo mwapanga, ntila, wa nshi umuntu mwibukisha no kwibukisha umwina kufwa?” (Amalu. 8:3, 4) Kanshi ilyo Davidi alelolesha mu muulu ubushiku, taletemwa fye ukumona intanda, lelo aletontonkanya na pa fyo intanda shalemusambilisha pali Lesa. Alisambilile ukuti Yehova alikwatisha amano na maka. Inshita shimo Davidi aletontonkanya pa fyo alekula ilyo ali mu nda muli banyina. Nga atontonkanya ifyo umubili wakwe wapangilwe mu cipesha amano, aletasha sana pa mano ayo Yehova akwata.—Amalu. 139:14-17.

15. Landeni imibele ya kwa Yehova iyo mwasambililako ku fyo abumba. (Amalumbo 148:7-10)

¹⁵ Calyanguka ukumona ifyo Lesa abumba no kutontonkanyapo nga filya fine cali kuli Davidi. Kwaliba ifyabumbwa ifingi ifyo twingamona ifingatusambilisha pa mibele ya kwa Yehova. Ku ca kumwenako, kuti mwaishiba amaka ayo Yehova akwata nga mwaumfwa icikabilila ca kasuba. (Yer. 31:35) Muletontonkanya pa mano Lesa akwata nga mwamona icuni cilepanga icinsa. Nga mwamona akabwa kalefwaya ukusuma umucila wa kako, muletontonkanya pa fyo Yehova afwaya muleba ne nsansa. Kabili muletasha Yehova pa fyo atutemwa nga mwamona umufyashi umwanakashi aleangala na kanya. Fingi ifyo twingasambilila pali Yehova pantu ifyo abumba filamulumbanya, nampo nga fikalamba nelyo finono, ifyaba ukutali nelyo ifyaba mupepi.—Belengeni Amalumbo 148:7-10.

16. Cinshi tufwile ukulafwaisha ukucita?

¹⁶ Lesa wesu wa mano sana, alitutemwa, wa maka, kabili fyonse ifyo abumba filamoneka bwino. Kuti twasambilila pali iyi mibele e lyo ne mibele imbi iyo akwata nga ca kuti tulebika amano ku fyo abumba. Kanshi natulesangako inshita iya kulamona ifyo Yehova abumba no kulatontonkanya pa fyo fitusambilisha pali ena. Nga tulecita ifi, tukapalama sana kuli Kabumba wesu. (Yako. 4:8) Mu cipande cikonkelepo, tukasambilila ifyo abafyashi bengabomfya ifyo Yehova abumba ku kusambilisha abana babo ukupalama kuli Yehova.