1. Jam avé é nga volô Job na a tu’a yeme Yéhôva?

 JOB a nga laan a abui bôt ényiñe jé, ve minlañe mi nga dañe nambe nye mi ne mi a nga laan a Yéhôva Zambe. Asu na Yéhôva a volô Job na a tu’a tabe ndi na a ne Zambe a ne fek, a nyoñe fe ngab a bebo bisaé bé, a nga kobô nye ajô bitétéa bié biziñ. Nalé a nga volô Job na a yeme na nge Zambe a nyoñe ngab a betit, a ye fe nyoñe ngab a nye. (Job 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Éyoñe Job a nga nyoñ éyoñe ya fase ajô ya bitétéa bi Yéhôva, nalé a nga volô nye na a tu’a yeme mefulu me Zambe wé.

2. Jé ja bo na abui bôt é yen ayaé ya fombô bitétéa?

² Bia fe bi ne tu’a yem Ésa wongan éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fombô biôm a nga té. Ve jam éte é nji bo tyi’ibi éyoñ ése. Nge bia nyiñe tison, bi ne bo te yene bitétéa bi Yéhôva môs ôse. To’o bia nyiñe minlame mi mvus, bi ne bo teke bi éyoñe ya fombô bie. Ajô te, bia zu tame yen amu jé é ne mfi na bi nyoñ éyoñe ya fombô bitétéa. Bii yen aval avé Yéhôva ba Yésus be nga belane bitétéa asu na be ye’ele bôt, a mame bi ne yé’é éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fombô bitétéa.

3. Jé ja liti na Yéhôva a mbe a yi’i na Adam a kôme bu’ubane bitétéa?

³ Yéhôva a nga yi na môt a nga taté té a bu’ubane bitétéa bié. Éyoñe Zambe a nga té Adam, a nga ve nye angôndô ya mbamba étaba’a, Paradis. A nga jô nye na a nyoñe  ngab a je a bo na si ése é bo Paradis. (Mett. 2:8, 9, 15) Tame ve’ele simesan abime meva’a Adam a nga wôk éyoñ a nga yen ane bidi a mesame bia faa. A mbe beta mvom asu Adam na a nyoñe ngab a afube ya Éden! Yéhôva a nga jô fe nye na a ve betite biyôlé. (Mett. 2:19, 20) Yéhôva émien a mbe ve tyi’i na a ve betite bete biyôlé a lôte na a ve Adam ésaé éte. Teke bisô na Adam a nga taté nyoñ éyoñe ya fombô avale tit ése ja bo mam ôsusua na a ve je éyôlé. A nga yiane fe nye’e ésaé éte. Ésaé éte é nga yiane nye ve fane ya tu’a yen abim avé Yéhôva a ne fek, a abim avé bitétéa bié bi ne abeñ a mbamba nkôman.

4. (a) Amu jé bia yiane fombô bitétéa? (b) Bitétéa bivé wo dañe nye’e?

⁴ Jam ôsu da yiane tindi bia na bi fombô bitétéa é ne na Yéhôva a yi na bi bo de. A jô bia na: “Beta’ ane mise menane yôp, a yen.” Mvuse ya valé a sili na: ‘Za a nga té biôm bi?’ Éyalan é ne angôndô ya tyi’ibi. (Ésa. 40:26) Yéhôva nnye a nga té biôme bise bi ne yôp a si a mañ, a bitétéa bite bise bi ne volô bia na bi tu’a nye yem. (Bsa. 104:24, 25) Bi ne fe simesan avale Zambe a nga té bia. A nga ve bia fane ya bu’ubane mbamba be biôme bese ba bômane bia. A nga ve fe bia mis, melo, ékob, ôyem a jôé asu na bi bo ngule ya bu’ubane biôme bise a nga té.

5. Beromain 1:20 a liti na mfi ôvé bi ne bi éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fombô biôme Yéhôva a nga té?

⁵ Kalate Zambe a liti bia jam afe da yiane tindi bia na bi nyoñ éyoñe ya fombô bitétéa. Bia volô bia na bi yeme mefulu me Yéhôva. (Lañe’e Beromain 1:20.) Éve’an é ne na, éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fombô biôme Yéhôva a nga té, bia kôme yene na bi ne angôndô ya mbamba nkôman. Ye bia ye’ele ki bia na Yéhôva a ne angôndô ya fek? Tame ki ve’ele simesan abime mevale bidi bi ne bu’ubane de. Nalé a liti abim avé Yéhôva a nye’e môta binam. Éyoñe bia yen a zene ya biôm a nga té avale Môte Yéhôva a ne, nalé a volô bia na bi tu’a nye yem a tindi bia na bi subu nye bebé. Bi tame zu yen éyoñe di avale Yéhôva a belane bitétéa bié asu na a ve bôte beta miñye’elan.

6. Jé ô ne yé’é éyoñe wo fombô anon?

⁶ Yéhôva a bili nta’ane mam asu jam ése. Mbu ôse, e zañe Ngone baa akekui Ngone tane é too melu awôm a metan, anone  ba loone na ngo’é é wô’ô kôlô Israël a ke mfa’a ya nord. Zambe a nga jô bone b’Israël na: “Ngo’é ya yôp a yem éyoñe ya mbu jé.” (Jér. 8:7) Avale Yéhôva a nga ve anon éte éyoñe ya yele, avale te fe a teléya ngum éyoñ é zu tyi’i mejô. Nde, éyoñ ése bia yen anon é yele yôp, bia yiane tabe ndi na Yéhôva a teléya éyoñ é zu mane jiane mbia émo nyi.​—Habak. 2:3.

7. Jé bi ne tabe je ndi éyoñe bia yen ane ônone wo yele yôp? (Ésaïe 40:31)

⁷ Yéhôva a ve bebo bisaé bé ngul. A zene ya be nkulu mejô Ésaïe, Yéhôva a nga ka’ale na é ve bebo bisaé bé ngule ya “yele a ke yôp a mefap aval ane bendôé,” éyoñe bé bili atek. (Lañe’e Ésaïe 40:31.) Bone b’Israël be mbe be yene’e bendôé be yele yôp teke dañe fô’ô mefabe map, évuñulu nje ja volô be na be bo de. Nalé a liti bia na nge Yéhôva a ve anone ngule ya yele, a ne fe ve bebo bisaé bé ngul! Éyoñe wo yene beta ônon a yele yôp été teke dañe fo’o mefabe mé, ô ne tabe ndi na Yéhôva a ne ve wo ngule ya dañe minjuk miôé.

8. Jé Job a nga yé’é éyoñ a nga fombô bitétéa, a jé nalé a ne ye’ele bia?

⁸ Yéhôva a ne étabe ndi jangan. Yéhôva a nga volô Job na a tu’a tabe nye ndi. (Job 32:2; 40:6-8) Minlañ a nga laan a Job, Zambe a nga kobô ajô abui bitétéa aval ane atété, minkut, a bezo’oyañ. Yéhôva a nga kobô fe ajô betite béziñe, aval ane nyat a ékabela. (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20) Biôme bite bise bia liti beta ngule Yéhôva a bili, bia liti fe nye’ane wé a abim avé fek jé é ne édok. Mvuse minlañe mite, Job a nga tu’a tabe Yéhôva ndi. (Job 42:1-6) Avale te da da, éyoñe bia nyoñ éyoñe ya yé’é bitétéa, nalé a volô bia na bi ba’ale na Yéhôva a ne angôndô ya fek, a na a ne fe ngul a lôte bia. A bili ngule ya mane minjuk mise bia tôbane mie. Nalé a ne volô bia na bi futi ndi jangane be Nye.

9-10. Jé vian a mveñe ba ye’ele bia a lat a Yéhôva?

⁹ Yésus a mbe a kôme yeme bitétéa. Mbôl a mbe “mie mbo ésaé,” a nga bi fane ya saé a Ésa wé éyoñ a nga té biôme bise. (Mink. 8:30) Mvuse ya valé, éyoñe Yésus a nga zu si va, a nga balane bitétéa asu na a volô beyé’é bé na be yem Ésa wé. Bi tame zu yene miñye’elane miziñ a nga ve be.

¹⁰ Yéhôva a nye’e bôte bese. Nkañete a nga bo nkôle yôp, Yésus a nga kobô beyé’é bé ajô bitétéa bibaé abui bôte da nyoñ énbgwemese; vian a mveñ. Bitétéa bite bibaé bi ne angôndô ya mfi ényiñe jangan. Yéhôva a mbe ve tyi’i na a ve fo’o ve bôte ba kañe nye biôme bite. Ve mbôl a ne Zambe ya nye’an, a ve bôte bese vian a mveñ. (Matt. 5:43-45) Yésus a nga belane ñye’elan ôte asu na a liti beyé’é bé na Yéhôva a yi na be nye’e avale môt ése. Ajô te, éyoñ ése viane wo faé, nge ki éyoñe mveñe ja noñ, bia yiane simesane na Yéhôva a nye’e avale bôt ése. Bi ne liti na bia vu nye’ane Yéhôva éyoñe bia kañete avale bôt ése.

11. Aval avé bi ne bi ngule nyul éyoñe bia fombô anone ya yôp?

¹¹ Yéhôva a jalé miñyiane ya minsône miangan. Yésus a nga kobô jam afe Nkañete a nga bo nkôle yôp, a nga jô na: “Kômané fombô anone ya yôp; amu anon é ne te bé nge kôane bidi menda ba ba’ale bidi, ve Ésa wônane ya yôp a toñe de.” Éko éziñe bôte Yésus a mbe a kobô’ô be  be mbe be yene’e ane anone da yele be minlô yôp éyoñe Yésus a nga sili be na: “Nga mi ne mfi a dañ anon?” (Matt. 6:26) A ne fo’o mbamba zene Yésus a nga belane nye asu na a liti bia na Yéhôva é ke ôsu a jalé miñyiane ya minsône miangan! (Matt. 6:31, 32) Miñye’elane bebo bisaé be Yéhôva ba nyoñ éyoñe ba fombô bibtétéa mia volô be na be ke ôsu a bi ngul. Ésoé sita éziñ é ne nkpwa’a mefan e Panya, é mbe é wô’ô ébien éngôngol amu é mbe é kate yene mbamba étaba’a. Ve éyoñ a nga mane yen ane anon da di mefes a bibuma, nlem ô nga bômbô nye si ne mieññ. A jô na: “Me nga simesane na nge Yéhôva a nyoñe ngab a anon, a ye fe nyoñe ngab a ma.” Teke bisô na sita ate a nga su’ulane yene vôme ya tabe.

12. Kalate Matthieu 10:29-31 a liti na bemvokuma ba ye’ele bia jé a lat a Yéhôva?

¹² Môt ase ya be bia a ne édima mise me Yéhôva. Ôsusua na Yésus a lôme beyé’é bé nkañete, a nga volô be na be bo teke ko besiñe bap woñ. (Lañe’e Matthieu 10:29-31.) A nga kobô be ajô ônone bôte bese be mbe be yeme’e Israël: bemvokuma. Bôte be mbe be biasé anon éte melu me Yésus. Ve a nga jô beyé’é bé na: “Teke wua a ku si Ésa wônan a teke yem.” A nga beta jô na: “Mi ne dia a dañ abui bemvokuma.” Yésus a nga liti beyé’é bé na môt ase ya be be a ne édima mise me Yéhôva, ajô te be nji yiane ko étibila’a woñ. Teke bisô na éyoñe beyé’é be Yésus be mbe be yene’e bemvokuma nté be mbe be kañete betison a minlame mi mvus, be mbe be simesane mejô me Yésus mete. Nde éyoñ ése mii bo mi yene’e mone ônon, simesané na mi ne édima mise me Yéhôva amu “mi ne dia a dañ abui bemvokuma.” Ajô te mi nji yiane ko woñ éyoñe bôte ba wosane mia.​—Bsa. 118:6.

13. Jé é ne volô bia na bi yé’é a zene ya bitétéa?

¹³ Bitétéa bi ne ye’ele bia abui mam afe a lat a Yéhôva. Aval avé? Jam ôsu, bia yiane nyoñ éyoñe ya fombô bitétéa. Mvuse ya valé, bia yiane jeñe na bi yeme jame bi ne ye’ele bia a lat a Yéhôva. É nji bo tyi’ibi ya bo Jam éte éyoñ ése. Géraldine, sita ya Cameroun, a jô na: “Me nga yaé tison, ajô te me mbe me yiane ve abui ngul asu na me bi éyoñe ya fombô bitétéa.” Mvendé éziñ é ne jôé na Alfonso ja jô na: “Me nga yene na da sili na me bo nta’ane mame wé volô ma na me bi éyoñe ya bo me tabe’ étam asu na me fombô bitétéa, a nyoñ éyoñe ya fase jame bia ye’ele ma a lat a Yéhôva.”

14. Jé David a nga yé’é éyoñ a nga nyoñ éyoñe ya fase bitétéa bi Zambe?

 ¹⁴ David a mbe a nyoñe’ éyoñe ya kôme fase jame bitétéa bi Zambe bi ne ye’ele nye. A nga jô Yéhôva na: “Éyoñe ma fombô yôpe dôé, ésaé mo môé me nga bo, ngon a atété, mbie ô nga telé, môt a ne za jômô ane wo simesane nye?” (Bsa. 8:3, 4) Teke vaa nge beté na éyoñe David a mbe a fombô yôp, a nji be a su’u ve na a fombô atété. A nga jeñe fe na a yeme mam atété éte é mbe é ye’ele nye a lat a Zambe. A nga yen abim avé Yéhôva a ne ngule a fek. Biyoñe biziñ, David a mbe fe a nyoñe’ éyoñe ya fas aval avé nyule jé é nga kômban abume be nyia wé. Éyoñ a nga yen avale mbamba nkômane nyule jé é mbe, a nga tu’u yen abim avé Yéhôva a ne fek.​—Bsa. 139:14-17.

15. Va’a bive’ane bia liti aval avé ô ne yene mefulu me Yéhôva a zene ya biôm a nga té. (Besam 148:7-10)

¹⁵ Aval ane David, é nji sili na bi ke ôyab asu na bi yen ététéa Yéhôva bi ne bindi. Nge wo nyoñ éyoñe ya fombô biôme bia bômane wo, ô ne yen abui mefulu me Yéhôva. Éve’an é ne na, ô ne wô’ôtane ngule Yéhôva éyoñe viane wo jimbi wo ékôb. (Jér. 31:35) Ô ne yene fe’e Zambe éyoñe wo yen aval ônone wo kôme dumba dé. Ô ne simesane na Yéhôva a ne Môt a yeme bo fianga éyoñe wo yen ane mone mvu a ke a tôñe njeme jé. Va’a Yéhôva akiba asu nye’ane wé éyoñe wo yen ane nyia a bo bivôé a mone wé. Bi bili abui mezene ya yeme Yéhôva amu bitétéa bié bise, bi bi ne anen a bi bi ne tyôtyôé, bi bi ne bebé a bi bi ne ôyap bia ve Nye duma.​—Lañe’e Besam 148:7-10.

16. Ntyi’an ôvé bia yiane nyoñ?

¹⁶ Zambe wongan a ne angôndô ya fek, nye’an, ngul, a ne fe Ntyetyeñe nkôme biôm. Bi ne yene mefulu mete a mefulu mefe nge bia nyoñ éyoñe ya fombô biôm a nga té. Bia yiane bo mbane ya fombô bitétéa bi Yéhôva a jeñe na bi yeme jôme bia ye’ele bia a lat a Yéhôva. Nge bia bo nalé, bii tu’a subu Nté wongane bebé. (Jacq. 4:8) Ayé’é da zu bii yen aval avé bebiaé be ne belane bitétéa asu na be volô bone bap na be subu Yéhôva bebé.